»vi^.^4*/ OyCtM^+c **.. 21 oktober 1968

Transcriptie

1 ONDERWIJSRAAD SECRETARIAAT: BEZU1DENHOUTSEWEG 125 'S-GRAVENHAGE TEL »vi^.^4*/ OyCtM^+c **.. 21 oktober 1968 Bericht op het schrijven van 31 juli 1968, D.G.W Betreft; ontwerp-besluit tot wijziging van het academisch statuut (wijziging benaming en examenprogramma's subfaculteit der opvoedkunde). VA/AB Zijne Excellentie de minister van onderwijs en wetenschappen, Nieuwe Uitleg 1, 's-gravenhage. Aan In antwoord op uw schrijven dd. 31 juli 1968, D.G.W » heeft de van de de eer Uwe Excellentie omtrent het haar toegezonden ontwerp-besluit tot wijziging van het academisch statuut met betrekking tot de wijziging van benaming en examenprogramma's van de subfaculteit der opvoedkunde te berichten als volgt. De Afdeling wil vooraf opmerken, dat in haar midden de vraag is gerezen, of, in verband met de omvang van de betreffende wetenschapsobjecten, welke zich immers uitstrekken tot vrijwel alle sectoren van het maatschappelijke leven, bij de voorbereiding van dit ontwerp ook niet andere faculteiten hadden moeten zijn betrokken; hierbij is met name gedacht aan de faculteit der rechtsgeleerdheid en is gewezen op het eerste advies van curatoren van de Katholieke Universiteit van Nijmegen, waarin wordt gesteld, dat in andere faculteiten opgeleide academici eveneens agogisch werkzaam zijn. In de Afdeling is betreurd, dat niet een meer Nederlandse term is gevonden voor wat in het gewijzigde artikel 3 van het academisch statuut zal worden genoemd "de andragogische wetenschappen". De Afdeling heeft er echter begrip voor, dat hier gekozen is een term, welke op wetenschappelijk gebied reeds een zekere internationale gelding heeft verworven en welke ook filologisch en etymologisch aanvaardbaar blijkt te zijn. Ter zake van de gewijzigde paragraaf 3 van Titel III, afdeling I, Hoofdstuk VII, van het statuut omvattende de artikelen 124 tot en met 126, heeft de Afdeling uit wetstechnisch oogpunt bedenkingen tegen samenvatting van de regeling van twee studierichtingen in een onderdeel Ç. Zij acht dit niet in overeenstemming met de in het statuut gevolgde systematiek. Zij geeft derhalve Uwe Excellentie in overweging onder te spreken van "De studierichting der pedagogische wetenschappen" en daaronder te doen vallen artikel 124, artikel 125, eerste en tweede lid (hierin kunnen dan vervallen de woorden 80483i*

