Inhoud. Tweede voordracht 22 augustus 34. Opvoedkunst - Methodisch-didactische aanwijzingen
|
|
- Christiaan Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inhoud Opvoedkunst - Methodisch-didactische aanwijzingen Toespraak aan de vooravond van de cursus Stuttgart 20 augustus 1919 Eerste voordracht 21 augustus 1919 Harmonisering van de met de 'onderste mens' als doel van de onderwijsmethodiek. Lezen en schrijven, rekenen en kunstzinnige activiteit geestelijk gezien. Het van letters uit afbeeldingen: de v van vogel. De werking van het kunstzinnige op de wil. 'Van het geheel naar de delen gaan': voorbeelden bij schrijven en rekenen. Autoriteitsgevoel. Tekenonderwijs: geen nabootsing, maar elementaire vormen. Ontwikkeling van capaciteiten in verschillende levensfasen. Het muzikale gevoel op drie- à vierjarige leeftijd. Euritmie. Ontwikkeling van de 'onderste mens' vanuit het hoofd, ontwikkeling van de mens' vanuit het gevoel. Het beeld van de vlinder. Tweede voordracht 22 augustus 34 Het samenspel van sympathie en antipathie de mens. Oorsprong de taal in het gevoelsleven. Klinkers als uitingen van zieleroerselen. oe, e, i; de bijzondere klank a-o-oe. Medeklinkers als nabootsing van dingen in de buitenwereld. Voorbeelden van woordvormingen in verschillende talen. De getalsmatige ordening van aardse en kosmische processen: het getal 920. Gevoel voor levensgeheimen noodzakelijk voor de leraar. Opvoeding van het verstand en van de wil. De rol van sympathie en antipathie in de opvoeding. Steiner, Rudolf Opvoedkunst cop digitalisiert durch IDS Basel/Bern, im Auftrag der Schweizerischen Nationalbibliothek
2 Derde voordracht 23 augustus De twee stromen van de kunst: het plastisch-beeldende en het muzikaaldichterlijke. De plastisch-beeldende stroom als tegenwicht tegen de eenzijdigheid van het voorstellingsleven. Elementair schilderonderwijs. De wereld van de kleuren. Echte kunstnijverheid. Niet alles aanpassen aan het begripsvermogen van kinderen. Elementair muziekonderwijs. Individualisering door het plastisch-beeldende, bevordering van het sociale leven door het muzikaal-dichterlijke. De behandeling van gedichten. Recitatie. In het muzikale is de mens zelf schepper. Het verklaren tegenover het beleven van de natuur. Vierde voordracht 25 augustus Het belang van de eerste les. Het wekken van respect voor de cultuur van de volwassenen. Geen inhoudsloze spelletjes in het onderwijs. Werken aan de wilsontwikkeling. Het principe van de herhaling. Bewust maken van de handen. Gevoel oproepen voor mooi en minder mooi in de schilderles en de muziekles. Het wekken van de wil om te leren: hoop, wens, voornemen. Het belang van grammatica. Taal en bewustzijn: zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, werkwoord. Euritmie als openbaring en opvoeding van het luisteren. De wijsheid van de taal. De kracht van de taal in oude tijden. Taal en ik-besef. Vijfde voordracht 26 augustus 75 De fundamenten van het schrijf- en leesonderwijs. De weg van tekenen naar schrijven, een afspiegeling van de cultuurontwikkeling. Oproep aan de leraar om eigen vondsten te doen. Medeklinkers als tekeningen van vormen in de buitenwereld, klinkers als weergave van gevoelens. Vrijheid in het onderwijs. Het relatieve belang van correct spellen. Zesde voordracht 27 augustus 87 Experimenteel psychologisch onderzoek naar het proces van cognitieve verwerking. Nadruk op 'betekenisonthulling' benadeelt de wilsontwikkeling. Opvoeding van de wil door kunstzinnige activiteit en herhaling. Ontwikkeling van het gevoel ligt tussen beide in. Het belang van subtiele psychologische waarnemingen en kennis van levensgeheimen voor de pedagoog. De zin van het meegaan van de leraar met zijn klas geduren-
3 de de hele schooltijd. Onbruikbaarheid van experimenteel gewonnen inzichten voor een innerlijke pedagogie. De achterhaalde waarde van klassieke talen. Zevende voordracht 28 augustus Verschillen tussen plattelands- en stadsscholen. Beperkte lesmiddelen vragen creativiteit. Begin van de biologielessen met negen jaar. De mens als synthese van de overige natuurrijken. Beschrijving van de menselijke gestalte. De rol het hoofd, de voeten en de handen. Overgang naar het dierenrijk: typering van de inktvis en de muis. Vergelijking met de mens: armen en handen als symbool van de menselijke vrijheid. Het hoofdachtige van de lagere dieren, het rompkarakter van de hogere dieren, het matenkarakter van de mens. De versterking van het zelfbewustzijn rond het negende jaar. Biologie-onderwijs als fundament voor de morele ontwikkeling. Goethes visie op mens en natuur. Waardevolle pedagogische ideeën bij Schiller en Jean Paul. Achtste voordracht 29 augustus De omslagpunten van het negende en het twaalfde jaar. Geschiedenis en natuurkunde voor en na het twaalfde jaar. Uitgaan van concrete ervaringen bij natuurkunde. Het onbewust registreren van tegenstrijdigheden in natuurkundige verklaringen door kinderen: de en het ontstaan van bliksem. De leraar moet het kind in zichzelf kunnen bewaren. De morsetelegraaf. De onbegrepen zwaartekracht. Vergelijking met het instromen van lucht in een lege ruimte. Negende voordracht 30 augustus 1919 Economisch lesgeven. Vreemdetalenonderwijs. Meer nadruk op lezen en vrij weergeven op strikt vertalen. Grammatica het vreemdetalenonderwijs. Voorbeelden. Uitspraakoefeningen scheiden van het inhoudelijk leren van een taal. Leerlingen zelf toepassingen van grammaticale regels laten verzinnen. Dezelfde inhoud in verschillende talen laten weergeven.
