Modernisering van de Ziektewet: de werkgever gaat betalen

Transcriptie

1 FACTSHEET Modernisering van de Ziektewet: de werkgever gaat betalen Update maart 2013 Mr. Stijn Hendriks, adviseur sociale zekerheid Loyalis Vangnetters zijn zieken die geen werkgever meer hebben. Ze veroorzaken meer dan de helft van de WIA-instroom, terwijl ze een veel kleiner deel van het verzekerdenbestand uitmaken. Ook werkt maar 26% van het aantal gedeeltelijke arbeidsongeschikte WGA-ers die afkomstig zijn uit de Ziektewet (ZW), tegenover 60% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikte WGA-ers die afkomstig zijn uit een vast dienstverband. Reden voor de regering om per 1 januari 2014 vergaande maatregelen te nemen om instroom van ZW-gerechtigden in de WIA te voorkomen. Zo worden de ziekte- en arbeidsongeschiktheidslasten van werknemers met een tijdelijk dienstverband toegerekend aan de laatste werkgever. U kunt zich nu al voorbereiden om schadelast in de toekomst te voorkomen. Uitgave voor abonnees van de Sociale Zekerheidswijzer Update maart 2013 Oktober 2012

2 Ziektewet: hoe zit dat ook alweer? Slechts in een beperkt aantal gevallen bestaat recht op een ZW-uitkering: denk aan werknemers die ziek zijn vanwege een orgaandonatie, ziek zijn door zwangerschap of bevalling of voldoen aan de voorwaarden voor de no risk polis. Denk ook aan zieken die geen werkgever meer hebben zoals zieke WW-gerechtigden en zieken van wie het dienstverband tijdens ziekte afloopt. Om het recht op een ZW-uitkering te bepalen kijkt UWV naar de geschiktheid voor het eigen werk. De ZW-uitkering is een loongerelateerde uitkering die, afhankelijk van de situatie, 70% of 100% van het (gemaximeerde) dagloon bedraagt. De ZW wordt binnen overheid en onderwijs bekostigd uit een vaste Ufo-premie van 0,78% (2012) van de premieplichtige loonsom. Ufo staat voor Uitvoeringsfonds voor de overheid. De harde cijfers Vangnetters zorgen inmiddels voor meer dan de helft van de WIA-instroom, terwijl zij een aanzienlijk kleiner deel van het verzekerdenbestand vormen. Over de periode is de instroom van werknemers met een vast dienstverband gedaald van naar personen. Dit is een afname van bijna 60%, die mede het gevolg is van het gevoerde beleid. 1 De instroom van vangnetters ligt in 2010 nog steeds op het hoge niveau van Het gevoerde beleid heeft tot op heden geen effect gehad op de instroom van vangnetters. Als gevolg hiervan zijn vangnetters nu duidelijk oververtegenwoordigd in de WIA-instroom. De ontwikkeling van het aandeel nieuwe WGA-uitkeringen uitgesplitst naar vangnetter en niet-vangnetter is weergegeven in tabel 1 en grafiek 1. Tabel 1 Ontwikkeling van het aantal nieuwe WGA-uitkeringen (in procenten van het totaal); Bron: UWV Vangnetter Geen vangnetter Denk aan de invoering van de Wet verbetering poortwachter (WVP), de verlenging van de loondoorbetaling bij ziekte (Wet VLZ) en de invoering van de Wet WIA. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 2

3 Grafiek 1 Ontwikkeling van het aantal nieuwe WGA-uitkeringen (in procenten van het totaal); Bron: UWV De maatregelen De maatregelen van de regering richten zich zowel op de verzekerde, als UWV en de werkgever: De verzekerde wordt gestimuleerd tot een snellere werkhervatting. Dit gebeurt door aanpassing van het ZW-criterium na het eerste ziektejaar van de eigen arbeid naar gangbare arbeid. Ook wordt de ZW opgeknipt in een loongerelateerde fase en vervolgfase. Het arbeidsverleden van de verzekerde bepaalt de duur van de loongerelateerde fase. In de vervolgfase wordt de ZWuitkering gebaseerd op 70% van het minimum loon. Tenslotte worden de reintegratieverplichtingen van de verzekerde aangescherpt. De op de verzekerde gerichte maatregelen zijn uitgesteld tot 1 januari 2014, in afwachting van mogelijke alternatieven. UWV krijgt de mogelijkheid om met een wettelijke basis direct afspraken te maken grotere werkgevers, groepen werkgevers of sectoren over de re-integratie en bemiddeling van vangnetters. De afspraken kunnen gaan over concrete en direct beschikbare vacatures, maar ook op het aangaan van structurele relaties ten behoeve van het creëren van werk voor vangnetters. Door een andere financiering van de ZW en de WGA komen er meer financiële prikkels voor grote werkgevers. De ziekte- en arbeidsongeschiktheidslasten van werknemers met een tijdelijk dienstverband worden meer toegerekend aan de laatste werkgever. In deze factsheet bespreken we deze laatste op de werkgever gerichte maatregel die per 1 januari 2014 ingaat. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 3

