5,3. Samenvatting door een scholier 4373 woorden 10 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Wereldwijs Nederland als leefomgeving

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 4373 woorden 10 april ,3 29 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Wereldwijs Nederland als leefomgeving Hoofdstuk 1 PARAGRAAF 1, veiligheid en klimaat Door versterking van het broeikaseffect verandert het mondiale klimaat. Ook het europese klimaat en het klimaat van Nederland veranderen hierdoor. Mogelijk verandert de luchtcirulatie in West- Europa en worden de winters in Nederland zacther en natter door meer westenwind (plus- scenario G+ W+) de zomers worden warmer en droger door meer oostenwind. Temperatuur hoger (vanaf 1900 elk jaar 1,2 C) neerslag meer swinters en zomers minder maar heviger) KNMI zegt dat tot 2100 een absolute zeespiegelstijging (stijging van de waterstand in de Noordzee) verwacht tot cm. Stijging komt door uitzetting van water en afsmelten van gletsjers. De zeespiegel stijging wordt versterkt, omdat ook het landoppervlak daalt. Het gecombineerde effect van de stijging van de eespiegel en de daling van het land noemen we relatieve zeespiegelstijging (absoluut+bodemdaling) Bij meer afsmelten van de ijskappen van Groenland en Antarctica kan de absolute zeespiegelstijging toenemen tot 4-5 meter in 2200 (zegt Deltacommissie). In de toekomst zijn meer piekafvoeren (afvoer van een rivier tijdens perioden met een grote afvoer door veel neerslag en / of smeltwater) van Rijn en Maas te verwachten. Vooral in de winter en het voorjaar zal de afvoer groter worden door meer neerslag en meer afsmelten van sneeuw en of ijs. In de zomer is er door hogere temperaturen en meer verdamping meer kans op lage waterstanden, de rijn wordt dan voor meer dan 70% gevoed door smeltwater. Piekafvoer en hoogwater (periode met hoge waterstand) in het stroomgebied van Rijn en Maas wordt bevorderd door: 1. langdurige neerslag, 2. Slecht doorlatende bodem (stenige grond, bevroren bodem, verzadigde bodem) wat zorgt voor een toestroming naar de rivier. 3. een grote toevoer van smeltwater (overgang koud- warm) in het benedenriviergebied (gebied ten westen van de lijn vianen- Gorinchem, staat oiv de getijdenwerking van de zee) wordt de afvoer van de Rijn en maas extra moeilijk door de zeespiegelstijging die het vrije verval (hoogteverschil tussen twee punten langs de rivier) doet afnemen. Storm op zee kan gecombineerd met vloed tot zeer hoge waterstanden leiden. Doro de groter wordende afvoer van de rivieren en de zeespiegelstijging moet de maatgevende afvoer (max. afvoercapaciteit die bij de gekozen veiligheidsnorm bij een piekafvoer nog veiligheid beid) van Rijn Pagina 1 van 9

2 en Maas groter worden. de benodigde dijkhoogte wordt hiervan afgeleidt. De veiligheidsnorm tegen rivierwater of zeewater hangt af van de te verwachten economische schade en het aantal slachtoffers bij de overstroming van een dijkringgebied door de rivieren of de zee. De overschrijdingskans van de maatgevende afvoer van de rivieren is in het bovenrivierengebied ( t gebiedk ten oosten van de lijn vianen- gorinchem. Heeft geen invloed van de getijdenwerking van de zee) eens in de 1250 jaar en in het benedenrivierengebied (meer schade, meer mensen, ligt lager) eens in de 200 jaar. In Noord en zuid holland is de overschijdingskans tegen de waterstand van de zee eens in de jaar. PARAGRAAF 2 veiligheid in het rivierengebied Rijn krijgt veel water uit Duitsland, Alpen, Zwitserland, het stroomstelsel (stelsel van de hoofdrivier en zijn zijrivieren in het stroomgebied) is vertakt en heeft veel kleine riviertjes die water naar hoofdrivier sturen, Maas heeft kleiner stroomgebied (verzamelgebied van alle neerslag die na aftrek van de verdampng door de hoofdloop van een riviersysteem wordt afgevoerd) (alpen+noordfrankrijk) De afvoer van neerslagwater of smetwater in een stromomgebied van een rivier gaat in drie stappen: 1. vasthouden of retentie in of op de bodem (vastgehouden, blijven liggen, of opgeslagen in veen) 2. bergen in het oppervlakte water (sloten / plassen) wat niet opgeslagen kan worden. 