ONDERWIJSRAAD WOB. VGRAVENHA G E, 23 APR. 1987

Transcriptie

1 Advies niet-ambtelijke adviescommissie ONDERWIJSRAAD WOB. VGRAVENHA G E, 23 APR O.R. 4/152 K Natsaulaan JS 's-gravenhage Tel Bericht op het schrijven van 26 januari 1987, WJZ 8027/4538. AAN Betreffend* i Concept-ontwerp OU-statuut. de minister van onderwijs en wetenschappen, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer.- T/AK/b In antwoord op het bovenvermeld schrijven, houdende uw adviesaanvrage inzake het concept-ontwerp OU-statuut, bericht de Onderwijsraad u als volgt, zulks op basis van de bevindingen van een centrale commissie, waarin benevens zijn Afdelingen onderwijsondersteuning en kwartair onderwijs, zijn Afdelingen tertiair onderwijs (w.o. en h.b.o.) vertegenwoordigd zijn. De Raad nam van het onderhavige ontwerp-statuut met grote belangstelling kennis. Intussen heeft hij tevens kennis kunnen nemen van de commentaren van de HBO-Raad, het college van bestuur van de OU en de VSNU. De Raad merkt op dat uit de Nota van Toelichting niet duidelijk blijkt hoe het OU-statuut gezien moet worden tegen de achtergrond van uw beleidsvoornemens ter zake van het hoger onderwijs en de h.o.-wetgeving, waaronder de statuten, zoals deze vervat zijn in uw HOAK-nota. Deze omissie van de Nota van Toelichting bevreemdt de Raad te meer, omdat in de Nota van Toelichting op het ontwerp van het intussen ter advies ontvangen nieuwe Academisch Statuut u wel ingaat op de vorenbedoelde beleidsachtergronden, uitmondend in uw juiste constatering dat, nu de wetgeving in het kader der HOAK-nota nog enkele jaren op zich zal laten wachten, het de voorkeur verdient om het Academisch Statuut aan de nieuwe Wet op het wetenschappelijk onderwijs aan te passen. De Raad is overigens van oordeel, dat het a fortiori geldt voor de OU, dat met een statuut niet gewacht kan worden op de h.o.-wetgeving, niet alleen daar de Wet op de OU een statuut vordert en zulk een regeling in de praktijk niet kan worden gemist, doch eveneens omdat de Voorlopige regelingen OU slechts voor een gering deel en dit dan nog op een wel zeer summiere wijze de functie van statuut vervullen. De Raad vestigt vooral aandacht op vermelde omissie, omdat het voor een passende beoordeling van belang is te weten of hij hier te maken heeft met een voorlopige regeling In afwachting van de nieuwe wetgeving, zoals het geval is met het nieuwe Academisch Statuut, dan wel met een regeling van meer blijvende aard. Man g«ii«v«bl hal antwoord dagtekening n ngmim' van dit tchrlivan t* varmaldan

2 OR 4/152 K -2- Uit het commentaar van de Open Universiteit begrijpt de Raad dat aan het onderhavige ontwerp uitvoerig overleg met haar voorafgegaan is en dat dit overleg heeft geleid tot een concept "waarover zo goed als consensus te bestaan leek" welk concept van het huidige zo afwijkt, dat de OU ingrijpende kritiek heeft en om heropening van het overleg verzoekt. Mocht u op dit verzoek ingaan, dan zal de Raad gaarne op de hoogte worden gebracht van eventuele wijzigingen in het ontwerp, welke uit dat overleg voortvloeien. In zoverre is dit advies te beschouwen als voorlopig. Eenzelfde voorbehoud geldt ten opzichte van het ontwerp-academisch Statuut; de Raad leest uit de Nota van Toelichting, dat wel is aangesloten bij het Academisch Statuut van 1981, maar nog niet bij vermeld ontwerp, dat Is gegrond op de nieuwe Wet op het wetenschappelijk onderwijs. Ook wijzigingen voortvloeiend uit de aanpassing bij dit ontwerp zal hij gaarne nog ter advies ontvangen. In aanmerking genomen dat in de Nota van Toelichting voorts terecht wordt gewezen op de gewenste samenhang tussen het onderhavige statuut, het Academisch Statuut en het HBO-statuut, ontgaat het de Raad overigens waarom deze statuten hem niet meer synchroon worden aangeboden, opdat zij op die samenhang ook te bezien zijn. Voor wat betreft de inhoud van het statuut is het naar het oordeel van de Raad vooral van belang, in hoeverre daarin de deugdelijkheidseisen aan de Open Universiteit te stellen voldoende reliëf hebben gekregen. Ten aanzien van de inhoud en het niveau van de diplomaprogramma's zijn uiteraard de doelstellingen van belang. Moet de Raad begrijpen, dat de doelstelling van het diplomaprogramma, vermeld in artikel 16, eerste lid, onder a, voldoende is uitgedrukt door aan te geven, dat het opleidt tot een examen gelijk aan een bestaand w.o.- of h.b.o.-examen, zoals dit in titel II met betrekking tot w.o.- en h.b.o.-diplomaprogramma's geschiedt? Dat betekent echter, dat voor andere diplomaprogramma's dan de w.o.- en h.b.o.-diplomaprogramma's de doelstelling ontbreekt In het statuut, terwijl toch artikel 16 duidelijk de formulering van de doelstelling als voorwaarde stelt. Naar het Inzicht van de Raad komt in het ontwerp en de Nota van Toelichting onvoldoende tot uiting wat de functie is van de verdeling van cursussen naar eerste, tweede of derde niveau (artikel 3). Omdat de eerste twee niveaus betreffen inleiding en basisvaardigheden of basisinzichten, zou het denkbaar zijn, dat hier benevens aan het propedeutisch niveau - het derde niveau zou dan betreffen het afsluitend examen - aan een "bijscholing" wordt gedacht van de student, die bij voorbeeld in het betreffende vak onvoldoende vooropleiding heeft genoten. In de toelichting bij artikel 3 staat echter, dat de indeling in drie niveaus is gekozen op grond van een (globale) inschatting van de niveaus van de verschillende onderdelen die deel uitmaken van

