Workshops KNSB-themadag zaterdag 8 december 2018
|
|
- Esmée van Beek
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Workshops KNSB-themadag zaterdag 8 december 2018 Hieronder de samenvattingen van de door mij gegeven workshops op de KNSB-themadag. De meeste genoemde en behandelde bestanden kunt u vinden in de kennisbank van mijn website. Zie met name de rubrieken Les / training geven en Trainingsmateriaal. Ik ben van plan om regelmatig nieuw materiaal in de kennisbank zetten. Maak er gebruik van! Eddy Sibbing, 8 december 2018
2 Hoe organiseer ik trainingen voor volwassenen? Eddy Sibbing Bij het opzetten van schaaktrainingen voor volwassenen spelen vele factoren een rol. In deze workshop zijn de onderstaande punten besproken. Daarnaast heb ik de voorbeelden van geschikt lesmateriaal, spelletjes en uitspeelstellingen getoond. In 2005 was ik een van de samenstellers van het Handboek schaken voor volwassenen: Je bent nooit te oud om te schaken. Dit zeer nuttige handboek staat inmiddels op mijn website ( alsmede tips voor de trainer en een heleboel nuttige lesmaterialen. Oftewel: informatie over organisatievraagstukken, veel praktische oplossingen en heel veel lesmateriaal voor het lesgeven aan (gevorderde) beginners! Doelgroep Bij het opzetten van trainingen moet je eerst vaststellen voor wie je trainingen wilt gaat opzetten. Thuisschakers, vrouwelijke schaaksters, ouderen, ouders van jeugdleden, de beginnende clubleden, de middengroep op de club of de toppers van de club. Training geven aan alle clubleden (bijvoorbeeld elo ) is niet ideaal, zoals het eerste voetbalteam ook niet traint met het vijfde (bier-)team. Daar moet je keuzes in maken. Organisatie Vaak loop je er als club tegenaan dat er (te) weinig animo is om twee groepen samen te stellen en dan kiest men toch voor één trainingsgroep. Mogelijk kan je hier samenwerken met clubs in de buurt, zodat je toch voldoende deelnemers krijgt (voor twee groepen). Accommodatie De accommodatie zal vaak niet zo n probleem zijn, maar wel het tijdstip van de training. Vooraf aan de wekelijkse clubavond is niet ideaal: weinig tijd voor de trainingen of de trainer moet daarna nog schaken. Trainingen in plaats van de competitie worden ook niet door iedereen gewaardeerd: sommige leden willen liever schaken. Dan kom je vaak op een andere avond of een middag in het weekend uit. Natuurlijk is de frequentie ook een belangrijke factor: wekelijks (handig voor beginners), eens in het kwartaal als aparte avond (4x per seizoen) of elke maand (8 tot 10 trainingen per seizoen). Trainer Indien de groep (qua sterkte en grootte) bekend is, kan je zoeken naar een geschikte trainer. Vaak wordt dan een sterke schaker binnen de club (de clubkampioen!) gevraagd, maar is dat ook de beste schaakleraar? Of, zoals Co Adriaanse ooit zei, een goed paard is nog geen goede ruiter. Je kan een professionele schaaktrainer benaderen, maar daar zijn kosten aan verbonden. Heeft de club er dat voor over?
3 Didactische vaardigheden Als je binnen de club een trainer vindt, dan is het toch belangrijk dat die ervaring heeft met lesgeven. De standaardinvulling van elke les kan je samenvatten door Praatje, plaatje, daadje. Oftewel: instructie over het onderwerp, voorbeelden daarvan tonen en dan de pupillen met de nieuwe leerstof laten oefenen. Te vaak komt het voor dat (onopgeleide) trainers voornamelijk instructie geeft en talloze voorbeelden laten zien, zonder dat de pupillen met de leerstof (individueel, in tweetallen of in groepjes) aan de slag gaan. In de Handleidingen van de Stappenmethode en in de KNSB-kadercursussen worden deze didactische vaardigheden uitvoerig behandeld. Inhoud / lesmaterialen Geschikt lesmateriaal is afhankelijk van het niveau van de groep. Er zijn talloze boeken, maar welke boeken en/of hoofdstukken daarvan zijn geschikt voor de lesgroep? Voor sterkere groepen (1800 en hoger) zijn er meerdere leerboeken die geschikt zijn als rode draad voor een training. Voor groepen onder de 1800 kan ik het lesmateriaal van de Stappenmethode van harte aanbevelen, wat bij de meeste oudere - clubleden onbekend is. In de Handleidingen staat informatie over de inhoud van de lessen ( praatje en plaatje ), de werkboeken doen dienst als daadje. Neem