2 - 2 - "van de pedagogische richting") en artikel 125, vierde tot en met zesde lid (na wijziging, derde tot en met vijfde lid), alsmede artikel 126. Daarna ware in te voegen; "D De studiorichting der andragogische wetenschappen", waaronder een artikel 126bis, luidende: "Het kandidaatsexamen is het examen genoemd in artikel 124«" Vervolgens een artikel 126ter, met een eerste lid, gelijkluidend aan het derde lid van artikel 125 van het ontwerpbesluit, met dien verstande, dat hierin de woorden "van andragogische richting" eveneens kunnen vervallen. In een tweede lid van dit artikel kunnen dan de overige leden van artikel 125 en artikel 126 van overeenkomstige toepassing worden verklaard voor deze studierichting. De Afdeling heeft ernstig bezwaar tegen opneming van de haars inziens te omvangrijke en te gedetailleerde omschrijvingen en onderscheidingen in artikel 124, onder a, en in artikel 125, tweede en derde lid van het ontwerp. In de eerste plaats is dit geheel in strijd met het in het statuut bij andere studiorichtingen gevolgde systeem, waaraan duidelijk het beginsel ten grondslag ligt, dat het tot de autonomie van de faculteit behoort de inhoud van het studieprogramma zo veel mogelijk zelfstandig te bepalen; een beginsel, dat de Afdeling ook voor de onderhavige studierichtingen wil zien gehandhaafd. Dit beginsel hangt uiteraard ten nauwste samen met de idee, dat de wetenschap zich zo onbelemmerd mogelijk moet kunnen ontwikkelen. Juist vanwege het gevaar, dat men bepaalde ontwikkelingen in deze nog jonge wetenschappen, die ook nog geen duidelijk begrensd object hebben, frustreert, acht de Afdeling strak bindende omschrijvingen en onderscheidingen als bovenbedoeld ontoelaatbaar. Het valt de Afdeling overigens op, dat in casu deze omschrijvingen en onderscheidingen een nogal vrijblijvend karakter hebben verkregen, kennelijk om deze jonge wetenschappen niet te sterk in een keurslijf te persen. Zie met name in artikel 124, onder a; "mede omvattende" - een overigens juridische aanvechtbare term -, de onderdelen g en c, respectievelijk in het tweede en derde lid van artikel 125, alsmede de woorden"kunnen gelden", die in deze leden aan de opsomming van de onderdelen voorafgaan. Een dergelijke vrijblijvendheid is echter weer in strijd met het dwingende karakter, dat een regeling als de onderhavige pretendeert te hebben. Daarenboven is de terminologie in bedoelde omschrijvingen behalve breedvoerig nogal vaag en veelal zelfs verwarrend, waarvan hieronder enige voorbeelden. In artikel 124, onder 1, sub 2, wordt een onderscheid gemaakt tussen "studie van het kind en jonge mens" en "studie van de volwassene" - blijkbaar bedoeld als kenmerkend verschil tussen

3 - 3 - en begrenzing van pedagogiek enerzijds en andragogiek anderzijds. De Afdeling wijst er echter op, dat het wettelijke begrip "kind" zelfs niet altijd tegengesteld is aan het begrip "volwassene" (zie bijvoorbeeld "kind" in het erfrecht). Bovendien is er geen duidelijk onderscheid tussen "jonge mens" en "volwassene". Wellicht heeft men met dit niet zo duidelijke onderscheid van begrippen willen aangeven, dat het gebied van de pedagogiek en dat van de andragogiek in elkaar overvloeien. V/il men echter een duidelijke afbakening van de objecten van de beide wetenschappen, verdient het naar het oordeel der Afdeling de voorkeur te spreken van respectievelijk "de studie van de onvolwassene" en "de studie van de volwassene". De Afdeling acht ook de zin van de toevoeging in hetzelfde onderdeel "beide in verband met leeftijd, milieu en vormen van onderwijs" niet geheel duidelijk. Voor wat betreft de afzonderlijke onderdelen in het tweede en derde lid van artikel 125, is de Afdeling onder meer niet duidelijk, waarom in 2 c. na "opvoeding" niet is ingevoegd "en het onderwijs aan" (vergelijk onderdeel b5 ook hierin uiteraard "onderwijs aan" in plaats van "onderwijs van "). De Afdeling vraag zich voorts af, of in dit onderdeel c, de woorden "op organische basis" ter voorkoming van misverstand niet beter kunnen vervallen. Is het de bedoeling in onderdeel d onder "het verwaarloosde kind" te verstaan een kind, welks ouders ontzet zijn van de ouderlijke macht, en onder "het criminele kind" een kind, dat strafrechtelijk is veroordeeld? Zo ja, dan zou ter wille van de volledigheid ook nog toegevoegd moeten worden "het onder toezicht gestelde kind"(artikel 365 e.v. B.W.). In het derde lid van artikel 125 is niet duidelijk, wat in de onderdelen a tot en met d moet worden verstaan onder "sociaal". Staat dit telkens in tegenstelling tot iets anders? Heeft de term in al deze onderdelen ook dezelfde strekking? Een duidelijk omlijnde betekenis van deze term ziet de Afdeling niet. Een onduidelijk begrip acht de Afdeling ook "voorlichtingskunde", vermeld onder a in het derde lid van artikel 125. In de eerste volzinnen van het tweede en derde lid van artikel 125 ontgaat de Afdeling ook de zin van de toevoeging "met inbegrip van etc." na het begrip "volle omvang". Overigens zijn de daarna volgende volzinnen toch ook weer een uitholling van dit begrip. Ten opzichte van de onderscheiden studie-onderdelen in het tweede en derde lid van artikel 125, heeft de Afdeling bovendien in het algemeen de indruk, dat hier een terminologie wordt gebruikt, die in feite sterk aan tijd en plaats is gebonden, althans aan de huidige stand van de betreffende wetenschappen dan wel aan de bestaande praktijk in het maatschappelijke leven. Dit levert op zich zelf al een ernstig bezwaar op tegen de wettelijke vastlegging daarvan.

