Daltonboek. Openbare daltonschool t Schöppert

Transcriptie

1 Daltonboek Openbare daltonschool t Schöppert 12 september 2016

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Voor wie is dit document geschreven? Relatie met andere beleidsstukken Het schoolplan Het jaarplan De schoolgids Het zorgplan De visie van de school De daltonkernwaarden Vrijheid en verantwoordelijkheid Vrijheid en verantwoordelijkheid bij ons op school De taak Het taak- en kiesbord De taakbrief Keuzewerk Leerlingenraad Klankbordgroep Zelfstandigheid Zelfstandigheid bij ons op school Uitgestelde aandacht Handelingswijzers Werkplekken Samenwerken Samenwerken bij ons op school Klassenmanagement samenwerken Structureel Coöperatief Leren Teamboxen Maatjes en cheftaken Groepsoverstijgend samenwerken De keuzemiddag Samenwerken met ouders/verzorgers Effectiviteit Effectiviteit bij ons op school De inloop Het dagritme

3 7.1.4 Wisbordje Werken vanuit motivatie / MEP Scholing van het team Reflectie Reflectie bij ons op school Doelen Evaluatievragen op de taakbrief Zelfcorrectie Beloningssysteem Ons daltononderwijs in ontwikkeling Taakomschrijving daltoncoördinator Kijkwijzer Daltonontwikkelingsplan Bijlagen...28 A. Doorgaande lijn per kernwaarde...28 B. Kijkwijzer...33 C. De taakbrief

4 1. Inleiding 1.1 Voor wie is dit document geschreven? Ons daltonbeleidsplan is geschreven om alle afspraken en werkwijzen van ons daltononderwijs goed te borgen. Het geeft de leerkrachten van onze school houvast in hun dagelijks handelen en het voorkomt dat personele wisselingen de ontwikkeling van ons daltononderwijs doen stagneren. Ons daltonbeleidsplan is er ook zeer zeker voor de ouders en verzorgers om inzichtelijk te maken hoe het daltononderwijs op onze school vormgegeven wordt. Daarnaast onderscheiden we nog een aantal belangrijke, voor zich sprekende doelgroepen: invalleerkrachten stagiaires en lio-ers de voorschoolse voorzieningen het schoolbestuur Stichting Primato Hengelo leden van de daltonvisitatiecommissies personeel van andere daltonscholen de onderwijsinspectie Wij willen hiermee aangeven dat ons onderwijs transparant is en dat wij ons graag verantwoorden voor de vormgeving ervan. 1.1 Relatie met andere beleidsstukken Het schoolplan Het daltonbeleidsplan is gekoppeld aan de visie en missie, het kwaliteitsbeleid, het onderwijskundig beleid en de organisatiestructuur van het schoolplan. In het schoolplan zal verwezen worden naar het daltonbeleidsplan en dit zal als bijlage bijgevoegd worden Het jaarplan Alle beleidsmatige zaken die in een bepaald jaar aan de orde komen worden uitgewerkt door het doel, resultaat en de actie te omschrijven. Nieuwe daltonaspecten die in het jaarplan aan de orde komen, uitgewerkt en geformaliseerd worden, zullen toegevoegd worden aan het daltonboek. Andersom zullen plannen, omschreven in het daltonboek uitgewerkt en beschreven worden in het jaarplan De schoolgids In de jaarlijkse schoolgids zijn de achtergronden van ons onderwijs te lezen. Het is een gids voor de huidige en toekomstige ouders/verzorgers om inzicht te krijgen in onze school. Het daltononderwijs op onze school wordt hierin beschreven. Het daltonboek kan geïnteresseerden een completer beeld bieden van ons onderwijs. 3

5 1.1.4 Het zorgplan In het zorgplan wordt beschreven hoe de leerlingenzorg, oftewel de interne zorgstructuur, vormgegeven wordt binnen onze school. De daltonaspecten zullen er niet rechtstreeks in te herkennen zijn. Toch zijn er wel raakvlakken. Zo streven we ernaar om veel tijd te kunnen besteden aan individuele leerlingen door inzet van personeel en de daltonwerkwijze. De leerlingenzorg kan daardoor efficiënter worden uitgevoerd. 4

