OPERATIONEEL KADER D.1 INLEIDING D.2 NADERE UITWERKING SCENARIO S

Transcriptie

1 D OPERATIONEEL KADER D.1 INLEIDING Het operationele gedeelte van het rampbestrijdingsplan is gebaseerd op de scenario s die in deel A zijn genoemd en die in de volgende paragraaf verder worden uitgewerkt. De operationele maatregelen bij de uit te werken scenario s schalen op naar mate een aangekondigde hoogwatersituatie kan overgaan naar een feitelijke overstroming. In de laatst genoemde situatie moeten alle processen van de gemeentelijke rampenplannen in principe worden opgestart. Bij de aankondiging van hoogwater worden uitsluitend de processen voor de alarmering en de leiding en coördinatie opgestart en worden de processen met betrekking tot waarschuwing, voorlichting en ontruimen en evacueren zonodig voorbereid. De feitelijke voorbereiding van de andere processen vindt plaats op basis van een inschatting van het gebied dat als gevolg van een dreigende dijkdoorbraak kan overstromen. In dit deel worden de scenario s beschreven en vindt de uitwerking plaats van de bijzondere procesconsequenties voor deze scenario s. D.2 NADERE UITWERKING SCENARIO S Voor de Provincie Zeeland worden in dit rampbestrijdingsplan de volgende scenario s bestuurlijk en operationeel voorbereid: Een dreigend hoogwater (met een waarschuwingstijd van ten minste 18 uur): (basisscenario hoogwater); Een dreigende dijkdoorbraak (met een waarschuwingstijd van ten minste 6 uur) (dreigende dijkdoorbraak); Een feitelijke overstroming als gevolg van hoogwater, een dijkdoorbraak of het niet meer functioneren van een waterkering (basisscenario overstroming): o Eén dijk van één polder (kleine overstroming); o Eén of meerdere polders in meer dan één gemeente (middelgrote overstroming); o Meerdere polders in verschillende delen van de provincie (grote overstroming). Kenmerkend voor deze scenario s is dat deze verdeeld kunnen worden in drie categorieën. In de eerste plaats is sprake van een situatie met een dreigende (en aangekondigde) hoogwatersituatie, waarvan alle instanties middels de waarschuwings- en alarmeringsprocedure op de hoogte kunnen zijn. Het volgende scenario heeft betrekking op een dreigende dijkdoorbraak. Dit scenario kan het gevolg zijn van de aangekondigde hoogwatersituatie, maar kan zich ook op andere momenten voordoen. Het is hierbij van belang hoe de dreiging in tijd en ruimte door de betrokken deskundigen wordt ingeschat. Het derde scenariotype heeft betrekking op een feitelijke overstroming. Dit kan het gevolg zijn van het (aangekondigde) hoge water, al dan niet vooraf gegaan door een (aangekondigde) dreiging van een dijkdoorbraak. Daarnaast kan er ook in andere omstandigheden sprake zijn van een dijkdoorbraak of overstroming van een polder. Bij de geselecteerde scenario s speelt de waarschuwingstijd en daarmee de beschikbare voorbereidingstijd voor het operationele optreden een belangrijke rol bij de effectiviteit en efficiency van de maatregelen die in het kader van de rampenbestrijding kunnen worden getroffen. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

2 D.2.1 BASISSCENARIO HOOGWATER Voor het basisscenario hoogwater kan de SVSD met een redelijke betrouwbaarheid van 10 tot 18 uur een indicatie geven van de verwachte waterstanden. Aan deze waterpeilen zijn de volgende waarschuwingen en alarmeringen gekoppeld. Waarschuwing Voor de sector Schelde geeft de SVSD een waarschuwing wanneer wordt verwacht dat een waterstand van N.A.P meter te Vlissingen (het zogeheten Waarschuwingspeil) wordt bereikt of overschreden. Dit peil heeft een gemiddelde kans van voorkomen van éénmaal per jaar. Stormvloedkering De stormvloedkering wordt gesloten indien bij de kering een waterpeil van ten minste N.A.P meter wordt verwacht. Dit waterpeil komt ongeveer overeen met een waterstand van N.A.P meter te Vlissingen. Alarmering Voor de sector Schelde geeft de SVSD een alarmering indien wordt verwacht dat een waterstand van N.A.P meter te Vlissingen (het zogeheten Alarmeringspeil) wordt bereikt of overschreden. Dit peil heeft een gemiddelde kans van voorkomen van éénmaal per zeven jaar. Waterstand N.A.P meter Indien wordt verwacht dat een waterstand van N.A.P meter te Vlissingen wordt bereikt of overschreden, geeft de directie Ruimte, Milieu en Water van de Provincie Zeeland hiervan bericht. De waarschuwingen en alarmering zijn verder opgenomen en uitgewerkt in de voorbereide plannen en instructies van de diensten en organisaties die belast zijn met taken in het kader van de stormvloedwaarschuwing. D.2.2 SCENARIO DREIGENDE DIJKDOORBRAAK Voor het scenario dreigende dijkdoorbraak worden de waarschuwingen gegeven door de beheerders van de waterkeringen. In combinatie met de meteorologische omstandigheden en de verwachte waterstanden geven de betreffende waterschappen en/of RWS een prognose af over de verwachte sterkte en stabiliteit van de waterkeringen. Om nog op een verantwoorde wijze de nodige maatregelen (preventieve evacuatie) voor de bevolking in de bedreigde polders te kunnen treffen, is een voorbereidingstijd van ten minste 6 uur gewenst. Wanneer de voorbereidingstijd korter is dan 6 uur is sprake van een acute dreiging. In deze omstandigheden zullen voor zover mogelijk de uitgangspunten van een voorbereide evacuatie worden gevolgd, maar moet er rekening mee worden gehouden dat er geen tijd is om alle maatregelen volgens de voorbereide plannen uit te voeren. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

