6,7 # Samenvatting door een scholier 2691 woorden 13 december keer beoordeeld. Economie, # 1 Tm 3

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2691 woorden 13 december ,7 9 keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Economie, # 1 Tm 3 #1 1.1 Behoeften Alles wat de mens wil of nodig heeft Primaire behoeften goederen die onmisbaar worden geacht Basisbehoeften zie Primaire Behoeften Secundaire behoeften alle behoeften die het leven aangenamer maken (luxe) Goederen alle middelen waarmee in de behoeften van de mens kan voorzien Vrije goederen goederen waarvoor niemand wil betalen (lucht enz.) Economische goederen ook wel schaarse goederen, goederen waarvoor moet worden betaald. Individuele goederen goederen die splitsbaar zijn in eenheden die aan individuele personen kunnen worden verkocht Collectieve goederen goederen die niet splitsbaar zijn in eenheden die aan individuele personen kunnen worden verkocht Quasi-collectieve goederen individuele goederen die door de overheid worden aangeboden Productie is noodzakelijk omdat we in allerlei behoeften willen worden voorzien. Het verschil tussen vrije en economische goederen is dat niemand voor vrije goederen wil betalen, en voor economische goederen moet je betalen Individuele en collectieve goederen zijn nodig om de behoeften van mensen te voorzien omdat individuele goederen zijn goederen die men dagelijks koopt, dus door particuliere bedrijven moet worden aangeboden. Collectieve goederen zijn goederen die door de overheid worden aangeboden, en als ze niet worden aangeboden door de overheid, komen ze helemaal niet tot stand. Het verschil tussen individuele goederen en collectieve goederen is dat individuele goederen per stuk aan individuele personen kan worden verkocht. Bij individuele goederen is degene die het product betaalt ook degene die van het betreffende goed geniet. Collectieve goederen moet door de overheid worden besteld, anders komen ze helemaal niet tot stand. Collectieve goederen zijn goederen waarvan niemand van het gebruik kan worden uitgesloten. Het verschil tussen collectieve goederen en quasi-collectieve goederen is dat bij quasi-collectieve goederen de kosten in rekening kunnen worden gebracht bij de individuele gebruiker. Schema( s) Pagina 1 van 8

2 Productie het toevoegen van waarde Toegevoegde waarde de waardevermeerdering na de productie Onderlinge leveringen Het inkopen bij andere bedrijven Productiefactoren middelen die nodig zijn bij productie Nationaal product de som van de toegevoegde waarde van alle bedrijven en de overheid in en land in een jaar Nationaal inkomen de som van de beloningen van de productiefactoren in een land in een jaar Verschillende productiefactoren zijn arbeid, kapitaal, natuur en ondernemersactiviteit Beloningen voor de productiefactoren zijn bij arbeid: loon; bij kapitaal: rente; bij natuur: pacht, en bij ondernemersactiviteit: winst of verlies Schema( s) 1.3 Welvaart de mate waarin de bewoners van een land in hun behoeften kunnen voorzien Schaarste tussen de behoefte aan de ene kant en de middelen om die behoeften te kunnen bevredigen aan de andere kant bestaat een zekere spanning, omdat er zelden genoeg middelen zijn. Die spanning wordt schaarste genoemd. Externe effecten doen zich voor als het streven naar welvaart van de 1 onbedoeld invloed uitoefent op de welvaart van een ander Het onderscheid tussen welvaart en productie is als je de behoeften en de externe effecten in de beschouwing trekt, gaat het om welvaart, doe je dit niet, gaat het om productie. 