3. afvoer door de rivierloop.wateroverschot gaat in de hoofdloop. het sponskarakter (vermogen van een landschap of stroomgebied om net als een spons water vast te houden en te bergen en vervolgens weer vertraagd af te geven) van een landschap wordt bepaald door de mate warain de bodem en het oppervlaktewater neerslagwater en smeltwater kunnen vasthouden en bergen + vertraagd afgeven. In een natuurlijk landschap met veel veen en bos is het sponskarakter groot. Het sponskarakter bepaaltt de vertraginstijd. Dit is de tijd die er zit tussen het vallen van de neerslag en het vrijkomen van smeltwter en de afvoer ervan door de rivier. Meestal wordt bij het in cultuur brengen en verstenen van gebieden het sponskarakter kleiner en de vertragingstijd korter. De inrichting van Belgie, duitsland, zwitserland heeft invloed op onze rivieren. Rond 800 was het sponskarakter van het Nederlandse lanschap groot door het voorkomen van uitgestrekte veengebieden, zorgde voor grote uitstroom en lage stroomsnelheid. De afvoer van de onbedijkte rivieren was niet erg onregelmatig. Om dat de rivier ruimte had, kon overstomingswater ver uitstromen en stond het water niet hoog. Zand+klei op bedding-> oeverwallen (Rug langs een rivier ontstaan door afzettingn van zand (bovenriviergebied) of klei (benedenrivierengeibed) bij een overstoming van de rivierbedding) door ontginning van bosgebieden en veengebieden traden vanaf 1100 in de rivieren meer extreem hoge waterstanden op. Bedijking werd noodazakelijk en rivieren werden vastgelegd. In een winterbed van een tot twee km tussen winterdijken op de oeverwallen. Er ontstonden uiterwaarden waar elk jaar bij hoge waterstanden een laagje zandigeklei werd afgezet. (uiterwaarden gingen omhoog). De winning van de zandige klei voor de baksteenfabricage en de groindwinning heeft in de uiterwaard plassen doen ontstaan, die veel water kunnen bergen. Bedijking beneden-> rivierwater minder snel weg+opgestuwd. In boven gebiedk was bedijking nodig. na bedijking ontstonden bij een grote rivierafvoer hoge waterstanden. Regelmatig waren er dijkdoorbraken en ontstonden er wielen (kolkgat, wanneer gat in dijk was, water er doorheen achter dijk kolkt t een diep gat uit). River na bedijking-> zand in bedding of uiterwaard afzetten -> bedding groeit-> waterstand stijgt.door aanleg van zomerdijken kregen de uiterwaarden in de zomer een betere gebruikswaarde voor de landbouw-> lage waterstanden-> uiterwaarden beter beweiden, hoge Pagina 2 van 9

3 waterstand-> lang stagnerend water waarin vruchtbare klei kon bezinken. Vanaf 1900 zijn allerlei maatregelen genomen om de rivier beter bevaarbaar te houden: normalisatie. De hoofdgeul van de rivier werd door kribben (korte dam in de rivierbedding, haaks op de rivieroever, die de vaargeu vastlegt en op diepte houdt) vastgelegd. Daardoor werd de bedding smaller en dieper-> water verplaatst sneller-> hogere waterstand bij hogere afvoer. Dmv stuwen (waterbouwkundig werk dat water in een rivier kan opstuwen) kon het waterpeil in een stuk rivier worden verhoogd of verlaagd. In het internationale stroomgebied is de ruimte voor het Rijnwater of het Maaswater tussen 1850 en 2000 sterk afgenomen. Ook is het sponskarakter van het lanschap afgenomen (toestroming naar de rivier gaat hierdoor sneller). Hoge afvoeren van Rijn (moezel) en Maas zorgden in 1993 en 1995 voor hoge waterstanden en overstomingen.door Verstening (wegen,woningen, bedrijven aanleggeen waardoor steeds grote oppervlaktes bedekt worden met slecht doodringbare materialen. Regenwater kan daardoor minder goed de in de bodemdoordringen) krijg je kortere vertragingstijd en dus hogere waterstand.de miljardenschade en de gevaarlijke situatie zorgden voor intergouvernementele samenwerking werd het actieplan Hoogwater Rijn goedgekeurd (zwitserland, duitsland, frankrijk, luxembrug, nederland) Belangrijke actiepunten zijn: 1. betere waterberging (retentie) in het Rijnstroomgebied (dijken, overstromingsgebieden, bekkens-> gebeiden waar overtollig water tijdelijk kan worden opgeslagen (noodoverloopgebieden). 