bijvoorbeeld een groep gemiddelde clubschakers, elo rond de Het zou een idee zijn om dan de inhoud van Stap 3 plus of Stap 4 te behandelen. Een tactisch onderwerp kan je kort behandelen en de opgaven als huiswerk meegeven. Het andere deel van de trainingsavond kan je dan besteden aan een moeilijker onderwerp (koningsaanval, positioneel onderwerp of eindspel) waar meer instructie voor nodig is. Eventueel kan je nog een ander werkboek (Stap 2 plus of Stap 3 extra) aanbevelen voor degenen die thuis nog meer willen oefenen. Werkvormen Het aantal werkvormen waarvan een trainer gebruik kan maken is behoorlijk groot, maar meestal komt een onervaren trainer niet verder dan instructie en het maken van opgaven. Het uitspelen van stellingen, simultaan spelen, bespreken van partijen, het spelen van leerzame spelletjes, quizzen en opdrachten die met bordvisie te maken hebben, zijn enkele andere werkvormen. Variatie in de trainingen is altijd leuk en nuttig! Opvang na cursus / begeleiding Als je een training voor beginners organiseert, dan is het van groot belang om de pupillen na de trainingen goed op te vangen. Het is als club leuk om een aantal nieuwe leden erbij te hebben, maar als die vervolgens wekelijks verliezen in de competitie en ze krijgen geen extra aandacht of begeleiding, dan zijn ze zo weer vertrokken. In het Handboek schaken voor volwassenen staat een heel hoofdstuk over dit aspect. Zie voor veel meer informatie over dit onderwerp! Chessed 2018 Eddy Sibbing, 7 december 2018
4 Effectiever les geven aan jonge kinderen Om een goede schaakleraar voor beginners te worden is vooral didactiek en een goede omgang met de jongere kinderen van groot belang. Schaakkennis is bij het les geven in de Opstapjes en Stap 1 minder belangrijk. De onderstaande 10 tips zijn mijns inziens de belangrijke aandachtspunten om effectiever les te geven op dit beginnerniveau. In de workshop heb ik van veel van deze punten voorbeelden laten zien. 1. Bereid je les voor zoals die in de Handleiding staat. De termen en voorbeelden zijn goed doordacht, dus ga niet opnieuw het wiel uitvinden. Veel lessen moet je opdelen, want het is teveel leerstof voor één schaakles. De instructie (de les voor het demonstratiebord) zou op dit niveau maximaal 10 tot 12 minuten moeten duren, daarna verslapt de aandacht bij jonge kinderen. Een andere ezelsbruggetje hiervoor is: leeftijd plus 1 minuut. Een hulpje zijn de Instructiestellingen Stap 1 die je op mijn website ( kan vinden. 2. Geef geen lange verbale uitleg, want slechts 16% daarvan komt goed over bij jonge kinderen. Visueel zijn jonge kinderen erg sterk, dus je kan beter veel voorbeelden op het demonstratiebord geven. Stel veel vragen en zorg dat alle kinderen aan de beurt komen, dus ook de stillere kinderen die niet direct hun vinger omhoog steken. De Stappenmethode is mede zo succesvol door het visuele aspect: door het oplossen van veel opgaven, zullen de kinderen sneller patronen ontdekken, herkennen en onthouden. 3. Denk goed na wat je met elke les wilt bereiken en laat je niet verleiden om daar (te veel) van af te wijken. Jonge kinderen kunnen maar een beperkte hoeveelheid nieuwe leerstof opnemen (gemiddeld 7 informatie-eenheden per les). Zorg dat je baksteen op baksteen legt en niet op drijfzand gaat bouwen. (Als je teveel ingaat op spontane vragen van kinderen, dan is de kans groot dat het ten koste gaat van de beoogde leerstof) 4. De kennis uit de inleidende hoofdstukken van de Handleiding van Stap 1 is onontbeerlijk voor elke schaakleraar. Kennis over lesopbouw, werking van het geheugen, motivatie, de schaakontwikkeling van het kind, organisatie van de les en leiding geven zijn onontbeerlijk om goed les te geven. Neem die hoofdstukken grondig door! Zeker als je een tijd geleden een kadercursus hebt gevolgd of een oude Handleiding hebt: deze hoofdstukken zijn enorm verbeterd. 5. Vaak wordt de relevante voorkennis tijdens de instructie overgeslagen, maar dan mis je een goede kans om de nieuwe stof goed te verankeren. Daarnaast worden de verbanden tussen de diverse onderwerpen duidelijker. Herhaling is de kracht van het onderwijs, is een bekend gezegde. Denk niet dat kinderen alles in één keer snappen en onthouden. (Volwassenen trouwens ook niet!)