4 Tiende voordracht 1919 Contouren een leerplan. In de eerste fase tot negen jaar staat het kunstzinnige voorop: de mens niet losscheuren van de wereld. Het ziekmakende van de tegenwoordige cultuur; stenografie. De tweede fase van negen tot twaalf jaar is gericht op de ontwikkeling het zelfbewustzijn: grammatica, biologie, meetkunde, vreemde talen, natuurkunde. In de fase van twaalf tot veertien volgen: zinsleer, mineralogie verbonden met meetkunde en natuurkunde, geschiedenis, aardrijkskunde. Klassikaal overgaan. Zwakke en begaafde leerlingen. Conversatie in vreemde talen. Huiswerk. Het belang van exact navertellen. De stelling van Pythagoras aanschouwelijk gemaakt. Globaal schema van het leerplan. Elfde voordracht 2 september Begin van het aardrijkskundeonderwijs met negen jaar. Vertaling van de naaste omgeving een kaart: natuurlijke omstandigheden in samenhang met het leven van de mensen. Overgang naar een grotere schaal, met als voorbeeld de Alpen. Gesteenten, delfstoffen, vegetatie, bodemgesteldheid, verkeer. Rond twaalf jaar: verbinding van aardrijkskunde met geschiedenis; behandeling van hele aarde; karakterisering van verschillende volken en culturen. Verwerking van stof met de handen. Concentratie van het onderwijs: onderwerpen gedurende langere tijd behandelen. De weg van het geheel naar de delen bij mineralogie en plantkunde, van de delen naar het geheel bij dierkunde. Twaalfde voordracht 3 september Kennis nemen van de door mensen gemaakte wereld - techniek en economie - leidt tot zekerheid van handelen later. Nadruk op verbanden leggen in plaats van specialiseren. Schadelijkheid van sentimentaliteit en religieuze abstracties. Godsdienstonderwijs. Verbinding met het praktische leven als voorwaarde voor idealisme later. Boekhouden. Zakelijke brieven schrijven. Dertiende voordracht 4 september 1919 Compromissen tussen het ideale leerplan en de ambtelijke voorschriften. Eenzijdig intellectueel onderwijs kweekt ouwelijke kinderen. Aanpassing van het leerplan voor het eerste schooljaar: schrijven en lezen; oefenen van
5 de beschaafde omgangstaal; vertellen, navertellen, sprookjes; eerste elementen van wilsontwikkeling door schilderen en tekenen, muziek, gymnastiek en euritmie. 'Schoonschrijven'. Correct spreken als voorwaarde voor een correcte spelling later. Nogmaals de stelling van Pythagoras, appellerend aan gevoel en wil. Veertiende voordracht 5 september Leerplannen vroeger en nu. Toenemende invloed de wetgeving het onderwijs. Moraal in de pedagogie. Ontwikkeling van de fantasie. Gezonde voedingsinstincten bij jongere kinderen. Aandacht voor voedings- en gezondheidsleer in het onderwijs na het twaalfde jaar. Fantasie en gevoel noodzakelijke ingrediënten van het lesgeven. Het onderwijs van zeven tot twaalf jaar: een weg van instinctief naar verstandelijk begrip. Biologie. Eerste elementen van Slotwoord aan het einde van de cursus 6 september 1919 Vier innerlijke voorwaarden het leraarschap. Het belang het welslagen van de Waldorfschool. De verbondenheid van geestelijke machten met de geestelijke beweging van deze tijd. Nawoord en aantekeningen Nawoord (Christof Wiechert) Aantekeningen bij Aantekeningen bij het nawoord 237 Bibliografìe 239 Levensoverzicht 243 Rudolf Steiner / Werken en
De samenhang van de kosmische omstandigheden, de aardse omstandigheden en de dierenwereld met de mens
INHOUD AAN DE LEZER 11 I De samenhang van de kosmische omstandigheden, de aardse omstandigheden en de dierenwereld met de mens EERSTE VOORDRACHT Dornach, vrijdag 19 oktober 1923 15 De mens als mikrokosmos.
Nadere informatieInleiding. Vrijeschoolpedagogie en -didaktiek houdt rekening met de diepste wortels van het moderne leven. Wat betekent pedagogie?
