ONDERWIJSRAAD. 3 0 JüL VGRAVENHAGE, O.R. VI/182, 183, 184, 185 en I86. AAN

Transcriptie

1 ONDERWIJSRAAD O.R. VI/182, 183, 184, 185 en I86. Bericht op het schrijven van respectievelijk 11, 18 en 20 juni Betreffende: experimenteerplannen van de experimenten in Hengelo, Amsterdam, Emmen, Roermond en Tilburg. VGRAVENHAGE, Nassaulaan JS 's-gravenhage Tel JüL de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen, drs. K. de Jong Ozn., Nieuwe Uitleg 1, 's-gravenhage. AAN vl/ak In antwoord op uw diverse verzoeken om advies, ingevolge de Experimentenwet onderwijs, ingekomen op respectievelijk 11, 18 en 20 juni,1979, ter zake van de experimenteerplannen 1979-I983 van de experimenten in Hengelo (Twente), Amsterdam, Emmen, Roermond en Tilburg, bericht de Zesde Afdeling van de Onderwijsraad u het volgende. Algemeen. Om zich zo goed mogelijk te oriënteren heeft de Afdeling alle experimenten door een commissie uit haar midden doen bezoeken. Het is haar daarbij weer eens opgevallen met noeveel inzet er wordt gewerkt in dikwijls niet al te gemakkelijke omstandigheden. De Afdeling heeft bij de bezoeken veel waardevolle informaties en indrukken gekregen, die mede in haar beoordeling zijn verwerkt. Een aspect,dat duidelijk naar voren is gekomen bij de bestudering van de stukken is het gebrek aan een behoorlijke evaluatie. Mede daardoor hebben de experimenten nog niet veel overdraagbare producten afgeleverd. Toch hebben zij in de loop der jaren wel duidelijker contouren gekregen en een meer eigen gezicht. Aangezien het belang van een betere evaluatie zowel in de standpuntennota's als in de zojuist aan de Tweede Kamer aangeboden nota "Stand van zaken in het participatieonderwijs" uitvoerig aan de orde komt, acht de Afdeling het niet nodig er nog nader op in te gaan. De standpuntennota's heeft de Afdeling met belangstelling gelezen. Zij heeft daarbij echter de adviezen van de inspectie en de verslagen van de bilaterale gesprekken gemist, stukken waarover zij bij een vorige beoordeling wel heeft beschikt. Kan de Afdeling zich in het algemeen met de standpuntennota's verenigen, er zijn twee belangrijke zaken waarover zij anders denkt. In de eerste plaats het feit, dat de DIP/P de experimenteerplannen vooral bekeken heeft op een mogelijke bijdrage aan het ontwikkelen van het onderwijs voor 16- tot 18- jarigen. Man gelieve bij hel antwoord dagtekening en nummer van dit schrijven te vermelden

2 OR VI/182, 133, 184, 185 en I De Afdeling vindt het onjuist dat de beoordeling van de experimenten in de loop van hun ontwikkeling vanuit een nieuw uitgangspunt geschiedt. Natuurlijk kan men wel stellen, dat de experimenten participatie-onderwijs een belangrijke ontwikkelings- en experimenteerfunctie voor dat nieuwe onderwijs kunnen hebben, maar dit mag - zo meent de Afdeling - niet impliceren, datzzij geheel in het kader van die nieuwe voorzieningen moeten passen. Immers: het zou onbillijk zijn, als de experimenten, die langzamerhand een eigen vorm gekregen hebben, op deze manier min of meer gedwongen zouden worden één bepaalde richting uit te gaan en daarbij niet volledig de kans zouden krijgen hetgeen reeds gestalte heeft gekregen nader uit te werken en te ontwikkelen. De Afdeling vindt dit des te onbillijker, omdat u met meer nadruk dan voorheen aanstuurt op afgeronde en overdraagbare resultaten in de komende experimenteerperiode. Bovendien kan het, na«r haar mening, alleen maar tot voordeel strekken aan het einde van het experiment zo veel mogelijk resultaten - ook eventueel negatieve - met elkaar te vergelijken. Een tweede kwestie waarover de Afdeling genuanceerder denkt dan de DIP/P is het doen van onderzoeken door het experiment. De innovatiecommissie is van mening, dat de verschillende onderzoeksbehoeften van experimenten door middel van het platform van experimenten geïnventariseerd moeten worden, waarna vervolgens in overleg met de IPAC concrete afspraken ten aanzien van het onderzoek gemaakt moeten worden. De Afdeling heeft in principe geen bezwaar tegen enn dergelijke procedure, mits dit niet zonder meer leidt tot de conclusie, dat een experiment geen of onvoldoende faciliteiten krijgt voor het zelf verrichten van onderzoek. Immers, de verwijzing naar platform en IPAC kan betekenen, dat de gewenste gegevens pas op langere termijn beschikbaar zijn. Dit zal remmend en frustrerend werken, vooral als het gaat om onderzoeken met een sterk explorerend karakter, die net zo goed of wellihht zelfs beter in het kader van het experiment zelf had kunnen gebeuren. De Afdeling denkt hierbij met name aan het onderzoek naar de situatie op de arbeidsmarkt in het projekt meisjes van de Groene school. Volgensthans enkele opmerkingen ten aanzien van elk leerplan afzonderlijk. Amsterdam. Het experimenteerplan biedt een goede basis voor een continuering van het experiment. Met uw voornemen de daaraan voor vier jaar goedkeuring te verlenen kan de Afdeling zich derhalve verenigen. De door u voorgestelde voorwaarden acht de Afdeling alleszins redelijk, behalve die onder 2 ten aanzien van de projecten "VA" en "Kappen". U concludeert de