5 6. Spreek de taal van de kinderen (gebruik eenvoudige woorden!) en probeer je ook in de leefwereld van de pupillen te verplaatsen. Lastig, maar door goed te luisteren en te kijken naar de kinderen, kan je veel leren. Gebruik de schaaktermen op de juiste wijze. Ik hoor nog te vaak omschrijvingen die niet kloppen, maar ook worden termen door elkaar gehaald (een dubbele aanval is geen tweevoudige aanval!). 7. Sluit de instructie af met een samenvatting. Dat kan verbaal, door de samenvatting op een bord te schrijven of door een geprint a4-tje. Heel goed is het ook om de kinderen de nieuwe stof in hun eigen woorden samen te laten vatten ( verbaliseren ). Ook is het heel belangrijk om de overgang van de instructie naar de verwerking (opgaven in het werkboek of een spelletje) goed uit te leggen, zodat ze weten hoe ze de opgaven moeten maken. Bij diverse opgaven is er namelijk een aparte opdracht die niet duidelijk is zonder uitleg. Als je de bijvoorbeeld eerste twee opgaven op het demonstratiebord behandelt, dan is de verwerking voor iedereen duidelijk. Dat is een hele andere afsluiting van de les dan nu kunnen jullie bladzijde ( ) maken. Zie Kaarten Stap1 en Kaarten Stap 2 op mijn website. 8. Direct nakijken (tijdens de verwerking!) is het allerbeste. Je kan dan zien of ze het begrijpen en individueel of, indien nodig, klassikaal extra uitleg geven. Met name het vragen naar de zoek-, oplos- en controlestrategie is heel nuttig bij kinderen die niet goed weten hoe ze de opgaven moeten oplossen. Het bijhouden van de resultaten van de opgaven (een leerlingvolgsysteem) is ook erg handig: dan weet iedereen (leraar, kind, jeugdleider, ouders) wat de voortgang is. Voor diverse werkboeken heb ik een Werkboekvoortgang op mijn website staan. 9. Zorg voor een goede organisatie, want dat is het halve werk. Opstelling van meubilair, duidelijke plekken voor het materiaal (werkboeken, potloden, gummen, borden, stukken), gedragsregels en goed gebruik van het demonstratiebord zorgen ervoor dat de schaakles veel beter zal verlopen. Het gebruik van magneten op het demonstratiebord is bij veel onderwerpen erg nuttig bij deze doelgroep. Op (knop les geven ) kan je daar voorbeelden van vinden. 10.Zorg voor variatie in je lessen. In de handleidingen worden talloze spelletjes aanbevolen, aangezien het echte schaak is nog veel te lastig voor jonge kinderen. De worden echter nog veel te weinig gebruikt. (Zie Spelletjes voor beginners (verzameling) op mijn website) Uiteraard is het gebruik van een schaakklok of notatie op dit niveau geheel uit den boze. Ook het spelen van competitie raad ik op beginnerniveau af, omdat dan het winnen en verliezen gaat bepalen of men de schaakles leuk vindt, terwijl de kinderen babyschaak spelen. Al is er wat dit betreft wel een duidelijk verschil tussen schaken op school of op een schaakclub: kinderen die naar een club gaan hebben vaak al enige schaakkennis en gaan juist naar een club om competitie te spelen. Tenslotte is reflectie op je lessen heel nuttig om beter te worden. Vraag af en toe een ervaren (schaak-)leraar om naar jouw les kijken, van die feedback leer je veel! Chessed 2018 Eddy Sibbing, 7 december 2018
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 4: Veilig (1) zet je eigen stukken veilig
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 4: Veilig (1) zet je eigen stukken veilig Extra spullen - 8 groene en 8 rode magneten. Voor de trainer Deze les introduceert het begrip veilig. Een veilige zet
Nadere informatieHoe maak ik mijn club aantrekkelijk? THEMADAG KADER SCHAAKBOND, 8 DECEMBER 2018
Hoe maak ik mijn club aantrekkelijk? THEMADAG KADER SCHAAKBOND, 8 DECEMBER 2018 Inleiding Wereldwijd wordt er meer geschaakt dan ooit, de schatting is zo n 600 miljoen mensen. Toch blijft het voor clubs
Nadere informatieLes geven! Weet wat je doet! Weet waarom je het doet! Weet hoe je het doen moet! Maak hierbij je eigen keuzes!
Aitske Ruben Les geven! Weet wat je doet! Weet waarom je het doet! Weet hoe je het doen moet! Maak hierbij je eigen keuzes! Hoe? Monkey see, monkey do Plaatje, Praatje, Daadje KISS - Keep It Short And
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, les 15: Schaakmat (1)
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 15: Schaakmat (1) Extra spullen - Voor de trainer Dit is de eerste les over schaakmat. We besteden de komende 3 lessen aan eenvoudige en veelvoorkomende vormen
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieNieuwsbrief augustus 2011
Nieuwsbrief augustus 2011 Met genoegen presenteren wij de eerste nieuwsbrief van het seizoen 2011/2012. In deze nieuwsbrief komen de volgende onderwerpen aan de orde: De opleidingen van de KNSB Veel te
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard Extra spullen - Voor elk kind 1 exemplaar van Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5. - Schaakbordjes 5x5. Een pdf staat
Nadere informatie2 Loop van de stukken DOEL VAN DE LES aanleren beweging schaakstukken aanleren rangorde schaakstukken RELEVANTE VOORKENNIS naamgeving schaakstukken VERWERVING Begrippen loop, zet, zetten (een zet spelen),
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard Extra spullen - Voor elk kind 1 exemplaar van Schaken op de basisschool. Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5. - Schaakbordjes
Nadere informatie* N I E U W S B R I E F H S D V *
* N I E U W S B R I E F H S D V * CLUBLOKAAL: Dorpscentrum Kerkeböske Aan de Koeberg 3, 5988 NE Helden Jaargang 6 nr. 40-5 juni 2011 Hallo schaak- en damleden Deze week de uitslagen van de dam-eindspelavond,
Nadere informatieCursus Parkinson? Houd je aandacht erbij!
Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Bijeenkomst 5 Overzicht houden 2 Thuisopdracht Vorm groepjes van 3 (4) Bespreek opdracht 1 (blz. 43) o Wat heb je onthouden
Nadere informatieIntroductiepakket Jeugd Baarnse Schaakvereniging
Introductiepakket Jeugd Baarnse Schaakvereniging Versie december 2013 Inhoudsopgave Inleiding...2 De clubavond...2 Tijdspad clubavond...2 Lessen...2 Stappenmethode...2 De les...3 De groepjes...3 Topjeugd...3
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, les P1: Loop van de stukken en de beginstelling
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les P1: Loop van de stukken en de beginstelling Extra spullen - Dobbelstenen voor het spel Dobbelschaak. - Schaakbordjes 5x5. Een pdf staat op de website Schakenopdebasischool.nl
Nadere informatieLesgeven aan kinderen
Lesgeven aan kinderen Lesopbouw en les voorbereiding improvisatie voorbereiding Een goede planning is het halve werk!!!!! Omdat: Planning over langere termijn ( FNRS ruiterplan) Doelgericht te werk gaan
Nadere informatieWie ben jij? HANDLEIDING
HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: de beginstelling, de Toren en de Loper
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: de beginstelling, de Toren en de Loper Extra spullen - Stickers met de namen van de kinderen. - Voldoende kopieën van het uitdeelvel Loop van de stukken ; 1
Nadere informatieRob Brunia, Cor van Wijgerden Handleiding voor schaaktrainers Stap 1
Rob Brunia, Cor van Wijgerden Handleiding voor schaaktrainers Stap 1 Inhoud Voorwoord...4 De eerste stap...5 De schaakontwikkeling van het kind...6 Organisatie...9 Wie geeft schaakles?... 11 Motivatie...
Nadere informatieAlles over. Tijdzaken. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieDatum: Aantal leerlingen: 14 Tijd: 08:55 09:40 Klas: B1B
Lesvoorbereiding Zakelijke gegevens Naam student: Kyra Stevens Stageschool: Candea College Iselinge klas: VR4A Mentor/mentrix: Peter Heldoorn & Jan Stevens Datum: 28-01-2015 Aantal leerlingen: 14 Tijd:
Nadere informatieOuderavond SV Het kasteel. Seizoen 2010/2011
Ouderavond SV Het kasteel Seizoen 2010/2011 Programma SV Het Kasteel Voorstellen bestuur en jeugdleiders Visie op het jeugdschaak Interne competities Training, ontwikkeling Externe activiteiten Rol van
Nadere informatieLesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A
LVF2: 4C-ID model 0. Algemene gegevens Naam cursisten Tamara Lust, Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Naam hoofddocent Tamara Lust Namen begeleiders Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Datum
Nadere informatieORGANISATIE VAN EEN (JEUGD-)SCHAAKCLUB
ORGANISATIE VAN EEN (JEUGD-)SCHAAKCLUB Hoewel alle schaakclubs een bestuur hebben van meerdere leden zien we vaak in de praktijk de jeugdafdeling gerund worden door één enkele man/vrouw! En soms zijn er
Nadere informatieRichtlijn Het Activerende Directe Instructie Model
Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken
Nadere informatieVisie jeugdschaak en nieuw Schoolschaakplan 6-9 jaar. 17 november 2012 Eindhoven
Visie jeugdschaak en nieuw Schoolschaakplan 6-9 jaar 17 november 2012 Eindhoven De stand van jeugdschaakland In Nederland zijn we gezegend met: veel jeugdschaakverenigingen, veel mooie jeugdtoernooien,
Nadere informatieONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN
ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN De meeste leerlingen hebben geen moeite met lezen op zich. Maar vanaf het moment dat ze langere teksten moeten lezen en globale vragen beantwoorden of als ze impliciete informatie
Nadere informatieTips voor het geven van training Door: Sjoerd Alvers
Tips voor het geven van training Door: Sjoerd Alvers Inleiding Zoals een speler in het veld leert van zijn fouten, zo moet ook een trainer dit doen. Training geven is een vak apart en dit vak is op onvoorstelbaar
Nadere informatieTrainershandleiding Huiswerk Bikkels. Inkijkexemplaar
Trainershandleiding Huiswerk Bikkels versie 2016 Inhoudsopgave Introductie 6 Organiseer je training 8 Praktische tips 10 Het les- en werkboek 14 Powerpoint presentatie 16 Draaiboek 18 Deel 1 20 Deel 2
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, Les P2: Extra oefenen veilige zetten, aanvallen, schaak
Schaken op de basisschool Werkboek 1, Les P2: Extra oefenen veilige zetten, aanvallen, schaak Extra spullen - Voor de trainer Deze pas-op-de-plaats-les herhaalt de onderwerpen veilige zetten (lessen 4-6),
Nadere informatieObservatielijst voor klassieke lessen
Observatielijst voor klassieke lessen Gewaardeerd op een 5-punts schaal wordt een aantal uitspraken gedaan. 1 = komt niet voor 2 = komt soms voor 3 = komt voor 4 = komt vaak voor 5 = komt altijd voor Na
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatie1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren
Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd
Nadere informatieStap 2 Leeractiviteiten ontwerpen
Stap 2 Leeractiviteiten ontwerpen Bij het ontwerpen van een leeractiviteit is het belangrijk dat je vertrekt vanuit het doel dat je ermee hebt. Het overzicht leeractiviteit organiseren geeft een aantal
Nadere informatieMentale Sportbegeleiding. 4 inzichten over trainerschap
4 inzichten over trainerschap 4 inzichten over trainerschap Kennismakingsopdracht Welk team coach jij? Waarom ben jij trainer geworden? Waar ben je nieuwsgierig naar? 4 inzichten over trainerschap Structureren
Nadere informatieDOEL VAN DEZE CURSUS? WAT DENK JE TE LEREN OP DEZE CURSUS? WAT IS TRAINEN? WAT HOUDT TRAINING GEVEN IN?