INHOUD AAN DE LEZER 13 INLEIDING EERSTE VOORDRACHT Ilkley (York), zondag 5 augustus 1923 15 Inleiding. Vrijeschoolpedagogie en -didaktiek houdt rekening met de diepste wortels van het moderne leven. Wat
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 187 Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo en het havo (aanpassing profielen
Nadere informatieRUDOLF STEINER OVER LEREN SCHRIJVEN EN LEREN LEZEN
RUDOLF STEINER OVER LEREN SCHRIJVEN EN LEREN LEZEN Iedere expressie van het jonge kind is kunstzinnig. Lang voor het schoolse leren start, drukt het kind zich uit via dans, zang, tekenen, schilderen, boetseren,
Nadere informatieWAT MAAKT DE VRIJESCHOOL UNIEK?
WAT MAAKT UNIEK? WAAROM De vrijeschool heeft een geheel eigen kijk op onderwijs, die gebaseerd is op het mensbeeld uit de antroposofie. Daarbinnen heeft iedere vrijeschool in Nederland een grote mate van
Nadere informatieWAT MAAKT DE VRIJESCHOOL UNIEK?
WAT MAAKT DE VRIJESCHOOL UNIEK? WAAROM DE VRIJESCHOOL De vrijeschool heeft een geheel eigen kijk op onderwijs, die gebaseerd is op het mensbeeld uit de antroposofie. Daarbinnen heeft iedere vrijeschool
Nadere informatieRudolf Steiner over de menskundige veranderingen rond het 12 e jaar.
Rudolf Steiner over de menskundige veranderingen rond het 12 e jaar. Onderstaande tekst is een poging om samenvattend enkele basisgedachten van Steiner over dit belangrijke overgangsmoment te refereren.
Nadere informatie17/01/17. Steinerpedagogie. Een Inleiding. Wie staat er voor u?
Steinerpedagogie Een Inleiding Wie staat er voor u? 1 Denk eraan om naar de sterren te kijken, en niet naar je eigen voeten. Probeer te begrijpen wat je ziet, verwonder je over wat het universum doet bestaan.
Nadere informatie1. Eerste opzet van een Intentie-verklaring van de vrijescholen in Nederland
1. Eerste opzet van een Intentie-verklaring van de vrijescholen in Nederland Inleiding Deze Intentie-verklaring wil in beknopte vorm trachten de positie van het vrijeschoolonderwijs naar buiten toe te
Nadere informatieBurgerlijk Wetboek Wet toezicht accountantsorganisaties
Transponeringstabel Richtlijn nr. 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Burgerlijk Wetboek Wet toezicht accountantsorganisaties Besluit toezicht accountantsorganisaties Wet RA en de Wet
Nadere informatieBeweging, sociale omgang en kunstzinnig werken in het basisonderwijs
Beweging, sociale omgang en kunstzinnig werken in het basisonderwijs 2 Inleiding Beweging, sociale omgang en kunstzinnig werken zijn naast het onderwijs in taal en rekenen belangrijk in het lesaanbod.
Nadere informatieOverzicht Methoden en middelen
Bijlage 6 Overzicht Methoden en middelen Vakvormingsgebied/activiteit Nederlands Het taalonderwijs is gericht op de "totaal"- ontplooiing van het kind, en is gericht op ontwikkeling, ontplooiing en stimulering
Nadere informatieWELKE VAKKEN DOE JIJ GRAAG?
WELKE VAKKEN DOE JIJ GRAAG? Sommige mensen zijn goed in talen, andere mensen zijn goed in wiskunde. Waar ben jij goed in? Welke vakken doe jij graag? Wat moet je doen? Werk samen in groep. 1. Maak de woordenschatoefeningen
Nadere informatieDe Bonkelaar o p e n b a r e b a s i s s c h o o l v o o r D a l t o n o n d e r w i j s. Rapport. groep 6. Van : Schooljaar : Leerkracht(en) :
De Bonkelaar o p e n b a r e b a s i s s c h o o l v o o r D a l t o n o n d e r w i j s Rapport groep 6 Van : Schooljaar : Leerkracht(en) : Toelichting bij het rapport Met dit rapport proberen we u als
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2006 251 Wet van 27 april 2006 tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2016 88 Wet van 10 februari 2016 tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs, de Wet voortgezet onderwijs BES en enkele aanverwante wetten
Nadere informatieAllen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:
wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs, de Wet voortgezet onderwijs BES en enkele aanverwante wetten in verband met het invoeren van profielen in het voorbereidend beroepsonderwijs en het middelbaar
Nadere informatiePasen en het derde aan het eind van het schooljaar.