3 D.2.3 SCENARIO FEITELIJKE OVERSTROMING Wanneer waarschuwingen in het kader van de stormvloedwaarschuwing vooraf gaan aan een feitelijke overstroming, danwel dat de beheerders van de waterkeringen tijdig een signaal over de kwaliteit en sterkte hiervan hebben kunnen afgeven, is het aannemelijk dat al de nodige maatregelen in het bedreigde gebied zijn getroffen om slachtoffers en schade zoveel als mogelijk te voorkomen of te beperken. Het is in deze situaties aannemelijk dat een preventieve evacuatie is uitgevoerd en dat het gebied is voorbereid op een mogelijke overstroming. In alle andere gevallen gaat de uitwerking van het basisscenario overstroming er vanuit dat er rekening mee wordt gehouden dat niet alle maatregelen zijn getroffen en dat er gehandeld moet worden in een situatie waarin nog mensen en dieren in het overstroomde gebied aanwezig zijn. In deze omstandigheden kunnen de hulpverleners slechts met speciale middelen en vaartuigen de objecten in het overstroomde gebied bereiken. Alle processen in het kader van de rampenbestrijding moeten voor deze situaties worden opgestart. D.3 HET RAAMWERK VOOR DE OPERATIONELE PLANVORMING Uitgangspunten Bij en na een overstroming is het niet meer mogelijk in het getroffen gebied effectief en op grote schaal hulp te verlenen: de hulpvraag (aan bijzondere middelen c.q. vaartuigen) is vele malen groter dan het beschikbare hulpaanbod; Alle betrokkenen moeten er dus vooraf goed over hebben nagedacht hoe in deze omstandigheden kan en moet worden gehandeld en wat wel en niet vooraf veilig is te stellen; De overheid communiceert over dit proces door aan te geven wat van belang is, hoe er gewaarschuwd wordt en welke zaken collectief kunnen worden voorbereid; Een preventieve evacuatie van mens en dier die tijdig wordt aangekondigd en gestructureerd en begeleid wordt uitgevoerd staat garant voor de meest effectieve en efficiënte maatregelen; Anticipatie op zelfredzaamheid, begrip en inventiviteit van de betrokkenen ontlast de inspanningen van de overheidsdiensten; Uitstel van de beslissingen of te lang wachten met de uitvoering ervan leidt tot noodscenario s die niet meer goed uitvoerbaar zijn; De overheid is zelf ook slachtoffer: lokaal openbaar bestuur en operationele diensten kunnen ook niet in het overstroomde gebied blijven functioneren; Bestuur, hulpverlening en communicatie functioneren op afstand; Herstel van de waterkeringen heeft prioriteit (uitwerking in de calamiteitenplannen van de waterkering beheerders), daarna afvoeren van het water en het herstel van de nuts- en infrastructurele voorzieningen. De situatie Bij een overstroming moet rekening worden gehouden met een lokale waterstand van ten minste 1 tot 2 meter; Het is van belang te weten waar in de polders de gebieden, locaties, gebouwen, dijken en hoger gelegen punten ( de hoogtekaart als informatiebron ) zijn; In elk gebied bevinden zich locaties waar men in principe tijdelijk veilig kan verblijven, maar waar het niet mogelijk is om langer dan 24 uur te worden opgevangen ( vluchtheuvels ); Bij een overstroming functioneren de nutsvoorzieningen zoals gas, (drink)water, elektriciteit en kabel (communicatie en informatie) niet meer; Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

