DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN. EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË

Transcriptie

1 DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË Toestand op 31 december

2

3 EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË

4 Dit project werd gefinancierd door: In samenwerking met: Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu.

5 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV-ISP) Operationele directie Volksgezondheid en Surveillance Dienst Epidemiologie van Infectieziekten Hiv/aids/soa Surveillanceprogramma Juliette Wytsmanstraat Brussel België Volksgezondheid & Surveillance November 2014 Brussel, België Intern referentienummer: 2014/039 SASSE A. DEBLONDE J. VAN BECKHOVEN D. 02/ (André Sasse) 02/ (Jessika Deblonde) 02/ (Dominique Van Beckhoven)

6 Layout: Nathalie da Costa Maya, CDCS, vzw WIV-ISP Verantwoordelijke uitgever: Dr. Johan Peeters Depotnummer of ISSN: D/2014/2505/61

7 INHOUDSTAFEL BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN 7 SAMENVATTING 9 INLEIDING 13 I DE HIV GEÏNFECTEERDEN 15 I.1 METHODEN 15 I.2 RESULTATEN 15 I.2.1 Hiv infecties 15 I.2.2 Hiv geïnfecteerden met Belgische nationaliteit 31 I.2.3 Hiv geïnfecteerden met niet-belgische nationaliteit 42 II AIDS PATIËNTEN 53 II.1 METHODEN 53 II.2 RESULTATEN 53 II.2.1 Aids patiënten 53 II.2.2 Aids patiënten met Belgische nationaliteit 55 II.2.3 Aids patiënten met niet-belgische nationaliteit 60 III HIV PATIËNTEN MEDISCH OPGEVOLGD IN BELGIË 65 III.1 METHODEN 65 III.2 RESULTATEN 65 III.2.1 Aantal medische opgevolgde personen 65 III.2.2 Beschrijving van de personen opgevolgd in 66 IV HIV SCREENING IN BELGIË 71 V SURVEILLANCE VAN DE ANTIRETROVIRALE RESISTENTIE 75 INHOUDSTAFEL 5 BIJLAGE 77 REFERENTIES 79

8 6

9 BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN In werden in België 1115 nieuwe hiv infecties gediagnosticeerd, wat overeenstemt met 101 nieuwe diagnoses per miljoen inwoners of gemiddeld 3,1 nieuwe diagnoses per dag. Het aantal gediagnosticeerde hiv infecties in daalde met 9 % in vergelijking met De hiv epidemie treft hoofdzakelijk twee populaties: mannen die seks hebben met mannen (MSM), vooral met de Belgische of een andere Europese nationaliteit, en personen die het virus hebben opgelopen via heteroseksuele betrekkingen en die vooral afkomstig zijn van Sub-Saharaans Afrika. Het aantal diagnoses daalde vooral in de populatie afkomstig van Sub- Saharaans Afrika. Dit aantal daalde met 24 % in vergelijking met 2012 en met 28 % in vergelijking met In was er een lichte daling (-6 %) van het aantal nieuwe diagnoses bij mensen met de Belgische nationaliteit; het steeg evenwel met 4 % in vergelijking met Tussen 2002 en is het aandeel van de Belgen bij de patiënten van wie de nationaliteit is gekend, gestegen van 30 tot 48 %. In steeg het aantal nieuwe hiv diagnoses bij MSM met 5 % in vergelijking met het voorgaande jaar. In de afgelopen vijftien jaar wordt een aanzienlijke en gestage vooruitgang waargenomen: het aantal hiv infecties dat in bij MSM werd gediagnosticeerd, ligt vier maal hoger dan in Deze diagnoses vertegenwoordigen op dit moment 50,6 % van de nieuwe infecties waarvan de overdrachtswijze is gerapporteerd. In zijn infecties opgelopen via heteroseksuele betrekkingen minder frequent gediagnosticeerd. Ze zijn met 19 % gedaald in vergelijking met 2012; in vormden zij 45,4 % van de diagnoses waarvan de overdrachtswijze gekend is. In werd het gebruik van intraveneuze drugs in 2 % van de hiv diagnoses gerapporteerd. In werden 93 nieuwe aids diagnoses gerapporteerd (incidentie gecorrigeerd voor laattijdige aangiften); sinds het begin van de epidemie werd een gecumuleerd totaal van 4460 gevallen gerapporteerd. In werden 32 sterfgevallen ten gevolge van aids gemeld. Tussen 1983 en werden in totaal 2054 sterfgevallen gerapporteerd. In werden in België hiv patiënten medisch opgevolgd. Het aantal medisch opgevolgde patiënten is met 599 eenheden toegenomen in vergelijking met 2012 (+4,5 %). In was er een lichte daling van het aantal screeningstesten voor hiv: er werden 62 hiv tests per 1000 inwoners uitgevoerd, wat een daling is van 1.1 % in vergelijking met BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN 7

10 8

11 SAMENVATTING I Alle hiv geïnfecteerden In werden in België 1115 nieuwe hiv infecties gediagnosticeerd, wat overeenstemt met gemiddeld 3,1 nieuwe diagnoses per dag of 101 nieuwe diagnoses per miljoen inwoners. Het aantal gediagnosticeerde infecties in daalde met 9 % in vergelijking met In 2012 werd het hoogste aantal nieuwe hiv diagnoses geregistreerd sinds het begin van de epidemie. De daling waargenomen in kan hoofdzakelijk toegeschreven worden aan een daling van het aantal hiv diagnoses in de populatie afkomstig van Sub-Saharaans Afrika. In werden in deze groep 230 diagnoses gerapporteerd; dit aantal daalde met 24 % in vergelijking met 2012 en met 28 % in vergelijking met Daarentegen nam het aantal nieuwe hiv diagnoses bij personen met een andere Europese nationaliteit toe. In werden in deze groep 139 hiv diagnoses geregistreerd tegenover 112 in 2012 (+24 %). In vergelijking met 2012, was er in een lichte daling (-6 %) van het aantal nieuwe hiv diagnoses in de populatie met de Belgische nationaliteit; dit aantal nam evenwel met 4 % toe in vergelijking met We stellen nauwelijks een evolutie vast sinds 2008 maar over een periode van 12 jaar is het jaarlijks aantal nieuwe hiv diagnoses bij Belgen bijna verdubbeld (+87 %). Tussen 2002 en is hun aandeel bij de nieuwe hiv patiënten van wie de nationaliteit gekend is, gestegen van 30 tot 48 %. Wat de geslachtsverhouding betreft, steeg het aandeel van mannen in de nieuwe diagnoses. In de periode schommelde hun aandeel tussen de 51 en 60 % schommelde; in liep het op tot 70 %. De gerapporteerde overdrachtswijze hangt nauw samen met de nationaliteit van de patiënten: de overdracht bij MSM werd hoofdzakelijk gerapporteerd bij Belgen en de heteroseksuele overdracht bij personen afkomstig van Sub-Saharaans Afrika. Deze twee groepen vertegenwoordigen samen 58 % van de patiënten gediagnosticeerd in van wie de nationaliteit en de overdrachtswijze gekend zijn. SAMENVATTING 9 In zijn seksuele betrekkingen tussen mannen de meest frequent gerapporteerde overdrachtswijze (50,6 % van de gerapporteerde diagnoses tegenover 44,2 % in 2012). In aantal namen de diagnoses bij MSM aanzienlijk en gestaag toe in de 15 voorgaande jaren: het aantal hiv diagnoses bij MSM lag in vier maal hoger dan in Van de MSM gediagnosticeerd in had 66 % de Belgische nationaliteit (n=269) en 19 % een andere Europese nationaliteit (n=79).