Voorwoord In dit rapport vindt u de vorderingen van uw kind. Drie keer per jaar (in de onderbouw twee keer) wordt dit rapport zorgvuldig door de groeps ingevuld en kunt u de resultaten van uw kind inzien
Nadere informatieJong geleerd, oud gedaan. Opstap W 1. Interview. Bedenk vragen over de schooltijd van uw medecursisten:
Jong geleerd, oud gedaan Opstap.k v a W 1 Interview Bedenk vragen over de schooltijd van uw medecursisten: leeftijd op eerste schooldag gemengde school / jongensschool / meisjesschool aantal jaar op de
Nadere informatieOverzicht toetsen en oefeningen Grammatica I. Grammatica I
Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I Grammatica I Rubriek Oefening Type Opgaven Uitleg Alle onderwerpen Totaaltoets Grammatica I (*) 42 1 Klanken/letters Deeltoets 1 (*) Naamwoorden Deeltoets 2
Nadere informatieSINT-MICHIELSCOLLEGE
SINTMICHIELSCOLLEGE SECUNDAIR ONDERWIJS LESSENTABELLEN 09 00 LESSENTABEL EERSTE LEERJAAR Vakken Latijn PI MWtaal + MW STEM Artistieke vorming muziek beeld Geschiedenis Godsdienst Klassieke talen Latijn
Nadere informatieAchterwaartse ontwikkeling van het hoofd, opstijgende ontwikkeling van het overige organisme. Openbaringen
INHOUD AAN DE LEZER 11 EERSTE VOORDRACHT Dornach, vrijdag 21 november 1919 13 De macht van Michaël en de opdracht van Michaël voor onze huidige kultuur. De tegenstelling tussen de ontwikkeling van het
Nadere informatieIN DRIE STAPPEN NAAR EEN FOUTLOZE WERKWOORDSPELLING. werkwoordspelling.com M.Kiewit
IN DRIE STAPPEN NAAR EEN FOUTLOZE WERKWOORDSPELLING werkwoordspelling.com M.Kiewit Schematisch overzicht Stap 1: De persoonsvorm De persoonsvorm is het werkwoord dat op de eerste plaats komt te staan als
Nadere informatieKIESWIJZER LAAR & BERG Stroomkeuze vwo en MYP Profielkeuze havo Profielkeuze vwo
KIESWIJZER LAAR & BERG 2016-2017 Stroomkeuze vwo en MYP Profielkeuze havo Profielkeuze vwo Inhoud Inleiding... 3 Stroomkeuze vwo 3 en MYP 3... 4 Profielkeuze havo... 5 Maatschappijprofielen in havo 4 en
Nadere informatieBij rekenen werken we met de met de vierde versie van de methode De wereld in getallen. Rekenen staat vijf keer in de week op het rooster.
Rekenen Bij rekenen werken we met de met de vierde versie van de methode De wereld in getallen. Rekenen staat vijf keer in de week op het rooster. Niet alle kinderen rekenen even makkelijk en vlot. Onze
Nadere informatieLesbrief 3. De fysiotherapeut.
MDS-65 speakerstand Thema Gezondheid. Lesbrief 3. De fysiotherapeut. Inleiding Deze les gaat over praten met de fysiotherapeut. Een man, meneer Kaya, belt de fysiotherapeut. Hij maakt een afspraak. Hij
Nadere informatie7. Hoe werken we op school
7. Hoe werken we op school 7. Wat doen we? a. Groepen en lesuren per week Wat willen we en hoe werken we heeft u in hoofdstuk 2 kunnen lezen. Om aan de wettelijke eisen te voldoen, moeten we 940 uur per
Nadere informatieLesbrief groep 5/6. Beste ouders,
Lesbrief groep 5/6 Beste ouders, Het is al weer een tijdje geleden dat we een lesbrief aan jullie hebben gestuurd. Maar met de start op onze prachtige nieuwe school, ook gelijk maar een doorstart met de
Nadere informatieKIESWIJZER LAAR & BERG
KIESWIJZER LAAR & BERG 2019-2020 Versie: 26 maart 2019 Stroomkeuze MYP Profielkeuze havo Profielkeuze vwo Laar & Berg - 2 - Kieswijzer 2018-2019 Inhoud Inleiding... 4 Profielkeuze havo... 5 Maatschappijprofielen
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Klassieke Talen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Je leest graag, je wil je taalvaardigheid versterken, en je hebt interesse in cultuur en maatschappij? Een
Nadere informatieHet Muiswerkprogramma Grammatica op maat bestrijkt de grammatica die nodig is voor het leren van de Nederlandse spelling en zinsbouw.
Grammatica op maat Het Muiswerkprogramma Grammatica op maat bestrijkt de grammatica die nodig is voor het leren van de Nederlandse spelling en zinsbouw. Doelgroepen Grammatica op maat Dit programma is
Nadere informatierapportage Portfolio Naast het rapport gebruiken de kinderen ook een portfolio, die ze eens per jaar in een gesprek presenteren aan hun ouders.