2. betere waterberging (retentie). Sponskarakter verbeteren door herbebossing, natuurlijke waterlopen, infiltratie 3. een betere hoogwatervoorspelling (waarschuwingssysteem) 4. verbeteren van kwaliteit van ecosysteem van de Rijn en uiterwaarden. In het nederlandse stroomgebied van Rijn en Maas moet de drietrapsstrategie onveilige watersituaties voorkomen. Waterbeheerders (o.a de waterschapen) moeten bij de afvoer van neerslag en smeltwater devolgende volgorde hanteren: 1. water zoveel mogelijk vasthouden (retentie) 2. water bergen 3. water afvoeren (water vertraagd in benedenstrooms rivierwater-> hoge waterstand voorkomen. Vanaf 2003 is bij alle ruimtelijke plannen van de overheid een watertoets verplicht, die aandacht besteedt aan veiligheid, wateroverlast, verdroging en waterkwaliteit. Stroomopwaarts van Nijmegen is de Maas diep ingesneden in omringende afzettingen en heeft grotendeels geen dijken. (daar is het landschap hoog door afzettingen tijden het Pleistoceen). In het stroomgebied van de onbedijkte maas moeten de maaswerken de veiligheid vergroten. Grindwinnen en zandwinning moeten zorgen voor meer ruimte voor rivierwater (2007, ruimtelijke kwaliteit verhogen, veiligheid van de gebieden langs de rivier verbeteren). Op een aantal plaatsen (venlo, roermond, gennep) ijn aan de rand van het winterbed kades en overloopgebieden gemaakt. In januarie 2007 trad de planologische kernbeslissing (PKB) ruimte voor de rivier in werking. Naast vergroten van de veiligheid staat de verbetering centraal van de ruimtelijke kwaliteit van het bedijkte rivierengebied. Vergroten van de veiligheid moet vooral tot stand gebracht worden door rivierverruiming (maatregelen om de rivierbedding meer ruimte te geven en tevens de ruwheid (zorgt voor remmende afvoer van water en stuwt de waterstand op) van de rivierbedding te verminderen). een dijk is goedkoop en kost weinig ruimte maar het zorgt voor een grotere schade. Beide zorgen voor een lagere waterstand. Dijkverhoging alleen als niet anders kan. Het basispakket ruimte voor de rivier omvat: Pagina 3 van 9

4 1. maatregelen in de uitweraard (het winterbed): het afgraven van klei (verlaagd+meer ruimte); het maken van een nevengeul (vergroot afvoer capaciteit+natuurontwikkeling); het verwijderen van obstakels (verminderd ruwheid->peil daalt); dijkverlegging (ontpoldering)-> uiterwaard breder->meer ruimte voor rivier. Overdiepsche poler (bergsche maas) & Noordwaard (zuid van beneden 2. maatregelen in de rivierbeding (betere doorstroming) (zomerbed): kribverlaging, verdieping van het zomerbed-> afvoercapaciteit vergroot 3. aanleg van hoogwatergeulen (deel rivierwater maakt bij hoogwater een omweg via een binnendijkse routen. Laagwater-> gebruikt voor landbouw of natuur). 4. aanwijzing van noodoverloopgebieden (retentiegebieden) mogelijk wordt het gebied van de rijnstrangen (zuidelijk van Zevenaar) in de toekomst een noodoverloopgebied. Noodoverloopgebieden zijn in het benedenrivierengeibed niet effectief, door invloed van getij en storm op zee. (boven wel, zorgt voor een daling van de waterstand) 5. dijkverbetering. Wordt vooral langs de Lek toegepast (weinig uiterwaarden, slappe ondergrond, bebouwing dicht tegen de dijk aan. Hoofdstuk 2, PARAGRAAF 1, steden en stedelijke gebieden in soorten en maten Drie soorten steden: historische steden, industriesteden en beleidssteden. Historische steden, voor 1870 al belangrijk (in WestNL) in hun groei kunnen we drie fasen onderscheiden: - tot 1870: groei door handel en bestuur. ( overzeese goederen in pakhuizen opgeslagen + bewerkt en verhandeld) In de tijd van de rijke wereldhandel (de gouden eeuw) groeit het inwonertal en moet de