1.4 Beroepsbevolking alle personen van 15 tot en met 64 jaar die beschikbaar zijn om betaald werk te doen. Beroepsgeschikte bevolking 15 tot en met 64 jarigen Participatiegraad de beroepsbevolking in procenten van de beroepsgeschikte bevolking Beroepsbevolking x 100% Beroepsgeschikte bevolking Kapitaalgoederen goederen die niet bestemd zijn voor consumptief gebruik, maar om andere goederen te produceren. Vast kapitaal goederen die meer dan 1 productieproces meegaan Vlottend kapitaal goederen die slechts 1 productieproces worden gebruikt. Investeren het aanschaffen van kapitaalgoederen Waarde van de geproduceerde goederen Arbeidsproductiviteit Benodigde hoeveelheid arbeidsuren Kapitaalintensiteit de hoeveelheid kapitaalgoederen per eenheid arbeid Breedte-investering een investering waarbij de kapitaalintensiteit niet verandert Diepte-investering een investering waarbij de kapitaalintensiteit toeneemt Afschrijvingen geven de waardedaling van kapitaalgoederen weer Duurzame ontwikkeling een manier van produceren die de natuurlijke omgeving zo veel mogelijk Pagina 2 van 8

3 onaangetast laat en de onaangename kanten van onze manier van produceren niet naar de toekomst verschuift. De beroepsbevolking is opgebouwd uit werkenden en werkelozen, waarbij de werkenden weer worden onderverdeeld in loondienst, en zelfstandig. De 2 betekenissen van kapitaal zijn 1) geldkapitaal of vermogen 2) kapitaalgoederen, zoals machines en gebouwen Afschrijvingen geven de waardedaling van kapitaalgoederen weer. Dus als je bijv een lening afsluit is niet de lening kosten, maar wat je per maand betaalt om de lening af te betalen Verschillende aspecten van de productiefactor natuur zijn: 1) de geografische ligging 2) natuurlijke hulpbronnen 3) het klimaat 4) milieufactoren Schema( s) #2 2.1 Primaire sector de agrarische sector, de bosbouw en visserij. Vaak eenmansbedrijven Secundaire sector delfstofwinning, de industrie, energie- en waterleidingbedrijven en de bouwnijverheid. Zeer grote en kleine bedrijven. Kapitaalintensief Tertiaire sector Commerciële dienstverlening. Arbeidsintensief Quartaire sector Niet-commerciële dienstverlening. Zonder winstoogmerk. Hiertoe wordt de overheid, en alle bedrijven die door de overheid worden gefinancierd. Marktsector de primaire, secundaire en tertiaire sector samen Rechtsvorm of ondernemingsvorm de juridische vorm waaronder een bedrijf aan het economisch verkeer deelneemt Eenmanszaak een bedrijf met 1 eigenaar, die ook met zijn privé-bezittingen aansprakelijk is voor alle verplichtingen die namens het bedrijf zijn aangegaan Vennootschap onder firma een ondernemingsvorm waarbij 2 of meer mensen (vennoten) onder 1 gemeenschappelijke naam een bedrijf uitoefenen Hoofdelijk aansprakelijkheid dat iedere firmant (vennoot) individueel met zijn privé-vermogen aansprakelijk is voor alle verplichtingen die het bedrijf aangaat Vennoten of firmanten eigenaars van een VOF NV de gezamenlijke aandeelhouders zijn eigenaar van het bedrijf. Als het bedrijf zijn verplichtingen niet nakomt kunnen de aandeelhouders niet aansprakelijk worden gesteld voor de schulden van het bedrijf. Er is een zeer strikte scheiding tussen de privé-bezittingen van de aandeelhouders en het bedrijf. BV scheiding tussen privé en zakelijk. Aandelen van een NV kunnen vrij verhandeld worden, die van een BV niet. Een BV kent maar een beperkt aantal aandeelhouders. Hun namen zijn opgetekend in een aandelenregister. Indeling van een economische activiteit is in de marktsector, en de quartaire sector. Het verschil tussen bedrijven die wel en geen rechtspersoonlijkheid hebben is dat bij een bedrijf met wel een rechtspersoonlijkheid de aandeelhouders de eigenaars zijn. Er is een strikte scheiding tussen het privévermogen en de zaak. Pagina 3 van 8

