ALGEMEEN KADER A.1 WETTELIJK EN ORGANISATORISCH KADER

Transcriptie

1 A ALGEMEEN KADER In deel A wordt allereerst op hoofdlijnen het wettelijk en organisatorisch kader van de rampenbestrijding beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op het (algemene) scenario en het risicomodel. Daarna wordt aandacht besteed aan de organisatie van de rampenbestrijding bij hoogwater en de voorbereiding daarop. Tot slot wordt de relatie met andere plannen beschreven. A.1 WETTELIJK EN ORGANISATORISCH KADER Door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties is in 2003 het Handboek Voorbereiding Rampenbestrijding uitgegeven. De teksten in deze paragraaf zijn grotendeels afkomstig uit het handboek. Voor meer informatie over het systeem van de rampenbestrijding in Nederland wordt verwezen naar het handboek. De WRZO vormt het wettelijk kader voor de rampenbestrijding. In deze wet worden de verantwoordelijkheden en taken van de te onderscheiden bestuurslagen (rijk, provincie en gemeente) in het kader van de rampenbestrijding benoemd, in aanvulling op de reguliere verantwoordelijkheden en taken zoals neergelegd in sectorale wetgeving. De WRZO regelt de bevoegdheden van bestuursorganen. Naast bestuursorganen spelen ook diverse operationele diensten een rol in de rampenbestrijding, met name brandweer, geneeskundige organisaties en politie. Deze zijn onderworpen aan eigen regelingen, waaronder de Brandweerwet 1985, de Wet Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (WGHOR) en de Politiewet Daarnaast zijn diverse andere regelingen van belang. Het geheel aan wetgeving dat bij rampen en zware ongevallen van toepassing kan zijn, is daarmee verspreid over een groot aantal wettelijke bepalingen en andere voorschriften. De Wet Kwaliteitsbevordering Rampenbestrijding 3 (WKR) bevat aanpassingen van de WRZO, de Brandweerwet 1985 en de Wet Geneeskundige Hulpverlening bij Rampen (WGHR) Met de inwerkingtreding van de WKR is een periodieke beleids- en beheerscyclus van vaststelling, toetsing, wijziging, evaluatie en rapportage ontstaan waardoor de kwaliteit en de actualiteit van (bestrijdings)plannen is geborgd. Volgens artikel 1 van de WRZO moet onder een ramp of zwaar ongeval worden verstaan een gebeurtenis: Waardoor ernstige verstoring van de openbare veiligheid is ontstaan, waarbij het leven en de gezondheid van vele personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate worden bedreigd of zijn geschaad; Waarbij een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken. 2 3 Wet Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (WGHOR): wetswijziging WGHR 1991, Brandweerwet 1985, Politiewet Door plaatsing in het Staatsblad van 6 mei 2004 heeft het ingediende voorstel WKR (en daarmee samenhangende uitvoeringsbesluiten) kracht van wet gekregen. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