12 Infecties opgelopen via heteroseksueel contact werden in minder frequent gediagnosticeerd en daalden meer bepaald met 19 % in vergelijking met 2012; zij vertegenwoordigden 45,4 % van de diagnoses in waarvan de overdrachtswijze gekend is. Van de heteroseksuele personen gediagnosticeerd in was 53 % afkomstig van Sub-Saharaans Afrika (n=193) en 30 % had de Belgische nationaliteit (n=108). Het land waar de infectie vermoedelijk werd opgelopen, is gerapporteerd voor 62 % van de niet-belgische patiënten gediagnosticeerd in. Bij patiënten van Sub-Saharaanse afkomst rapporteerde 10,4 % een besmetting in België en 54,3 % een besmetting in het land van oorsprong. De andere overdrachtswijzen werden nauwelijks gemeld maar ze blijven wel bestaan. Intraveneus druggebruik werd voor 2 % van de nieuwe hiv diagnoses gerapporteerd; bij de aanvang van de hiv epidemie benaderde dit aandeel nog de 8 %. Prenatale overdracht werd in minder 1 % van de gediagnosticeerde gevallen gerapporteerd. In werden de hoogste percentages van nieuwe hiv diagnoses per inwoner geregistreerd in Brussel en in de provincie Antwerpen (respectievelijk 21 en 10 diagnoses per inwoners). SAMENVATTING 10 In 1998 werd 59 % van de hiv infecties laattijdig gediagnosticeerd; in bedroeg het aandeel van laattijdige diagnoses 43 %. De daling waargenomen tussen 1998 en 2008 suggereerde een gunstige evolutie wat betreft de vroegtijdigheid van de hiv diagnoses. Deze daling blijft echter beperkt en in de voorgaande 3 jaar is een aanzienlijke toename van de laattijdige diagnoses waargenomen bij MSM. Het aandeel van de laattijdige diagnoses varieert ook in functie van de overdrachtswijze (46 % in voor infecties overgedragen via heteroseksuele betrekkingen; 40 % bij MSM). In werden in België hiv seropositieve patiënten medisch opgevolgd. Dit aantal houdt een toename in met 599 eenheden (4,5 %) in vergelijking met Tot 2012 werd in alle regio s een stijging waargenomen van het aantal uitgevoerde hiv screeningtests. In werd een daling van 1,1 % van het aantal hiv tests vastgesteld. De hoogste screeningsgraad per inwoner werd in dalende volgorde waargenomen in Brussel, Wallonië en Vlaanderen. Deze gegevens tonen aan dat hiv in ons land blijft bestaan en dat het profiel van de epidemie mettertijd evolueert. Het is van essentieel belang dat de informatieen preventieprogramma s voor de meest getroffen populaties worden voortgezet en versterkt, mits behoud van de inspanningen voor de groepen met een dalende hiv incidentie.

13 II Aids patiënten Van de personen die als seropositief werden aangegeven sinds het begin van de epidemie hadden er 4460 klinisch aids ontwikkeld op 31 december. Hiervan zijn 2054 patiënten overleden, 1887 worden medisch opgevolgd en 519 patiënten zijn uit het oog verloren. Als men de cijfers doorheen de jaren bekijkt, ziet men tussen 1991 en 1995 een plateau voor wat betreft het aantal nieuwe aids patiënten met gemiddeld 255 gediagnosticeerde gevallen per jaar. De incidentie is sterk gedaald tijdens de jaren 1996 en 1997 (-50 %) dankzij het gebruik van de nieuwe antiretrovirale geneesmiddelen. Deze daling houdt echter op vanaf 1998 en het jaarlijkse aantal gemelde gevallen heeft zich sindsdien gestabiliseerd. De gecorrigeerde incidentie over de vijf laatste jaren bedraagt respectievelijk 88, 96 en 93. Voor het jaar werden tot op dit moment 78 nieuw gediagnosticeerde gevallen gemeld. De incidentie gecorrigeerd voor laattijdige aangiften bedraagt 93 gevallen. Het feit dat we sinds 1997 een vertraging zien in de daling van het aantal aids gevallen kunnen we deels toeschrijven aan het aantal aids patiënten die hun diagnose van hiv infectie pas te weten komen op het ogenblik van hun ziekte. Het percentage van de aids patiënten die hun seropositiviteit ontdekten bij de diagnose van aids was 21 % tussen 1995 en Het bedraagt 46 % in (43 % bij de heteroseksuelen en 48 % bij MSM). Het aantal sterfgevallen ten gevolge van aids is sterk gedaald, met 184 sterfgevallen in 1995 en 62 in In werden 32 sterfgevallen gemeld (niet gecorrigeerde gegevens voor laattijdige meldingen). Deze belangrijke daling moet in verband gebracht worden met het gebruik van de nieuwe therapeutische strategieën bij seropositieven sinds Het samengaan van de huidige daling van de mortaliteit en de daling in incidentie van aids brengt een versnelde toename van de hiv prevalentie met zich mee. Dit betekent dat het aantal personen dat leeft met een hiv infectie toeneemt. SAMENVATTING 11