3 OR A/152 K -3- artikel 1. onderwljsprogramma's aan universiteiten en hogescholen. De Raad is niet duidelijk hoe die niveauverschillen in die onderdelen zijn aan te wijzen. Afgezien van de niveauverschillen tussen propedeuse en de doctoraalfase zullen toch alle onderdelen op w.o.- dan wel h.b.o.-niveau moeten worden gegeven en geëxamineerd. In artikel 10 wordt weer in andere meer algemene zin over niveau van bestaande opleidingen gesproken. De Raad acht in ieder geval een nadere verduidelijking op haar plaats. Zoals de regeling nu is, kan zij zijns inziens alleen maar tot verwarring aanleiding geven. De Raad moet voorts constateren, dat het bijzonder deel van dit statuut nog minder vast omlijnde eisen stelt dan het bijzonder deel van het Academisch Statuut. Hij komt daarop nog terug. In de Nota van Toelichting staat, dat de in het OUstatuut opgenomen regelingen beogen ook randvoorwaarden te geven voor de verdere ontwikkeling van een samenhangend geheel van gedifferentieerde onderwijsvoorzieningen op het gebied van het hoger onderwijs en de volwasseneneducatie. Is hiermede slechts bedoeld artikel 16, lid 1, onder f? Andere bepalingen in die richting vindt de Raad niet. Nadere toelichting acht hij ook hier gewenst. In de artikelen 8, lid 4, 9, lid 5, 10, lid 1, en 11, lid 2 wordt verwezen naar de nadere regeling. De Raad vraagt zich af, of dit juist kan zijn. Artikel 13, lid 4, van de Wet spreekt Immers alleen over een nadere regeling die uitdrukkelijk wordt beperkt tot een nadere regeling voor elke diplomaregeling afzonderlijk en dan bovendien nog beperkt tot de inrichting en omvang van het examen. Wanneer de Nota van Toelichting het statuut zelf, volkomen ten onrechte, een nadere regeling gaat noemen, zoals geschied op pagina 33 in punt 3.1, dreigt dit de verwarring groter te maken. Voorts valt het de Raad op dat de h.o. diploma-programma's, die steunen op de toch al zo summiere bepaling van artikel 13, derde lid, van de Wet, inhoudelijk amper worden geprofileerd. Van de h.o. diploma-programma's, die niet opleiden tot een doctoraal examen, waarvan het statuut er maar één aangeeft en regelt, te weten het programma cultuurwetenschappen in artikel 55, is met name niet duidelijk of zij qua niveau gelijkwaardig geacht moeten worden aan een h.b.o.-opleiding, in welk geval verwacht had mogen worden dat de studielast werd bepaald op 5400 uren. Artikel 55 laat de studielast echter in het midden en doet geen keus binnen de studie-urenmarge van het eerste lid van artikel 11. Voor wat zijn overige commentaar betreft, verwijst de Raad naar de hieronder volgende behandeling per artikel. Dit ware aan te vullen met de begripsbepaling "cursus: de eenheid, bedoeld in artikel 7, eerste lid, van de wet."