4 In elk gebied bevinden zich mensen en dieren die niet zelfredzaam zijn ( inventarisatie vooraf ); De overheid heeft geen middelen om individueel hulp te verlenen: ook bij overstromingen worden de middelen van de overheid ingezet op urgentie van de situatie; De beheerders van de waterkering dragen zorg voor het herstel van de waterkeringen. De (hoofd)strategie De overheid communiceert de verwachtingen met betrekking tot de waterstanden en hanteert duidelijk te interpreteren instructies (gekoppeld aan waterhoogten); Burgers, bedrijven en de overheid zijn aangewezen op zelfredzaamheid en leggen de uitwerking van de acties vast in voorbereide plannen (awareness), instructies, bedrijfsnoodplannen en rampbestrijdingsplannen; In het overstroomde gebied kan slechts op zeer beperkte schaal door de overheid noodhulp worden geboden aan individuele slachtoffers. De volgende prioriteiten gelden: (1) in veiligheid brengen slachtoffers (mens en dier), (2) de opvang en verzorging van slachtoffers en evacués, (3) het herstel van de waterkeringen, (4) wegpompen van het water, (5) herstel van de nutsvoorzieningen, (6) repatriëring van de bewoners en (7) uitvoering van het nazorgprogramma. Voor de uitvoering van de operationele voorbereiding worden de volgende stappen gezet: Maken van voorbereide plannen: de burgers, bedrijven en overheidsinstellingen dragen de primaire verantwoordelijkheid om voor de eigen situatie, omgeving en middelen de voorbereidingen te doen om in geval van hoogwater passende maatregelen te treffen om de situatie veilig te stellen en het gebied tijdig te kunnen verlaten; Voorlichting en communicatie: de overheid communiceert een informatie-, waarschuwings-, alarmerings- en evacuatieprogramma dat anticipeert op zelfredzaamheid van de burgers, de bedrijven en de overheidsinstellingen met als doel tijdig de noodzakelijke maatregelen en voorzieningen te treffen om de situatie veilig te stellen en het gebied op een gestructureerde wijze tijdig te verlaten (gestructureerde preventieve evacuatie); Evacuatie plannen: de inspanningen van de overheid zijn gericht op de organisatie en begeleiding van een gestructureerde (preventieve) evacuatie, die gebaseerd is op de veronderstelling dat zoveel mogelijk mensen in staat zijn om zelfstandig buiten het bedreigde gebied voor een bepaalde tijd een veilig onderkomen te organiseren; Hulpverlening: in het kader van de preventieve evacuatie is de hulpverlening van de overheid geconcentreerd op het in veiligheid brengen en de organisatie van de opvang en verzorging van bewoners die aan de criteria van niet zelfredzaamheid voldoen; Herstel en nazorg: volgens de gemeentelijke rampenplannen en calamiteitenplannen van de waterschappen en RWS. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

5 D.4 UITWERKING UITGANGSPUNTEN VOOR DE VOORLICHTING D.4.1 UITGANGSPUNTEN Een dreigende hoogwatersituatie is in beginsel een probleem dat de bevolking in de hele Provincie Zeeland aangaat. De algemene voorlichting aan de bevolking en bedrijven over waterstanden en de mogelijke gevolgen valt onder deze omstandigheden onder de regie van de Provincie Zeeland. In geval van de scenario s (dreigende) dijkdoorbraak en feitelijke overstroming wordt de voorlichting afgestemd met de voorlichtingscentra van de betreffende gemeenten. Het zijn de burgemeesters die in een crisissituatie bepalen wanneer de bevolking wordt gewaarschuwd en hoe. Deze regelingen zijn opgenomen in de gemeentelijke rampenplannen. D.4.2 VOORLICHTING VÓÓR HOOGWATERCRISIS Awarenessprogramma Zeeland is veilig, maar door extreme weersomstandigheden bestaat de kans dat dijken breken en polders overstromen. De inwoners van Zeeland zullen via het Europese Awarenessprogramma vooraf geïnformeerd worden over hoe te handelen in geval van dreigende dijkdoorbraak en feitelijke overstroming. Tijdens een crisis is hier vaak te weinig tijd voor, bovendien kunnen mensen in paniek raken waardoor ze informatie niet meer goed opnemen. Communicatie tijdens hoogwatercrisis Organisatie Om doelmatig te kunnen informeren wordt tijdens een hoogwatercrisis gebruik gemaakt van rampenzender Omroep Zeeland. Het coördinerend voorlichtingscentrum levert als enige instantie informatie voor de bevolking, bedrijven en instellingen aan Omroep Zeeland. Via een informatienummer bij een call-center kunnen mensen meer informatie inwinnen en vragen stellen. De organisatie van de communicatie bij een hoogwatercrisis wijkt verder niet af van die van andere crisissituaties. Inhoud Wanneer het basisscenario hoogwater aan de orde is, zal de communicatie zich beperken tot informatie over de huidige waterstanden, de te verwachte waterstanden en de eventuele activiteiten die overheden ondernemen. Wanneer door hoogwater een dijkdoorbraak dreigt zal de communicatie zich naast informatie over de waterstanden vooral richten op het instrueren van bewoners en instellingen in bedreigde gebieden om voorbereidingen voor (eventuele) maatregelen te treffen. Hier wijkt de informatie af van andere crisissituaties waar mensen vooral binnen moeten blijven en ramen en deuren moeten sluiten. In een volgende fase wordt de bevolking opgeroepen een evacuatie voor te bereiden tot het bevel tot evacuatie wordt gegeven. In alle gevallen is het belangrijk paniek te voorkomen en de bevolking op diverse manieren op de hoogte te houden van de ontwikkelingen. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