6 2. De visie van de school Samen leren leven: betrokken op ontwikkeling, focus op succes Daltononderwijs bereidt leerlingen voor op een actieve rol in de maatschappij, waarbij zij in vrijheid leven, zelfstandig zijn, initiatieven durven nemen, maar ook verantwoordelijkheid dragen, zorg hebben voor medemensen en samenwerken met anderen. Voorbereiding op het vervullen van zo n rol in de maatschappij is vooral effectief wanneer leerlingen op school al ervaringen opdoen met dit aan te leren gedrag. Ervaring is de beste leermeester. De kernwaarden van het daltononderwijs zijn: verantwoordelijkheid zelfstandigheid samenwerken effectiviteit reflectie. Volgens Parkhurst, de grondlegster van het daltononderwijs, is de wil tot leren te versterken wanneer leerlingen verantwoordelijk gemaakt worden voor het eigen schoolwerk en actief kunnen zijn. Voor haar is leren het zelf ervaren. Ons onderwijs is zo ingericht dat leerlingen zoveel mogelijk ongestoord door kunnen werken en zich niet hoeven aan te passen aan het werktempo van medeleerlingen. De taakbrief weerspiegelt niet alleen het zelfstandig werken van de kinderen, maar biedt tevens de mogelijkheid om met de kinderen in gesprek te gaan over hun leerproces en nodigt de kinderen uit daarop te reflecteren. De structuur van het coöperatief leren biedt kinderen niet alleen de mogelijkheid om samen te (leren) werken. De taakbrieven, de blokjes, het stoplicht en de timer zijn daarin middelen om eigenaarschap voor het eigen en gezamenlijke leerproces te bevorderen. Door middel van het gebruik van handelingswijzers proberen wij de zelfstandigheid van kinderen in het omgaan met elkaar en het oplossen van problemen te vergroten. We leren kinderen zich uit te drukken, te praten over wat hen bezighoudt, ruzies uit te praten en daarvan te leren, met verschillende maatjes samen te werken en om te gaan met andere leerlingen door ze regelmatig nieuwe plekken in de klas te geven. Zo willen we kinderen enthousiast maken om te leren. We hechten aan de veiligheid die kinderen nodig hebben om zich te ontwikkelen. Vanuit eenduidige kaders en regels, waarbij we de onderlinge verschillen tussen de kinderen scherp in het oog houden, zorgen we ervoor dat ieder kind zich op zijn eigen niveau en binnen de eigen mogelijkheden kan ontwikkelen. Vanuit systeemdenken ziet iedere leerkracht zich als onderdeel van het grotere geheel, de school en is daarmee verantwoordelijk voor de bijdrage aan het resultaat. We voelen ons zeer verantwoordelijk voor het onderwijs in de eigen groep en zijn ons bewust van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de schoolontwikkeling. We willen nieuwsgierig zijn naar elkaar. In het ontwikkelen van de professionele leergemeenschap vinden we het belangrijk dat we echt gebruik maken van elkaars kwaliteit en kracht. We hechten eraan dat we veel delen met elkaar, op kennisniveau en op interactieniveau. Het daltononderwijs is dan ook veel meer dan een onderwijsvorm. Het is een manier van leven. 5

7 3. De daltonkernwaarden Het Nederlandse daltononderwijs kent van oorsprong drie daltonprincipes: vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerken. De veranderingen op het gebied van ontwikkelingspsychologie en didactische en maatschappelijke inzichten hebben in 2012 geleid tot een kritische bezinning op de daltonuitgangspunten. Hieruit zijn vijf nieuwe kernwaarden ontwikkeld, die hieronder kort beschreven staan. In de komende hoofdstukken bespreken we de kernwaarden. We geven van elke kernwaarde eerst een algemene beschrijving. Vervolgens beschrijven we hoe we deze kernwaarde vorm hebben gegeven op onze school. 6

8 4. Vrijheid en verantwoordelijkheid "Freedom and responsibility together perform the miracle Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijkertijd ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen. 4.1 Vrijheid en verantwoordelijkheid bij ons op school Je krijgt verantwoordelijkheid en daar leer je goed mee omgaan Deze kernwaarde is vooral terug te zien in de manier waarop onze leerkrachten de leerlingen vertrouwen schenken en vertrouwen vragen. Wij proberen bij onze leerlingen een houding te ontwikkelen waarbij ze zelf keuzes durven maken. Daarbij moeten ze zelf uit zoeken welke manier voor hun goed werkt. Ze moeten daarbij verantwoording afleggen voor de keuzes die ze maken; naar zichzelf, naar medeleerlingen en naar de leerkracht. Geleidelijk aan wordt de eigen verantwoordelijkheid van het kind steeds groter, zodat het voorbereid wordt op het vervolgonderwijs De taak De taak is binnen het daltononderwijs een middel om leerstof te ordenen en om pedagogische en onderwijskundige doelen te bereiken. De taak is een hoeveelheid leerstof die het kind zich in een bepaalde periode eigen moet maken. Al vanaf groep 1 zijn de leerlingen bij ons op school verantwoordelijk voor het plannen van het werk dat hoort bij deze taak. In de kleutergroepen wordt het taakwerk gepland met behulp van een taakbord en een kiesbord voorzien van magneetkaartjes. Vanaf groep 3 wordt de taak aangeboden door middel van een taakbrief. Voor het opstellen van deze taak gebruiken de leerkrachten een digitaal format. De invulling van de taak is in overeenstemming met het leerstofaanbod dat die week in de betreffende groep aan de orde komt. De leerkracht werkt met gedifferentieerde taken om zijn/haar onderwijs nog beter af te stemmen op de leerlingen. Elke ochtend starten onze groepen met een inloopmoment: tijd voor de leerlingen om zelfstandig te starten met hun taak. Bij binnenkomst kunnen de leerlingen dus direct aan de slag. De leerkracht heeft dan ook tijd voor pre-teaching en/of individuele begeleiding. Gedurende de dag mogen de leerlingen vanaf groep 3 werken aan hun taak op de momenten dat er geen klassikale activiteit plaatsvindt. In de groepen 1 t/m 5 wordt de taaktijd nog aangegeven op het dagprogramma. Vanaf groep 6 staan alleen de klassikale activiteiten en instructiemomenten vermeld op het dagritme en is het voor de leerlingen vanzelfsprekend geworden dat alle overige tijd besteed kan worden aan hun taak. 7