14

15 INLEIDING De gegevens over de situatie van aids en hiv infecties in België komen uit twee bronnen: enerzijds de registratie en aangifte van de aidspatiënten door de clinici, anderzijds de registratie van de hiv diagnoses door de referentielaboratoria die de confirmatietests uitvoeren. In feite gaat het hier om dezelfde patiënten maar in verschillende fasen van de ziekte: de aidspatiënten zijn allen seropositief voor hiv, maar de meeste seropositieven hebben het aidsstadium niet bereikt. Het eerste hoofdstuk van het rapport beschrijft de kenmerken van alle hiv geïnfecteerden op het moment dat ze als dusdanig werden gediagnosticeerd. Het tweede hoofdstuk van het rapport beschrijft de kenmerken van de aids patiënten. Het derde hoofdstuk van het rapport beschrijft het geheel van de patiënten die drager zijn van hiv en die medisch opgevolgd werden in de loop van het bestudeerde jaar. Dit deel van het rapport beschrijft dus de prevalente populatie die therapeutisch wordt opgevolgd op een gegeven moment of meer bepaald gedurende een bepaald jaar. Dankzij het gebruik van effectieve antiretrovirale combinaties is de levensverwachting gevoelig gestegen en weerspiegelen de incidentiegegevens slechts gedeeltelijk de epidemiologische hiv /aids situatie. De beschrijving van de hiv populatie in medische opvolging laat bijgevolg toe om de epidemiologische surveillance te verbeteren en te vervolledigen. Het vierde hoofdstuk van het rapport beschrijft de evolutie van het aantal hivscreeningstesten die uitgevoerd werden in België. Het gaat om hiv screeningstests die terugbetaald worden door het RIZIV/INAMI, met uitsluiting van de tests in het kader van de controle van donorbloed. In het vijfde hoofdstuk wordt verslag uitgebracht over de stand van zaken en de evolutie van de antiretrovirale resistentie in België, die werd waargenomen in studies uitgevoerd tussen 2000 en INLEIDING 13 N.B.: De gegevens uit dit rapport mogen overgenomen worden mits duidelijke bronvermelding.

16

17 I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN I.1 METHODEN In België zijn er zeven door de FOD Volksgezondheid erkende Aids-referentielaboratoria (zie bijlage). Tot hun taken behoort het uitvoeren van confirmatietests van de sera die positief bevonden werden bij een hiv-opsporingstest. Aangezien alleen deze zeven laboratoria bevoegd zijn voor deze tests, geeft de registratie van de bevestigde nieuwe seropositieven een volledig beeld van het totaal aantal gekende seropositieven in België. Aangezien in veel gevallen meerdere keren een confirmatietest wordt gedaan, is er veel kans op dubbeltellingen. De analyses worden enkel uitgevoerd op een bestand van seropositieven waarvoor voldoende gegevens beschikbaar zijn om dubbeltelling te vermijden. Naast de registratie van het aantal nieuwe seropositieven trachten de laboratoria ook epidemiologische basisgegevens te verzamelen. Hiertoe wordt aan iedere arts die een hiv infectie diagnosticeert een gestandaardiseerd formulier toegestuurd met de vraag om informatie betreffende geslacht, leeftijd, nationaliteit, mogelijke wijze van besmetting en klinisch stadium op het ogenblik van diagnose. De analyse van deze gegevens laat toe om op een meer volledige wijze de epidemiologie van hiv /aids van het land te beschrijven. I.2 RESULTATEN I.2.1 Hiv infecties (evolutie en gecumuleerd totaal) In werden er 1115 nieuwe gediagnosticeerde gevallen van hiv infectie vastgesteld, wat overeenkomt met 3,1 gerapporteerde gevallen per dag of met 101 nieuw gediagnosticeerde gevallen per miljoen inwoners. In de loop van de laatste zevenentwintig jaar zijn de nieuwe hiv infecties in België geëvolueerd van gemiddeld 1,9 naar 3,4 gerapporteerde gevallen per dag. De hoogste piek ziet men in 2012 met 1227 nieuw gediagnosticeerde gevallen en het laagste aantal genotificeerde infecties was in 1997 met 701. Op 31 december en sinds het begin van de epidemie waren er in België in totaal personen gediagnosticeerd met een hiv infectie. Hiervan hebben er 4460 aids ontwikkeld. Van deze aidspatiënten waren er 2055 overleden op 31 december. I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 15

18 Figuur 1 Aantal nieuwe hiv seropositieve personen per nationaliteit en per jaar van diagnose Onbekende nationaliteit Andere: Azië, Amerika Noord Afrika Sub-Saharaans Afrika Europa België 1200 Aantal nieuwe hiv diagnoses Van alle hiv diagnoses die in werden vastgesteld, is voor 842 personen (75,5 %) de nationaliteit gekend. Daarvan hebben 400 personen de Belgische nationaliteit (47,5 %), 139 personen (16,5 %) een andere Europese nationaliteit, en 247 personen (29,3 %) een Afrikaanse nationaliteit. 16 Het aantal nieuwe infecties per jaar bij personen met de Belgische of een Europese nationaliteit stijgt constant sinds 2001 (+115 %). In dezelfde periode is het jaarlijkse aantal infecties gediagnosticeerd bij personen afkomstig van Sub-Saharaans Afrika gedaald met 41 %.

19 I Verdeling volgens geslacht en leeftijd Figuur 2 stelt de verdeling voor naar geslacht en leeftijdscategorie van alle hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd tussen 2011 en. De man/vrouw-ratio bedraagt 2,1. De meest getroffen leeftijdsgroep bij mannen en bij vrouwen is deze van jaar. Figuur 2 Geslacht en leeftijd van alle hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd in de periode Mannen (N=2393) Vrouwen (N=1125) Leeftijdsgroep Aantal bevestigde hiv geïnfecteerden I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 17

20 In tabel 1 wordt de evolutie van de man/vrouw verhouding gegeven van de nieuw gediagnosticeerde hiv infecties. Tabel 1 Verdeling van de hiv geïnfecteerden naar geslacht per jaar van diagnose I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 18 Jaar van diagnose Mannen Vrouwen Niet gekend M/V verhouding < , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 Totaal ,7

21 De gemiddelde en mediane leeftijd voor volwassen seropositieven stijgt licht met verloop van de tijd (Tabel 2). Tabel 2 Gemiddelde en mediane leeftijd van alle volwassen seropositieve patiënten per jaar van diagnose Jaar van diagnose Aantal personen Gemiddelde leeftijd Mediane leeftijd N Jaar Jaar ,8 31, ,0 31, ,7 32, ,9 31, ,6 31, ,3 32, ,4 32, ,9 31, ,3 31, ,2 32, ,1 33, ,3 33, ,7 34, ,5 33, ,3 34, ,7 34, ,0 34, ,1 34, ,9 34, ,0 34, ,1 34, ,3 35, ,2 35, ,6 36, ,3 35, ,8 36, ,6 36, ,9 36, ,4 37,0 I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 19