PROTOCOLLEN rapportage pag.: 1 datum: 21-11-2012 versie: 3 Doel Het doel van dit protocol is informeren m.b.t. de vormgeving, de invulling en de gang van zaken rond rapportage. Dit protocol bundelt al
Nadere informatieKIESWIJZER LAAR & BERG
KIESWIJZER LAAR & BERG 2018-2019 Versie: 9 april 2018 Stroomkeuze MYP Profielkeuze havo Profielkeuze vwo Laar & Berg - 2 - Kieswijzer 2018-2019 Inhoud Inleiding... 4 Profielkeuze havo... 5 Maatschappijprofielen
Nadere informatieToelichting bij de kaartjes die in het opzoekboekje spelling en werkwoordspelling zijn opgenomen
Toelichting bij de kaartjes die in het opzoekboekje spelling en werkwoordspelling zijn opgenomen Van elk kaartje wordt in deze toelichting kort beschreven wat erop staat. Een spellingregel wordt extra
Nadere informatieAartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs
Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vakdocumenten Frans (2004) Visie en accenten leerplan Frans BaO 1 De eerste stappen zetten - Basiswoordenschat
Nadere informatieDaar leer je! Informatie groep 6 Schooljaar
Daar leer je! Informatie groep 6 Schooljaar 2018-2019 Even voorstellen Hallo, ik ben juf Esther en ik werk van maandag t/m vrijdag in groep 6. Ik woon in Veghel samen met mijn vriend Sjors. In de zomer
Nadere informatieSietse Kuipers. Leren en oefenen met breuken voor groep 7 en 8
Sietse Kuipers Leren en oefenen met breuken voor groep 7 en 8 Auteur: Sietse Kuipers Omslagontwerp: Studio Willemien Haagsma bno 2019 Visual Steps B.V. Eerste druk: juli 2019 ISBN 978 90 5905 545 2 Alle
Nadere informatieBeleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas
Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van
Nadere informatieHet Pedagogisch Beleidsplan
2015 BSO de Bosplaats M Moura MSvan Wijnen Het Pedagogisch Beleidsplan 1 Inleiding Voor u ligt het pedagogisch beleidsplan van BSO de Bosplaats. Dit pedagogisch beleidsplan is een leidraad van waaruit
Nadere informatieA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Geachte leraar, Bedankt voor uw bereidheid deel te nemen aan dit onderzoek. Binnen het kader van het MaSDiV project nemen leraren in Cyprus, Duitsland, Malta, Nederland, Turkije en Spanje deel aan deze
Nadere informatieBernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding
Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding Typering van de vakken die binnen het profiel arbeidsmatige dagbesteding worden aangeboden Nederlandse taal en communicatie
Nadere informatieProgramma van Toetsing Onderbouw. Leerjaar 3 vwo. Grotius College. Schooljaar 2015-2016
Programma van Toetsing Onderbouw Leerjaar 3 vwo Grotius College Schooljaar 05-06 GROTIUS COLLEGE DELFT 05-06 Vak: Aardrijkskunde Methode: De Geo Selectie leerstof/ paragrafen uit De Geo hoofdstukken t/m
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
2016-2017 Vak: Nederlands Klas: vmbo-tl 2 Onderdeel: Spelling 1 & 2 Digitale methode 1F Spelling: verdubbeling en verenkeling. 1F Spelling: vorming van het bijvoeglijk naamwoord. 1F Werkwoordspelling waarvan
Nadere informatieLESSENTABEL HAVO/VWO ALKMAAR
Lessentabel havo /atheneum /gymnasium klas 1-2 havo 1 havo 1 technasium atheneum 1 gymnasium 1 havo 2 atheneum 2 gymnasium 2 aardrijkskunde 2 2 2 2 2 2 2 biologie 2 2 2 2 Duits 3 3 3 Engels 3 3 3 3 3 3
Nadere informatieVoorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO
Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage
Nadere informatieJAARPROGRAMMA GROEP 7
JAARPROGRAMMA GROEP 7 Even voorstellen De leerkrachten van deze groep zijn: Patricia Mulder, zij werkt op maandag en dinsdag. Evelien Rikken werkt op woensdag, donderdag en vrijdag. Technisch lezen Technisch
Nadere informatieProgramma van Toetsing klas 2 Cobbenhagenmavo 2012/2013
Programma van Toetsing klas Cobbenhagenmavo 0/0 Oktober 0 Beste leerlingen, geachte ouders, Voor jullie ligt het Programma van Toetsing zoals dat voor dit schooljaar is vastgesteld. Je kunt daarin vinden
Nadere informatieWeb Download. De Kleuterklassen
De Kleuterklassen i n s p i r e r e n d b a s i s o n d e r w i j s Web Download Rudolf Steiner School Breda Minckelersstraat 27 4816 AD Breda Tel. : 076-5713646 Fax : 076-5876996 Mail : info@vrijeschoolbreda.nl
Nadere informatieProgramma van toetsing en afsluiting Schooljaar Rudolf Steiner College
Voor nadere informatie omtrent de data en de regels zie de bijbehorende studiewijzer Programma van toetsing en afsluiting Schooljaar 218-219 3e leerjaar amb. stroom Rudolf Steiner College Vak:Rekentoets
Nadere informatieProgramma uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting
Programma 19.00 uur Welkom 19.05 uur Algemene informatie 19.45 uur Vragen 20.30 uur Afsluiting Belangrijke data 21 december: keuzecarrousel nieuwe vakken 8, 15 en 16 januari: 10-min. gesprekken 9 februari:
Nadere informatieVERANTWOORDING: ETEN IS LESTIJD
VERANTWOORDING: ETEN IS LESTIJD VISIE EN WERKWIJZE Op De Levensboom werken we met een continurooster. Een continurooster houdt bij onze school in dat alle kinderen de hele dag op school zijn. De leerkrachten
Nadere informatieZomertijd samenstelling: Pieter Endedijk
Liedsuggesties uit Liedboek zingen en bidden in huis en kerk bij het Zomertijd 2017 samenstelling: Pieter Endedijk 11 juni 2017 Trinitatis oude testament: Exodus 34,4-9 antwoordpsalm: Psalm 150 2 Korintiërs
Nadere informatieProgramma van Toetsing en Afsluiting. Leerjaar: havo 5. Schooljaar:
Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: havo 5 Schooljaar: 2017-2018 Inhoudsopgave Aardrijkskunde 2 Biologie 3 Bewegen, sport en maatschappij 4 Boekhouden 5 Duitse taal en literatuur 6 Economie
Nadere informatie4. In de bevorderingsnormen komt regelmatig het begrip kernvakken voor. Het gaat hierbij om de vakken Nederlands, Engels en wiskunde.