6 Uitwerking Per alarmeringsfase en/of scenario zijn in dit rampbestrijdingsplan de uitgangspunten ten aanzien van de voorlichting uitgewerkt voor de volgende onderwerpen: De doelgroep; Het doel van de voorlichting; De boodschap (met eventuele bijzonderheden); Wie de informatie verstrekt; Hoe de informatie wordt verstrekt. In bijlage 4 zijn deze uitgangspunten uitgewerkt voor de volgende situaties: Hoogwaterwaarschuwing tot alarmfase; Hoogwaterwaarschuwing vanaf de alarmfase; Dreigende dijkdoorbraak; Feitelijke dijkdoorbraak. D.5 UITWERKING ORGANISATIE VAN DE ONTRUIMING EN EVACUATIE D.5.1 INLEIDING In afwijking op de deelprocessen van de politie die beschreven zijn in de gemeentelijke rampenplannen, wordt in het kader van het rampbestrijdingsplan in het deelproces ontruimen en evacueren de functie beschreven van de evacuatieleider en een evacuatieteam. De reden hiervoor is de grootschaligheid van de evacuatie. D.5.2 EVACUATIETEAM Het evacuatieteam wordt gevormd door de evacuatieleider en de evacuatiestaf en bestaat uit vertegenwoordigers die vanuit verschillende disciplines en organisaties zijn belast met deeltaken op het gebied van ontruimen en evacueren. Het team wordt in werking gesteld wanneer er een feitelijke overstroming plaatsvindt of wordt voorzien. Het evacuatieteam functioneert onder de procesverantwoordelijkheid van de functionaris die in het ROT de politie vertegenwoordigt. De taak van het evacuatieteam is het treffen van voorbereidingen voor de evacuatie en het coördineren van de uitvoering daarvan. Het evacuatieteam wordt aangestuurd door de evacuatieleider, tevens chef Ordehandhaving van de politie, en is multidisciplinair van samenstelling. In dit team zijn vertegenwoordigers opgenomen van: Politie (mobiliteit, afzetting en afschermen, ontruiming/evacuatie en opsporing); Brandweer; GHOR; (opvang en verzorging, Centraal Registratie- en Informatie Bureau (CRIB)); Coördinatie vervoer (personenvervoer en veevervoer); Voorlichting en communicatie; Coördinatie logistiek. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

7 Kernbezetting evacuatieteam Wanneer er een feitelijke overstroming plaatsvindt of wordt voorzien, wordt het deelproces (5) Ontruimen en evacueren opgestart. Wanneer er sprake is van een (preventieve) evacuatie wordt er een evacuatieteam operationeel. Dit team bestaat uit de volgende kernleden, te weten: De evacuatieleider; De coördinator Opvang. De taakcompetenties van de kernleden van het evacuatieteam worden in dit hoofdstuk beschreven. Het ligt aan de aard en omvang van de overstroming in hoeverre er ontruimd en/of geëvacueerd zal moeten worden. Het evacuatieteam draagt er zorg voor dat het deelproces goed verloopt. Evacuatieleider De chef Ordehandhaving van de politie treedt op als evacuatieleider. Afhankelijk van de omvang van het incident zal hij voor de uitvoering één of meerdere taakcommandanten belasten met de werkzaamheden. De evacuatieleider is het hoofd van de evacuatiestaf. De verantwoordelijkheid voor de totale evacuatieoperatie berust bij hem. Hij is verantwoordelijk voor het te ontruimen/evacueren gebied en tevens voor de bewaking van het gehele gebied. Hij laat alle maatregelen nemen die noodzakelijk zijn om de verplaatsing van de te evacueren bevolking naar de verzamelplaats(en) of opvangcentra zo geordend mogelijk te laten verlopen. Hij houdt daarbij rekening met de volgende aspecten: Bepaling route (met het oog op het rampgebied); Capaciteit wegennet en knelpunten in het wegennet et cetera; De plaatsen van opvang. De evacuatieleider maakt gebruikt van het EDSS om de evacuatietijd te bepalen en de evacuatie voor te bereiden. Het EDSS bepaalt de evacuatietijd op basis van een inschatting van de deelprocessen die in paragraaf D.6 zijn benoemd. De chef Mobiliteit van de politie treft maatregelen om al het verkeer buiten het te evacueren gebied te houden. Waar nodig treft de politie maatregelen om wegen en gebieden af te zetten. De evacuatieleider is ook de persoon die punten aanwijst die kunnen dienen als locaties waarop de bevolking zich kan verzamelen in afwachting van mededelingen omtrent de uiteindelijke opvanglocaties. Hij houdt hierbij rekening met de situatie ter plaatse (onder andere de ligging ten opzichte van het gebied dat is of dreigt te overstromen). Bij de evacuatie wordt bij de uitvoering een onderscheid gemaakt tussen de evacués die zelfstandig met eigen middelen het gebied kunnen verlaten (zelfredzaamheid) en de evacués die niet zelfredzaam zijn en zijn aangewezen op de middelen die door overheid voor de evacuatie en de opvang zijn georganiseerd. Evacués die beschikken over eigen vervoer worden door de evacuatieleider via de aangewezen route verwezen naar de opvangcentra. Evacués die gebruik moeten maken van georganiseerd transport worden verwezen naar een verzamelpunt. De evacuatieleider is tevens betrokken bij de besluitvorming over de wijze waarop het vee geëvacueerd zal worden en naar welke locatie. De evacuatieleider zal bij het nemen van bepaalde maatregelen via de algemeen commandant een beroep doen op de leden van het ROT en het hoofd van het CRIB. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