DOEL VAN DEZE CURSUS? VOLDOENDE VAARDIGHEDEN VERWERVEN OM KOMEND SEIZOEN ACTIEF EN ENTHOUSIAST TRAINING TE KUNNEN GEVEN AAN DE JEUGD VAN UNION WAT DENK JE TE LEREN OP DEZE CURSUS? Schrijf allemaal minimaal
Nadere informatieDe inhoud van de oefening of opdracht moet passen binnen de Duosport-methodiek.
I. Wat is didactiek? De kunst van het onderwijzen : onderwijsleer Instructeurs maken voor en tijdens de les constant keuzes; onder andere welk thema en welke opdrachten, maar ook; wat vertel ik, hoe vertel
Nadere informatieDe schaakontwikkeling van het kind
De eerste stap In de eerste stap behandelen we alle spelregels van het schaken. Veel aandacht is er daarnaast voor de basisvaardigheden die nodig zijn om het spel te kunnen spelen. De elementaire leerstof
Nadere informatieNieuwsbrief augustus 2013
Nieuwsbrief augustus 2013 Dit is de eerste nieuwsbrief van het seizoen 2013-2014. Twee maal per seizoen wordt een nieuwsbrief gestuurd met voor verenigingen en hun leden interessante onderwerpen. In deze
Nadere informatieDifferentiatie en motivatie in de rekenles
Starter Ieder heeft een kaartje (hetzij breuk/hetzij kommagetal) Eerste doel: drie rijen: 1x breuken en 2x kommagetallen op volgorde. Eerste stap: Zoek je beide buren Tweede stap: Ga op volgorde van klein
Nadere informatieEvaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College
Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College mei 2018 Wat zal je het meeste bijblijven van de training: - De PMA methodiek. - De 5 stappen van de PMA methodiek. - De groepsgesprekken.
Nadere informatie11. Rondom toetsen The do-it-yourself quiz. doel Kennis testen. wanneer einde les(senserie) groepssamenstelling vier- of vijftallen
11.1 The do-it-yourself quiz doel Kennis testen groepssamenstelling vier- of vijftallen duur 50 minuten voorbereiding: formuleer zoveel onderwerpen als er groepjes zijn. De groepjes moeten vragen en antwoorden
Nadere informatieAlles over. Grip op lezen. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieCombineer raak met beelden
Combineer raak met beelden De Nederlandse Opstand voor beeldslimme leerlingen Ronald Becx Inleiding/ Verantwoording: Het idee voor deze opdracht kreeg ik in de les toen we bezig waren met de Mystery van
Nadere informatieCoaching voor Alfa s ALFA S COACHEN WORKSHOP BVNT2 21 MEI 2016 ANNA MARIE DE WIJS - ANNEMARIE NUWENHOUD 1
Coaching voor Alfa s CONFERENTIE BVNT2- ZATERDAG 21 MEI 2016 ALFA S COACHEN WORKSHOP BVNT2 21 MEI 2016 ANNA MARIE DE WIJS - ANNEMARIE NUWENHOUD 1 Doel van de workshop Je kunt alfa s stimuleren tot meer
Nadere informatiedatum: 11 december 2013 aantal leerlingen: 22 tijd: 10:30-11:15 groep: 3
Lesvoorbereiding Onderbouw (groep 3) Zakelijke gegevens naam student: Anouk Bluemink stageschool: RKS De Leer Hengelo (gld) Iselinge klas: VR2B mentor/mentrix: Ria Menting datum: 11 december 2013 aantal
Nadere informatieHandleiding DISK: Lesgeven met DISK
Handleiding DISK: Lesgeven met DISK Inhoudsopgave 1. Introductie 2 2. Niveau bepalen 3 3. Themakeuze 3 4. Leerroutes voor de leerling 5 5. Lesorganisatie 7 6. Tijdsplanning 9 7. Differentiëren 11 1 1.