historische binnenstad uitbreiden (Adam,Rdam-> stapelmarkt-> meer bedrijvigheid) : de groei is in deze fase veroorzaakt door de komst van de industrie. door toetsroom van arbeidskrachten (zorgt voor meer inwoners) ontstaat een gordel van 19e eeuwse woonwijken (gebouwd tussen ) rondom de hoistorische binnenstad. Die zijn in korte tijd ontstaan, hoge dichtheid, slecht gebouwd, geen groen - na 1950: steden ontwikkelen zich tot diensencentra (winkels, kantoor,overheidsinstellingen). De werkgelegenheid in de dienstensector en het inwonertal nemen sterk toe. Er ontstaat een nieuwe gordel van woongebieden rondom de 19e eeuwse woonwijken. Woonflats, na 1980 woonerven, ruimer + meer groen en veiligheid. Industriesteden (opkomst te danken aan industrie door nabijheid grondstof of goedkope arbeidskrachten) onstaan na 1870 (Tilburg, eindhoven, hengelo, enschede) en danken nun opkomst en groei aan de industrie. de industriesteden (machines->massaproductie) zijn niet opgebouwd vanuit een historisch stadscentrum. De locatie van de industrie bepaalde de ligging van de arbeiderswijken.er zijn twee soorten industriesteden: 1. ontstaan in de nabijheid van grondstof (steenkool in uidlimburg: geleen, Heerlen- kerkrade). Mijnbouw, mijnwerkers woningen) 2. industriesteden die ontstaan ijn door aanwezigheid van goedkope arbeidskrachten. De arbeidsintensieve industrie (textie, schoenen en leer_ vestigde zich in d elandelijke gebieden van Twente (Almelo, hengelo, enschede_ en braban (tilburg. Door mechanisatie kwamen veel arbeieders daar vrij. (eindhoven-> philips) Beleidssteden (moeten suburbanisatie van mensen en bedrijven uit de Randstad opvangen) ontstaan als de Rijksoverheid de sterke uitgroei wil voorkomen van de steden in de Randstad, die de centrale open ruite (het groene hart) bedreigt (suburbanisatie stad->dorp. Er zijn drie soorten: Pagina 4 van 9

5 1. groeisteden (bedrijven en mensen opvangen nieuwe woonwijken moeten kunnen concurreren met Randstad). Groningen, wolle, amersfoort en breda (historisch). Deze steden moeten mensen en bedrijven buiten de randstad opvangen. De stedelijke groei in Wnederland wordt op deze manier gespreid. E krigjen extra geld+ nieuwe woonwijken gebouwd. 2. groeikernen (gemeenten aan de buitenkant van de Randstad die na 1970 door de overheid zijn aangewezen om de suburbanisatie van de naburige stad op te vangen). Plaatsen als Hoorn, purmerend, houten en zoetermeer, die de suburbanisatie vauit de naburige grote stad moeten opvangen. Extra geld (ze moeten mensen aantrekken) aan buitenkant randstad. 3. Vinex- wijken (na 1990 locaties rond grote steden waar nieuwbouw wordt geplegd. Moet de stedelijke groei door concentratiebeleid opvangen). (na 1990) dit ijn nieuwe woongebeiden (wijken die nabij een aantal grote steden liggen (ook buiten de randstad) (vierde nota extra 1993), zoals leidsche rijn bij utrecht, nesselande bij rotterdam en de eschmarke bij enschede. De vinexwijken moeten de stedelijke groei van nederlandse steden opvangen door concentratie op bepaalde plekken (opbenaar vervoer mogelijk, + wildgroei van steden beperken) de randstad (hoefijzer die open middengebied omsluit, ligt 45% werkgelegenheidbetsaat uit een stedenring met overloopzones) is het meest verstedelijkte gebied in Nederland. De randstad (6,5mlj inwoners) bestaat uit drie soortgen gebieden: 1. stedenring waarin drie stedelijke zones liggen - de noordvleugel met Amsterdam als centrale stad (ec veelzijdig+dynamiek). Ijmuiden- Haarlem- Zaanstad- Amsterdam- Almere - de zuidvleugel met Rotterdam en Denhaag als centrale steden; Leiden- Denhaag- Delft- Vlaardingen- Schiedam- Rdam- Dordrecht - de Utrechtse stedelijke zone met Utrecht, Hilversum en Amersfoort-> knooppunt tussen randstad en rest van NL. 2. het middengebied: het groene hart, de centrale open ruimte van de Randstad die door oprukkende verstedelijking sinds 1958 in oppervlak is afgenomen. Monumetnten, boerderijen, stadjes, landschap, natuur. 