8 Coördinator Opvang De coördinator Opvang maakt deel uit van de evacuatiestaf. Hij wordt geleverd door de betreffende gemeente(n), veelal een functionaris van de afdeling Sociale Zaken. In overleg met het CRIB zorgt hij ervoor dat alle evacués in het opvangcentrum geregistreerd kunnen worden door de medewerkers van het CRIB en/of medewerkers van het opvangcentrum. Wanneer het besluit tot terugkeer is genomen, krijgt de coördinator Opvang van de evacuatieleider het bericht dat de evacués de opvangcentra kunnen verlaten en naar hun woningen kunnen terugkeren. De coördinator brengt dit bericht ter kennis van de hoofden opvangcentra. D.5.3 VERANTWOORDELIJKHEDEN Het deelproces Ontruimen en evacueren treedt in werking wanneer er een overstroming plaatsvindt, danwel wanneer dit te verwachten is. Bij een dreiging die niet acuut is neemt de burgemeester het besluit tot evacueren. Wanneer een dreiging acuut is neemt het Commando Plaats Incident (COPI)/Commando Ramp Terrein (CORT) het besluit tot ontruimen en evacueren, waarbij de burgemeester in kennis wordt gesteld. Daarbij wordt rekening gehouden met de tijd-/ruimtefactor. De inzet van het deelproces valt onder de directe verantwoordelijkheid van de korpsleiding van de politie. Deze belast de algemeen commandant van het Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) met de algemene leiding. De algemeen commandant heeft zitting in het ROT en geeft in dit team aan op welk moment bepaalde maatregelen genomen moeten worden. De uitvoering van het proces staat onder leiding van de evacuatieleider. Hij dient verantwoording af te leggen aan de algemeen commandant van de politie. De korpsleiding blijft eindverantwoordelijk. Aandachtspunten voor de algemeen commandant zijn: Besluit tot evacuatie; Vaststellen te evacueren gebied; Alarmeren en informeren van de betrokkenen; De communicatie naar de betrokken bewoners, bedrijven en overheidsinstellingen; Terugleiding herbewoning; Evaluatie. Herbewoning (re-evacuatie): Voorlichting (terugkeer per sector); Opheffen buitenring (afbouw bewaking en afzetten). D.5.4 BEVELVOERING Tijdens inzet van het deelproces Ontruimen en evacueren heeft de evacuatieleider de leiding over het evacuatieteam. Hij zorgt voor een duidelijke bevelvoering naar de respectievelijke taak-/locatiecommandanten die met de uitvoering ter plaatse zijn belast. D.5.5 INCOMPATIBILITEITEN Het is niet de bedoeling dat iemand een dubbelfunctie heeft binnen het proces Ontruimen en evacueren of binnen een ander deelproces uit de rampenbestrijding. Naast de reguliere functie kan iedere medewerker in principe één taak hebben binnen de processen van de rampenbestrijding. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

9 D.5.6 OPERATIONELE TAKEN Ontruimen en evacueren omvat de volgende deelprocessen, die onder de leiding van de politie worden uitgevoerd: Deelproces 06 - afzetten en afschermen; Deelproces 07 - verkeer regelen; Deelproces 08 - handhaven rechtsorde; Deelproces 17 - gidsen. De operationele taken van de politie bij rampen en zware ongevallen op technisch niveau staan ook beschreven in de zogeheten 32 processen. Deze taken zijn onverkort van toepassing op deelproces 5 - ontruimen en evacueren. D.5.7 DAGELIJKSE WERKZAAMHEDEN De functies binnen het evacuatieteam worden vervuld door mensen uit de regio. Dit houdt in dat bij langdurige inzet van het evacuatieteam de dagelijkse werkzaamheden van deze mensen in de regio stil komen te liggen. In bepaalde gevallen is dit niet mogelijk. Hierin dient door middel van een opvolgorganisatie te worden voorzien waardoor de continuïteit van de dagelijkse werkzaamheden worden gewaarborgd. D.6 BIJZONDERE PROCESCONSEQUENTIES In de rampenbestrijding zijn bij de uitgewerkte scenario s de reguliere processen uit de rampenplannen van de gemeenten in de Provincie Zeeland van toepassing. Deze processen zijn weergegeven in onderstaande tabel. Per scenario is aangegeven welke deelprocessen een specifieke uitwerking kennen. Nr. Proces Procesverantwoordelijk Scenario A 1B Alarmering van bestuur en uitvoerenden Interne alarmering Regionale brandweer Alle betrokkenen 2 Bron- en effectbestrijding Brandweer Schadebeperking Voorlichting Waarschuwen van de bevolking Ontruimen en evacueren Afzetten en afschermen Verkeer regelen Handhaven van de rechtsorde Ontsmetten van mens en dier Ontsmetten van voertuigen en infrastructuur Inzameling van besmette waren Preventieve volksgezondheid/medisch milieukundige maatregelen Brandweer Politie Politie Politie Politie Brandweer Brandweer GHOR Slachtofferhulp Geneeskundige hulpverleningsketen Opvang en verzorging Registratie en informatie slachtoffers Identificatie van overledenen Uitvaartverzorging Psychosociale hulpverlening GHOR Politie GHOR Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