3 OR VI/182, 183, 184, 185 en I beide ontwikkelingsprojecten niet goed te zullen keuren onder gelijktijdige toekenning van een oriënterend jaar. Als motief wordt in de standpuntennota genoemd, dat de projektplannen onvoldoende basis vormen voor een goedkeuring. Elijkbaar heeft het feit, dat er onvoldoende vooroverleg met de landelijke organen van het leerlingwezen en met de ICF is geweest ook een rol gespeeld. Al met al beschikt de Afdeling over te weinig concrete gegevens om de genoemde voorwaarde zonder meer over te nemen, vooral omdat de projektplannan haars inziens toch wel blijk geven van een behoorlijke theorievorming. Wellicht, dat één en ander nog wat beter uitgewerkt kan worden, zoals de relatie tussen de te ontwikkelen full-time opleidingen en de over te nemen part-time opleidingen, dit neemt niet weg, dat de Afdeling uitstel met ten minste één jaar wel wat al te rigoreus vindt, mede gelet op de omstandigheid, dat de goedkeuring van het experiment voor vier jaar geschiedt in plaats van de gevraagde vijf. Bovendien kunnen de plannen van deze twee opleidingen worden goedgekeurd onder de voorwaarde, dat er alsnog behoorlijk overleg plaats vindt met de landelijke organen en met de ICP. In tegenstelling tot de DIF/P acht de Afdeling een onderzoek naar de beroepsprofielen in genoemde opleidingen in het kader van het experiment neet overbodig. De verwijzing naar het Mantel-projekt heeft op dit moment weinig zin, aangezien de Groene School hier op korte termijn wat meer zicht op moet hebben. Bovendien is dit een onderzoek, dat qua karakter, zeer goed door de school zelf kan gebeuren. Dit brengt de Afdeling ten slotte op het ontwikkelingsprojekt meisjes. Ook hierin heeft men duidelijk behoefte aan faciliteiten voor eigen onderzoek. Het gaat er daarbij om, dat men in het kader van de herstructurering van de beroepsopleidingen, die mede gericht is op roldoorbreking, wat meer zicht wil hebben op de toekomstperspectieven van de meisjes. Li u kan men stellen, dat een onderzoek in het raam van roldoorbreking in eerste instantie een zaak is, die zo breed mogelijk opgezet moetbworden en dus via het platform van experimenten en IFAC moet gebeuren. Aan de andere kant is juist voor dit ontwikkelingsprojekt een regionaal c.q. plaatselijk onderzoek naar de arbeidsmarkt voor meisjes ook nodig, en wat belangrijk is; op korte termijn. De Afdeling pleat er daarom voor de gevraagde faciliteiten voor eigen onderzoek te verlenen. Tilburg. Met uw voornemen het overgelegde experimenteerplan goed te keuren kan de Afdeling zich verenigen. Zij wil in dit geval nog eens benadrukken, dat het van groot belang is, dat het experiment daarbij de kans krijgt in de eenmaal ingeslagen