3. de overloopzones: een gebied aan de buitenkant van de Randstad, waar de groeikernen liggen.+vinexwijken. brabantstad (stedelijk netwerk in centraal Brabant dat zich heeft kunnen ontwikkelen door de verplaatsing van economische activiteiten langs de transoportroutes in zuidoostelijke richting) ligt in het uitstralingsgebied van de Randstad en bestaat uit relatief dicht bij elkaar gelegen steden Breda, Tilburg, Denbosch en Eindhoven. Brabantstad heeft zich kunnen ontwikkelen door de goede internationale transportverbindingen (weg en spoort) met de Randstad en het Europese achterland. Transport, logistiek, hightechindustrie) eindhoven belanbrijk kennis en innovatiecentrum. PARAGRAAF 2, vraagstukken van grote en middelgrote steden in Nederland Steden: 1. groot / middelgrootstad beschouwen als centrum van een verzorgingsgebied, grote centra hoogte orde+ n ationale functie. Middel-> regionaal centra zonder nat. Functie 2. aantal inwoners van gemeente min inwoners. 3. aantal inwoners van stedelijke kern (cooncentratie v.d bebouwing) De grote en middelgrote steden in Nederland hebben een aantal dezelfde problemen (Adam, Rdam, Pagina 5 van 9

6 Denhaag, Utrecht) (stedelijke vraagstukkken, ze kunnen ontwikkeling hinderen of bedreigen): 1. een afnemende bereikbaarheid: het congestievraagstuk 2. het probleem van ruimtegebrek: Locatievraagstuk 3. problemen door de komst van allochtone migranten: het sociaal- culturele vraagstuk 4. vernieuwing van de economie om de (internationale) concurrentiekracht te behouden: innovatievraagstuk. Om de vier stedelijke vraagstukken te kunnen oplossen is samenwerking tussen gemeenten en provincies nodig. Als deze samenwerking niet soepel verloopt, dan is sprake van een bestuurlijk- ruimtelijk (alleen oplossend als verschillende overheden in regio samenwerken) vraagstuk. Er is sprake van bestuurlijke filevorming, dwz de besluitvorming verloopt traag en wordt voortdurend uitgesteld. Dat hinderd de bestuurlijke daadkracht. Belangijk is dat bestuurlijke netwerken goed samenwerken. het congestievraagstuk gaat over de slechte doorstroming van verkeer in de stad en files op de autowegen. Congestie betekent dat het verkeersaanbod (het aantal auto s) groter is dan de infrastructuur (de wegen) kan verwerken. Congestie wordt vooral veroorzaakt door het toenemend autobezit (per 1000 inw of 100 huishoudens) (door meer welvaart, inwoners, huishoudens) en het grotere autoverbruik ( (aantal verplaatsingen+afstand) (meer verplaatsen + grotere afstand) maar een beperkte groei van de capaciteit van het wegennet staat hier tegenover. de overheid denkt de congestie op de autowegen (fileknelpunten, bereikbaarheid+ec nadelen) te kunnen oplossen door een combinatie van een drietal maatregelen: 1. invoering van de kilomterheffing. Automobilisten betalen voor het aantal kilometers dat gereden wordt. De kilometerheffing verschilt in tijd en plaats-> drukke wegen, drukke momenten verminderd (2012) 2. uitbreiding van de capaciteit van de wegen. Meer wegen, meer rijstroken en spitsstroken (A2-> NZ verbinding en A4) overheid en bedrijfsleven samenwerken->pps (public private samenwerking), geeft financieel voordeel. 3. bevordering openbaar vervoer. Verhoging van de frequentie en een goede afstemming van bus en trein (goed en goedkoop) congestie (slechte doorstroming, weinig parkeren) tast distributiefunctie (leveren goederen aan oa winkels, horeca, bedrijven) aan. De afnemende bereikbaarheid (in tijd / geld / moeite) van het stadscentrum tast het draagvlak (klanten / omzet wat nodig is om een dienst kostendekkend te laten bestaan) van winkels en bedrijven aan (minder goederen naar winkels ed), waardoor de drempelwaarde (min klanten wat nodig is om dienstverlenend bedrijf staande te houden) bestrijden door autovrijcentrum. Waar klanten vandaan komen is verzorgingsgebied. Sommige winkels, bijv woonwikels, keizen dan voor een goed bereikbare plaats, met veel parkeerruimte aan de rand van de