10 Nr. Proces Procesverantwoordelijk Scenario Diversen 19 Begidsen 20 Toegankelijk en begaanbaar maken rampterrein 21 Verzorging/logistiek rampbestrijdingspotentieel 22 Voorzien in primaire levensbehoeften 23 Strafrechtelijk onderzoek 24 Waarnemen en meten 25 Schaderegistratie en -afhandeling 26 Waterbeheer en waterkeringszorg 27 Nautische zorg Samenhangende processen Verbindingen Milieu Nazorg Verslaglegging Juridische ondersteuning Specifieke uitwerking voor Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland. Politie Brandweer Brandweer Politie Brandweer Waterschappen en RWS RWS Brandweer Zoals uit bovenstaande tabel blijkt zijn bij hoogwater meerdere processen specifiek op deze omstandigheden voorbereid. Het betreft de volgende processen. 1A) Alarmeren van bestuur en uitvoerenden Bij alle scenario s in het kader van dit rampbestrijdingsplan neemt de tijdige waarschuwing en alarmering een belangrijke rol in. De SVSD vervult hierbij een belangrijke functie en geeft de waarschuwingen en alarmeringen uit. In het rampbestrijdingsproces Alarmeren van bestuur en uitvoerenden zijn deze afspraken nader per scenario beschreven en is uitgewerkt hoe de verdere alarmering van alle betrokkenen plaatsvindt. 1B) Interne alarmering Er is sprake van algemene waarschuwings- en alarmeringsberichten voor (dreigend) hoogwater. Iedere dienst of organisatie geeft in de eigen plannen en procedures een specifieke invulling aan de waarschuwing, paraatheid en alarmering van de medewerkers van de eigen organisatie. Deze nadere uitwerking wordt niet in dit plan gegeven. 2) Bron- en effectbestrijding Onder het deelproces Bron- en effectbestrijding van de brandweer vallen de reddings- en hulpverleningstaken. Snelle redding is essentieel als evacuatie niet vóór de ramp heeft plaatsgevonden. Met het verstrijken van de tijd zal immers het aantal slachtoffers door uitputting en onderkoeling meer toenemen dan door verdrinking. De landelijk opererende reddingsbrigade en heli's van Defensie zijn goed toegerust om drenkelingen op te sporen en te redden en zijn eenvoudig in te passen in de gehanteerde leidingstructuur. Deze aspecten verdienen bijzondere aandacht, maar zijn niet als specifiek proces uitgewerkt. 3) Voorlichting Over de consequenties van hoogwater, dijkdoorbraken en overstroming vinden in het kader van het project Awareness permanent voorlichtingsactiviteiten plaats. In operationele omstandigheden schaalt de voorlichting op volgens de niveaus van de GRIP-regeling. De gemeentelijke voorlichters zijn operationeel vanaf de volgende situaties: Basisscenario hoogwater : vanaf het alarmeringspeil; Dreigende dijkdoorbraak: zodra de dreiging en het betreffende gebied onderkend zijn; Basisscenario overstroming: alle omstandigheden. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