Nadere informatieNieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek. Prof. dr. Perry den Brok
Nieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek Prof. dr. Perry den Brok Betrokkenen Connect College (opdrachtgever) Kennisnet (subsidie onderzoek) Technische Universiteit Eindhoven
Nadere informatieLesprogramma voor activerende didactiek Vervolglessen
Lesprogramma voor activerende didactiek Vervolglessen TIJD ACTIE DOCENTGEDRAG WERKVORM OPMERKINGEN 05 min De ontvangst Lokaal op orde lesmateriaal present PPP scherm op zwart muziekje aan Schrijf je eigen
Nadere informatieSamenvatting en aanbevelingen van het onderzoek onderwijs & ICT voor School X
Samenvatting en aanbevelingen van het onderzoek onderwijs & ICT voor School X Inleiding School X is een talentschool (mensgericht) vanuit de invalshoek dat leerlingen die hun talent benutten beter presteren
Nadere informatieInstructies Vragenlijst leerlingen: algemeen
Instructies Vragenlijst leerlingen: algemeen Het doel van deze vragenlijst is om de leerlingen over verschillende leersituaties heen te laten oordelen in welke mate ze zelfregulerend gedrag vertonen. Het
Nadere informatieAlles over. ipockets. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieHet verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.
Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig
Nadere informatieAlles over. Holmwoods. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieAlles over. Wereldzaken. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieBeoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse. Datum:
A Beoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse Naam docent: F.Kok Datum: 5-12-2013 Het Lesplan; de student; Omschrijving Bereidt zich voor op de lessen en zorgt ervoor dat alle
Nadere informatieOntwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatieVORMEN VAN KOLDERSCHAAK
VORMEN VAN KOLDERSCHAAK Hieronder diverse vormen van kolderschaak (fantasieschaak) die mij bekend zijn. Bij sommige vormen staat er achter een sterretje (*) een variatie op die kolderieke vorm. 1) PAARD-LOPER-wissel:
Nadere informatieLES: Wie van de drie? 2
LES: Wie van de drie? 2 DOEL getallen herkennen uit de tafels van 2 t/m 9; oefenen van de tafels; bewust worden van de patronen in bepaalde tafels (bijv. tafels van even getallen hebben allemaal even uitkomsten,
Nadere informatieHandleiding voor docenten
LEREN PROGRAMMEREN MET Spelenderwijs leren programmeren voor kinderen LEREN PROGRAMMEREN MET Ron Ford Ron Ford Spelenderwijs leren programmeren voor kinderen 11-03-13 11:11 Handleiding voor docenten Scratch
Nadere informatieHandleiding Workspace (basis) Codename Future
Handleiding Workspace (basis) Codename Future Handleiding Workspace Codename Future_Basis 1 Inhoudsopgave I. Inleiding... 3 II. Functionaliteitenoverzicht Workspace... 4 III. Leerlingen aan het werk...
Nadere informatieLes 17 Zo zeg je dat (niet)
Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt
Nadere informatieIk leer schaken. KVDC Karel van Delft
Ik leer schaken KVDC Karel van Delft www.schaaktalent.nl 0 Inhoudsopgave - Inhoudsopgave (1 ) - Inleiding (2 ) - Bord (4) - Namen van de stukken (6) - Beginstelling (7) - Partij (8) - Stukken en pionnen
Nadere informatieZo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren
Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een
Nadere informatieIntroductieles schaken voor beginners Voor groepen 3 en 4 op de basisschool
Introductieles schaken voor beginners Voor groepen 3 en 4 op de basisschool Duur: 30 minuten Wat is een introductieles? Een introductieles gaat vooraf aan de inschrijving voor een schaaktraining. De les
Nadere informatieFlipping the classroom: een oplossing? Nov. 2013
Flipping the classroom: een oplossing? Nov. 213 OPZET WORKSHOP 1. Wat is Flipping the classroom? 2. Wat kan dit betekenen voor slimme kinderen in het PO? 3. Voorbeeld voor kleuters bekijken en beoordelen
Nadere informatieSterkte-Zwakte Analyse
Sterkte-Zwakte Analyse Naam en klas student: Dirkje Martens PEH16DA Stagegroep: Groep 5 en 6. Naam SLB: Frank Verwater Datum: Februari 2017 t/m april 2017 Naam Werkplekbegeleider: Stageschool: Taal stellen
Nadere informatieSchaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: De beginstelling, de Toren en de Loper
Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: De beginstelling, de Toren en de Loper Extra spullen - Lijst van alle kinderen. - Stickers met de voornamen van de kinderen. - Werkboek 1 (SamenSchaken) voor
Nadere informatieOnderwijs met ict - studenten lerarenopleiding Bijlage: Tabellen
Onderwijs met ict - studenten lerarenopleiding Bijlage: Tabellen 1 Repons en achtergrondkenmerken van studenten 2 2 Gebruik van ict door studenten 4 3 Competentie op ict-gebied 5 4 Opvattingen over leerlingen
Nadere informatieWorkshop mentale ondersteuning van jongeren in schaken Door: Rick Lahaye
Workshop mentale ondersteuning van jongeren in schaken Door: Rick Lahaye Tijdens het NK jeugd in Rotterdam heb ik de workshop 'Mentale ondersteuning van jongeren in schaken' gegeven. Bij dezen een verslag
Nadere informatieWikiwijs. Hoe metadateer je materiaal in Wikiwijs om hun plaats in een leerlijn vast te leggen? Ruud de Moor Centrum
Wikiwijs Hoe metadateer je materiaal in Wikiwijs om hun plaats in een leerlijn vast te leggen? Ruud de Moor Centrum Inleiding De in 2006 ingevoerde eindtermen en kerndoelen voor het voortgezet onderwijs
Nadere informatieBBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden
BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Inleiding en leerdoelen Leren en studeren is een belangrijk onderdeel in je opleiding tot verpleegkundige. Om beter te leren studeren is het belangrijk niet
Nadere informatieHandboek. Schaken voor volwassenen
Handboek Schaken voor volwassenen 1 2 Voorwoord Voor u ligt het handboek schaken voor volwassenen. Met behulp van dit handboek kan de vereniging de schaakmogelijkheden voor haar (toekomstige) leden verruimen.