4 - 4 - Het bovenstaande leidt derhalve in alle opzichten tot de conclusie, dat de artikelen 124, onder a en 125, tweede en derde lid, dienen te worden ingekort. De Afdeling stelt daarom voor in artikel 124, onder a, te volstaan met; "a. inleiding tot de pedagogische en/of andragogische wetenschappen." In plaats van de tekst van het voorgestelde tweede en derde lid van artikel 125 ware voor de hoofdvakken in de studierichtingen van de pedagogische en andragogische wetenschappen hetzelfde te bepalen als in het onlangs aan de Afdeling toegezonden ontwerp-besluit tot wijziging van het academisch statuut voor het doctoraal examen psychologie. Derhalves "Hoofdvak is de pedagogiek. De subfaculteit houdt rekening met de voorkeur van de kandidaat voor een of meer onderdelen van de pedagogiek. De omschrijving van deze onderdelen geschiedt door de subfaculteit." (Voor andragogiek uiteraard hetzelfde). De Afdeling is van oordeel, dat het na de wijziging voorgesteld in artikel 3 van het statuut consequenter is in artikel 125 niet meer te spreken van "opvoedkunde". De Afdeling acht "kan rekening houden" of in passieve zin, zoals is voorgesteld in het tweede en derde lid van artikel 125» "kan rekening worden gehouden" te vrijblijvend gesteld. Voorts vraagt de Afdeling zich af, of het niet meer gewenst is te spreken van "pedagogiek" of "andragogiek" zonder meer in plaats van "de pedagogiek" en "de andragogiek". Een en ander neemt niet weg, dat de Afdeling begrip heeft voor de argumenten van de zijde van de Sectie Pedagogiek van de Academische Raad, naar voren gebracht in het schrijven dd. 8 december 1965, om tot de uitgebreide omschrijvingen en onderscheidingen in bedoelde artikelen te komen. Na afweging van deze argumenten tegen bovenstaande bezwaren, is de Afdeling van oordeel, dat de laatste doorslaggevend zijn. Het ontmoet evenwel bij de Afdeling geen bedenkingen, indien deze omschrijvingen en onderscheidingen, voor zo ver nodig, worden opgenomen in de te publiceren Nota van Toelichting op de onderhavige wijziging van het academisch statuut, uiteraard met inachtneming van bovenstaande opmerkingen. Hierdoor zou naar het oordeel van de Afdeling in ieder geval voldoende tegemoet worden gekomen aan bovenbedoelde argumenten. Er wordt dan zelfs meer recht gedaan aan het kennelijk meer ori'ênterende en richtinggevende dan strikt verplichtende karakter van de omschrijvingen en onderscheidingen.

5 . -i * _ 5 _ Ten slotte merkt de Afdeling op, dat het vijfde lid van artikel 125 naar haar oordeel op zich zelf reeds duidelijker en eleganter is te formuleren als volgt: "5- De subfaculteit is bevoegd het aantal bijvakken tot één te verminderen, wanneer één of meer dan één der in het tweede en derde lid bedoelde onderdelen in een zodanige omvang worden bestudeerd, dat beperking van de examenstof noodzakelijk wordt." De Afdeling wijst er op, dat in het kader van de hierboven voorgestelde wijzigingen dit lid kan en moet worden vereenvoudigd tot: "5. De subfaculteit is bevoegd het aantal bijvakken tot één te verminderen, wanneer het hoofdvak in een zodanige omvang wordt bestudeerd, dat beperking van de examenstof noodzakelijk wordt." Namens de van de, / (prof. dr. L. de "Klerk, onder-voorzitter) L^~, (mr. CA.P.C. van Asseldonk, adjunct-secretaris),