Harmonisatie: facts, figures en toekomstperspectief

Transcriptie

1 Harmonisatie: facts, figures en toekomstperspectief Ed Buitenhek Utrecht, 17 november 2017

2

3

4 harmonisatie best lastige materie door van 1 naar 4 typen peuters koppeling subsidiebijdrage, ouderbijdrage toeslagregeling niet taylor-made voor bedrijfsmodel peuterspeelzalen keuzevrijheid ouders tegenover regierol voor gemeenten

5 Wanneer is de harmonisatie begonnen? Positie peuterspeelzaalwerk nu en in de toekomst, MOgroep WMD 2008 Invoering Wet Kinderopvang in 2005 startpunt voor harmonisatie Motief voor gemeenten en aanbieders:

6 Hick-up in 2012: Vonnis Middelburg

7 Toekomst van het peuterspeelzaalwerk?

8 Wetgeving harmonisatie peuterwerk verankerd in besluiten Wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk 21 februari 2017 aangenomen door Tweede Kamer 30 mei 2017 aangenomen door Eerst Kamer 19 juni 2017 publicatie Wet in staatsblad Vanaf 2018: 2-verdienersgezinnen naar toeslagregeling kinderopvang kostwinnersgezinnen blijven aangewezen op gemeentesubsidie VVE: regie en financiering VVE blijft bij gemeente 1 kwaliteitskader kinderopvang en peuterwerk + Wijziging kinderopvangtoeslag /7/2017 Kamerbrief wijziging Besluit kinderopvangtoeslag 2018

9 Huidige stand van zaken in tweederde van alle 388 gemeenten is het peuterspeelzaalwerk al omgevormd tot kinderopvang; alle resterende gemeenten en/of aanbieders zijn bezig met voorbereiding

10 Subsidieregelingen harmonisatie: onderscheid in vier typen peuters ouders geen recht op kinderopvangtoeslag ouders wel recht op kinderopvangtoeslag doelgroep (VVE) subsidie 4 dagdelen* minus ouderbijdrage subsidie 3 de en 4 de dagdeel* geen subsidie 1 e en 2 e?? Of toch wel geen doelgroep (regulier) subsidie 2 dagdelen minus ouderbijdrage geen subsidie? Of toch wel * 3 dagdelen van 3,5 uur is ook mogelijk

11 Financiën gemeente -/- korting op decentralisatie uitkering gemeente per /+ verbetering bereik ( 60 mln ) -/- extra kosten beroepskrachten op ambitieniveau 1 zalen +/+ extra ouderbijdrage KOT + effect niet KOT ouders +/- herverdeling en korting OAB middelen 2018 Vraagstuk voor gemeenten en aanbieders: welk harmonisatiescenario leidt tot een kostendekkende exploitatie van het huidige aanbod?

12 Welke beleidskeuzes zijn er voor gemeente(n)? Aanbod: startleeftijd, volume in dagdeellengte, volume per doelgroep Toegankelijkheid: voor welke groepen? (aanbod peuters met VVE indicatie is wettelijke vereiste, rest is beleidsvrijheid) Toegankelijkheid (2): hoe hoog wordt de ouderbijdrage? (dempen of niet) Subsidievorm: subsidie volgt kind (vraag) of Vrijval budget: bezuinigen of investeren? Kwaliteit: wettelijk of plus kwaliteit?

13 Planning is een dingetje (nu in week 46)

14 Kritische vraagstukken Juridisch: subsidierecht, aanbestedingsrecht en staatsteun recht, Toegankelijkheid: wel of niet bijplussen door gemeente Bereik: levert aanpassing ouderbijdrage vraaguitval op? Kinderopvangtoeslag of gemeentelijke subsidie: onderscheid tussen kostwinners en tweeverdieners? Markt: spanningsveld tussen oude en nieuwe aanbieders?

15 Toegankelijkheid: wel of niet bijplussen door gemeente Kosten peuterspeelzaalwerk per bezet uur hoger dan dagopvang en toeslagregeling houdt geen rekening met dat verschil Wel of niet bijplussen met gemeentesubsidie om ouderbijdrage te dempen voor alle ouders September 2017: mag niet November 2017: mag wel

16 Kostprijzen peuteropvang Toeslag dekt kosten tot 7,18 => 1,73 tot 2,41 per uur extra ouderbijdrage ongeacht inkomen = 415 tot 578/jr