4 De werkgever gaat betalen Situatie nu Op het moment dat een tijdelijk werknemer ziek uit dienst gaat krijgt deze een ZW-uitkering. Als deze - inmiddels ex-werknemer - lang genoeg ziek blijft, maakt hij mogelijk daarna aanspraak op een WGAuitkering. De ZW-uitkering wordt bekostigd uit de Ufo-premie. Dit is een vaste premie waardoor de werkgever financieel niet voelt hoeveel van zijn tijdelijke werknemers in de ZW-uitkering instromen. Bovendien komt de mogelijk daarna toegekende WGA-uitkering niet voor rekening van de werkgever, omdat deze wordt toegekend in aansluiting op een ZW-uitkering. Situatie na 1 januari 2014 Nieuw is dat zowel de ZW-uitkering die aan een tijdelijke werknemer die ziek uit dienst gaat, als de WGA-uitkering die daarop volgt voor rekening van de werkgever komt. 2 De regering introduceert hiervoor twee nieuwe premies: Introductie van gedifferentieerde Ziektewet-premie Per 1 januari 2014 wordt een nieuwe gedifferentieerde ZW-premie geïntroduceerd. Met deze premie betaalt de werkgever voortaan de ZW-uitkering (met een ingangsdatum op of na 1 januari 2012!) van een tijdelijke werknemer die ziek uit dienst gaat: Voor grote werkgevers (>100 werknemers) wordt deze geheel gebaseerd op de veroorzaakte schadelast. Voor middelgrote werkgevers ( werknemers) wordt de gedifferentieerde ZWpremie deels sectoraal en deels individueel bepaald. Voor kleine werkgevers ( 10 werknemers) wordt de gedifferentieerde ZW-premie volledig sectoraal bepaald. Eigenrisicodragerschap Ziektewet De mogelijkheid blijft bestaan om uit het publieke bestel te treden en eigenrisicodrager te worden voor de ZW. Met ingang van 1 januari 2013 is géén garantieverklaring 3 meer nodig om eigenrisicodrager ZW te worden. Werkgevers die kiezen voor het eigenrisicodragerschap ZW hoeven het inlooprisico niet zelf af te financieren 4. Overigens verwachten wij dat werkgevers in de sector overheid en onderwijs in 2013 nog niet gaan kiezen voor het eigenrisicodragerschap ZW. De relatief kleine verlaging van de Ufo-premie van 0,06% (van 0,78% naar 0,72% in 2012) die de keuze voor eigenrisicodragerschap ZW met zich meebrengt ligt aan deze verwachting ten grondslag. Overweegt u om in 2014 eigenrisicodrager voor de ZW te worden? Het wordt u lastig gemaakt om op dit moment een afgewogen keuze te maken. De wetgeving loopt namelijk achter de fei- 2 Er is geen verandering gepland in de financiering van de ZW- en WGA-uitkering van een exwerknemer die tijdens de WW ziek wordt. 3 Met een garantieverklaring staat een verzekeraar garant bij een eventueel faillissement van de werkgever. 4 De eigenrisicodrager ZW betaalt de ZW-uitkeringen voor alle ziekmeldingen met een eerste ziektedag op en na de datum waarop hij eigenrisicodrager is geworden. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 4