4 Een viertal rechtsvormen zijn: Leiding Aansprakelijkheid Eigendom Eenmanszaak 1 eigenaar De eigenaar + zijn privé-bezittingen Leider VOF Minstens 2 mensen (vennoten) Iedere vennoot + zijn privé-bezittingen Alle vennoten samen = hele bedrijf NV Professionele bestuurders, managers in loondienst Strikte scheiding tussen privé & de zaak Gezamenlijke aandeelhouders BV Zie NV Zie NV Aandeelhouders Schema ( s) 2.2 Bedrijfskolom Een schematisch overzicht van de belangrijkste productiefasen die een product doorloopt Bedrijfstak omvat alle bedrijven die eenzelfde soort product voortbrengen of een gelijke productieve handeling verrichten Oerproducent Hier begint het productieproces Eindproducent Hier eindigt het productieproces Integratie het samenvoegen van 2 of meer opeenvolgende fasen van de bedrijfskolom in 1 bedrijf Differentiatie het afstoten van een bepaalde activiteit naar een voorgaande of een volgende fase in de bedrijfskolom Parallellisatie het verschijnsel dat een bedrijf producten uit andere bedrijfskolommen die in hetzelfde stadium van verwerking verkeren, in zijn assortiment opneemt. Specialisatie een bedrijf gaat zich toeleggen op de productie van 1 of enkele producten in een bedrijfstak Branchevervaging Als parallellisatie erg ver gaat, noem je dat branchevervaging Inschakelingtendens Als door specialisatie het totale aantal kleine bedrijven groter wordt Uitschakelingtendens Als door parallellisatie het onderscheid tussen de verschillende bedrijfskolommen steeds geringer wordt, en het totaal aantal kleine bedrijven kleiner De productiestructuur beschreven met de begrippen bedrijfskolom en bedrijfstak: In een bedrijfskolom wordt schematisch weergegeven hoe een product geproduceerd wordt. Een bedrijfskolom loopt altijd verticaal. De bedrijfstak geeft in een productiekolom weer welke bedrijven eenzelfde soort product voortbrengen, of een gelijke productieve handeling verrichten. 2 verticale en 2 horizontale veranderingen in een productiestructuur zijn: 2 verticale: integratie en differentiatie. Bij intergratie wordt de verticale lijn in een bedrijfskolom kleiner; 2 opeenvolgende fasen worden 1 fase. Bij differentiatie wordt de verticale lijn in een bedrijfskolom langer; 1 fase worden 2 fases. 2 horizontale: parallellisatie en specialisatie. Bij parallellisatie wordt de horizontale lijn in een bedrijfskolom korter; het bedrijf neemt producten die zich in hetzelfde stadium van verwerking verkeren op in zijn assortiment. Bij specialisatie wordt de horizontale lijn in de bedrijfskolom langer; een bedrijf specialiseert zich nog maar in 1 of een aantal producten, de andere producten moeten door een ander Pagina 4 van 8

5 bedrijf worden geproduceerd. Schema( s): Schapenfokkerij MARKT Wolhandel MARKT Spinnerij MARKT Weverij MARKT Productie van dameskleding Productie van herenkleding Productie van kinderkleding C O N F E C T I E W I N K E L MARKT Consument 2.3 Concentratie het verschijnsel dat beslissingen over de productie van goederen en diensten door steeds minder bedrijven worden genomen. Fusie als 2 min of meer gelijkwaardige partners besluiten op te gaan in een nieuwe rechtspersoon Overname als een bedrijf de eigendom van een ander bedrijf verwerft Multinational bedrijven die de voordelen van de productie op grote schaal ten volle willen benuttigen beperken hun werkzaamheden niet tot slechts 1 land, maar