9 Tijdens het werken aan de taak mogen de kinderen regelmatig samenwerken en krijgen ze daarvoor een zekere vrijheid. Deze vrijheid is begrensd. De taak moet na de gestelde periode af zijn, waarbij de doelen op het vereiste niveau zijn behaald. Dit niveau kan per leerling verschillen. Tijdens het werken aan de taak streven we ernaar dat de leerling vrij is in het kiezen van een eigen werkplek en werkvorm. De leerlingen leggen voor deze verkregen vrijheid verantwoording af aan de leerkracht. Dit gebeurt door middel van zelfreflectie in combinatie met de feedback van de leerkracht. Vrijwel alle vakken zijn geschikt om in de taak op te nemen. De toetsen die klassikaal worden afgenomen worden niet vermeld in het taakwerk. Er zijn echter digitale toetsen die wel zelfstandig te plannen of uit te voeren zijn. Deze worden dan juist wel opgenomen in het taakwerk. Een voorbeeld hiervan is het vooruit toetsen van de rekentoetsen in de hbgroepen Het taak- en kiesbord Ons taak- en kiesbord bij de groepen 1 en 2 is een voorbereiding op de taakbrief zoals die vanaf groep 3 gehanteerd wordt. Het bestaat dan ook uit twee gedeeltes: links het taakbord: Hierop plannen de leerlingen, onder begeleiding van de leerkracht, aan het begin van de week hun taakwerk. Alle taakwerkjes worden in principe zelfstandig gemaakt, zodat de leerkracht zijn/ haar tijd effectief kan gebruiken voor onder andere een kleine kring, observeren of individuele hulp. rechts het kiesbord: Tijdens de dagelijkse speelwerktijd hebben de kinderen in grote mate keuzevrijheid. Ze mogen op het kiesbord kiezen tussen allerlei hoeken, spel- en ontwikkelingsmateriaal en afhankelijk van hun keuze ontwikkelen ze sociale en andere vaardigheden. Er zijn spelactiviteiten ter bevordering van de samenwerking op te vinden, maar er zijn ook individuele activiteiten mogelijk. Leerling kiest op het kiesbord De taakbrief Onze taakbrief heeft als doel om leerlingen te begeleiden in de ontwikkeling van zelfsturing en verantwoordelijkheid. Ook leren de leerlingen om efficiënt om te gaan met tijd. De taakbrief wordt ingezet als: planmiddel. Op de taakbrief krijgen de leerlingen een overzicht van taken die ze zelfstandig kunnen uitvoeren op de dag van hun keuze. differentiatiemiddel. Op de taakbrief staan taken op verschillende niveaus. Daarnaast staat er keuzewerk op. Leerlingen werken aan de gestelde en aan eigen doelen. 8

10 reflectie- en evaluatiemiddel. Leerlingen reflecteren wekelijks op hun gemaakte taken en werkhouding door middel van de reflectievragen op de achterkant van hun weektaak. De leerkracht evalueert vervolgens de week. Vanaf de groepen 4 wordt hierbij ook gereflecteerd op de leerdoelen van de week. communicatiemiddel. Elke maandag worden de taakbrieven meegegeven naar huis met een begeleidend schrijven van de leerkracht, zodat ouders ook een beeld krijgen van de afgelopen periode. In de taakbrief vindt een opbouw plaats. Naarmate er een ontwikkeling plaatsvindt naar zelfverantwoordelijk leren zullen er steeds meer keuzes gemaakt worden in: tempo van leren en verwerken van de leerstof; volgorde van vakken en taken; de leerweg, waarbij het einddoel vaststaat; leerstrategie, toegepast op de leerstof; werkplek; tijdstip waarop elke taak wordt opgepakt; partners bij het leren: leerkrachten of medeleerlingen; activiteiten(al of niet vakgebonden); controle op de eigen leerresultaten; verantwoording van de eigen leerresultaten. In groep 2 wordt de taakbrief al geïntroduceerd voor de leerlingen die extra taken aankunnen. In groep 3 wordt er gestart met het structureel werken met de taakbrief. Deze taakbrief bestaat uit een beperkt aantal weektaken. In groep 4 worden de weektaken op de taakbrief verder uitgebreid. Ook wordt er verder gebouwd aan het verantwoordelijkheidsbesef en reflectievermogen door leerlingen taken zelf te laten nakijken. Vanaf groep 5 worden de taken in aantal uitgebreid en krijgen leerlingen steeds meer keuzevrijheid. In de groepen 6, 7 en 8 mogen de leerlingen zelf bepalen wanneer ze de verwerking van een les gaan uitvoeren. Ook werken de leerlingen steeds gerichter aan leerstof- en procesgerichte doelen. In bijlage C staan voorbeelden van taakbrieven van de verschillende jaargroepen. Leerlingen plannen hun taken op de taakbrief. 9