Versie Schooljaar 2016-2017 Definitief vastgesteld sept. 2016 Bevorderingsnormen Inclusief: - Herkansingsregeling 4 havo, 4 vwo en 5 vwo - Protocol doorstroom 4 mavo naar 5 havo - Protocol doorstroom 5
Nadere informatieProgramma van Toetsing Onderbouw. Leerjaar 3 havo. Grotius College. Schooljaar
Programma van Toetsing Onderbouw Leerjaar havo Grotius College Schooljaar 05-06 GROTIUS COLLEGE DELFT 05-06 Vak: Aardrijkskunde Methode: De Geo Periode: Leerstofomschrijving: Toetsvorm: Selectie leerstof/
Nadere informatieProgramma uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting
Programma 19.00 uur Welkom 19.05 uur Algemene informatie 19.45 uur Vragen 20.30 uur Afsluiting Belangrijke data (week van) 6 maart: keuzecarrousel nieuwe 17 maart: inleveren voorlopige stroomkeuze 13,
Nadere informatieKIESWIJZER 2015. Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO
KIESWIJZER 2015 Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO INHOUD INLEIDING... 3 STROOMKEUZE V3 EN T3... 4 PROFIELKEUZE HAVO... 5 Maatschappijprofielen in havo 4 en 5... 6 Natuurprofielen
Nadere informatieLes 4. De fysiotherapeut.
http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Les 4. De fysiotherapeut. Inleiding Deze les gaat over praten met de fysiotherapeut. Een man, meneer Bashir, belt de fysiotherapeut. Hij maakt een afspraak. Hij zegt
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Klassieke Talen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Je leest graag, je wil je taalvaardigheid versterken, en je hebt interesse in cultuur en maatschappij? Een
Nadere informatieREGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016
REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 Vastgesteld door de medezeggenschapsraad d.d. 27 mei 2015 ALGEMEEN In gevallen waarin deze
Nadere informatieSLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1
SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart Uitgeverij Alles-in-1 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede 2 maart 2010 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder
Nadere informatieSLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1
SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart Uitgeverij Alles-in-1 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede 2 maart 2010 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder
Nadere informatieRudolf Steiner over het aanvankelijk schrijven en lezen in de vrijeschool
Joep Eikenboom Rudolf Steiner over het aanvankelijk schrijven en lezen in de vrijeschool Opvoedkunst - Methodisch-didaktische aanwijzingen - (GA 294) Slotwoord - Stuttgart 6 september 1919 De leraar moet
Nadere informatieVerantwoord Bijbelgebruik
Deze beknopte samenvatting heeft tot doel een indruk te geven van de cursus Verantwoord Bijbelgebruik. Het boek Verantwoord Bijbelgebruik van John Boekhout is prima geschikt om als basis in de cursus gebruikt
Nadere informatieCM AK CM ECO EM Taal EM AK NG AK NG NAT NT
RUDOLF STEINER COLLEGE Klas 9 OVERZICHT EN HANDLEIDING PROFIELKEUZE voor HAVO / VWO 4 in klas 10 voor SCHOOLJAAR 2010-2011 CM AK CM ECO EM Taal EM AK NG AK NG NAT NT e lijk Prieldeel Prieldeel Prieldeel
Nadere informatieInformatie profielkeuze V4 2017
Informatie profielkeuze V4 2017 VWO 3 VWO 4 KEUZE WAT en HOE Doel: Kerst 2019 is vervolgstudie bekend! Alle vakken verplicht zoals in de onderbouw Vrijwel vrije vakkenkeus zoals vroeger Maar 4 stromen
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Klassieke Talen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Je leest graag, je wil je taalvaardigheid versterken, en je hebt interesse in cultuur en maatschappij? Een
Nadere informatieProgramma van toetsing en bevordering. 2 vmbo-bkl. Schooljaar 2014-2015
Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2014-2015 Inhoud: - godsdienst - Nederlands - Engels - Duits - geschiedenis - aardrijkskunde - wiskunde - natuur-/scheikunde (nog niet bekend) - biologie
Nadere informatieEr staat koffie voor u klaar!