11 In het deelproces Voorlichting is uitgewerkt welke voorbereide informatie in de genoemde omstandigheden actief en passief aan de bevolking wordt meegedeeld. 4) Waarschuwen van de bevolking Het proces Waarschuwen van de bevolking is aan de orde wanneer instructies moeten worden gegeven om voorbereidingen op het hoge water te treffen en eventueel een ontruiming of evacuatie tijdig te kunnen organiseren (preventieve evacuatie). Voor het waarschuwen van de bevolking wordt uitsluitend gebruik gemaakt van de sirenes, omdat er in deze omstandigheden onvoldoende politiepersoneel beschikbaar is voor geluidswagens. Het signaal van de sirenes geldt volgens de instructies als attentie signaal. Via de rampenzender van Omroep Zeeland worden namens de overheid de instructies gegeven die door de burgemeester(s) voor het betreffende gebied van toepassing zijn verklaard. Per scenario zijn voor het deelproces Waarschuwen van de bevolking de standaardinstructies en voorbereide mededelingen voor de omroep uitgewerkt. 5) Ontruimen en evacueren Wanneer er voldoende voorbereidingstijd (zie scenario s) is, wordt het proces Ontruimen en evacueren onder leiding van de evacuatieleider van de politie opgestart. Er wordt gebruikt gemaakt van het EDSS. De evacuatieleider is ook verantwoordelijk voor het aansturen van de processen (6) Afzetten en afschermen (7) Verkeer regelen en (8) Handhaven openbare orde en veiligheid. Na het ontruimen en evacueren zal opvang en verzorging voor de betrokkenen moeten worden geregeld. In de meeste gevallen betreft dit opvang en verzorging buiten de eigen gemeente. Opvang en verzorging in een andere provincie is niet uitgesloten. 14) Opvang en verzorging De uitvoering van het proces Opvang en verzorging verloopt conform de processen die in de gemeentelijke rampenplannen zijn voorbereid. Bij dreigend hoogwater en bij een overstroming is het van belang zicht te hebben op opvanglocaties die (volgens de hoogtekaart) boven 4 meter N.A.P. zijn gesitueerd. Het is tevens van belang er rekening mee te houden dat opvang en verzorging buiten de provincie plaatsvindt. In dit verband moeten afspraken met gemeenten in andere provincies zijn voorbereid. Opvang en verzorging behoeft niet specifiek voor hoogwatersituaties en overstromingen te worden voorbereid. 26) Waterbeheer en waterkeringszorg In het kader van de zorg voor waterkeringen is een beheerder verantwoordelijk voor het opstellen van een calamiteitenplan voor het optreden bij bedreigende stormvloedsituaties. Het is niet noodzakelijk deze processen in dit rampbestrijdingsplan over te nemen of nader uit te werken. In het overzicht van de bijlagen is opgenomen welke calamiteitenplannen een relatie hebben met dit rampbestrijdingsplan. Overige processen Natuurlijk zullen alle processen in hun uitvoering gehinderd worden door het water. Dit geldt meer in het bijzonder voor het redden van mens en dier. De eerste inzet van de beheerders van de waterkeringen zal gericht zijn op het herstel van de schade en op het voorkomen van verdere uitbreiding van de schade (dijkverzwaring). Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

12 D.7 NADERE BIJZONDERHEDEN Te verwachten is dat bij een overstroming problemen zullen optreden in de diverse nutsvoorzieningen die mede van invloed zijn op de communicatiemogelijkheden. Tevens zal het verkeer (direct) ernstig belemmerd worden (stroomstoringen, omgevallen bomen, slecht zicht en ongevallen) en kan er sprake zijn van verspreide instortingen in grote delen van de kustprovincies. D.8 NAZORG Het herstellen van de waterkeringen en het voorkomen van een vervolgramp is een taak die toevalt aan de waterschappen, de provincie en RWS. De gemeente zal zich in eerste instantie wijden aan het weer op gang brengen van het dagelijks leven door het herstel van de infrastructuur. Soms zal het nodig zijn om - in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij - noodmaatregelen te nemen om de voedselvoorziening op peil te brengen. Medische en vooral sociale zorg voor slachtoffers, nabestaanden en hulpverleners kan, gezien het dramatische karakter van een dergelijke ramp, bijzondere aandacht vergen. Een bijzonder probleem na een overstroming is dat de materiële schade niet verzekerd is. Op grond van de Algemene Bijstandswet kunnen de noodzakelijke kosten van levensonderhoud en tijdelijke bedrijfskosten worden vergoed. Voor integrale vergoeding van schade bestaan geen regelingen van overheidswege. In het verleden zijn wel eens ad hoc regelingen getroffen (na de watersnoodramp van 1953 bijvoorbeeld) om een deel van de schade te kunnen vergoeden, maar in andere gevallen is zo n regeling achterwege gebleven. Er kan in voorkomende gevallen een beroep gedaan worden op de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen. Tijdelijke huisvesting op grote schaal is een probleem dat door provincie en rijk dient te worden aangepakt. Langdurende onduidelijkheid over de mate waarin schade vergoed wordt is niet alleen onaangenaam voor de betrokkenen, maar ook nadelig voor het herstelproces. De gemeente heeft er daarom belang bij zich actief met deze kwestie bezig te houden en ernaar te streven dat er op redelijke termijn duidelijkheid ontstaat. D.9 PROCESSEN EN UITVOERINGSPLANNEN De feitelijke uitvoering van de operationele maatregelen is uitgewerkt in een operationeel plan dat voor iedere dijkring in hoofdstuk E is opgesteld. De relevante en voor hoogwater gespecificeerde processen zijn in bijlage 1 beschreven. Dit betreft de processen die betrekking hebben op de alarmering, leiding en coördinatie, voorlichting en het waarschuwen van de bevolking. Het deelproces Ontruimen en evacueren en de daaraan gerelateerde deelprocessen omvat de belangrijkste maatregelen wanneer er sprake is van een serieuze dreiging voor een overstroming en wanneer er nog voldoende tijd is om een evacuatie van de bevolking voor te bereiden en uit te voeren. De inhoud en werkwijze voor dit proces zijn nader gedetailleerd in bijlage 6 van dit plan. Als toelichting kan worden vermeld dat een grootschalige evacuatie wordt voorbereid, georganiseerd en uitgevoerd door de evacuatieleider van de politie. De evacuatieleider beschikt over het EDSS, waarmee vooraf kan worden bepaald welke capaciteiten (personeel en middelen) en tijd in bepaalde omstandigheden nodig zijn om de verplaatsing van de bevolking uit een bepaald gebied naar een veilige locatie te kunnen coördineren. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