22 I Geografische spreiding van nieuwe hiv diagnoses en screening De volgende figuur toont het aantal nieuwe gediagnosticeerde hiv infecties per inwoners in de verschillende provincies en in Brussel voor de jaren 2011 tot. In was in 73,1 % van de gevallen informatie over de verblijfsprovincie beschikbaar. De hoogste percentages worden waargenomen in het Brussels Gewest en de provincie Antwerpen. Figuur 3a Aantal hiv gediagnosticeerden per inwoners per provincie in 2011, 2012 en I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaams-Brabant Brussel Waals-Brabant Henegouwen Luik Namen Luxemburg Aantal hiv gediagnosticeerden / inw. Het aantal uitgevoerde hiv tests is stabiel in alle provincies en regio s. Het hiv testcijfer ligt het hoogst in de regio Brussel, gevolgd door Wallonië en Vlaanderen (Figuur 3b). 20 In de regio Brussel en de provincie Antwerpen worden per 1000 uitgevoerde hiv testen het grootste aantal nieuwe hiv diagnoses vastgesteld (Figuur 3c). Bij het interpreteren van het aantal vastgestelde diagnoses in Luxemburg moet rekening gehouden worden met het inwonersaantal en het klein aantal gediagnosticeerde hiv infecties (n=18 in ).

23 Figuur 3b Aantal hiv tests per 1000 inwoners per provincie in 2011, 2012 en Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaams-Brabant Brussel Waals-Brabant Henegouwen Luik Namen Luxemburg Aantal hiv tests /1000 inw. Figuur 3c Aantal hiv diagnoses per 1000 tests per provincie in 2011, 2012 en Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaams-Brabant Brussel Waals-Brabant Henegouwen Luik Namen Luxemburg 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 21 Aantal hiv gediagnosticeerden / 1000 tests

24 De gegevens omtrent de geografische verdeling moeten met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden aangezien gegevens over de woonplaats in heel wat gevallen ontbreken. In de loop van de laatste 15 jaar is de toename van de het aantal nieuwe hiv diagnoses duidelijker in Vlaanderen dan in Brussel en Wallonië. Tabel 3 Evolutie van de verdeling van alle hiv geïnfecteerden per regio en per jaar van diagnose I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 22 Jaar Brussel Vlaanderen Wallonië Totaal N % N % N % N < , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 815 Totaal , , , * Patiënten waarvan de woonplaats gekend is.

25 I Overdrachtswijzen In was voor 73,5 % van de nieuwe diagnoses de waarschijnlijke overdrachtswijze van de hiv infectie gekend. In steeg het aantal nieuwe hiv diagnoses bij MSM met 5 % in vergelijking met het voorgaande jaar. In de afgelopen vijftien jaar wordt een aanzienlijke en gestage vooruitgang waargenomen: het aantal hiv infecties dat in bij MSM werd gediagnosticeerd, ligt vier maal hoger dan in In was het aantal diagnoses bij MSM groter dan het aantal vastgestelde infecties via heteroseksuele overdracht. De diagnoses bij MSM vertegenwoordigen op dit moment 50,6 % van de nieuwe infecties waarvan de overdrachtswijze is gerapporteerd. In de periode schommelde het aantal vastgestelde hiv infecties via heteroseksuele overdracht tussen de 400 en 500 per jaar. Deze diagnoses daalden fel in (N=372; -18,6 %) en vertegenwoordigden dan nog 45,4 % van de diagnoses waarvoor de overdrachtswijze is gekend. Zij waren goed voor 53,8 % van de hiv diagnoses in In werd intraveneus druggebruik voor 2,1 % van nieuwe hiv diagnoses gerapporteerd. De evolutie van de verdeling per vermoedelijke overdrachtswijze wordt weergegeven in figuur 4 en tabel 7. Figuur 4 Evolutie van de hiv diagnoses per vermoedelijke overdrachtswijze (1997-) Aantal hiv nieuwe diagnoses hetero MSM PWID andere onbekend I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 23 Jaar van hiv diagnose

26 De gerapporteerde overdrachtswijze is sterk gecorreleerd met de nationaliteit van de patiënten: de overdracht bij MSM wordt vooral gerapporteerd bij Belgen en de heteroseksuele overdracht bij mensen afkomstig van Sub-Saharaans Afrika. Deze twee groepen zijn samen goed voor 58 % van de nieuwe hiv diagnoses van waarvan de nationaliteit en de overdrachtswijze gekend zijn. Het aantal vastgestelde infecties via heteroseksuele overdracht bij personen afkomstig van Sub-Saharaans Afrika daalde fel in (N=193; -25,8 %) (Figuur 5). Figuur 5 Evolutie van hiv diagnoses per vermoedelijke overdrachtswijze en nationaliteit (1997-) a. MSM transmissie b. Heteroseksuele transmissie Aantal nieuwe hiv diagnoses Jaar van hiv diagnose Jaar van hiv diagnose Nationaliteit België Europa Sub-Saharaans Afrika Andere/onbekend 24 Voor de mannen gediagnosticeerd in ligt de proportie van de infectieoverdracht via MSM contacten (70,7 %) hoger dan voor de mannen gediagnosticeerd tussen 2010 en 2012 (66,4 %) (Tabel 4). Bij de vrouwen wordt in de meerderheid van de gevallen heteroseksuele contacten vermeld (93,6 % in ).

27 Tabel 4 Verdeling van de hiv geïnfecteerden (%) per overdrachtswijze en naar geslacht in de periodes , en het jaar Mannen Vrouwen Mogelijk overdrachtswijze N= MSM 63,3 66,4 70, i.v.-druggebruik 2,1 1,6 1,7 1,3 1,3 3,0 MSM + i.v.-drugs 0,5 0,3 0, Hemofilie 0,2 0,0 0, Transfusie* 1,4 0,7 1,0 4,0 5,0 2,2 Heteroseksuele contacten 31,5 30,4 26,2 92,7 92,1 93,6 Moeder/Kind 0.9 0,6 0,3 2,0 1,7 1,3 Totaal** 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % * Belangrijke opmerking: de vermelding van de categorie transfusie als mogelijke overdrachtswijze wil niet zeggen dat de besmetting met het hiv-virus ten gevolge van een transfusie is. Het wil alleen zeggen dat die patiënten vermeldden dat zij een bloedtransfusie gekregen hebben. Voor 2 gedocumenteerde gevallen werd er een besmetting via transfusie in België gemeld (in 1986 en 1998). De seroconversie van de donor werd pas vastgesteld na de transfusie, hetgeen er op wijst dat de patiënt zich in de incubatieperiode bevond en dus was de infectie niet detecteerbaar op het moment van de bloeddonatie. ** Met uitzondering van de patiënten waarvan de overdrachtswijze niet gekend is I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 25