11 4.1.4 Keuzewerk Op de taakbrief staat ook keuzewerk vermeld. De taken die worden aangeboden als keuzewerk vallen buiten de reguliere leerlijn van de verschillende vakken of zijn een herhaling daarvan. Het keuzewerk op onze school wordt enerzijds ingezet om tegemoet te komen aan de tempoverschillen van leerlingen en anderzijds vanwege inhoudelijke argumenten, zoals het inspelen op talenten, leren verantwoordelijkheid te dragen en leren om leerstrategieën in te zetten. Bij ons aanbod aan keuzewerk houden we rekening met onderstaande categorieën (gebaseerd op Cedin): ontspanningskeuzewerk; keuzewerk waarbij kennis wordt toegepast; keuzewerk waarbij iets nieuws geleerd wordt; keuzewerk waarbij het reeds geleerde wordt geoefend. Bepaalde taken zijn erg open, waarbij er veel gelegenheid is voor inbreng van eigen ideeën van de leerlingen, sommige zijn meer leerkrachtgestuurd. De vorm waarin het keuzewerk wordt aangeboden wisselen we af. We proberen daarbij tegemoet te komen aan de behoeftes van individuele leerlingen. In elke klas staat een kieskast met educatieve spellen en werkbladen. De materialen in de kieskast worden wisselend aangeboden als keuzewerk. Daarnaast is er bijvoorbeeld ook keuzewerk in de vorm van computeropdrachten en doe-opdrachten. We proberen het keuzewerk ook aan te laten sluiten bij actuele thema s of bij onderwerpen die de leerlingen zelf hebben aangedragen. Op die manier is het aanbod wisselend en blijft het motiverend voor de leerlingen om eraan te werken. 10

12 4.1.2 Leerlingenraad Met de leerlingenraad willen we de betrokkenheid en het eigenaarschap van kinderen vergroten. De leerlingenraad geeft leerlingen inspraak, laat ze ervaren wat democratie betekent en leert ze wat realistisch en haalbaar is. Samen denken en werken we aan een veilige, gezellige school. De kinderen praten via de raad mee over het reilen en zeilen op school. Ook werken ze mee om nieuwe ideeën en verbeteringen te realiseren. In groep 5 t/m 8 worden in een klassenvergadering leerlingen gekozen voor de leerlingenraad. Dit gebeurt door stemming in de groep. Van elke groep zit één leerling in de raad. De directeur begeleidt de leerlingenraad, die zes keer per jaar bijeenkomt. Ieder half schooljaar wordt er een leerling per groep gewisseld. Voor de vergadering van de raad is er een klassenvergadering. Alle kinderen van groep 1 t/m 8 en de leerkrachten kunnen vergaderpunten inbrengen. De leerlingen van de groepen 8 zijn voorzitter en notulist. Voor de vergadering verzamelen zij de te bespreken punten van elke groep. Zij maken vervolgens een agenda en de notulen, die worden uitgewerkt en gedistribueerd onder de leden van de raad, leerkrachten en directeur. Punten die aan bod kunnen komen zijn veelal schoolbreed; bijvoorbeeld de inrichting van het schoolplein of het organiseren van een actie. Bij bijzondere gelegenheden wordt ook de inzet van de leerlingenraad gevraagd. Hierbij kan gedacht worden aan de open dag, feesten, inspectiebezoek, et cetera. De leerlingenraad vergadert Klankbordgroep Naast de medezeggenschapsraad en oudervereniging kent onze school ook nog een derde groep ouders die zich voor de school inzet: de klankbordgroep. De klankbordgroep bestaat uit enthousiaste ouders/verzorgers, die het interessant en leuk vinden om betrokken te zijn bij het reilen en zeilen van de school. De leden van de klankbordgroep kunnen de directie en/of MR-leden gevraagd en ongevraagd adviseren over allerlei onderwerpen die de school betreffen. Te denken valt dan aan bijvoorbeeld veiligheid in en rond de school, de uitvoering van de verlofregeling, de beoordeling van de inspectie, de communicatie over de prestaties van leerlingen et cetera. De klankbordgroep kan geen besluiten nemen, maar de adviezen kunnen wel worden meegewogen in het besluitvormingsproces van het team, de medezeggenschapsraad en eventueel de oudervereniging. De klankbordgroep komt elk schooljaar minimaal vier keer bijeen. 11