oefenen hun activiteiten in veel verschillende landen uit. Kartel een afspraak tussen onafhankelijke ondernemingen om de onderlinge concurrentie te beperken. Prijskartel Hierbij maken ondernemers afspraken over de verkoopprijs Productiekartel hierbij spreken de deelnemers af niet meer dan een bepaalde hoeveelheid te produceren. Het doel is dan de prijs hoog te houden door een beperkte aanbod Rayonkartel dit verdeelt de mark geografisch, om ervoor te zorgen dat met elkaar niet voor de voeten loopt. Voorwaardenkartel Ook wel conditiekartel genoemd. Dit maakt afspraken over uniforme leverings- en betalingsvoorwaarden. Zo kunnen de verschillende aanbieders van een bepaald product met elkaar afspreken hoeveel korting zij bij contante betaling zullen geven, welke de garantietermijn is en of afleveringskosten voor rekening voor de koper dan wel van de verkoper zijn. Mededingingswet op de grond hiervan zijn behoudens enkele uitzonderingen alle concurrentiebeperkende afspraken tussen bedrijven verboden. Nederlandse mededingingautoriteit (NMa) als bedrijven gaan fuseren, moeten ze de fusie voorleggen aan de NMa, die de fusie beoordeelt op onder meer de gevolgen voor de concurrentieverhoudingen in Nederland Een aantal vormen waarin concentratie plaatsvindt zijn: 1) grotere bedrijven worden nog groter en kleinere bedrijven geven de strijd op. Grotere bedrijven hebben meer mogelijkheden om te investeren, te onderzoeken te doen en dergelijke. Kleinere bedrijven hebben die Pagina 5 van 8

6 mogelijkheden in mindere maten. 2) Zelfstandige bedrijven gaan op in een nieuwe grotere onderneming. Dat kan door middel van fusies en/of overnames 3) Zelfstandige bedrijven gaan samenwerken zonder hun zelfstandigheid te verliezen. Een van de meest gebruikte samenwerkingsvormen is het kartel. Het verschil tussen een fusie en een overname is, bij een fusie besluiten 2 min of meer gelijkwaardige partners besluiten op te gaan in een nieuwe rechtspersoon, bij een overname wordt het ene bedrijf een eigendom van een ander. Een vijftal motieven voor schaalvergroting zijn: 1) kostenvoordelen 2) risicospreiding 3) toelevering beter kunnen worden gegarandeerd 4) toegang tot de vermogensmarkt is gemakkelijker voor grote bedrijven dan voor kleine 5) grote bedrijven kunnen meer geld vrijmaken voor research 6) Europa wordt steeds meer 1 markt. Motieven voor het ontstaan van een multinationals 1) dezelfde als voor gewone schaalvergroting 2) het profiteren van lage lonen in het land van vestiging 3) het profiteren van lage belastingdruk in het land van vestiging 4) het profiteren van lage transportkosten door dicht bij de afzetmarkt of de grondstoffen te gaan zitten 5) het omzeilen van protectionistische maatregelen door de regering van het land van vestiging. Een aantal soorten kartels: - gewone kartel - prijskartel afspraken over de prijs - productiekartel afspraken over de productiehoeveelheid - rayonkartel verdeelt de markt geografisch - voorwaarden/conditiekartel afspraken over uniforme leveringen De belangrijkste taak van het NMa is als bedrijven willen fuseren, die fusie beoordelen op onder meer de gevolgen voor de concurrentieverhoudingen in Nederland 2.4 Jaarrekening bestaat uit de balans, de resultatenrekening en een toelichting op beide Balans een overzicht van bezittingen, schulden en eigen vermogen van een bedrijf op een bepaald tijdstip Activa bezittingen Passiva schulden en het eigen vermogen Vaste activa kunnen langer dan een jaar worden gebruikt (gebouwen en machines enz.) Vlottende activa kunnen doorgaans binnen een jaar in geld worden omgezet (voorraden, grondstoffen enz) Solvabiliteit de verhouding tussen het eigen vermogen en het totale (in het bedrijf gestoken) vermogen is. (grote bedrijven moeten zich zorgen maken als de solvabiliteit onder 40% is) Pagina 6 van 8