5 ten aan: De parameters 5 voor de nieuwe gedifferentieerde ZW-premie worden naar verwachting pas begin september 2013 bekend gemaakt. Wilt u per 1 januari 2014 eigenrisicodrager worden, dan moet de aanvraag voor 2 oktober 2013 bij de Belastingdienst binnen zijn. Alleen met deze parameters kunt u berekenen hoe hoog uw gedifferentieerde ZW-premie zal zijn, en vervolgens deze premie afzetten tegen de kosten van het eigenrisicodragerschap voor de ZW. Nawerking en doorlopend verzuim Het blijkt dat werkgevers door sommige marktpartijen foutief worden voorgelicht over de vraag of - in geval van nawerking 6 en doorlopend verzuim - een ZW-uitkering voor rekening van de ex-werkgever komt. Belangrijk is dat de ZW-uitkering van een zieke WW-er uit de vaste Ufopremie wordt bekostigd. Nawerking: Als een tijdelijke werknemer dus niet ziek uit dienst gaat, maar binnen 4 weken na het einde van het dienstverband ziek wordt, wordt een toegekende ZW-uitkering niet meegenomen in de gedifferentieerde ZW-premie als deze ex-werknemer een WW-uitkering heeft. Ook als deze ex-werknemer een nieuwe baan heeft, hoeft de exwerkgever niet te vrezen voor kosten. Pas als deze ex-werknemer geen WW-uitkering en geen nieuwe baan heeft komt de ZW-uitkering voor rekening van de ex-werkgever via de gedifferentieerde ZW-premie. Doorlopend ziekteverzuim: Hetzelfde geldt als een tijdelijke werknemer niet ziek uit dienst gaat, maar binnen 4 weken na een eerdere ziekteperiode (die in het dienstverband lag) ziek wordt met dezelfde ziekteoorzaak. Een toegekende ZW-uitkering wordt niet meegenomen in de gedifferentieerde ZW-premie als deze ex-werknemer een WW-uitkering heeft. Ook als deze ex-werknemer een nieuwe baan heeft, hoeft de ex-werkgever niet te vrezen voor kosten. Pas als de ex-werknemer ook na het nieuwe dienstverband ziek blijft, en recht krijgt op een ZW-uitkering, dan komt deze ZW-uitkering voor rekening van de eerste werkgever. Er is immers sprake van een doorlopend verzuim en de eerste ziektedag ligt in het eerste dienstverband. Introductie van gedifferentieerde WGA-flex-premie Per 1 januari 2014 wordt een nieuwe gedifferentieerde WGA-flex-premie geïntroduceerd. Met WGA-flex worden de WGA-uitkeringen bedoeld die worden toegekend in aansluiting op een ZW-uitkering van een tijdelijke werknemer die ziek uit dienst gaat. Met deze premie betaalt u voortaan als werkgever de WGA-uitkering (met een ingangsdatum op of na 1 januari 2012!) van een werknemer die vanuit de ZW in de WGA is gestroomd. Alle werkgevers gaan in de jaren 2014 en 2015 deze WGA-flex-premie betalen. Er is in deze jaren geen mogelijkheid om eigenrisicodrager te worden voor deze premie. Samenvattend betaalt u in 2014 en 2015 de volgende premies voor de ZW en de WGA: De Ufo-premie: ZW voor zieke werklozen (alle werkgevers) De gedifferentieerde ZW-premie: ZW voor tijdelijke werknemers die ziek uit dienst gaan (alle werkgevers m.u.v. eigenrisicodragers voor de ZW) 5 Parameters zijn onder andere het rekenpercentage, het gemiddeld werkgeversrisicopercentage en de correctiefactor. 6 Zodra uw werknemer uit dienst is, is hij niet meer verzekerd voor de Ziektewet. Maar als hij dan ziek wordt, kan hij soms toch een Ziektewet-uitkering krijgen. Dit heet: nawerking. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 5