2 In de Leidraad Maatramp 4 en de Leidraad Operationele Prestaties 5 zijn diverse ramptypen onderscheiden. Het gaat bij de ramptypen niet om voorspellingen of scenario s omtrent het soort ramp dat zal plaatsvinden. De typologie dient louter om de consequenties voor de voorbereiding op de rampenbestrijding zichtbaar te maken. In dit rampbestrijdingsplan wordt gewerkt met het ramptype Overstromingen. Rampenbestrijding is een activiteit van vele organisaties gezamenlijk. Ons land kent niet één afzonderlijke rampbestrijdingsorganisatie die uitsluitend met de rampbestrijdingstaak is belast. Daarvoor is deze taak ook te omvangrijk. Onderstaande figuur geeft een schematisch overzicht van de rampenbestrijding. Risicobeleid Risicobelei Voorbereiding rampenbestrijding Bestrijdin nazorg en nazor Bestrijding en Schematisch overzicht van de rampenbeheersing In dit schema wordt de voorbereiding op de rampenbestrijding centraal gesteld. De voorbereiding op de rampenbestrijding is een cyclisch proces dat start met het bepalen van het risicoprofiel van een bepaald gebied en dat eindigt met een evaluatie van het gevoerde beleid. Alle bestuurslagen hebben verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden ten aanzien van de voorbereiding op de rampenbestrijding. Op basis van de WRZO (artikelen 6 en 7) dient het College van Burgemeester en Wethouders het gemeentelijk rampenplan vast te stellen en stelt de burgemeester de rampbestrijdingsplannen vast. Het rampbestrijdingsplan is door alle Zeeuwse burgemeesters vastgesteld. In de daadwerkelijke bestrijding van rampen en zware ongevallen hebben de diverse bestuurslagen eigen verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden. Tijdens een ramp heeft de burgemeester (op grond van artikel 11 van de WRZO) de bevoegdheid alle bevelen of regels te geven die hij/zij nodig acht. De Waterstaatswet 1900 kent het algemeen bestuur van het waterschap (en andere beheerders van waterstaatwerken) ook een aantal bevoegdheden toe. In de bijlagen wordt uitgebreider stilgestaan bij de bijzondere bevoegdheden van de beheerders van de waterstaatswerken. De taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de bestuurslagen worden nader beschreven in deel B (Bestuurlijk kader). De basis van de rampenbestrijding bestaat uit de reguliere, dagelijkse organisatie van de gemeente(n) en de operationele diensten (brandweer, geneeskundige organisaties en politie), die in geval van een ramp opschalen tot een gecoördineerde rampbestrijdingsorganisatie. Dit opschalingsproces verloopt conform de Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdingsprocedure (GRIP) Zeeland. Tijdens de rampenbestrijding kunnen vele rampbestrijdingsprocessen een rol spelen. Deze processen zijn verzamelingen van activiteiten gericht op eenzelfde resultaat. De uitvoering van rampbestrijdingstaken is in eerste instantie opgedragen aan de diensten die ook met de dagelijkse hulpverlening zijn belast. In deel D (Operationele uitwerking) worden de verschillende processen nader uitgewerkt voor dit rampbestrijdingsplan. 4 5 Ingenieurs/adviesbureau SAVE en Adviesbureau Van Dijke (AVD), Leidraad Maatramp, in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, AVD/SAVE/NivU/Nibra, in opdracht van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Leidraad Operationele Prestaties, Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

3 A.2 ALGEMENE BESCHRIJVING VAN HET SCENARIO Een zware storm kan zeer hoogwater met een grote golfbelasting tot gevolg hebben. Deze combinatie leidt tot een grote mate van golfoverslag die zelfs tot een dijkdoorbraak kan leiden. Van een stormvloed is sprake wanneer de waterstand door de wind wordt opgestuwd tot boven een bepaalde waterstand. Er is sprake van hoogwater wanneer er door de meteorologische omstandigheden een zodanig hoge waterstand is bereikt dat de dijken en waterkeringen overstromen. Een overstroming kan ook plaatsvinden wanneer een dijk of waterkering bezwijkt ( dijkdoorbraak ) en de achterliggende polders overstromen. In het kader van de WRZO is er sprake van een ramp wanneer er bestuurlijke en operationele maatregelen noodzakelijk zijn om het leven van mensen en dieren te redden en mogelijke andere gevaarlijke situaties te beperken en te beheersen. Er kunnen hierbij twee situaties worden onderscheiden: een dreigende of feitelijke overstroming. Bij een dreigende overstroming bepaalt de waarschuwingstijd of een preventieve evacuatie van mensen en vee tot de mogelijkheden behoort. Een feitelijke overstroming kan plaatsvinden voordat een evacuatie (volledig) is uitgevoerd. In deze omstandigheden is een uitgebreide reddingsoperatie noodzakelijk om mensen en dieren in veiligheid te brengen en verdere uitbreiding van gevaren te voorkomen. Het rampbestrijdingsplan richt zich op overstromingen waarbij een binnendijks gebied in belangrijke delen meer dan één meter onder water kan komen te staan. Drie elementen bepalen het verloop van de gebeurtenissen: De prognose van de maximale waterstand van het dreigende hoogwater (met de bijbehorende golfbelasting) en het tijdsbestek waarbinnen hoogwaterwaarschuwingen kunnen worden gegeven; De prognose van de kwaliteit van de dijken en andere waterkeringen in relatie tot de aanvullende maatregelen die getroffen kunnen worden om de functies van de dijken en waterkeringen tijdig te versterken; De tijd (= waarschuwingstijd) en de middelen die beschikbaar zijn voor de uitvoering van een preventieve evacuatie van het bedreigde of getroffen gebied. A.3 SCENARIOBESCHRIJVINGEN EN MAATGEVENDE SCENARIO S Voor de uitwerking van het rampbestrijdingsplan zijn de volgende scenario s geselecteerd: Een dreigend hoogwater (met een waarschuwingstijd van ten minste 18 uur) (basisscenario hoogwater); Een dreigende dijkdoorbraak (met een waarschuwingstijd van ten minste 6 uur) (dreigende dijkdoorbraak); Een feitelijke overstroming als gevolg van hoogwater, een dijkdoorbraak of het niet meer functioneren van een andere waterkering (basisscenario overstroming): o Eén dijk van één polder (kleine overstroming); o Eén of meerdere polders in meer dan één gemeente (middelgrote overstroming); o Meerdere polders in verschillende delen van de provincie (grote overstroming). Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