stad. het locatievraagstuk gaat over het nemen van een beslissen over de bestemming van de schaarse ruimte. Allerlei functies ( wonen, werken, recreatie en verkeer) vragen steeds meer ruimte. Er is een toenemende concurrentie om de ruimte, ook omdat de beschikbare ruimte steeds schaarser wordt. bij de beslissing over deen winkelcentrum aan de rand van de stad ( bijv bedrijventerrien Ekkersrijt in Eindhoven) worden verschillende belangen tegen ekaar afgewogen: economische belangen (werkgelegenheid), belangen van de natuur ( er moest bos gekapt worden) en het belang van de winkels in het stadscentrum. het sociaal- culturele vraagstuk gaat over de multiculturele opbouw van onze steden. Door het aandeel van (veel in grote steden want daar is meer werk + goedkopere woningen en voor komende migranten Pagina 6 van 9

7 want er woont al een groep allochtonen) allochtonen van westerse en nietwesterse herkomst moeten mensen uit verschillende culturen samenwonen. De positieve geolgen van de komst van allochtone migranten hebben te maken met de verrijken van de cultuur.er is een internationalisering ontstaan van eetgewoonten, kleding en m uziek. De negatieve gevolgen (zwakke ec soc positie) gaan over segregatie en polarisatie en over het ontstaan van een duale arbeidsmarkt. Problemen immigranten: 1. - segregatie en polarisatie: sociale huurwoningen, gescheiden van andere bevolkingsroepgen = ruimtelijke segregatie (sterk geconcentreerd en ruimtelijk gescheiden wonen van bevolkingsgroepen in steden of wijken). -> alleen met eigen groep te maken + weinig contacten met autochtonen. Culturele afzondering van een bevolkingsgroep= sociale segregatie. (versterkt door rs) tegenstellingen worden versterkt tussen bevolkingsgroepen= polarisatie-> conflicten - mate van segregatie in segregatie index-> percentage allochtonen wat zou moten verhuizen om evenredige verdeling van alle bewonders over wijken te bereiken ( dan is 0totale menging) allemaal van 1 groep, bijvoorbeeld marrokkanen dan is 100 (volkomen scheiding). 2. de duale arbeidsmarkt (tweedeling op de arbeidsmarkt). Niet westerse alloctonen hebben vaak een minder goede positeie. Zij bevinden zich in de onderlaag van de arbeidsmarkt waar werkzekerheid, beloning, carriere maken, bijscholing ongunstig zijn. bovendien kunnen zij hun positie op de arbeidsmarkt maar weinig verbeteren. De wakke positie van de nietwesterse allochtonen op de arbeidsmarkt wordt verklaard door twee factoren: 1. opleidingsniveau. Van veel allochtonen is het opleidingsniveau laag, plus taalproblemen. Vaak ongeschoold aarbeid, schoonmaak, horec,a bouw. 2. discriminatie. Niet westerse allochtonen hebben te maken met discriminatie, waardoor toegang tot de arbeidsmarkt en doorstroming dnaar de bovenlaag moeilijk is. het innovatievraagstuk gaat over de vernieuwing van de economie; de vernieuwing in de manier van werken (organisatie) en in de producten en diensten. Vernieuwing betreft vooral twee vormen van bedrijvigheid: de kennisintensieve sector en de creatieve bedrijvigheid. in de kennisintensieve sector is de oprichting van kenniscentra een voorbeeld van vernieuwing. In een kenniscentrum gaan universiteieten en onderzoeksinstituten met elkaar samenwerken. ( dat is een informatiepunt voor ondernemers die op zoek zijn naar nieuwe kennis-> Adam, delfdt, leiden utrecht eindhoven) voor allerlei hightech berijven (computer dienstverlening, telecommunicatie, medische apparatuur, farmaceutische producten) is vestiging in de buurt aantrekkelijk. bij de vernieuwing van de creatieve bedrijvigheid hoort de creatieve stad. In alle grote steden in de wereld werkt een belangrijk deel van de beroepsbevolking in de creatieve bedrijvigheid: kunsten, media en entertainment, creatieve zakelijke diensten en kennisintensieve diensten (die vormen creatieve bedrijvigheid). Vernieuwing betekent de opkomst van nieuwe bedrijven in deze sector. Steeds meer nieuwe producten moeten ontwikkeld worden voor mondiale verkoop (kleren, meubels, tv programmas enz.) Noordvleugel, Randstad Adam PARAGRAAF 3, de leefbaarheid van de stadswijken in Nederland In veel steden vinden mensen dat de leefbaarheid (mate waarin woningen voldoen aan woonwensen en mate waarin t veilig, sociaal, schoon en gezond wordt ervaren. Wordt bepaald door fysieke, sociale leefbaarheid en veiligheid) van hun wijk is aangetast. Zij bedoelen daarmee dat de woningen in de wijk niet voldoen aan hun woonwensen en dat de woonomgeving niet veilig, sociaal, schoon en gezond is. Leefbaarheid bestaat uit drie elementen die invloed op elkaar hebben: Pagina 7 van 9

8 1. de fysieke leefbaarheid. Dit gaat over de kwaliteit van de woningen en de woonomgeving en de beschikbaarheid van voorzieningen (winkels, wijkcentra). Ouderdom en opbouw van een woonwijk zijn hierbij belanbrijk. 2. de sociale leefbaarheid. Dit gaat over de contacten tussen de bewoners in wijken en over de betrokkenheid van de bewoners met hun wijk / buurt (inkomens, opleiding, culturele achtergrond, verblijftijd en werkloosheid= belagrnijk) 3. de veiligheid. Voelen de bewoners van een wijk zich beschermd tegen personen of gevaren? er wordt een onderscheid gemaakt tussen de objectieve leefbaarheid en de subjectieve leefbaarheid. De objectieve leefbaarheid wordt bepaald door controleerbare informatie op basis van cijfers en feiten over de fysieke en sociale leefbaarheied en de veiligheid (bijvoorbeeld cijfers over ouderdom, inkomens en inbraken). De subjectieve leefbaarheid wordt bepaald door de indruk (perceptie-> beeld dat een individu of groep van de werkelijkheid heeft) van de mensen die in de wijk wonen. Wat is hun oordeel over de leefbaarheid? om een overzicht te krijgen van alle objectieve en subjectieve kenmerken in een wijk die samen de leefbaarheid bepalen, wordt een buurtprofiel (overzicht van alle objectieve en subjectieve kenmerken in een wijk die samen de leefbaarheid bepalen) gemaakt. wijken met veel minpunten ten aanzien van de leefbaarheid worden probleemwijken (ook maatschappelijke problemen) of achterstandswijken (wijken tov andere achterstand hebben ten aanzien van de leefbaarheidsfactoren) genoemd. In deze wijken zijn de woningen in veel gevallen oud en slecht onderhouden. Veel bewoners hebben een laag inkomen of geen werk. ( hoger inkomen dan verlaten ze de wijk en blijven ouderen achter). Er worden veel allochtone migranten met een andere cultuur. Er is relatief veel vandalisme en er zijn problemen met de veiligheid. De overheid heeft veertig wijken geselecteerd waar de problemen rond leefbaarheid het groootst zijn. deze wijken worden aandachtswijken genoemd. Ze krgijen extra geld en aandacht om de leefbaarheid te vergroten. Randstad. Objectief (inkomen, werkloos, sociale huurwoningen, crim)+ subjectief ( tevreden, overlast) woning+woonomgeving verbeterd. Werk, scholing, stimulans maatschappelijk leven deel te nemen. Meer contact+respect-> sociale cohesie (mate waarin bewoners van wijk zich met elkaar en met de wijk verbonden voelen). Nederlandse taal is daar belanrijk voor. Al vanaf 1960 probeert de overheid door stadsvernieuwing de verouderde wijken op te knappen. (vooroorlogse wijken-> sloop of renovatie). Sadsvernieuwing betreft alleen de verbetering van de fysieke leefbaarheid. In de huidgie tijd richt de overheid zich op herstructureering (herinrichten met gevarieerd woningaanbod waardoor fysieke leefbaarheid verbeterd+ sociale cohesie ontstaat) van probleemwijken. Naast het verbeteren van de fysieke leefbaarheid is hierbij ook aancacht voor de sociale leefbaarheid ( bijv. werk en de sociale cohesie-> woning duur&goedkoop, gevarieerde bevolkingsopbouw) en de veiligheid. Inwoners meer contact met elkaar moeten hebben en respect. Integratie en nederlandse taal is belangrijk. Woningcorporaties-> eigenaars van sociale huurwoningen. de fysieke leefbaarheid gaat over de vraag of de woning en woonomgeving voldoen. Steden zijn opgebouwd uit wijken uit vershcillende bouwperioden met steeds een andere opbouw en andere woningtypen (bouwhoogte, beb dichtied, sratenpatroon,groen). Er zijn in Nederland vier bouwperioden die de basis vormen voor de fysieke leefbaarheid. 1. woonwijken gebouwd voor deze woonwijken liggen pal tegen de binnenstad. Er zijn weinig problemen ten aanzien van de leefbaarheid. De woningen zijn opgeknapt en gemoderniseerd en in trek bij Pagina 8 van 9