13 Om bovengenoemde prognoses te kunnen maken, moet het systeem zijn gevoed met de volgende informatie (zie bijlage 2): De dijkringen; De gemeenten; De aantallen inwoners (met een indicatie van leeftijdsgroepen en zelfredzaamheid); Bijzondere woonobjecten (wooncentra, verzorgings- en verpleegtehuizen); Hotels, logementen en andere verblijven voor toerisme en recreatie; Industriële complexen voor de productie, opslag en verwerking van gevaarlijke stoffen; Vitale nuts- en communicatievoorzieningen; Veeteeltbedrijven; De wegenstructuur en -capaciteit; De beschikbare middelen van de vervoersbedrijven en spoorwegen; De personele capaciteit om de evacuatie uit te voeren; De beschikbare opvanglocaties; De personele capaciteit en middelen voor opvang en verzorging. In het kader van dit rampbestrijdingsplan zijn bovenstaande gegevens bij de provincie en de gemeenten verzameld. Het EDSS bepaalt de evacuatietijd en -mogelijkheden op basis van de omvang van het te evacueren gebied en de middelen (personeel en materieel) die voor de uitvoering van de evacuatie nodig zijn. Het gebied kan variëren van een volledige dijkring tot deelgebieden waarvan bekend is op welke momenten deze bij een bepaalde dijkdoorbraak en waterhoogte kunnen overstromen. Zodra deze gegevens bekend zijn kan de evacuatieleider met behulp van het EDSS een prognose maken van de uitvoeringstijd van de volgende processen. 1. Waarnemen kritieke situatie Waarnemen hoogwater situatie (SVSD); Waarnemen kwaliteit van de waterkeringen; Voorspellen beschikbare tijd tot overstroming. 2. Besluitvorming over evacuatie Bepalen evacuatiegebied (uit evacuatieplan); Bepalen evacuatiestrategie; Bepalen betrokken bestuurlijke en operationele instanties; Oproepen medewerkers; Activeren communicatie en coördinatiecentra. 3. Voorbereiding evacuatieroutes Plannen van de evacuatieroutes; Afzetten van het te ontruimen gebied; Afzetten van de evacuatieroutes; Opzet traffic control; Opzet route-informatiesysteem; (Eventuele) keuze eenrichtingsverkeer; Aanwijzen routes voor de hulpverlenende diensten; Voorbereiden communicatie en voorlichting; Regelen van de afzetting. 4. Waarschuwen van de bevolking Waarschuwen van de bevolking en geven van instructies. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

14 5. Voorbereiding evacuatie hulpbehoevenden Bepalen aantal en plaats; Toewijzen van vervoerscapaciteit; Oproepen ambulances; Verplaatsen van ambulances naar afhaalplaatsen; Oproepen bussen; Verplaatsen bussen naar afhaalplaatsen; Communicatie en voorlichting over de uitvoering. 6. Voorbereiding evacuatie zelfredzame bevolking Communicatie en voorlichting. 7. Uitvoering evacuatie van hulpbehoevenden Toewijzing van de vervoerscapaciteiten; Vervoer hulpbehoevenden (bussen & ambulances) van gebied 1; Vervoer hulpbehoevenden (bussen & ambulances) van gebied 2; Vervoer hulpbehoevenden (bussen & ambulances) van gebied 3; Communicatie en voorlichting tijdens uitvoering. 8. Uitvoering evacuatie van zelfredzame bevolking Evacuatie gebied 1; Evacuatie gebied 2; Evacuatie gebied 3; Communicatie en voorlichting tijdens uitvoering. 9. Afsluiten evacuatieproces Start afsluitingsproces; Afsluiten nutsvoorzieningen en fabrieksprocessen; Start evacuatie hulpdiensten; Evacuatie van hulpdiensten; Monitoring evacuatie. De evacuatietijd en de beschikbare middelen bepalen of een preventieve evacuatie voor een bepaald gebied wel of niet haalbaar is. Wanneer er voor een preventieve evacuatie onvoldoende tijd en middelen beschikbaar zijn, moeten andere mogelijkheden worden overwogen en zal door het bevoegd gezag met een andere uitvoeringsstrategie moeten worden ingestemd. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld