Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Onderwijsraad

Transcriptie

1 ÜT? R>2 3 Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB. Onderwijsraad Aan de minister van onderwijs en wetenschappen, de heer drs. W.J. Deetman, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Nassaulaan JS 's-gravenhage Tel Ons kenmerk OR 3B/480 T- V/AK Uw kenmerk 31 januari 1989, HW/HBO/BP/AP s-gravenhage, «Q MARï 1989 Onderwerp taakverdeling hoger gezondheidszorgonderwijs. In antwoord op uw bovengenoemde brief (met bijlagen), houdende een verzoek om advies met Det rejckrng tot uw De ie ids voornemens inzake taakverdeling en concentratie in het hoger gezondheidszorgonderwijs (HGZO), bericht de Afdeling tertiair onderwijs (hoger beroepsonderwijs) van de Onderwijsraad u als volgt. Alvorens in te gaan op een aantal concrete beleidsvoornemens ter afronding van het taakverdelingsproces HGZO, met name die welke niet de instemming hebben van de betrokken hogescholen, stelt de Afdeling aan de orde de gevolgde procedure en het kader waarbinnen deze operatie is geplaatst. Procedure. Uit uw brief van 29 februari 1988 aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal is de Afdeling gebleken dat bij brief van 22 februari 1988 de onderhavige beleidsvoornemens aan de betrokken instellingen voor HGZO ter kennis zijn gebracht. Voorts is over deze taakverdelingsoperatie in het kader van de ontwerp-besluiten Machtigingswet beperking inschrijving h.b.o. op 24 maart 1988 reeds mondeling overleg gevoerd met de vaste Commissie van Onderwijs en Wetenschappen van de Tweede Kamer (TK, , hfdst. VIII, nr. 96), waarna uw oorspronkelijke beleidsvoornemens op enige onderdelen zijn bijgesteld. Tijdens bedoeld overleg zijn van de zijde van de commissie kanttekeningen geplaatst bij de wijze waarop deze operatie is verlopen. Uitgangspunt bij uw beleidsvoornemens is dat de verantwoordelijkheid voor het proces van taakverdeling en concentratie vanaf het begin bij de instellingen heeft gelegen, terwijl de rol van de overheid beperkt zou zijn tot het achteraf beoordelen van de voorstellen en het nemen van formele besluiten Vermeld bij beantwc van een 3 ief kenme r ding en datum

2 ter zake. De Afdeling constateert evenwel dat bij de beoordeling van die voorstellen in een aantal gevallen het aanbod van compensatie is gekoppeld aan de instemming van de desbetreffende instelling met de voorgestelde krimp. Nog afgezien van de vraag of een dergelijke koppeling wenselijk is, heeft deze aanpak naar haar oordeel geleid tot een zekere mate van onevenwichtigheid - ook in denominatief opzicht - in het beleid ten opzichte van de instellingen onderling, doordat de ene instelling compensatie heeft ontvangen, terwijl deze aan de andere, overigens op basis van dezelfde argumenten, is onthouden. De Afdeling wijst in dit verband bijvoorbeeld op de voorgenomen beëindiging van de bekostiging van de opleiding logopedie aan de Hogeschool Eindhoven, waarbij ter compensatie de opleiding medische beeldvormende en radiotherapeutische technieken aan deze instelling verbonden zal gaan worden (uw brief van 30 maart 1988, HW/HBO/BP/GS ), terwijl de Leidse Hogeschool ter zake geen compensatie heeft ontvangen. Opmerkelijk hierbij is overigens dat eerstgenoemde hogeschool compensatie verkrijgt voor een opleiding die zij uiteindelijk behoudt. Bovendien is het gevaar zeer wel voorstelbaar dat in sommige gevallen de geboden compensatie strijdig kan zijn met de belangen van andere hogescholen in de regio. De Afdeling denkt bij voorbeeld aan het toewijzen van een opleiding HBO-V, ter compensatie van de beëindiging van de opleiding fysiotherapie, aan de Haagse Hogeschool. Zij vraagt zich af welke gevolgen deze toewijzing zal hebben op de studenteninstroom bij de HBO-Vopleiding, verbonden aan de Hogeschool Rotterdam en aan de eerdergenoemde hogeschool te Leiden. Kader. Ten aanzien van het kader waarin de onderhavige beleidsvoornemens worden geplaatst, merkt de Afdeling het volgende op. Zowel in de notitie (blz. 2) als in de daarbij gevoegde stukken worden deze voornemens bezien als onderdeel van het definitieve hoger onderwijs en onderzoekplan (HOOP 1988), waarin het in artikel 115 van de WHBO voorgeschreven HBO-plan is opgenomen. De Afdeling wijst hierbij op de omschrijving van eerstgenoemd plan, hetwelk gezien kan worden als een beleidsdocument gebaseerd op (onder meer) de relevante artikelen in de WHBO. Dit document dient dan ook steeds in relatie te worden gezien tot de opdrachten in deze wet verstrekt (blz. 20, HOOP 1988). Tegen deze achtergrond dienen naar het oordeel van de Afdeling de concrete beleidsvoornemens te worden bezien, in het bijzonder waar het gaat om voornemens waardoor instellingen rechtstreeks in hun belang worden getroffen. De Afdeling wijst er in dit verband overigens op dat derden, waaronder betrokken instellingen, op een vastgesteld en bekend gemaakt plan rechtens relevante verwachtingen mogen baseren. De Afdeling stelt allereerst vast dat op grond van het bepaalde in artikel 116, tweede lid, van de WHBO het HBO-plan - als onderdeel van het HOOP - op uiterlijk 31 januari 1988, althans in januari is vastgesteld. In de vigerende wetgeving voor het hoger beroepsonderwijs is voorts een duidelijke koppeling gelegd 2

3 tussen het genoemde plandocument en de bekostiging van h.b.o.- voorzieningen alsmede de beëindiging daarvan. De Afdeling stelt vervolgens vast dat in het definitieve HOOP met betrekking tot het hoger gezondheidszorgonderwijs slechts in algemene zin melding wordt gemaakt van onderzoeken die gaande zijn in het kader van taakverdeling- en concentratie-operaties (blz. 220), zonder daarbij concrete beleidsvoornemens te formuleren. Wel wordt in het genoemde document de omstandigheid vermeld dat op basis van de voorstellen van de HBO-Raad en het oordeel daarover van de ministeriële adviescommissie, de concept-beleidsvoornemens ter zake zijn vastgesteld en bij eerdergenoemde brief van 22 februari 1988 aan de instellingen zijn kenbaar gemaakt. Deze brief heeft dezelfde status verkregen als het plandocument zelf, hetgeen inhoudt dat ook de procedure die geldt voor het HOOP doorlopen zal moeten worden (blz. 176). Met deze voorstelling van zaken heeft de Afdeling grote moeite. Zij is van oordeel dat laatstgenoemde brief noch als onderdeel noch als annex van het reeds vastgestelde HOOP 1988 kan worden gezien, nu deze voornemens en de daarop aangebrachte wijzigingen dateren van een tijdstip gelegen na het in de wetgenoemde tijdstip van vaststelling. De in de WHBO neergelegde planbepalingen staan naar haar opvatting daaraan in de weg. 3 Concrete beleidsvoornemens. Wat betreft de in de notitie opgenomen concrete beleidsvoornemens gaat de Afdeling allereerst in op de situatie in de regio Utrecht en in het bijzonder op de voorgenomen beëindiging van de bekostiging van de fysiotherapie-opleiding van de Hogeschool "Thim van der Laan", welke beëindiging naar zij heeft begrepen reeds met ingang van het studiejaar zal plaatsvinden. Zij heeft daarbij vastgesteld dat het overleg tussen beide betrokken Utrechtse hogescholen is afgesloten zonder dat overeenstemming is bereikt over onderlinge integratie van de opleiding fysiotherapie aan een der beide hogescholen. De Afdeling heeft overigens uit de notitie de indruk gekregen dat bedoelde integratie uitsluitend betrekking heeft op het concentreren van deze opleiding aan de Hogeschool Midden-Nederland. Nog los van de vraag of het beëindigen van de bekostiging op een zo korte termijn niet op gespannen voet staat met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, merkt de Afdeling op dat de aanspraak op bekostiging voor een studierichting verbonden aan een bijzondere instelling voor hoger beroepsonderwijs ex artikel 158, eerste lid, onder c, van de WHBO verloren gaat, indien daaraan, mede gelet op de beleidsvoornemens bedoeld in artikel 115, derde lid, van de WHBO - het HBO-plan -, niet langer behoefte bestaat. Nu, zoals in het voorgaande betoogd, de onderhavige beleidsvoornemens geen onderdeel kunnen uitmaken van de in het genoemde artikellid bedoelde plandocument, meent de Afdeling dat beëindiging van de bekostiging van de in het geding zijnde hogeschool rechtsgrond mist. Ook in het aantal bij de instelling ingeschreven studenten (± 860 in het cursusjaar 1988/1989) is geen argument gelegen over te gaan tot beëindiging van de bekostiging ex artikel 158, eerste lid, onder b, of zelfs artikel