9 jonge, hoogopgeleide mensen. Deze hogere inkomensgroepen hebben de bewoners met een laag inkomen verdrongen. (want door nabijheid van winkel, horeca, uitgaan stijgt prijs / huur) dit verdringinsproces heet gentrificatie. 3 probleemwijken (transvaalbuurt, stationsbuurt, schilderswijk) 2. woonwijken uit de bouwperiode deze woonwijken hebben een gevarieerd aanbod aan goede woningen, in wijken met een lage bebouwingsdichteid en veel openbaar groen. Verschillende bouwstijlen (Rdam leefbaarheid in de knel) 3. woonwijken uit de bouwperiode veel wijken uit deze bouwperiode zijn probleemwijken met een lage fysieke leefbaarheid. De wijken zijn na de tweede werdloorlog door woningnood in snel tempo uit de grond gestampt met goedkope en sobere huurwoningen, rijtjeshuisen en flats. (minimale voorziening, klein, goedkoop bouwmateriaal). Daar het slechte onderhoudemaken woningen en flats een verpauperde indruk. (weinig variatie->saai. Openbaar groen-> spelen-> overlast+ verkeerstonveiligheid, rechtestraten+ parkeren langs de weg.) de oorspronkelijke bewoners zijn verhuisd en hun plaats is ingenomen door mensen met een laag inkomen, vooral migranten en eenoudergezinnen. 4. woonwijken gebouwd na in deze bouwperiode zijn geen probleemwijken. De wijken hebben een grote verscheidenheid aan woningtypen en bouwstijlen en er is veel aandacht voor de woonomgeving (ruime opzet, veel groen, verkeersveilig-> woonerven, kronkelend stratenpatroon, afzonderlijke fietspaden) de sociale leefbaarheid gaat over de bewoners van de wijk en over de manier waarop de bewoners met elkaar omgaan. De objectieve bewonerskenmerken hebben grote invloed op het oordeel over de leefbaarheid. De samenstelling van de bevolking naar herkomst (autochtonen- allochtonen), leeftijd en gezinssituatie (eenoudergezinnen) spelen hierbij een rol. Subjectieve bewonerskenmerken gaan over de sociale cohesie. Hoe gaan de bewoners met elkaar om en voelen ze zich verbonden met de wijk. Factoren die verbondenheid in een wijk bevordert zijn: 1. gelijkheid in inkomen, beroep, opleiding, culturele achtergrond (dan krijg je gelijke waarden en normen) 2. als ze zich verantwoordelijk voelen voor de leefbaarheid. (gaan gezelligheidsactiviteiten doen en houden straat schoon) (huur, eigen-> meer inzetten) 3. langere verblijftijd 4. sociale netwerken-> regematig contact+activiteiten organiseren. Sociale controle door medebewoners (controleren+corrigeren) de sociale veiligheid gaat over de vraag of de bewoners van een wijk zich door personen of situaties bedreigd voelen. Overlast door groepen jongeren, vandalisme, onbeleefdheid, drugsoverlast en criminaliteit bepalen de sociale onveiligheid en tasten de leefbaarheid aan. -> misdrijven, diefstal, mishandeling, zware vernieling kunnen in statistieken worden weergeven (objectief). Enquêtes -> subjectieve sociale onveiligheid kenmerken van de fysieke woonomgeving kunnen een negatieve invloed hebben op de sociale veiligheid, zoals verloedering door afval op straat, leegstaande woningen, hoogbouw, en de inrichting van de openbare ruimte. De openbare ruimte in een wijk is het voor iedereen vrij toegankelijke gebied: parken, pleinen, parkeerterreinen, sportveldjes, fiets- en wandelpaden. De inrichting van de openbare ruimte bepaalt de sociale veiligheid (bijv. goede verliching) afscherming of onoverzichtelijkheid zorgt voor gevaar. Toezicht in de openbare ruimte (camera of sociale controle van eigenbewoners- > corrigeren eigen, herkennen buitenstaanders) vergroot de veiligheid. Pagina 9 van 9