Er staat koffie voor u klaar! Even voorstellen.. Onze directeur: Joost Heemskerk Barend Schuurman IB Saskia Smeets 7S Judith Does 7J LIO-stagiaire Amy Spaans Sophie Kistemaker Op de vrijdag Catechese Jaaropening
Nadere informatieStudiewijzer TaalCompetent
TaalCompetent - Studiewijzer 1 Studiewijzer TaalCompetent leer-/werkboek basisvaardigheden taalbeheersing Nederlands 1 Werken met TaalCompetent 2 Overzicht uitwerkingen 3 Taaltoetsen voor de pabo 4 Kennistrainingen
Nadere informatieProfielkeuze VWO 2019
Profielkeuze VWO 2019 VWO 3 VWO 4 KEUZE WAT en HOE Doel: Kerst 2021 is vervolgstudie bekend! Alle vakken verplicht zoals in de onderbouw Vrijwel vrije vakkenkeus zoals vroeger Maar 4 stromen : 4 profielen
Nadere informatie7. Hoe werken we op school
7. Hoe werken we op school 7. Wat doen we? a. Groepen en lesuren per week Wat willen we en hoe werken we heeft u in hoofdstuk 2 kunnen lezen. Om aan de wettelijke eisen te voldoen, moeten we 960 uur per
Nadere informatieModernisering SO eerste graad. Dinsdag 12 maart 2019
Modernisering SO eerste graad Dinsdag 12 maart 2019 2 Bedoeling van deze avond Voorstellen van de vernieuwde brede observerende en oriënterende eerste graad in de katholieke secundaire scholen van Geraardsbergen
Nadere informatieGegevens van Stichting Pallas als Algemeen Nut Beoogde Instelling (ANBI) bevattend de verantwoording 2014, opgesteld mei 2015
Gegevens van Stichting Pallas als Algemeen Nut Beoogde Instelling (ANBI) bevattend de verantwoording 2014, opgesteld mei 2015 Naam Stichting Pallas RSIN Contactgegevens Postadres Email Website Bronkhorstsingel
Nadere informatiePALLAS Vrijescholen in Midden en Zuid Nederland
Vrijescholen in Midden en Zuid Nederland Gegevens van Stichting Pallas als Algemeen Nut Beoogde Instelling (ANBI) Naam Stichting Pallas RSIN Contactgegevens Postadres Email Website Bronkhorstsingel 11,
Nadere informatieHet sorteren van post
Het sorteren van post Jeroen Wessels 0778324 Ruben Kwant 0780949 15 mei 2012 1 1 Samenvatting Na het ontvangst van de post op het postkantoor wordt de postcode gelezen en het postadres door middel van
Nadere informatieProgramma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar VWO 2 HERVORMD LYCEUM ZUID
Programma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar 2017-2018 VWO 2 HERVORMD LYCEUM ZUID Vak: Nederlands R1 ST grammatica en ww-spelling 3 101 R1 ST leesvaardigheid en woordenschat 3 102 R1 ST diverse 1
Nadere informatieEdmond Schoorel Kinderarts. Juf, ik ben een kunstenaar
Voorwoord Van alle kunsten, zoals muziek, drama, schilderen, beeldhouwen en nog vele andere, is de sociale kunst misschien wel de hoogste. Ik bedoel, de hoogste op de ladder van de menselijkheid. Kunst
Nadere informatie[INFORMATIE VOOR OUDERS] Dit document bevat informatie voor groep 5.
2016-2017 [INFORMATIE VOOR OUDERS] Dit document bevat informatie voor groep 5. Informatieblad groepen 5 Gang van zaken Zelfstandigheid: In groep 5 leren de kinderen zelf hun werk te verdelen over de week.