4 A.4 ORGANISATIE VAN DE RAMPENBESTRIJDING BIJ HOOGWATER Bij de rampenbestrijding bij (dreigend) hoogwater zijn de volgende organisatorische onderdelen van belang: De organisatie van de informatievoorziening over waterstanden aan direct betrokkenen in het kader van de stormvloedwaarschuwing; Het beheer van de kwaliteit van de dijken en andere waterkeringen en het (in operationele omstandigheden) functioneren van de calamiteitenorganisatie van de aangewezen beheerders van waterstaatswerken (waterschappen en RWS); De gemeentelijke en regionale rampbestrijdingsorganisatie teneinde tijdig een preventieve evacuatie te kunnen uitvoeren en bij een feitelijke overstroming de nodige hulp te kunnen verlenen. De organisatiestructuur, plannen, procedures en werkwijze van deze (bestuurlijke) organisaties en diensten zijn op elkaar afgestemd. A.5 VOORBEREIDING OP DE RAMPENBESTRIJDING HOOGWATER Het rampbestrijdingsplan is in samenwerking met alle betrokken diensten en organisaties totstandgekomen. In het rampbestrijdingplan wordt niet ingegaan op de voorbereiding en het functioneren van de SVSD en de beheerders van de waterstaatswerken (deze onderdelen zijn in specifieke bestrijdings- en/of calamiteitenplannen voorbereid). In het rampbestrijdingsplan is aangegeven op basis van welke informatie (tijdstip van verwachte hoogwaterstand of kwaliteit van de waterkering) het plan door het bevoegd gezag in werking wordt gesteld. Het plan bevat de organisatie en uitwerking van de bestuurlijke en operationele voorbereiding, besluiten en maatregelen van de gemeentelijke en regionale overheid bij een dreigende en feitelijke overstroming van nader bepaalde gebieden. Bij de voorbereiding is gebruik gemaakt van het EDSS. A.6 RELATIE MET ANDERE BESTRIJDINGSPLANNEN Het Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland is een rampbestrijdingsplan in het kader van artikel 7 van de WRZO. Het plan is vastgesteld door de burgemeesters van de gemeenten in de Provincie Zeeland. De inhoud van het rampbestrijdingsplan sluit aan op de uitwerking van de gemeentelijke rampenplannen (conform het modelplan Zeeland) en houdt rekening met de uitwerking van de (calamiteiten)plannen van de waterschappen en andere beheerders. In de rampbestrijdingsplannen van de BRZO-bedrijven en andere inrichtingen dient te zijn uitgewerkt welke maatregelen getroffen moeten worden ten tijde van hoogwatersituaties. BRZO staat voor Besluit Risico s Zware Ongevallen. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld

5 In de provincie bevinden zich de volgende BRZO-bedrijven: Eastman Chemicals - Middelburg; Zuid-Chemie - Sas van Gent; YARA Sluiskil - Terneuzen; Dow Benelux - Terneuzen; Broomchemie - Terneuzen; Tota Raffinaderij Nederland - Borsele; Thermphos - Vlissingen; Sea Way Chemical Processing - Vlissingen; Petroplus (Oosterhavenweg) - Vlissingen; Petroplus Sloe - Vlissingen; Pechiney Nederland - Vlissingen; INVISTA Polyester BV - Vlissingen; De Rijke BV - Terneuzen; VPAK - Borsele; ATOFINA - Vlissingen. De volgende objecten beschikken ook over een rampbestrijdingsplan: Westerscheldetunnel (Terneuzen - Borsele); Kerncentrale Borsele. Rampbestrijdingsplan Hoogwater Zeeland / vastgesteld