SEMafoor. Studiekring Eerste Millennium. Verzonken steden en dorpen. De vestiging van het christendom. Constantijn Nicea en de eindtijd

Transcriptie

1 november 2018 jaargang 19 nummer 4 SEMafoor Verzonken steden en dorpen De vestiging van het christendom Constantijn Nicea en de eindtijd Historische interpretatie van de Peelhelm

2 SEMafoor ISSN Kwartaalblad van SEM De studiekring beoogt met zijn werk een hernieuwd onderzoek naar de geschiedenis van het eerste millennium van de Lage Landen globaal tussen de rivieren Somme en Elbe in de periode 100 v.chr. tot 1200 n.chr. Inhoud 1 Van de redactie 2 Dr. Gerrit Hekstra De vestiging van het christendom in het eerste millennium Alex Laenen 5 Twee mislukte vaarwegen Ruud van Veen 9 Historische interpretatie van de Peelhelm Ad Maas 16 Van punt tot mijl 17 Delahaye en de Romeinse Reisgidsen: Het Itinerarium Antonini (met nawoord van de redactie) Guido Delahaye 23 Beleid van SEM (met nawoord van de redactie) Guido Delahaye 25 SEMafoortje: Blinn Auga 26 SEMafoortjes: Pompeii 79; Cartografische Bronnen; Romeinensymposium van het Amsterdam Centre for Ancient Studies and Archaeology (Acasa) 27 Liepen de Noordroute van de Peutingerkaart en de route 205 van het Itinerarium Antonini gelijk? 28 SEMafoortje: Niet sollen met tijd Joep Rozemeyer 29 Verzonken dorpen en steden Ruud van Veen 32 SEMafoortjes: Annales Regni Francorum, Nederlandse vertaling; Deel vier over het verleden van de Tongerse basiliek 33 De kunst van het snijden Kurt Wayenberg 37 Constantijn Nicea en de eindtijd Ad Maas 41 SEMafoortje: De Keltische / Romeinse maaimachine van Virton SEMafoor jaargang 19 nr. 4, nov. 2018

3 Van de redactie Welkom bij SEMafoor Dit is de 75e keer dat ons kwartaalblad verschijnt. We mogen het dus een jubileumnummer noemen. We nemen eerst afscheid van een SEM-sympathisant en goede vriend. Gerrit Hekstra was 85. Alex Laenen brengt vervolgens een impressie van ons 19e symposium De vestiging van het christendom in het eerste millennium. Er was een keur van sprekers en een uitgebreide boekenmarkt. Ruud van Veen buigt zich over de mededeling van Tacitus dat de Rhenus met de zuidelijke stromen verbonden werd. Ruud van Veen blijft de voorgestelde verbinding Saône-Moezel van consul Lucius Vetus als beste kandidaat overhouden, maar bespreekt een paar alternatieven die onderzocht worden. In een verder artikeltje gaat Ruud op zoek naar een verzonken dorp: Ezonstad/Isum. Ook Ad Maas blijft bij de visie die hij al eerder formuleerde: die over de Peelhelm... Volgens Ad vond er een schermutseling plaats. Hij brengt nog eens de laatste stand van zaken met betrekking tot de openstaande hypotheses. Guido Delahaye komt met twee artikelen. In een eerste artikel komt Guido terug op het Itinerarium Antonini (IA), onderdeel van een ouder artikel van Willem Bruijnesteijn van Coppenraet dat ook in vorige SEMafoor al aan de orde kwam. Na dit artikel doet men voortaan hopelijk geen beroep meer op de artikelen van Willem Bruijnesteijn van Coppenraet om de visie van Albert Delahaye te weerleggen, aldus Guido. In een tweede artikel zet Guido vraagtekens bij het beleid van SEM om extra kritisch zijn voor de visie van Delahaye m.b.t. de Romeinse tijd. Wat voor de middeleeuwse geschiedenis van toepassing is, is dat zeker voor de Romeinse tijd. De redactie geeft nog twee kleine nawoorden bij deze artikelen. Ook Joep Rozemeyer onderzoekt het Itinerarium Antonini (IA), met name route 205. In combinatie met de Noordelijke Pataviaroute van de Peutingerkaart (PK) komen er toch wat lastige problemen boven water. Die problemen verdwijnen echter bij een alternatief tracé voor die Noordelijke Pataviaroute... Kurt Wayenberg las een uitstekend boek voor de Halloweenperiode. Het boek gaat over een jonge chirurg Joseph Lister wiens carrière en tegenstand wel wat parallellen vertonen met het leven van Albert Delahaye. En er zijn wel wat meer beschouwingen te maken: over de commentaren op het werk van Delahaye en over de rol van SEM. Ten slotte komen we nog eens terug op een belangrijk onderwerp van ons 19e Symposium: Constantijn. Ad Maas brengt een reflectie van een toch wel bijzonder boek dat de idee van de eindtijd in die periode toelicht. Natuurlijk is er ook deze keer een mooi aanbod aan SEMafoortjes. Kopij voor 20.1 zien we graag tegemoet uiterlijk 1 februari SEM beschouwt trouwens het hele twintigste jaar als een jubileumjaar! Dus bij dezen een warme oproep aan onze lezers en auteurs om mee te werken aan het succes van het SEM-tijdschrift Het bestuur van SEM is ook de redactie van SEMafoor en wordt gevormd door Janus Jochems, Alex Laenen, Ad Maas, Fred Saan en Kurt Wayenberg. Gewoonlijk worden bestuur en redactie gescheiden, maar bij SEM is daar bewust niet voor gekozen. Leden van bestuur en redactie hebben tot taak een eerlijke publieke discussie te organiseren op het werkterrein van SEM. Ze vertegenwoordigen niet een richting, hebben geen achterban noch te maken met last- en ruggespraak ten aanzien van welke groep of persoon ook. De taak van elk bestuurslid en redactielid staat los van een rol als onderzoeker/auteur. In die hoedanigheid is er ruimte voor eigen interpretaties en visies. Dergelijke stukken worden onder eigen naam gepubliceerd. Informatieve teksten zonder auteursnaam, zoals SEMafoortjes, zijn van de redactie, tenzij anders aangegeven. SEMafoor jaargang 19 nr. 4, nov

4 Elk nummer van SEMafoor wordt online geplaatst één jaar na de verschijningsdatum. Tot het zover is proberen we van de recentere nummers de inhoudsopgave en het Van de redactie beschikbaar te stellen. U bekijkt hier zo n voorlopige online-versie.

5 SEM COLOFON SEMafoor Tijdschrift van SEM De studiekring SEM beoogt met zijn werk een hernieuwd onderzoek naar de geschiedenis van het eerste millennium van de Lage Landen globaal tussen Somme en Elbe in de periode 100 v.chr. tot 1200 n.chr. SEMafoor verschijnt 4x per jaar. Abonnementsprijs De kosten voor een jaarabonnement bedragen 35,00. Het bedrag dient overgemaakt te worden op de rekening van: Stichting SEM, Bavel IBAN NL44 INGB BIC: INGBNL2A o.v.v. abonnement SEMafoor 2018 Het jaarabonnement wordt automatisch verlengd tenzij men uiterlijk 1 november 2018 schriftelijk heeft opgezegd. Redactieadres Hof 6, 4854 AZ Bavel info@semafoor.info Website SEM Contactadres in België Kurt Wayenberg Mechelsebaan Duffel kurt.wayenberg@dxc.com