28 In alle regio s is de proportie van infectieoverdracht via MSM contacten gestegen tussen 2007 en. In Brussel en in Vlaanderen worden MSM contacten het vaakst vermeld (Tabel 5). Tabel 5 Verdeling van de hiv geïnfecteerden per overdrachtswijze en regio (%) in de periodes , en het jaar Brussel Vlaanderen Wallonië Overdrachtswijze N= MSM 41,7 44,2 50,9 51,8 52,1 54,1 31,8 39,6 44,9 i.v.-druggebruik 1,2 2,2 1,8 2,0 1,4 1,0 2,1 0,9 4,5 MSM + i.v.-drugs 0,2 0,3 0,0 0,5 0,2 0,0 0,3 0,2 0,0 Hemofilie 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 Transfusie* 3,7 1,3 2,7 1,5 1,6 1,0 3,0 2,8 0,6 Heteroseksuele contacten 54,0 51,1 44,3 42,9 43,9 43,0 60,8 55,4 49,4 Moeder/Kind 0,3 1,0 0,4 1,3 0,8 0,8 1,9 1,1 0,6 Totaal** 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % * De vermelding van de categorie transfusie als mogelijke overdrachtswijze wil niet zeggen dat de besmetting met het hiv virus ten gevolge van een transfusie is (Tabel 4). ** Met uitzondering van de patiënten waarvan de woonplaats en de overdrachtswijze niet gekend is Tabel 6 toont de verdeling naar leeftijdscategorie, geslacht en overdrachtswijze van alle personen gediagnosticeerd met HIV tussen 2011 en. In de leeftijdsgroep en jaar worden besmettingen ten gevolge van MSM contacten even frequent gerapporteerd dan deze ten gevolge van heteroseksuele contacten. Het percentage mannen besmet via MSM contact ligt het hoogst in de leeftijdsgroep jaar. 26

29 Tabel 6 Leeftijdsgroep, geslacht en overdrachtswijze bij de hiv diagnoses, Leeftijdsgroep MSM contacten heteroseksuele contacten i.v.- druggebruik Andere Risico s N % % % % jaar M ,5 17,2 0,0 2,3 V ,5 1,8 1,8 M+V ,8 48,4 0,7 2, jaar M ,8 23,5 2,8 0,9 V ,4 1,7 5,0 M+V ,7 47,7 2,4 2, jaar M ,7 32,6 1,8 1,0 V ,1 2,8 2,1 M+V ,7 50,0 2,1 1,3 50 jaar M ,0 40,0 0,7 0,3 V 87-89,7 0,0 10,3 M+V ,6 51,3 0,5 2,6 De toename van de diagnoses bij MSM sinds 2000 wordt vastgesteld in alle leeftijdsgroepen, ook bij de jongste (15-34 jaar). In werd 64 % van de diagnoses gesteld bij MSM van 25 tot 44 jaar (Figuur 6). Figuur 6 Leeftijd op het ogenblik van de hiv diagnose bij nieuwe MSM patiënten, Aantal nieuwe diagnoses Leeftijd op het ogenblik van de diagnose I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN Jaar van de diagnose

30 In tabel 7 en figuur 4 wordt de evolutie van de waarschijnlijke overdrachtswijzen gegeven. Tabel 7 Verdeling van de hiv geïnfecteerden volgens overdrachtswijze per jaar van diagnose (%) MSM contacten Overdrachtswijze i.v.- druggebruik MSM + i.v.-drug Hemofilie Transfusie Heteroseks. contacten Moeder/Kind I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 28 Diagnosejaar N* % % % % % % % < ,9 9,7 1,3 1,7 4,4 41,7 4, ,1 8,7 1,0 2,3 3,1 43,6 2, ,5 7,1 1,2 1,3 5,2 42,4 3, ,6 13,4 0,8 0,2 5,5 43,3 4, ,6 9,0 0,7 0,2 5,4 50,7 3, ,1 7,4 0,7 0,0 5,9 52,8 3, ,4 7,0 0,2 0,4 2,9 53,2 3, ,2 5,6 0,3 0,2 2,9 61,2 5, ,7 4,4 1,0 0,3 3,9 63,6 4, ,5 6,2 0,5 0,0 3,1 64,7 3, ,6 3,4 0,4 0,0 3,4 61,3 3, ,2 4,1 0,0 0,0 3,2 59,0 4, ,7 4,5 0,5 0,0 2,8 63,3 3, ,8 3,2 0,4 0,0 4,3 66,5 1, ,6 4,0 0,4 0,2 3,1 66,9 3, ,7 4,0 0,3 0,0 3,1 65,4 2, ,1 2,8 0,3 0,0 2,9 66,3 3, ,7 2,7 0,7 0,0 4,0 67,0 1, ,8 4,4 0,5 0,1 2,8 65,4 2, ,0 3,5 0,3 0,0 3,8 63,3 1, ,0 1,7 0,1 0,3 3,7 60,1 1, ,2 2,0 0,5 0,0 2,5 55,1 0, ,4 2,1 0,5 0,3 2,5 54,9 2, ,1 1,9 0,4 0,1 2,2 49,3 1, ,2 1,6 0,1 0,1 2,0 50,5 0, ,3 1,5 0,2 0,0 2,5 49,7 0, ,9 1,7 0,1 0,0 1,5 49,7 1, ,3 1,3 0,2 0,0 2,2 51,1 0, ,6 2,1 0,0 0,0 1,3 45,4 0,6 * Patiënten waarvan de overdrachtswijze gekend is.