7 Liquiditeit de verhouding tussen de vlottende activa en de kortlopende schulden. (een waarde van 1½ wordt al snel als problematisch ervaren) Resultatenrekening een overzicht van opbrengsten en kosten en de daaruit vloeiende winst (of het verlies) over een bepaalde periode. antekeningen #1 Definitie van economie: Economie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de mens in zijn streven naar welvaart Welvaart: de mate waarin iemand zijn behoefte kan bevredigen Behoefte bevredigen kan met: de vrije goederen (hier wil niemand voor betalen economische goederen (hier moet je voor betalen) Economische goederen zijn: schaars (ruim opvatten) schaars t.o.v. onze behoeften, want deze zijn onbeperkt, of keren steeds terug indien er offers voor zijn gebracht bijv. arbeid Nuttig indien men er behoefte mee kan bevredigen (bijv. hasj is niet nuttig in de gewone betekenis van het woord, maar het is wel een economisch goed omdat het voor sommige mensen een behoefte is) Alternatief aanwendbaar economische goederen kunnen op verschillende manier gebruikt worden; er moeten keuzes gemaakt worden #3 1.3 Kosten vormen de geldswaarde van de opgeofferde productiemiddelen Productiecapaciteit de hoeveelheid goederen die een bedrijf in een jaar maximaal kan voortbrengen Constante kosten kosten die op korte termijn vastliggen en onafhankelijk zijn van de productieomvang Variabele kosten kosten die niet veranderen met de hoeveelheid geproduceerde goederen Totale kosten is gelijk aan de som van constante en variabele kosten Gemiddeld constante kosten de totale constante kosten gedeeld door de geproduceerde hoeveelheid Gemiddeld variabele kosten de totale variabele kosten gedeeld door de geproduceerde hoeveelheid Gemiddeld totale kosten de totale kosten gedeeld door de geproduceerde hoeveelheid Proportioneel variabele kosten kosten die rechtevenredig toenemen met de hoeveelheid geproduceerde goederen Het verschil tussen constante en variabele kosten is dat de constante kosten niet veranderen als de geproduceerde hoeveelheid goederen toe of afneemt. Bij variabele kosten is dit wel zo Kostenvergelijkingen: TK = aq + TCK TK = GVK x q + TCK (a = variabele kosten per stuk; q = aantal geproduceerde goederen) GCK = TCK/q GVK = TVK/q Pagina 7 van 8

8 GTK = TK/q GTK = GCK + GVK 3.2 Opbrengsten de waarde van de verkochte producten Afzet hoeveelheid verkochte goederen Omzet geldbedrag dat voor de omzet wordt ontvangen TO = p x q (p = prijs; q = aantal geproduceerde goederen) 3.3 Maximale winst hoog mogelijke winst Kostendekking Geen winst maken, hierbij zijn opbrengsten en kosten gelijk aan elkaar Break-evenpunt het punt waar kostendekking plaatsvindt Break-evenafzet afzet waarbij kostendekking plaatsvindt, de winst is dan gelijk aan 0 Break-evenomzet omzet waarbij kostendekking plaatsvindt, de winst is dan gelijk aan 0 Verschillende doelstellingen van bedrijven: 1) maximale winst 2) kostendekking TW = TO TK TO = P x Q TK = aq + TCK Alle berekeningen hoofdstuk 3: GCK = TCK / q GVK = TVK / q TK = aq + TCK TK = TVK x q + TCK GTK = TK / q TO = P x q TW = TO TK TW = pq aq TCK BEP = TW = TO TK = 0 Aantekeningen Kapitaalgoederen = in handen van de producent Bruto Investeren in 2 dingen netto investeren = -uitbreiden -voorraad mutaties Vervangings investeren = afschrijvingen Pagina 8 van 8