6 De gedifferentieerde WGA-premie: WGA voor vaste werknemers (alle werkgevers m.u.v. eigenrisicodragers WGA) De gedifferentieerde WGA-flex-premie: WGA voor tijdelijke werknemers (alle werkgevers) Verbetering hybride stelsel WGA Kleine en middelgrote werkgevers kunnen vanaf 1 januari 2014 makkelijker eigenrisicodrager voor de WGA te worden. Kleine werkgevers hoeven het inlooprisico 7 niet meer zelf af te financieren. Middelgrote werkgevers worden gedeeltelijk ontheven van het inlooprisico. Ook nieuw per 1 januari 2014 is dat vergelijkbaar met de gedifferentieerde ZW-premie - de omvang van de werkgever bepaalt hoe hevig de prikkel van de al bestaande gedifferentieerde WGA-premie is. Voor grote werkgevers (>100 werknemers) wordt deze geheel gebaseerd op de veroorzaakte schadelast. Voor middelgrote werkgevers ( werknemers) wordt de gedifferentieerde WGA-premie deels sectoraal en deels individueel bepaald. Voor kleine werkgevers ( 10 werknemers) wordt de gedifferentieerde WGA-premie volledig sectoraal bepaald. De volgende afbeelding illustreert het gedeelte van de gedifferentieerde ZW- en WGA-premie dat individueel bepaald wordt. Bijvoorbeeld: Een werkgever heeft een loonsom van 46 maal de gemiddelde loonsom per werknemer (circa 1,4 miljoen). Zijn premie wordt dan voor 40% individueel bepaald en voor 60% sectoraal. Stel dat deze werkgever een individueel risico van 2% heeft en het risico van zijn sector is 1%, de premie die deze werkgever dan betaalt is 1,4% (namelijk 40% x 2%) + (60% x 1%)). 7 De eigenrisicodrager WGA betaalt de op de ingangsdatum van het eigenrisicodragerschap lopende WGA-uitkeringen en de WGA-uitkeringen van werknemers ziek zijn op de ingangsdatum. Dit is het inlooprisico. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 6

7 Situatie na 1 januari 2016 De tweede stap in de invoering van werkgeversprikkels is het samenvoegen van de nieuwe gedifferentieerde WGA-flex-premie en de al bestaande gedifferentieerde WGA-premie. Introductie van een gedifferentieerde WGA-totaal-premie Per 1 januari 2016 worden de gedifferentieerde WGA-flex-premie en de gedifferentieerde WGA-premie samengevoegd en ontstaat één gedifferentieerde WGA-totaal-premie voor de publiek verzekerde werkgever. Het eigen risicodragerschap WGA wordt per 1 januari 2016 altijd uitgebreid met het risico van de WGA-flex. Wil een werkgever die al eigenrisicodrager WGA is dat niet, dan moet hij voor 1 oktober 2015 bij de Belastingdienst aangeven dat hij terugkeert naar het publieke bestel. Zonder tegenbericht blijft men eigenrisicodrager WGA, dus inclusief het nieuwe risico. Bij voortzetting van het eigenrisicodragerschap is een aanvullende garantieverklaring nodig. Samenvattend betaalt u vanaf 2016 de volgende premies voor de ZW en de WGA: De Ufo-premie: ZW voor zieke werklozen (alle werkgevers) De gedifferentieerde ZW-premie: ZW voor tijdelijke werknemers die ziek uit dienst gaan (alle werkgevers m.u.v. eigenrisicodragers voor de ZW) De gedifferentieerde WGA-totaal-premie: WGA voor vaste en tijdelijke werknemers (alle werkgevers m.u.v. eigenrisicodragers WGA) Hoe nu verder? De premielast van publiek verzekerde werkgevers blijft volgens de regering gemiddeld gelijk. De bestaande lasten blijven immers gedekt door de premies. Op werkgeversniveau zal de premie echter wel wijzigen, zoals ook de bedoeling is met de meer gerichte doorberekening van lasten (het principe de vervuiler betaalt ). U bent dus als werkgever aan zet. Met goed beleid kunt u sturen op de instroom van tijdelijke krachten in de ZW en de WGA: Goede arbeidsomstandigheden en personeelsbeleid ter voorkoming van uitval. Maken van afspraken om te investeren in duurzame inzetbaarheid. Beheersen van kortdurend en langer durend verzuim, waardoor verzuim zoveel mogelijke wordt bekort. Activiteiten gericht op re-integratie binnen de eigen instelling, zo mogelijk in de eigen functie en anders in een andere functie (re-integratie 1 e spoor). Activiteiten gericht op herplaatsing bij een andere instelling (re-integratie 2 e spoor). Maak ook afspraken met tijdelijke werknemers die ziek uit dienst gaan over het contact na het einde van het dienstverband. Het is belangrijk dat u contact houdt met de exwerknemer om de re-integratie te bevorderen. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 7