4 OR 4/152 K -4- artikel 8. Ervan uitgaand dat het w.o. slechts de niveaus kent van de propedeuse en van het doctoraal en volgens de Nota van Toelichting de propedeuse bij w.o.-diplomaprogramma's nagenoeg geheel zal bestaan uit cursussen van het eerste niveau, als bedoeld in artikel 3, resteren voor het doctoraal bij die programma's de niveaus 2 en 3, bedoeld in dat artikel. De vraag rijst dan hoe die niveaus zich tot elkaar kwantitatief verhouden moeten, wanneer de gelijkwaardigheid, als bedoeld in het eerste lid van het onderhavig artikel niet aangetast mag worden, ook niet door de inrichting van de vrije studieruimte, als bedoeld in lid 5. Spreekt weliswaar het tweede lid van zoveel mogelijk overeenstemming met het w.o., ook qua niveauverdeling, dit "zoveel mogelijk" impliceert een zekere speling, eenzelfde soort van speling als ligt opgesloten in artikel 4 van de wet, waar dit gewaagt van zoveel mogelijk samenwerking van de OU met onder meer de universiteiten. Als deze samenwerking onvoldoende gestructureerd wordt of anderszins te kort zou schieten, zou de bedoelde speling wel eens te groot kunnen worden voor de handhaving van een echte gelijkwaardigheid in de programma's, doch de Raad neemt aan dat juist met het oog daarop in artikel 16 ad f bepaald wordt, dat uit een voorstel tot opneming van een diplomaprogramma in het statuut de wijze van de samenwerking dient te blijken. Voor wat de studielast betreft van 5400 uur, zoals het tweede lid die vaststelt, betwijfelt de Raad enigszins of die last adequaat is, nu de Nota van Toelichting wel op de variabelen en de factoren ingaat, die een rol gespeeld hebben bij de reductie ten opzichte van de studielast voor het w.o., doch dit doet op een te summiere en daarom te weinig overtuigende wijze. Hij meent daarom dat, als de praktijk uit zou wijzen dat de studielast te krap Is, deze dient bijgesteld te worden. artikel 9. Het bovenstaande ad artikel 8 is hier van overeenkomstige gelding. artikel 13. artikel 15. Voor de hantering in een wettelijk voorschrift komt de Raad het woord "mede" wat te vaag voor. Hoewel de Raad zich kan verenigen met dit artikel, zij het dat daaruit niet blijkt, wie de deskundigen benoemt, als bedoeld in het eerste lid, geeft zij u wel in overweging om in de Nota van Toelichting, waar deze ingaat op het tweede lid, behoudens van maatschappelijke stromingen ook te gewagen van maatschappelijke organen, die uit hoofde van hun ervaring met het tweede kans-onderwijs, het aanbod op maatschappelijke relevantie beter kunnen bezien. Is het niet gewenst nader aan te geven hoe en door wie de in het derde lid bedoelde evaluatie geschiedt?

5 OR 4/152 K -5- artikel 16. De vraag is bij de Raad gerezen of niet de ondersteuning en de begeleiding als extra punt in het eerste lid ware op te nemen. artikel 19. "Artikel II" in het eerste lid onder a moet "titel II" zijn. artikel 23 e.v. De Raad ontgaat waarom bij de inhoudsbepaling der examens in het bijzonder deel steeds van de term "in elk geval" gebruik gemaakt wordt, te meer waar de parallellie met het Academisch Statuut, dat de examenvakken meer uitputtend opsomt, iets anders doet verwachten. Al heeft het gebruik van de hierboven bedoelde term wellicht te maken met de vrije ruimte, als bedoeld in artikel 8, lid 5, daartegenover staat dat in het eerste lid van dat artikel de gelijk- en gelijkwaardigheid aan de w.o.-examens als punt van uitgang wordt genomen. Ook al wordt in artikel 13, eerste lid, van de wet van "ten minste" gewaagd, de Raad zou het op prijs hebben gesteld, wanneer de Nota van Toelichting op één en ander nader ingegaan was. Voor waar die Nota titel II meer in het algemeen betreft, komt de Raad de toelichting voor als mager en eveneens wat onnauwkeurig. Het eerste in verband met de conclusie op pagina 48 dat voor h.b.o.-diplomaprogramma's met een h.b.o.- pendant de cursusduur bepalend is voor het verkrijgen van een titel, want hierover valt echt wel meer te zeggen, in welk verband de Raad verwijst naar het advies van 9 december 1986, OR 3B/381 T, van zijn Afdeling tertiair onderwijs (h.b.o.) ter zake van het ontwerp-besluit, houdende aanvulling van het Uitvoeringsbesluit W.H.B.O. (aanwijzing van deeltijdse studierichtingen in verband met de toekenning van titulatuur). Met klem wijst dat advies erop dat in plaats van de cursusduur het eindniveau der studie voor de titulatuurtoekenning beslissend dient te wezen. Voor wat de onnauwkeurigheden aangaat had onder op pagina 47 van de Nota verwezen moeten worden naar de toelichting op artikel 9 en niet die op artikel 8, en op pagina 48 naar artikel 61 der wet, zulks in plaats van artikel 60 zonder meer. Ook elders in de Nota zijn echter onzorgvuldigheden aan te treffen, zoals bij voorbeeld op pagina 28, waar foutief wordt verwezen naar de artikelen 6c t/m 6i, die in het statuut niet voorkomen. Namens de Raad voo (prof. dr. A.M.P. Knoers, voorzitter), (mr. drs. H.J.M. Hoefnagel, algemeen secretaris).