Nadere informatieLesplanformulier. Les wordt gegeven in een open ruimte met ronde tafels en een computergedeelte. Een les duurt 50 minuten
Lesplanformulier naam student : Aukelien Stalman opleiding : docent GZW jaar : 3 naam school : Gomarus College Assen coach : klas : 1 datum van de les: mei 2017 Lesonderwerp: Biologie stevigheid en beweging
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieVerwerkingsopdrachten bijhet hoofdstuk Mondelinge opdrachten geven Doelstelling 3.
Verwerkingsopdrachten bijhet hoofdstuk Mondelinge opdrachten geven Doelstelling 3. 1 OPDRACHT 1 Bekijk hetvolgende lijstje mondelinge opdrachten. Probeer elke opdracht te analyseren: welke soort opdracht
Nadere informatieLESBESCHRIJVING HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO. Hoofdfase
HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO Hoofdfase LESBESCHRIJVING Jongere kind - Oudere kind Semester 1-2 - 3-4 - 5* Student: Linda Ouwendijk Studentnummer: 0813937 Paboklas: 2F Datum: 19-01-2010 Stageschool + BRIN:
Nadere informatieHuiswerkprotocol. Oktober 2018
protocol 1 Oktober 2018 Het huiswerkprotocol van de De Zaaier Onder HUISwerk verstaan we: 1. Opdrachten voor thuis Opdrachten die door de leerlingen uit alle groepen thuis uitgevoerd worden, omdat het
Nadere informatieJEUGDOPLEIDING
JEUGDOPLEIDING 2016-17 Schaakclub Het Vliegend Peerd Bredene organiseert schaakles voor jeugdspelers of oudere spelers (beginners of al wat gevorderden). Lesuren: woensdag en zaterdag: 14-16 uur; zondag
Nadere informatie5. Klassen-of groepsgesprek
5.1 Beurten verdelen: Rondje doel Iedereen aan het woord laten over een onderwerp tijdens een gesprek wanneer n.v.t. groepssamenstelling klassikaal, groepjes duur 30 minuten voorbereiding: - Tijdens een
Nadere informatieLEREN DAMMEN DAMWERKBOEK. De Tweede Zet. Naam. Regiowerking Noord Palmans, Z. Versie: 2018 DAMWERKBOEK VOOR SCHOOLKINDEREN
Regiowerking Noord Palmans, Z. LEREN DAMMEN DAMWERKBOEK De Tweede Zet Naam Versie: 2018 DAMWERKBOEK VOOR SCHOOLKINDEREN Lees dit eerst! In dit werkboek, De Tweede Zet, leer je veel leuke trucjes en hoe
Nadere informatieVervolgcursus Rekenen Vijfde bijeenkomst dinsdag 29 mei 2012 vincent jonker
Vervolgcursus Rekenen Vijfde bijeenkomst dinsdag 29 mei 2012 vincent jonker Programma 1. Terugblik/Huiswerk 2. Domein Verbanden 3. Differentiatie 4. Nazorg Deel 1 HUISWERK Huiswerk - 1 Zoek een verband
Nadere informatieWorkshop A Hoe werkt de gemeenteraad?