31 I Vroegtijdige hiv diagnoses In de afgelopen vijftien jaar is voor 8656 patiënten (48 %) het aantal CD4-lymfocyten gekend op het ogenblik van de hiv diagnose. Het aantal T4-lymfocyten kan beschouwd worden als een biologische marker van het infectiestadium. Dit aantal daalt naarmate de infectie vordert. Het bedraagt meestal ongeveer 1000 CD4/mm 3 bij personen in goede gezondheid en is lager dan 200/mm 3 bij hiv geïnfecteerden bij de overgang naar het aids-stadium. Hoe lager het aantal lymfocyten, hoe verder het aids-stadium gevorderd is. In 1998 werd 59 % van de hiv infecties zeer laattijdig gediagnosticeerd (< 350 CD4/ mm 3 op het moment van de hiv diagnose)*. In bedroeg deze proportie 43 %. De daling waargenomen tussen 1998 en 2008 suggereerde een gunstige evolutie wat betreft de vroegtijdigheid van de hiv diagnoses. Deze daling blijft echter beperkt en in de voorgaande 3 jaar is een aanzienlijke toename van de laattijdige diagnoses waargenomen bij MSM. Het aandeel van de laattijdige diagnoses varieert ook in functie van de overdrachtswijze (46 % in voor infecties overgedragen via heteroseksuele betrekkingen; 40 % bij MSM) (Figuur 7). Figuur 7 Evolutie van het aandeel laattijdige hiv diagnoses (<350 CD4/mm 3 ) voor elke overdrachtswijze (1998-) Laattijdige hiv diagnoses (%) % Vermoedelijke overdrachtswijze % 43% 40% hetero MSM alles I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 29 * Nota: het gebruik van deze definitie kan leiden tot een overschatting van het aandeel laattijdige diagnoses, aangezien een lage CD4-telling eveneens kan vastgesteld worden tijdens het vroegtijdig stadium van de infectie.

32 Het gemiddelde en de mediaan van het totale aantal CD4-lymfocyten is weinig geëvolueerd tussen 1992 en Vanaf 2005 werd een toename vastgesteld. In is het gemiddelde aantal CD4-lymfocyten hoger bij MSM (CD4gemiddelde= 444 CD4/mm 3 ) dan bij de heteroseksuele groep (T4gemiddelde=422 CD4/mm 3 ) (niet significant). I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 30 Tabel 8 Aantal T4-lymfocyten (/mm 3 ) op het ogenblik van de hiv diagnose per jaar van diagnose Jaar N Gemiddelde T4 Mediaan Percentiel 25 Percentiel Totaal

33 I.2.2 Hiv geïnfecteerden met Belgische nationaliteit Het cumulatief aantal gediagnosticeerde infecties sinds 1985 bij mensen met de Belgische nationaliteit bedraagt I Verdeling volgens geslacht en leeftijd De man/vrouw verhouding bij van de Belgische personen gediagnosticeerd tussen 2011 en bedraagt 8,7. Figuur 8 Geslacht en leeftijd van de Belgische hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd in de periode Mannen (N=1086) Vrouwen (N=125) Leeftijdsgroep Aantal bevestigde hiv geïnfecteerden van Belgische nationaliteit I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 31

34 De man/vrouw verhouding van de personen met Belgische nationaliteit stijgt sinds het jaar In 2012 bedraagt deze verhouding 7,9. I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 32 Tabel 9 Verdeling van de Belgische hiv geïnfecteerden naar geslacht en per jaar van diagnose Jaar van diagnose Mannen Vrouwen M/V verhouding < , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,9 Totaal ,2

35 De gemiddelde leeftijd voor volwassen seropositieven kent een lichte stijging die duidelijk significant is in de tijd (p<0.001). Deze bedraagt 36,8 jaar in de periode en 39,4 jaar tijdens het jaar (Tabel 10). Tabel 10 Gemiddelde en mediane leeftijd van de volwassen Belgische seropositieve patiënten per jaar van diagnose Jaar van diagnose Aantal personen Gemiddelde leeftijd Mediane leeftijd N Jaar Jaar < ,8 33, ,3 33, ,6 33, ,4 33, ,3 33, ,9 36, ,2 34, ,8 33, ,1 34, ,8 36, ,1 34, ,9 36, ,1 35, ,7 37, ,3 36, ,7 37, ,4 37, ,5 37, ,9 38, ,7 35, ,7 37, ,0 37, ,0 38, ,1 38, ,1 37, ,7 37, ,9 36, ,7 40, ,4 38,5 I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 33

36 I Geografische spreiding De volgende figuur toont de incidentie van het aantal hiv diagnoses bij mensen met de Belgische nationaliteit per inwoners met Belgische nationaliteit en per provincie of regio van verblijf op het ogenblik van de diagnose. Alleen personen van wie de nationaliteit en woonplaats gekend zijn, werden in aanmerking genomen. De informatie over de provincie van verblijf is beschikbaar voor 1181 Belgische patiënten die gediagnosticeerd werden tussen 2011 en (97 %). Figuur 9 Aantal nieuwe Belgische hiv patiënten per inwoners van Belgische nationaliteit, per provincie of regio van verblijf. Diagnosejaar: 2011, 2012 en I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limbourg Vlaams-Brabant Brussel Waals-Brabant Henegouw Luik Namen Luxemburg Aantal nieuwe patiënten per inw. 34

37 Tabel 11 Verdeling van de Belgische hiv diagnoses per regio en per jaar van diagnose Jaar Brussel Vlaanderen Wallonië Totaal N % N % N % N < , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4 387 Totaal , , , I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 35

38 I Overdrachtswijzen De waarschijnlijke overdrachtswijze is gekend voor 96,4 % van de Belgische patiënten gediagnosticeerd tussen 1998 en. Na een forse toename in de loop van de jaren 2000 lijkt het aantal Belgische mannelijke patiënten die MSM-contacten rapporteren, in de jaren een plateau te bereiken. Bij vrouwen worden meestal heteroseksuele contacten gerapporteerd (90 % tot 94 %). De besmettingen door intraveneus druginjecties (IVD) dalen en worden slechts zelden gerapporteerd (Figuur 8, Tabellen 12 en 13). Figuur 10 Evolutie van de hiv diagnoses bij Belgen naar vermoedelijke overdrachtswijze en geslacht,1998- I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 36 Aantal nieuwe diagnoses Jaar van hiv diagnose MSM hetero M hetero V IVD M/V andere/onb. M andere/onb. V In tabel 12 wordt de evolutie van de waarschijnlijke overdrachtswijzen gegeven. In de meerderheid van de gevallen worden MSM contacten vermeld en dit aandeel is gevoelig gestegen in de afgelopen jaren. Tegelijkertijd is het aandeel heteroseksuele contacten gedaald. Het gebruik van intraveneuze drugs wordt steeds minder gerapporteerd door nieuw gediagnosticeerde mensen; deze besmettingswijze is momenteel goed voor 1 % van de gediagnosticeerde infecties. De meeste hiv geïnfecteerden die een bloedtransfusie vermelden, werden buiten België of vóór augustus 1985 getransfuseerd, tijdstip waarop de systematische screening van bloedgevers in België is begonnen.