13 5. Zelfstandigheid "Experience is the best and indeed the only real teacher" Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht werken aan een taak of opdracht en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerling tot het zelfstandig nemen van beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn. 5.1 Zelfstandigheid bij ons op school Je hoeft niet alles met de klas te doen Op onze school stimuleren we de zelfstandigheid bij kinderen met een pedagogisch doel. We proberen leerlingen gewoontes te laten ontwikkelen, zoals het controleren van eigen werk en het ontwikkelen van een goed werktempo. Vanuit een didactisch doel proberen we leerlingen aan het werk te houden zonder hulp van de leerkracht, zodat deze bijvoorbeeld aan andere leerlingen extra instructie kan geven. Wij zijn ervan overtuigd dat een zelfstandige werkhouding van pas komt in het voortgezet onderwijs en in het latere leven als volwassene, zowel privé als in het beroep dat het kind later zal uitoefenen. Daarom geven we kinderen graag de kans om te leren zelfstandig allerlei dagelijkse problemen die ze tegenkomen op te lossen. In plaats van dat de volwassene meteen zegt hoe het moet, leren we de kinderen om eerst zelf na te denken over de oplossing. En dan blijkt meestal dat ze dat prima kunnen Uitgestelde aandacht De leerlingen krijgen taken die ze in principe zonder hulp van de leerkracht kunnen uitvoeren. Tijdens het zelfstandig werken aan deze taken werken de kinderen individueel of met een maatje. Door middel van het leerlingblokje geven zij aan of zij alleen willen werken zonder daarbij gestoord te worden (rode stip) of dat ze open staan om hulp te bieden en te vragen (groene stip). De leerkracht heeft op dat moment de mogelijkheid om leerlingen met specifieke leervragen te helpen. De klassikale stip hangt dan ook op rood, zodat de leerlingen weten dat ze op dat moment de leerkracht niet mogen storen. De extra instructie aan individuele of een klein groepje leerlingen onderbreekt de leerkracht soms met een hulpronde voor de andere leerlingen. Mocht een leerling die zelfstandig aan het werk is er toch zelf of met hulp van medeleerlingen niet uitkomen dan plaatst deze het leerlingblokje met het vraagteken naar boven. Tijdens de hulpronde biedt de leerkracht dan hulp aan deze leerling. In de groepen 5 t/m 8 wordt ook gewerkt met het hulpbord. Leerlingen kunnen op het bord vermelden welke hulp ze nodig hebben. Andere leerlingen die niet in hun tafelgroepje zitten maar wel kunnen helpen, kunnen dit dan oppakken. In de kleutergroepen wordt al begonnen met het zelfstandig werken en dus het oefenen met uitgestelde aandacht. De leerkracht geeft dan extra instructie in de kleine kring. Ook hier gaat dan de rode stip van de leerkracht op rood, zodat de andere leerlingen weten dat hij/zij op dat moment niet beschikbaar is. 12

14 5.1.3 Handelingswijzers Om de zelfstandigheid te bevorderen zijn er in school afspraken gemaakt. Deze afspraken worden aan het begin van elk schooljaar besproken. Er zit een doorgaande lijn in de afspraken. Sommige afspraken zijn ook zichtbaar gemaakt in de vorm van handelingswijzers. Op die manier kunnen de leerlingen ook elkaar wijzen op de gemaakte afspraken. Een handelingswijzer die bijvoorbeeld al in groep 1 wordt ingezet is de handelingswijzer rondom storend gedrag. Bij het oplossen van het probleem wordt eerst een beroep gedaan op de zelfstandigheid van de leerling. Leerling past de handelingswijzer toe Werkplekken De kinderen hebben een zekere vrijheid in het kiezen van een werkplek in de school. Doordat er met een taak wordt gewerkt zijn kinderen in het klaslokaal vaak gelijktijdig bezig met verschillende opdrachten. In een daltonschool zal een kind wennen aan een zeker werkgeruis, maar er zijn wel duidelijke afspraken over de manier van werken in de verschillende ruimtes. De hal dient als werkplek om samen te werken. De leerlingen gaan, na overleg met de leerkracht naar deze ruimte. De kinderen mogen hier met een zachte stem samen aan hun opdracht werken. Iedere leerling die in de hal werkt is in het bezit van een halpas. Per klas is er een maximum van 6 passen, zodat iedere groep evenveel mogelijkheid heeft om buiten de klas te werken. Het klaslokaal is bedoeld als stiltelokaal. Als je hier aan het werk bent, werk je alleen aan een taak. In de kleutergroepen is het werken in steeds verschillende hoeken vanzelfsprekend. Sommige hoeken bevinden zich buiten het klaslokaal. Door kinderen er aan te laten wennen ook in de gang te werken, waar ook anderen langs komen en zitten te werken, worden zij voorbereid op het latere zelfstandig werken in ruimtes waar de leerkracht niet steeds aanwezig is. 13

15 6. Samenwerken "The school functions as a social community" Een daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samenleven en - werken. Een daltonschool is ook een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken. Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking. Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering. Leerling van groep 6 leest met leerling van groep Samenwerken bij ons op school Je leert veel van elkaar Wij vinden het belangrijk dat onze leerlingen zich op sociaal-emotioneel vlak op de juiste wijze ontwikkelen. Daarin willen wij al onze kinderen zien. Om tot de juiste ontwikkeling te komen besteden wij op t Schöppert aandacht aan hoe er samengewerkt kan worden en wat verantwoordelijkheid is. Wij vinden dat kinderen in dit proces een gevoel van eigenaarschap moeten ontwikkelen voor hun omgeving en het welbevinden van hun klasgenoten. Door leerlingen samen te laten werken en taken te geven zorgen we voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden. Ze gaan de dialoog aan, leren omgaan met teleurstellingen en leren te reflecteren op eigen inbreng en die van medeleerlingen. Bovendien leren de kinderen door de taken die ze krijgen verantwoordelijkheden voor zichzelf en de school te dragen. 14

16 6.1.2 Klassenmanagement samenwerken Met samenwerken bedoelen we dat kinderen weliswaar individueel aan een taak werken, maar dat ze tijdens hun werk wel rekening houden met elkaar. Rekening houden met elkaar houdt in dat leerlingen elkaar niet storen tijdens het werk, maar dat ze elkaar wel mogen/kunnen helpen. Belangrijk is dat de leerlingen leren zich verantwoordelijk te voelen voor elkaar. Leerlingen werken samen gericht aan een bepaalde opdracht teneinde gezamenlijk tot oplossingen te kunnen komen. Dit gebeurt niet alleen tijdens de leervakken, maar ook binnen de creatieve vakken en de gymles. Leerlingen mogen in principe zelf kiezen met wie ze willen samenwerken, maar ook de leerkrachten maken soms de maatjes om zo iedereen met elkaar te laten samenwerken. Daarnaast worden ze af en toe ook klasoverstijgend gekoppeld, zoals tijdens de keuzemiddag. Om samenwerken tot een routine te maken wordt er in de klas gewerkt met tafelgroepen. De ideale tafelopstelling betreft een groep van vier tafels. De vier kinderen vormen samen een team en voeren regelmatig groepsopdrachten uit. De tegenover elkaar zittende leerlingen zijn elkaars oogmaatje en de naast elkaar zittende leerlingen de schoudermaatjes en er worden opdrachten uitgevoerd die in tweetallen gedaan moeten worden. oogmaatjes schoudermaatjes Structureel Coöperatief Leren Een bijzondere vorm van samenwerken is het coöperatief leren. Bij coöperatieve werkvormen is het onmogelijk om een opdracht in je eentje te doen. In een groepje doet ieder zijn deel en samen bereik je iets waar je trots op bent. En dat kan op aangepaste wijze zelfs al bij de kleuters. We maken op dit moment gebruik van de structuren binnen/buitenkring, tweevergelijk, zoek de valse, tweepraat en tweetalcoach. Er wordt minimaal één keer per week gebruik gemaakt van een coöperatieve werkvorm. Er zijn vier basisprincipes waaraan coöperatief leren moet voldoen (GIPS) G - Gelijke deelname Er moet om de beurt antwoord worden gegeven of een rol worden vervuld tijdens de activiteit. I - Individuele aansprakelijkheid Ieder kind moet zelf het antwoord weten. P - Positieve wederzijdse afhankelijkheid Je hebt elkaar nodig. Twee weten meer dan één. S - Simultane actie In tweetallen is 50% waarneembaar actief, in viertallen is dat minstens 25%. Waarschijnlijk zijn de percentages hoger, omdat kinderen leren om naar elkaar te luisteren, elkaar te stimuleren en vragen te stellen. 15

17 6.1.3 Teamboxen Om de samenwerking te bevorderen maken we gebruik van teamboxen in de groepen 3 t/m 8. Elk groepje heeft een teambox. Hierin zit materiaal om gemakkelijk samen te kunnen werken, zoals schrijf-en tekenmateriaal, scharen, een klokje et cetera. De leerlingen zijn hier samen verantwoordelijk voor. Tweetal tijdens de SCL-werkvorm mix en koppel Maatjes en cheftaken In iedere groep wordt gebruik gemaakt van de maatjes en cheftaken. De kinderen krijgen een week lang hetzelfde maatje en een daarbij behorende cheftaak. Dit wordt zichtbaar gemaakt op het maatjes- en cheftakenbord. De cheftaak bestaat uit huishoudelijke taken, zoals bijvoorbeeld het eten en drinken uitdelen en de kasten netjes maken. Wanneer er een nieuwe week aanbreekt, krijgen de leerlingen een nieuw maatje en de daarbij behorende nieuwe cheftaak. De maatjes werken niet alleen samen tijdens het uitvoeren van deze cheftaak, maar ook op andere mogelijke momenten. In de kleutergroepen zie je dit veelal terug in het samen met het maatje in de rij lopen. Het maatje om hulp vragen wanneer jou iets niet lukt, zoals veters strikken of helpen met het dichtdoen van de rits is een ander voorbeeld. In de hogere groepen worden maatjes vaak ingezet tijdens verschillende coöperatieve werkvormen Groepsoverstijgend samenwerken Elk schooljaar staat er een aantal momenten voor groepsoverstijgend werken ingepland. Per bouw kan worden gekozen uit verschillende activiteiten die buiten het normale curriculum liggen. Dit bevordert de zelfstandigheid en het samenwerken van leerlingen en biedt hen de gelegenheid om in aanraking te komen met nieuwe vakken, activiteiten en leerkrachten. Ook komt er verantwoordelijkheidsgevoel bij kijken, omdat oudere leerlingen gevraagd wordt om jongere leerlingen te begeleiden. Voorbeelden van groepsoverstijgende samenwerkingsactiviteiten zijn: keuzemiddag tutorlezen pietenochtend koningsspelen 16

18 vossenjacht voorlezen tijdens de Kinderboekenweek De keuzemiddag Geheel aansluitend bij de uitgangspunten van het daltononderwijs is de keuzemiddag. Iedere vrijdagmiddag werken de kinderen van de groepen 5 t/m 8 aan een keuzevak voor een periode van 6 weken. De leerlingen maken een keuze naargelang hun interesse. Het is de bedoeling ook deels verplichte vakken in te gaan voeren, maar in de pilotperiode hebben we, naast de cognitieve doelen, bewust gekeken naar plezier en het sociale doel: samenwerking tussen de leerlingen, maar ook tussen de leerkrachten. Iedere leerkracht geef een vak passend bij zijn of haar interesse en stelt zelf het programma op. De leerlingen werken samen in de zeer diverse groepen waarin ze terechtkomen. Zowel de reguliere als de hb-afdeling en de verschillende jaargroepen komen met elkaar in contact en raken met elkaar in gesprek. Hierdoor komt de school meer samen en zullen de leerlingen ook verder kijken dan hun eigen groep Samenwerken met ouders/verzorgers Onze school heeft een lage drempel. We willen ouders laten meedenken en meedoen. Ouders vormen namelijk een essentieel onderdeel van onze school. Daarom streven we naar goede samenwerking tussen ouders en school. Dat willen we bereiken door: een hechte samenwerking met de leerkracht en het schoolteam, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid voor het slagen van het onderwijs aan de kinderen; goede communicatie (ouder-kind-leerkrachtgesprekken, contactavonden, informatieavonden, Maxclass); het delen van verantwoordelijkheid (medezeggenschapsraad en oudervereniging); hulp bij de uitvoering van het onderwijs (handvaardigheid, werken met de computer, ondersteuning bij excursies, lezen, hoofdluiscontrole, et cetera); hulp bij het opzetten en organiseren van evenementen en activiteiten. Moeder flitst woordjes met leerling. 17

19 7. Effectiviteit Dalton is een "Efficiency measure" Dalton is een maatregel om effectiever te werken: a simple and economic reorganization of the school. Parkhurst wil met haar daltonplan het schoolse leren doelmatiger maken. Daarom zijn effectiviteit en efficiency al vanaf het begin twee belangrijke begrippen. Effectiviteit en efficiency vooronderstellen duidelijkheid over de onderwijsopbrengsten. Parkhurst vindt dat het onderwijs een brede functie heeft. Onderwijs behoort kinderen en jeugdigen ook cultureel en moreel te vormen, zodat ze zelfredzaam en sociaal verantwoordelijk worden: geoefend in, gewend aan en voorbereid op leven, werken en samenleven. Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Parkhurst wil, omwille van de efficiency leerlingen juist verantwoordelijkheid in handen geven. Zij stelt dat als leerlingen een taak krijgen, waar zij verantwoordelijkheid voor dragen en die ze in vrijheid zelf plannen en uitvoeren, het onderwijs veel effectiever is dan het stilzit- en luisteronderwijs dat zij zelf doorlopen heeft. Parkhurst maakt in haar daltonplan van kinderen als het ware kleine ondernemers die verantwoordelijkheid leren dragen voor het schoolwerk, hun eigen werk dat ze in vrijheid uitvoeren. 7.1 Effectiviteit bij ons op school Je weet wat er van je verwacht wordt. Om ervoor te zorgen dat een leerproces resultaat oplevert, helpt het als je vooraf weet wat je gaat leren, wanneer het klaar moet zijn en wat je nodig hebt. Bij ons op school leren kinderen hierin stap voor stap inzicht te krijgen, doordat we ze steeds meer verantwoordelijkheid geven in hun eigen leerproces. Het plannen en organiseren van werk zijn vaardigheden die onze leerlingen goed van pas komen in het voortgezet onderwijs De inloop Een belangrijk aspect dat hoort bij effectiviteit is de invulling van tijd. Wij beseffen dat elke leerling in eigen tempo en werkritme leert. Door onze leertijd effectief in te vullen hopen we dat weinig tijd verloren gaat. We beginnen daarom elke dag in alle groepen met de inloop. Leerlingen komen allemaal tussen 8.20 u. en 8.30 u. binnen. Vanaf het moment dat ze de klas in komen kunnen ze aan de slag met hun taak. Ze hoeven dus niet te wachten op de andere leerlingen. In de kleutergroepen gaan ze met hun geplande taak aan de slag of kiezen ze op het kiesbord een keuzetaak. Vanaf groep 3 starten de leerlingen de dag met het tevoorschijn halen van hun taakbrief, die hun vervolgens vertelt waarmee ze op dat moment aan de slag kunnen. Dit moment kan dan ook gebruikt worden voor korte individuele instructie. Werken tijdens de inloop. 18