Workshop A Hoe werkt de gemeenteraad? Workshop A Hoe werkt de gemeenteraad? Korte omschrijving workshop De workshop begint met een kort filmpje over de gemeenteraad. De workshopleider doet vervolgens met
Nadere informatieIn je kracht. Werkboek voor deelnemers
In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers
Nadere informatieKONINKLIJKE NEDERLANDSE SCHAAKBOND
KONINKLIJKE NEDERLANDSE SCHAAKBOND aan Jeugdleiders regionale bonden, verenigingen, ouders, trainers, spelers van Eric van Breugel, Dolf Meijer en Dharma Tjiam betreft Visie KNSB op jeugdschaak cc dd 1
Nadere informatieUser Centered Design. Analyseren van de interviews
User Centered Design Analyseren van de interviews Analyse Wat we hebben gezien/gehoord Wat het betekent Waarom het belangrijk is Analyse: Waar ben je naar op zoek? Gedrag Gevoel Filosofie Voorkeur Verwachtingen
Nadere informatieRob Brunia, Cor van Wijgerden. Handleiding voor schaaktrainers. Stap 4
Rob Brunia, Cor van Wijgerden Handleiding voor schaaktrainers Stap 4 Inhoud Inhoud... 3 Voorwoord... 4 De vierde stap... 5 Leerstof... 5 Onderlinge schaakpartijen... 6 Vooruitdenken... 7 Hulp... 8 Het
Nadere informatieen zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht
I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen
Nadere informatieCURSUS CONDITIETRAINER COVS OOST (1303) LESAVOND 7 28 MEI 2013 2013 TOFSPORT & JEROEN SANDERS GASTSPREKER
CURSUS CONDITIETRAINER COVS OOST (1303) LESAVOND 7 28 MEI 2013 2013 TOFSPORT & JEROEN SANDERS GASTSPREKER INHOUDSOPGAVE Huiswerkopdrachten Terugblik praktijk De persoonlijke ontwikkeling van een conditietrainer
Nadere informatieWoensdag 4 september 2019
Woensdag 4 september 2019 o welkom o huishoudelijke mededelingen o coaching tips F2 + E6 (Naudjan - ontvangstruimte), E8 (Patrick - lounge 2) o vragen o afsluiting Uitgangspunten 1. Spelplezier staat bovenaan
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Boomwhackers 2. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding 2 wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1 t/m 12 Hier beschrijven we alle lessen afzonderlijk en we geven
Nadere informatie3. Delen oefenen: De groepjes van 2 verzinnen een eigen melodie en noteren deze op de melodiekaartjes. Ze oefenen dit op hun instrument.
spel melodie grafisch notatie Groep Groep 5/6 en 7/8 afhankelijk van niveau Eindproduct De kinderen maken in groepjes van 2 x 2 een samenspel van hun eigen melodieimprovisatie Onderdeel O Zingen X Muziek
Nadere informatieLesvoorbereidingsmodel
Gegevens student Gegevens basisschool Naam Naam Groep Voltijd Deeltijd Dagavond Plaats Studiejaar/periode Sem 1 Sem 2 Soort onderwijs Regulier Montessori Dalton OGO Studentnummer Stagementor(en) Email
Nadere informatieMeer doen in minder tijd én met minder stress!
Meer doen in minder tijd én met minder stress! Is Werken in Flow iets voor jou? Wil jij grip op je overvolle inbox? Een opgeruimde werkomgeving? Een halve tot een hele werkdag tijdswinst per week? Een
Nadere informatieReflectie verslag Vakdidactiek
Reflectie verslag Vakdidactiek Judith Koedam 0838338 Klas 1A 1 Inhoudsopgave: Voorkant Blz. 1 Inhoudsopgave Blz.2 Les 1 Blz. 3 Les 2 Blz. 4 Les 3 Blz. 5 Les 4 Blz, 6 2 Les 1: 22 Septem eptember 2010 Wat
Nadere informatieLeerlingen 1 e leerjaar; 108 responses / 194 = 55%
Leerlingen 1 e leerjaar; 108 responses / 194 = 55% Ben je in het bezit van een mobiele telefoon? Nee 0 0% Ja, maar geen smartphone (telefoon met apps en toegang tot internet) 7 6% Ja, een smartphone, maar
Nadere informatieUitnodiging voor het nieuwe schaakseizoen bij schaakclub De Uil We beginnen op maandag 1 september.
Uitnodiging voor het nieuwe schaakseizoen bij schaakclub De Uil We beginnen op maandag 1 september. Mocht je deze zomer besloten hebben om iets anders te gaan doen dan zouden we het zeer waarderen als
Nadere informatieSchaakkrant L2. CBS Oud Zandbergen. Goede prestaties CBS Oud Zandbergen op landelijk Leonardo schaaktoernooi
Schaakkrant L2 CBS Oud Zandbergen De schaakkrant van Leonardo 2 CBS Oud Zandbergen is in november 2011 gemaakt door Lotte, Jasper, Gido, David, Quirijn, Noud, Joep, Jurriaan, Chassity, Koen, Elise, Loes,
Nadere informatieRob Brunia, Cor van Wijgerden. Handleiding voor schaaktrainers. Stap 5
Rob Brunia, Cor van Wijgerden Handleiding voor schaaktrainers Stap 5 Inhoud Voorwoord... 4 De vijfde stap... 5 Leerstof... 6 - Voorkennis... 7 - Begrippen... 8 - Wendbaarheid... 9 - Tactiek... 13 - Strategie...
Nadere informatieHuiswerkbeleid op onze school
Huiswerkbeleid op onze school Huiswerk.wat is dat? Onder huiswerk verstaan we werk dat vanuit de school meegegeven wordt en waarvan verwacht wordt dat het door alle leerlingen thuis gemaakt of geoefend
Nadere informatieDocentenhandleiding. PC-vaardig - basis
Docentenhandleiding PC-vaardig - basis Titel Docentenhandleiding PC-vaardig - basis Eerste druk December 2017 De docentenhandleiding PC-vaardig - basis is een onderdeel van de WERK-portal.nl. De WERK-portal.nl
Nadere informatie