8 Natuurlijk zal het voor tijdelijke werknemers niet altijd mogelijk zijn om terug te keren in de oude functie als deze niet meer bestaat. Uit onderzoek blijkt overigens dat in veel gevallen de functie er nog wel is 8. Verder zijn de mogelijkheden voor preventie iets geringer bij tijdelijke werknemers omdat het dienstverband gemiddeld een kortere historie heeft. We verwachten echter een cultuuromslag. Nu steken werkgevers bij de re-integratie van tijdelijke werknemers vaak in op re-integratie 2 e spoor. We adviseren werkgevers om veel meer dan nu te proberen om de tijdelijke werknemer toch intern te herplaatsen en zo instroom in de ZW en de WGA te voorkomen. Ook UWV zal bij de uitvoering van de arborol voor ZW-gerechtigden meer aandacht besteden aan de mogelijkheid van re-integratie bij de laatste werkgever. Het is ten slotte belangrijk dat u een administratie aanlegt van alle tijdelijke werknemers met eventueel de eerste ziektedag. Met deze administratie kunt u straks de beschikkingen van de Belastingdienst controleren. Verzekeringscontracten voor de WGA Het feit dat het eigen risicodragerschap WGA pas per 1 januari 2016 wordt uitgebeid met het risico van de WGA-flex heeft een reden. Door deze ingangsdatum is er een voorbereidingstijd van 3 jaar. Deze termijn sluit aan op de gebruikelijke looptijd van 3 jaar van bestaande verzekeringscontracten voor de WGA. Deze zijn verlopen voor de ingangsdatum van het nieuwe gecombineerde stelsel voor de WGA. Bij nieuwe contracten die vanaf 2013 worden gesloten zal worden geanticipeerd op deze wijziging van het stelsel. 8 Uit een recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau, Vraag naar arbeid 2011, blijkt dat 70% tot 80% van de functies waarin werknemers met langlopende tijdelijke contracten (>1 jaar) werkzaam zijn, bij vertrek van de werknemer weer worden opgevuld. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 8

9 Vragen? Heeft u naar aanleiding van deze uitgave nog vragen of wilt u een persoonlijk advies? Neem dan contact op met een van de adviseurs van de Sociale Zekerheidswijzer, tel of mail szwijzer@loyalis.nl. Zij helpen u graag verder. De Sociale Zekerheidswijzer De kracht van de Sociale Zekerheidswijzer is de bundeling van kennis van CAO en regels op het gebied van sociale zekerheid in uw sector. Als abonnee kunt u gebruikmaken van: Direct advies en sparringsmogelijkheden met onze adviseurs; Bijscholing en ontmoeting met collega s en onze adviseurs op onze themabijeenkomsten; Alle benodigde informatie gebundeld op onze besloten website; Onze digitale nieuwsbrieven met actuele ontwikkelingen, tips en handreikingen op het gebied van sociale zekerheid. Disclaimer Deze uitgave is geschreven voor abonnees van de Sociale Zekerheidswijzer, om u te ondersteunen bij uw werkzaamheden op het gebied van sociale zekerheid. We publiceren de uitgave ook op de website van de Sociale Zekerheidswijzer, die alleen toegankelijk is voor abonnees. Hoewel Loyalis redelijkerwijs alles in het werk zal stellen om betrouwbare informatie te verstrekken, garandeert Loyalis niet dat de Factsheet vrij is van onnauwkeurigheden, fouten en/of omissies en dergelijke. De mogelijkheid bestaat dat bepaalde informatie (na verloop van tijd) verouderd (is) of niet (meer) correct is. U bent zelf er voor verantwoordelijk zich er van te vergewissen of deze informatie voor het door u gewenste doel geschikt is. Alle informatie en materialen, met inbegrip van doch niet beperkt tot teksten, data, grafische voorstellingen of afbeeldingen, die zich in deze Factsheet bevinden, worden uitsluitend ter beschikking gesteld voor informatieve doeleinden en dienen niet te worden geïnterpreteerd als een commerciële aanbieding van Loyalis. Afwijzing aansprakelijkheid Hoewel Loyalis de grootste zorg heeft betracht om de juistheid van de in de Factsheet beschikbare informatie te kunnen verzekeren aanvaardt Loyalis geen aansprakelijkheid voor onnauwkeurigheden, fouten en/of omissies en dergelijke. Loyalis is met name niet verantwoordelijk voor onjuistheden in de ten behoeve van de samenstelling van deze Factsheet gehanteerde bronnen. Toepasselijk recht Op het gebruik van de Factsheet en deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. Oktober 2012 update maart 2013 Modernisering van de Ziektewet 9