39 Tabel 12 Verdeling van de Belgische hiv geïnfecteerden (%) volgens overdrachtswijze, per jaar van diagnose MSM contacten Overdrachtswijze i.v.- druggebruik MSM + i.v.-drug Hemofilie Transfusie* Heteroseks. contacten Moeder/Kind Diagnosejaar N % % % % % % % < ,4 6,5 1,5 2,7 4,6 19,2 1, ,5 6,7 0,4 3,5 3,2 26,4 0, ,6 4,7 1,6 2,2 5,1 30,6 1, ,6 9,4 1,2 0,4 6,6 29,5 1, ,2 6,8 0,8 0,4 3,8 36,4 2, ,8 5,3 1,2 0,0 5,7 35,1 1, ,4 4,5 0,0 0,0 2,9 29,9 5, ,9 4,1 0,0 0,0 1,8 35,6 4, ,3 3,0 1,5 0,0 1,5 42,8 3, ,6 7,4 1,0 0,0 1,0 41,7 2, ,1 2,8 0,0 0,0 1,8 41,9 1, ,3 5,0 0,0 0,0 1,1 38,3 2, ,3 4,0 0,6 0,0 1,7 37,9 3, ,3 3,8 0,0 0,0 0,6 43,8 0, ,1 4,9 1,2 0,6 1,8 38,7 3, ,7 6,6 0,0 0,0 0,4 41,4 0, ,4 2,1 0,0 0,0 2,1 40,3 2, ,4 3,9 2,0 0,0 2,5 36,3 0, ,6 6,5 1,6 0,0 0,4 37,9 0, ,7 4,4 0,0 0,0 1,2 32,3 0, ,5 1,4 0,0 0,0 1,1 32,6 0, ,1 0,9 0,9 0,0 0,9 33,6 0, ,0 1,8 0,9 0,0 1,2 31,8 1, ,4 1,6 0,0 0,0 0,8 27,7 0, ,9 1,2 0,0 0,0 1,2 25,8 0, ,5 0,8 0,5 0,0 1,1 23,9 0, ,5 0,3 0,3 0,0 0,6 24,6 0, ,6 1,0 0,5 0,0 0,3 28,2 0, ,1 1,0 0,0 0,0 0,5 28,1 0,3 * Belangrijke opmerking: de vermelding van de categorie transfusie als mogelijke overdrachtswijze wil niet zeggen dat de besmetting met het hiv virus ten gevolge van een transfusie is. Het wil alleen zeggen dat die patiënten vermeldden dat zij een bloedtransfusie gekregen hebben. I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 37

40 Tabel 13 Verdeling van de Belgische hiv geïnfecteerden per overdrachtswijze en geslacht (%) in de periodes , en het jaar Mannen Vrouwen Mogelijke overdrachtswijze N= MSM contacten 77,6 80,1 79, i.v.-druggebruik 1,2 0,5 0,6 4,0 2,6 4,4 MSM + i.v.-drugs 0,3 0,5 0, Hemofilie 0,0 0,0 0, Transfusie* 1,0 0,3 0,3 1,6 3,5 2,2 Heteroseksuele contacten 19,4 18,4 19,5 93,7 90,4 93,3 Moeder/Kind 0,5 0,2 0,3 0,8 3,5 0,0 Totaal** 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % * Belangrijke opmerking: de vermelding van de categorie transfusie als mogelijke overdrachtswijze wil niet zeggen dat de besmetting met het hiv virus ten gevolge van een transfusie is. Het wil alleen zeggen dat die patiënten vermeldden dat zij een bloedtransfusie gekregen hebben. ** Met uitzondering van de patiënten waarvan de overdrachtswijze niet gekend is In alle regio s is de diagnose van infecties door MSM-contacten in de loop van het decennium fors gestegen. De voorbije 2 jaar zagen we echter een stabilisering. (Figuur 11). Figuur 11 Evolutie van de nieuwe hiv diagnoses bij Belgische patiënten door seksuele overdracht per verbijfsregio (1998-) 300 MSM - Belgen 300 HETERO - Belgen Nieuwe hiv diagnoses/jaar Wallonië Brussel Vlaanderen

41 Besmettingen via betrekkingen tussen MSM staan in alle regio s op kop. De besmettingen door drugsinjecties vertegenwoordigen slechts een zeer klein percentage van de nieuwe diagnoses in Brussel en Vlaanderen (tussen 0 en 1,5 %); in vertegenwoordigen zij 4 % van alle nieuwe infecties in Wallonië (N=3) (Tabel 14). Tabel 14 Verdeling van de Belgische hiv diagnoses per overdrachtswijze (%) en regio in de periodes , en het jaar Brussel Vlaanderen Wallonië Overdrachtswijze N= MSM contacten 68,4 71,9 66,2 73,1 72,1 70,0 58,0 75,1 74,7 i.v.-druggebruik 1,1 1,4 0,0 1,1 0,6 0,5 2,1 0,0 4,0 MSM + i.v.-drugs 0,5 1,0 0,0 0,2 0,3 0,0 0,0 0,4 0,0 Hemofilie 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Transfusie* 1,6 1,4 1,4 0,7 0,5 0,5 2,1 0,0 0,0 Heteroseksuele contacten 28,3 23,3 31,1 24,4 26,0 29,2 36,7 24,5 21,3 Moeder/Kind 0,0 1,0 1,4 0,5 0,6 0,0 1,1 0,0 0,0 Totaal** 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % * De vermelding van de categorie transfusie als mogelijke overdrachtswijze wil niet zeggen dat de besmetting met het hiv virus ten gevolge van een transfusie is. ** Met uitzondering van de patiënten waarvan de woonplaats en de overdrachtswijze niet gekend is Het percentage van de hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd tussen 2011 en, dat besmet werd via heteroseksueel contact, is het hoogst in de leeftijdsgroep vanaf 50 jaar. Het aandeel mannen die MSM contacten melden, daalt met de leeftijd (Tabel 15). Tabel 15 Leeftijdsgroep, geslacht en overdrachtswijze bij de Belgische hiv diagnoses vastgesteld in de periode Leeftijdsgroep MSM contacten heteroseksuele contacten i.v.- druggebruik Andere Risico s N % % % % jaar M ,5 14,5 0,0 0,0 V ,0 0,0 0,0 M+V ,9 20,1 0,0 0, jaar M ,9 13,4 1,7 0,0 V 32-96,9 3,1 0,0 M+V ,7 21,5 1,8 0, jaar M ,8 18,0 0,8 0,5 V 46-89,1 6,5 4,4 M+V ,4 25,3 1,4 0,9 50 jaar M ,3 32,7 0,0 0,0 V 23-91,3 0,0 8,7 M+V ,6 38,5 0,0 0,9 I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 39