4 166, eerste lid, onder a. De Afdeling is van oordeel dat voorshands de Machtigingswet beperking inschrijving h.b.o., die ook voor het komend studiejaar zal worden toegepast, een voldoende voorziening biedt tot beïnvloeding van de opleidingscapaciteit. Naast het juridische aspect stelt de Afdeling ook aan de orde de in de notitie genoemde overwegingen die hebben geleid tot het voornemen de opleiding fysiotherapie van de Hogeschool "Thim van der Laan" niet meer te bekostigen. Zij stelt vast dat met name overwegingen van macro-doelmatigheid tot dit voornemen hebben geleid. In zijn advies van 15 september 1988 inzake de Beschikking bekostiging HBO-voorzieningen (OR 3B/499 T) is de Raad nader op dit begrip ingegaan. Daarbij werd opgemerkt dat nog grote onduidelijkheid daaromtrent bestond en er vooralsnog geen sprake is van een algemeen toepasbare operationalisering van dit begrip. De Raad was van oordeel dat moest worden voorkomen dat afhankelijk van de omstandigheden en de tijdgeest daaraan inhoud wordt gegeven. Daarnaast woog het ontbreken van een wettelijke verankering daarvan voor hem zeer zwaar. Ook in de onderhavige beleidsnotitie is niet aangegeven wat onder macro-doelmatigheid moet worden verstaan. Wel wordt er een koppeling gelegd tussen macro-doelmatigheid en de versnippering over veel te kleine studierichtingen, hetwelk kan leiden tot een ondoelmatige verdeling van onderwijsvoorzieningen met een gevaar voor de opleidingskwaliteit (blz. 1). Het is de Afdeling niet auidelijk wat wordt bedoeld met "veel te kleine studierichtingen". Zij wijst in dit verband op de huidige omvang van de betrokken hogeschool. Ook gaat de notitie niet in op de relatie met de onderwijskwaliteit. In hoeverre is de omvang bepalend voor de kwaliteit? De Afdeling heeft uit het verslag van het eerdergenoemd mondeling overleg over de beleidsvoornemens opgemaakt dat, wat betreft de opleiding fysiotherapie, naar uw oordeel van een kwalitatieve toetsing moet worden afgezien, daar een dergelijke toetsing "moet leiden tot de sluiting van of de ene öf de andere opleiding". Thans moet de Afdeling constateren dat ook zonder een dergelijke toetsing wordt overgegaan tot beëindiging van de bekostiging. De Afdeling geeft u in overweging, mede met het oog op de verstrekkende gevolgen van uw beleidsvoornemens, aan bovengenoemde aspecten bijzondere aandacht te schenken. Wat betreft uw verzoek - ondanks de door de betrokken instellingen in het kader van de beleidsvoornemens aangespannen beroepsprocedures - in te gaan op de voorgestelde beëindiging van de bekostiging van de logopedie-opleidingen van de Hogeschool van Amsterdam en van de Leidse Hogeschool, beperkt de Afdeling zich ertoe op te merken dat vorenstaande overwegingen, met name die welke betrekking hebben op het ontberen van een rechtsgrond terzake, daarop eveneens van toepassing zijn. Hetzelfde geldt overigens voor de opleiding docent gezondheidszorg aan de Haagse Hogeschool. 4

5 Concluderend geeft de Afdeling u in overweging uitvoering van deze beleidsvoornemens tenminste één jaar uit te stellen en deze op te nemen in het ontwerp-hoger onderwijs en onderzoekplan 1990 dat in september van dit jaar zal verschijnen. Op deze wijze worden naar haar opvatting de voornemens in het juiste juridische kader geplaatst en kan worden recht gedaan aan de daarvoor geldende procedure. De Afdeling vertrouwt erop dat daarbij met het vorenstaande rekening wordt gehouden. 5 Namens de Afdeling/voornoemd, (pr A.M.P. Knoer s, plv. voorzitter), dinerend secretaris).