4 IR VI/182, 183, 134, 185 en richting door te gaan, zij het wel onder de voorwaarde, dat er meer productief gericht gewerkt wordt. Immers Tilburg heeft vanaf de start in 1971 op een eigen specifieke manier inhoud trachten te geven aan het begrip participerend leren, reden waarom de beoordeling vanuit een nieuwe invalshoek (onderwijs 16- tot 18-jarigen) extra moeilijkheden met zich mee kan brengen. Over de door u voorgestelde voorwaarden onder 1 en 5 het volgende. Met uw voorgenomen afwijzing van het ontwikkelingsproject (educatief) behoefte-onderzoek, het subproject populatieonderzoek en het onderzoek naar de drop-outsituatie kan de Afdeling zich niet verenigen. De plannen zijn haars inziens voldoende onderbouwd en passen in het experiment. Verwijzing naar het platform van experimenten en IPAC acht de Afdeling ook hier weinig praktisch. Vervolgens pleit de Afdeling ook voor een goedkeuring van de projecten herstructurering van de beroepsopleidingen installatie-techniek, verzorgende beroepen en goud- en zilversmeden. Zij kan zich voorstellen, dat u enige hüver heeft op dit punt, mede gezien de omvang van het experiment, maar toch meent de Afdeling, dat het in het kader van een positieve discriminatie van het meisje zinvol is de projekten toe te staan, omdat hier kansen liggen, met name in de twee laatste opleidingen, wat aan het toekomstperspectief van het meisje te doen. Uw mening, dat de periode I98I-I983 te kort is om afgeronde en overdraagbare resultaten te krijgen kan de Afdeling niet delen. Emmen. Dit experimenteerplan komt eveneens voor goedkeuring in aanmerking. De door de DIP/P aangevoerde bezwaren acht de Afdeling over het algemeen niet overtrokken, maar men moet vooral niet de moeilijkheden onderschatten waaronder gewerkt wordt. De Afdeling vraagt zich af, of de onder 1 gestelde voorwaarde voor wat betreft het ontwikkelingsprojekt regionalisatie, niet tot een verschraling zal leiden, zulks gelezen hetgeen daarover in de standpuntennota staat. Het lijkt de Afdeling niet verstandig om het project redzaamheid te beperken tot Emmen, omdat het niet gemakkelijk is hiervoor goede buitenschoolse projecten te vinden, zoals de DIP/P ook constateert. Roermond. Het experimenteerplan komt zeker voor goedkeuring in aanmerking. De daaraan te stellen voorwaarden, genoemd in uw brief van 13 juni komen de Afdeling redelijk voor. Het moet haar nog wel van het hart, dat zij het jammer vindt dat de persoonlijke en maatschappelijke begelei-

5 OR VI/182, 183, 184, 185 en ding in de huidige ontwikkeling, waarbij de programmatische en leermatige ontwikkeling meer op de voorgrond is komen te staan, nauwelijks meer enige aandacht krijgt. De Afdeling bedoelt hier niet mee te zeggen, dat men die ontwikkeling niet belangrijk acht. Integendeel, maar men doet binnen het experiment niets of nauwelijks iets aan de ontwikkeling van een instrumentarium voor de begeleiding van de leerlingen. Het lijkt de Afdeling nuttig, dat hierop eens gewezen wordt in het kader van de deskundigheidsbevordering. Twente. Dit experimenteerplan is naar de mening van de Afdeling aanzienlijk beter dan dat waarover zij advies heeft uitgebracht op 11 september 1978, onder no. OR VI/ Het ontmoet bij de Afdeling geen bezwaar thans tot goedkeuring over te gaan. Met de doer u voorgestelde voorwaarden kan de Afdeling zich verenigen. Uw speciale aandacht vraagt de Afdeling ten slotte voor hetgeen in de standpuntennota onder II.1 wordt gesteld ten aanzien van de toelaatbaarheid. Voor wat betreft de beperkingen met betrekking tot de toelating van leerlingen dringt de Afdeling aan op grote voorzichtigheid. Resumerend geeft de Afdeling u in overweging de experimenteerplannen onder bepaalde voorwaarden goed te keuren, waarbij zij nog eens wil benadrukken, dat er voor gewaakt moet worden, dat de experimenten in hun ontwikkeling beperkt worden door de beoordeling van de vraag in welke mate de ontwikkelingsprojecten een bijdrage zullen kunnen leveren aan de nieuwe onderwijsvoorzieningen van 16- tot 18-jarigen. Namens de Zesde Afdeling, (drs. G. Baars, voorzitter) r- (mr. CA.P.C. van Asseldonk, tweede secretaris).