17 Varianten in toegankelijkheid afhankelijk van gemeentelijke beleidskeuzes... 9,59 7,18 Vaste subsidie gemeente 2,41 2 verdieners kostwinners Vaste subsidie gemeente 1,09 Vaste ouderbijdrage 1,32 2 verdieners kostwinners 9,59 8,50 7,18 Inkomensafhankelijke ouderbijdrage Inkomensafhankelijke ouderbijdrage Inkomensafhankelijke ouderbijdrage Inkomensafhankelijke ouderbijdrage Toeslag Rijk inkomensafhankelijk Subsidie gemeente inkomensafhankelijk Toeslag Rijk inkomensafhankelijk Subsidie gemeente inkomensafhankelijk

18 Ouderbijdrage voor en na harmonisatie

19 Bereik: levert aanpassing ouderbijdrage vraaguitval op? en het gevolg (2) Concurrentie op prijs?

20 Strategische dilemma s voor peuterspeelzaal bestuurders

21 Afweging aanbieders: uitvoeringsvorm peuteropvang na harmonisatie Na omzetting blijft peuteropvang meestal een apart circuit Ondernemers: - inefficiënt, + onderscheid KDV Ouders: + geen verandering aanbod Gemeente: + PSZ aanbod blijft bij scholen Ondernemers: - inefficiënt, - onrust groepen KDV Ouders: - onrust groepen Gemeente: - versnippering aanbod Ondernemers: + efficiënt Ouders: - meer uren = meer ouderbijdrage, - lengte Gemeente: - subsidiebijdrage hoger per peuter

22 Verhouding peuters mét en zonder KOT in NL Gemeente Rijk

23 Welke keuzes maakt Rijk bij toeslagregeling?

24 Welke keuzes maken gemeenten nu?

25 .. en welke keuzes maken gemeenten straks? zelfde systematiek als toeslag geen risico staatsteun / aanbestedingsrecht keuzevrijheid ouders centraal

26 Geen risico op staatsteun/aanbesteding? kies voor gemeentelijk toeslag model (zie o.a. Eindhoven) Subsidie als bijdrage in de kosten van ouders (cf. gemeente Eindhoven, 2016):

27 Hoe werkt geld volgt kind in de praktijk??? Peuteropvang / Speelleergroep (KDV) gemeente gemeente

28 VNG: reactie op wetsvoorstel harmonisatie.. (VNG, 23 november 2015) Aanbesteden moet! VVE duurder want bijplussen mag niet!

29 Afweging voor peuterspeelzaalwerk: a. zelfstandig omvormen of b. synergie zoeken met partner organisatie

30 Na harmonisatie nog slechts enkele woorden verwijderd van een basisvoorziening Besluit kinderopvangtoeslag Artikel 8a 1. Het aantal uren kinderopvang dat voor kinderopvangtoeslag in aanmerking komt, bedraagt voor ieder kind niet meer dan: a) 230 uren per kalendermaand; b) per berekeningsjaar: 1) 140 procent van het aantal gewerkte uren met een minimum van 280 uur per jaar, waarbij reistijd niet wordt aangemerkt als gewerkte uren, voor dagopvang en gastouderopvang aan een kind in de leeftijd, bedoeld in artikel 1, onderdeel b, gezamenlijk;

31 Na harmonisatie nog slechts mln. verwijderd van een basisvoorziening van het peuterspeelzaalwerk? Basisvoorziening (280 uur / jaar) peuters vanaf 2,5 jaar: Basisvoorziening (280 uur / jaar) peuters vanaf 2 jaar: 100 mln. 130 mln. Ruim voldoende budget voor basisvoorziening in deze kabinetsperiode

32 Nieuw dilemma voor aanbod VVE: van 10 naar 16 uur VVE beter voor iedereen? 8:30 uur 11:00 uur 2,5 uur PO 12:00 uur 14:30 uur 2,5 uur PO 8:30 uur 12:30 uur13:00 uur 17:00 uur 4 uur PO 4 uur PO

33 Nieuw dilemma voor aanbod VVE (2): van 10 naar 16 uur VVE beter voor iedereen? Geïntegreerde groepen: - wie betaalt extra uren regulier (ouders of gemeenten)? Combi huisvesting met BSO: - wie maakt plaats? Meer uren meer dagdelen (3 naar 4): - wat doen ouders? Efficiency vraagstuk: - VVE in 3 dagdelen van 5,5 uur bij dagopvang - aparte VVE groepen naast regulier? Ook VVE wordt nog complexe materie voor aanbieders en gemeenten

34 Tot slot Harmonisatie van financiering en kwaliteit maar variatie in aanbod blijft Full monty leidt tot fusie met kinderopvang Harmonisatie heeft niet geleid, en zal niet leiden tot vraaguitval Een basisvoorziening is binnen handbereik Prijsconcurrentie tussen (lange) dag- en (korte) peuteropvang is een mythe Herijking gemeentelijke subsidieregelingen naar geld volgt kind