42 I Vroegtijdige hiv diagnoses Het aantal T4-lymfocyten op het ogenblik van de hiv diagnose is gekend voor 3635 Belgische patiënten (57.8 %), waarvan de diagnose gesteld werd in de afgelopen 22 jaren. Het aantal T4-lymfocyten kan beschouwd worden als een biologische marker van het infectiestadium. Dit aantal daalt naarmate de infectie vordert. Het bedraagt meestal om en bij de 1000/mm 3 bij personen in goede gezondheid en is lager dan 200/mm 3 bij hiv geïnfecteerden bij de overgang naar het aids-stadium. Hoe lager het aantal lymfocyten, hoe verder het aids-stadium is gevorderd. Tabel 16 Aantal T4-lymfocyten (/mm 3 ) op het ogenblik van de hiv diagnose bij Belgische patiënten, per jaar van diagnose I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 40 Jaar N Gemiddelde Mediaan Percentiel 25 Percentiel 75 T Totaal

43 De hiv diagnose kan als laattijdig* beschouwd worden als het aantal T4-lymfocyten van de patiënt lager is dan 350/mm 3 op het moment van de hiv diagnose, of als aids wordt gediagnosticeerd minder dan 3 maanden na de hiv diagnose. Figuur 12 toont de evolutie van het aandeel van laattijdig hiv diagnoses in de loop van de tijd. In 1998 werd 62 % van de hiv infecties laattijdig gediagnosticeerd; in bedroeg dit aandeel 45 %. Bij MSM daalde het aandeel van laattijdige diagnoses aanzienlijk tussen 1998 en 2008 (23 %), vervolgens stabiliseerde het en in nam het opnieuw toe (45 %). De variatie die wordt vastgesteld van het ene naar het volgende jaar, kan onbetekenend zijn. In dit geval moet echter aandacht gevestigd worden op de evolutie die zich gedurende de voorgaande 5 jaar heeft voorgedaan en veel minder gunstig lijkt wat betreft de vroegtijdigheid van de hiv diagnose (Figuur 12). Figuur 12 Evolutie van het aandeel laattijdige hiv gediagnosticeerde Belgen (<350 CD4/mm 3 of aids) per overdrachtswijze, % 60 Vermoedelijke overdrachtswijze hetero MSM alles Laattijdige hiv diagnoses (%) % 45% 45% I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 41 * Nota: het gebruik van deze definitie kan leiden tot een overschatting van het aandeel laattijdige diagnoses, aangezien een lage CD4-telling eveneens kan vastgesteld worden tijdens het vroegtijdig stadium van de infectie.

44 I.2.3 Hiv geïnfecteerden met niet-belgische nationaliteit De patiënten met een andere nationaliteit dan de Belgische worden hier apart besproken daar een deel van hen nog maar kort in het land verblijft en waarschijnlijk niet in België besmet werd. Het epidemiologisch profiel van deze groep, hoewel niet homogeen, verschilt van de patiënten met een Belgische nationaliteit. I Verdeling volgens geslacht en leeftijd Figuur 13 Geslacht en leeftijdsverdeling van de niet-belgische hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd (2011-) Mannen (N=771) Vrouwen (N=689) I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN Leeftijdsgroep Aantal bevestigde hiv geïnfecteerden De meest vertegenwoordigde leeftijdsgroepen bij mannen en vrouwen gediagnosticeerd tussen 2011 en zijn de groepen van 30 tot 34 en van 35 tot 39 jaar. De geslachtsverhouding M/V bedraagt 1,1 en ligt veel lager dan bij de Belgen (8,7).

45 Figuur 14 Aantal nieuwe niet-belgische patiënten per inwoners met niet-belgische nationaliteit, per provincie of regio van verblijf. Diagnosejaren: 2011, 2012 en Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limbourg Vlaams-Brabant Brussel Waals-Brabant Henegouw Luik Namen Luxemburg Aantal niet-belgische patiënten/ inw. I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 43

46 I Verdeling per nationaliteit Van de niet-belgische hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd tussen 2011 en (n=1462), komt 58.3 % uit Sub-Saharaans Afrika, 25,5 % uit Europa, 12,9 % uit Amerika of Azië en 3,3 % uit Noord-Afrika. Tabel 17 toont de verdeling van deze patiënten volgens regio en land van oorsprong. In is het aantal patiënten afkomstig van Sub-Saharaans Afrika met 24 % gedaald in vergelijking met Tabel 17 Verdeling van de niet-belgische hiv geïnfecteerden gediagnosticeerd in de periode 2011-, volgens regio en land van oorsprong I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 44 Regio Land van oorsprong N % Man/Vrouw -verhouding Europa Sub-Saharaans Afrika Noord-Afrika Azië, Amerika, andere Frankrijk Nederland Rusland Italië Portugal Spanje Roemenië Andere ,6 14,5 11,3 8,8 8,8 7,0 5,9 27,1 Totaal Kameroen DRC/Congo* Guinee Rwanda Ivoorkust Burundi Togo Ghana Nigeria Angola Andere ,8 17,6 10,2 10,1 5,0 4,6 4,5 4,1 4,0 3,5 16,6 Totaal Marokko Algerije Andere ,7 22,9 10,4 Totaal Brazilië Thailand Suriname Indonesië Turkije Dominicaanse Rep. Andere ,5 9,0 6,4 5,9 3,7 3,7 45,7 Totaal * waarschijnlijk DRC (onprecieze codering) 3,8 0,5 5,0 3,3

47 I Overdrachtswijzen De transmissie via heteroseksuele weg is de meest frequent gemelde overdrachtswijze; het gaat in 2/3 van de gevallen om vrouwen. De overdracht via MSM contacten stijgt gestaag. De Nederlandse, Franse, Spaanse en Braziliaanse nationaliteiten zijn het sterkst vertegenwoordigd in deze groep (Figuur 15). Figuur 15 Evolutie van de hiv diagnoses bij niet-belgische hiv geïnfecteerden naar vermoedelijke overdrachtswijze en geslacht,1997- Aantal nieuwe diagnoses MSM hetero M hetero V PWID M/V andere/onb. M andere/onb. V Jaar van hiv diagnose I. DE HIV GEÏNFECTEERDEN 45