Nadere informatieStap je toekomst in... Informatie voor de leerlingen. Compleet onderwijs voor vmbo-t havo vwo
Stap je toekomst in... Informatie voor de leerlingen Compleet onderwijs voor vmbo-t havo vwo Op zoek Je zoekt een nieuwe school, want op de basisschool ben je (bijna) klaar. De basisschool was wel erg
Nadere informatieBeoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs
kennisnet.nl Beoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs Op de volgende pagina s treft u het beoordelingsinstrument Digitale Leermiddelen Taalonderwijs. Het instrument is ingedeeld in acht
Nadere informatieProgramma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar Havo 2 HERVORMD LYCEUM ZUID
Programma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar 2017-2018 Havo 2 HERVORMD LYCEUM ZUID Vak: Nederlands R1 ST grammatica en ww-spelling 3 101 R1 ST leesvaardigheid en woordenschat 3 102 R1 ST diverse 1
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2007 24 Besluit van 22 december 2006, houdende wijziging van onder meer het Inrichtingsbesluit W.V.O., het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.,
Nadere informatieBeleidsplan Huiswerk
Beleidsplan Huiswerk Opgesteld: januari 2015 Bijstellen: jaarlijks in maart Beleidsplan Huiswerk Middels dit beleidsplan Huiswerk willen wij u duidelijk maken hoe wij als school omgaan met huiswerk, wat
Nadere informatieMEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING MAVO 3
MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING MAVO 3 Schooljaar 207-208 Nederlands Methode: Nieuw Nederlands In het derde leerjaar maakt de leerling vier opdrachten t.b.v. het taaldossier (drie
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 1
Flitsend Spellen en Lezen 1 Flitsend Spellen en Lezen 1 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden, om te beginnen bij de klanklettercombinaties. Doelgroep Flitsend
Nadere informatieSchooljaar 2015-2016: Spelletjes in je taal- en rekenles
Schooljaar 2015-2016: Spelletjes in je taal- en rekenles Workshop 1: Spelletjes in je taalles 7 oktober 2015 14.45 17.00 uur Willeke Beuker Elselien Boekeloo Spelletjes in je taal- en rekenles 7 oktober
Nadere informatieAllen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:
[concept 23 april 2014, versie t.b.v. internetconsultatie] wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs en enkele aanverwante wetten in verband met het invoeren van profielen in het voorbereidend beroepsonderwijs
Nadere informatieTaal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO
Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO Oktober 2015 Verantwoording 2015 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het
Nadere informatiePROGRAMMA VAN TOETSING EN OVERGANG Voor de leerlingen van mavo 3 en als kennisgeving aan de ouder(s)/verzorger(s) PTO.
PROGRAMMA VAN TOETSING EN OVERGANG 016 017 Voor de leerlingen van mavo 3 en als kennisgeving aan de ouder(s)/verzorger(s) PTO mavo 3 Beste leerling, geachte ouder(s)/verzorger(s), Dit is het programma
Nadere informatieInhoud. 1 Spelling 10
Inhoud 1 Spelling 10 1 geschiedenis van de friese spelling (stavering) in het kort 10 2 spellingregels 12 Hulpmiddelen 12 Klinkers en medeklinkers 12 Lettergrepen 13 Stemhebbend en stemloos 13 Basisregels
Nadere informatieVak: Aardrijkskunde 3-HAVO Schooljaar 2014/2015
Vak: Aardrijkskunde 3-HAVO Schooljaar 2014/2015 Domein/Stofomschrijving Toetsvorm Tijdsduur (min.) Tijdstip (weeknr.) herkansing (ja/) overgang (%) examendossie Topografie Wereld staatkundig schriftelijk
Nadere informatieProgramma van toetsing en bevordering. 2 vmbo-gtl. Schooljaar 2014-2015
Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2014-2015 Inhoud: - godsdienst - Nederlands - Engels - Frans - Duits - geschiedenis - aardrijkskunde - wiskunde - natuur-/scheikunde (nog niet bekend) -
Nadere informatieWaarin onderscheidt de Vrijeschool Pabo zich van de meeste andere pabo s?
pagina 1 Vrijeschool Pabo portret van onze opleiding Onze opleiding Onze opleiding vrijeschool pabo onderdeel van de hogeschool leiden Hoe wordt er gewerkt op de Vrijeschool Pabo? Welke vakken worden er
Nadere informatieCentrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor
Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor Modules Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor 1. Psychologie en Psychopathologie 2. Sociale psychologie
Nadere informatieCijfers en letters. Zelfstandig spelen. Ontmoeten
Cijfers en letters Zelfstandig spelen Schrijfhoekje: ( MO ) 45 kleinmotorisch bewegen Met allerlei schrijfmaterialen experimenteren op verschillende soorten papier < een juiste pengreep nadoen bij het
Nadere informatieNieuw in Tilburg! [Geef tekst op]
Nieuw in Tilburg! [Geef tekst op] +31613021720 Info@muziekschoolmontauban.nl www.muziekschoolmontauban.nl Over Muziekschool Montauban Muziekschool Montauban staat voor de bereikbaarheid van muziekles voor
Nadere informatieRond het twaalfde jaar, de andere Rubicon
Rond het twaalfde jaar, de andere Rubicon Binnen de vrijescholen is de Rubicon het begrip voor een ingrijpend overgangsmoment in de ontwikkeling van het kind waarbij geen weg meer terug is. Er wordt een
Nadere informatieAardrijkskunde GYM 3. Berekening cijfer. Het College: PTO Toetsweek 3 V Hoofdstuk 2 1 t/m 5 en Hoofdstuk 6 1 t/m 4 (en eventueel 5)
AK F = Facultief (niet verplicht) Aardrijkskunde Toetsweek V. 50 Hoofdstuk 5 t/m + 7 Toetsweek V. 50 Hoofdstuk t/m 5 en Hoofdstuk 4 t/m (en eventueel 5 en 6) Toetsweek V. 50 Hoofdstuk t/m 5 en Hoofdstuk
Nadere informatieSpelling. A. Kijk voor de vormen van de tegenwoordige tijd naar het volgende schema:
Spelling 1. Werkwoorden: tegenwoordige tijd A. Kijk voor de vormen van de tegenwoordige tijd naar het volgende schema: ik - je/u/hij/ze t we/jullie/ze en bijvoorbeeld: ik drink ik bied je drinkt je biedt
Nadere informatie