20 7.1.3 Het dagritme In iedere klas is het dagprogramma zichtbaar. Leerlingen kunnen aan de dagritmekaarten zien welke activiteiten er die dag gepland staan. Vanaf groep 3 staan ook de tijden hierbij vermeld. Het pedagogische doel van dit dagritme is om de leerlingen inzicht te geven over de invulling van de dag; ze kunnen zich, wanneer nodig, voorbereiden op wat komen gaat en kunnen op basis van het tijdspad bepalen wanneer welke taak het best kan worden uitgevoerd. Het didactische doel van het dagritme is dat leerlingen zelf kunnen zorgen dat ze op tijd klaar zitten met de juiste spullen. Dit scheelt de leerkracht tijd bij het organiseren van de volgende activiteit. De leerkracht speelt hier verder op in door gebruik te maken van de timetimer. Met deze klok geeft de leerkracht aan hoe lang een activiteit (nog) duurt Wisbordje Wisbordjes zijn een eenvoudig en doeltreffend middel voor de leerkracht om in één oogopslag te zien of de hele klas de instructie heeft begrepen. In plaats van één leerling voor de klas te roepen of een beurt te geven, wordt de vraag aan de klas als geheel gesteld en noteren alle leerlingen hun antwoord op hun wisbordje dat ze daarna omhoog houden. De betrokkenheid wordt verhoogd en 100% van de leerlingen neemt actief deel aan de les. Er worden geen vingers opgestoken. Er is voortdurend afwisseling tussen de leerkracht die instructie geeft en de leerlingen die nadenken en antwoorden. Het biedt de mogelijkheid om feedback te geven en te monitoren welke mate van begrip er is bij individuele leerlingen en de klas als geheel. Op basis hiervan maakt de leerkracht keuzes: verder gaan naar de fase van zelfstandige verwerking of langer doorgaan met instructie en begeleide inoefening? Werken vanuit motivatie / MEP Binnen de hoogbegaafdheidsgroepen wordt al een tijdje gewerkt met het programma Mijn eigen project ( MEP). Dit programma past goed bij onze visie op daltononderwijs en de kernwaarden. De leerlingen zijn gemotiveerd doordat zij zelf kapitein zijn van het proces. De leerlingen leren door te onderzoeken. Zij hebben vrijheid in hun onderwerpkeuze. Tijdens het onderzoek worden de leerlingen begeleid tijdens individuele en groepsgesprekken door leerkracht en/of stagiaire. De begeleiding van de leerlingen is met name gericht op het leren onderzoek te doen en net dat stapje verder te gaan. We dagen de leerlingen uit te komen tot de hoge orde van denkvaardigheden (analyseren, evalueren en creëren). Ze leren hierdoor zelfstandig onderzoeken en evalueren; iets wat ze in hun verdere leven en bij het vervolg van het leerproces nodig zullen hebben. Binnen het onderzoek moeten de leerlingen een beroep doen op de vaardigheden zoals samenwerken, communiceren, zelfstandigheid, aanpassen aan de omgeving. De leerlingen werken tijdens dit onderzoek in verschillende fases. Een van de fases is het delen van de opgedane kennis. Zij leren dus van en met elkaar, maar ook hierbij is de leerling vrij om een manier van presenteren te kiezen die bij hem of haar past. Zo zal de een voor een powerpoint kiezen, voert de ander liever een toneelstuk op en speelt een derde het liefst een zelfontworpen spel. Alles kan en mag, zolang de leerling maar kan aantonen wat hij/zij heeft geleerd en dit kan overbrengen. De leerling is dus zelf verantwoordelijk voor het leerproces. Inmiddels hebben we als school besloten dit niet meer exclusief de hoogbegaafde leerling aan te bieden, maar ook beschikbaar te maken voor leerlingen binnen de reguliere afdeling. MEP is inmiddels een onderdeel van onze keuzemiddag. 19

21 7.1.6 Scholing van het team Voor een daltonschool zijn zowel hoge leeropbrengsten als brede persoonsvorming belangrijk. We zijn als team van deze school in staat ons permanent te verbeteren, te vernieuwen en te ontwikkelen. Reflecteren op schoolniveau vindt onder andere plaats door te kijken naar de resultaten van de leerlingen vanuit het leerlingvolgsysteem, gesprekken te voeren met leerkrachten, ouders en externe instanties. Regelmatig denken wij actief en bewust na over onze ervaringen, ons handelen en gedrag en onze keuzes. Het gaat om het (her)interpreteren van ervaring en kennis. En daarmee is reflecteren voor ons een belangrijk instrument voor leren, groei en ontwikkeling van onze school. Het doel van reflecteren is om leren en professionele ontwikkeling binnen het team te bevorderen. Reflecteren is nooit af. Het maakt deel uit van een leven lang leren. Onze leerkrachten proberen samen van onze school een lerende organisatie te maken, waarbij aandacht voor leren, inzet van individuele kwaliteiten, samenwerking en afstemming voorop staan en waarbij we streven om bekwaam te zijn én te blijven. Om onszelf scherp te houden en kwalitatief goed onderwijs te blijven geven, nemen wij deel aan zelfevaluatie en bezoeken wij andere daltonscholen binnen en buiten de regio. Om onze daltonlicentie te kunnen behouden, worden wij regelmatig gevisiteerd door de Nederlandse Dalton Vereniging. Studiedag van het team. 20

22 8. Reflectie "I would be the first to hear welcome criticism" Reflexiviteit, nadenken over je eigen gedrag en je eigen werk, is op daltonscholen belangrijk. Op veel daltonscholen maken leerlingen vooraf een inschatting van de moeilijkheidsgraad en de tijd van de opdrachten. Achteraf wordt hierover ook een feitelijke beoordeling gegeven en worden in gesprekjes regelmatig de inschattingen vooraf en de feitelijke beoordelingen achteraf met elkaar vergeleken. In zulke gesprekjes kan er dan bijvoorbeeld aandacht geschonken worden aan het feit waarom een kind steeds de rekenopgaven in de weektaak vooraf moeilijker inschat dan ze (achteraf) blijken te zijn. Op andere aspecten van het werken in de klas wordt op een soortgelijke wijze gereflecteerd. Zo wordt geleidelijk de vaardigheid in het zelfstandig werken en het samenwerken opgebouwd. Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent die werkt op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over de kwaliteit van het daltononderwijs voortdurend plaats. 8.1 Reflectie bij ons op school Je leert jezelf kennen. Doel van reflecteren is inzicht krijgen in eigen kunnen en daardoor in staat te zijn het leerdoel aan te passen en te sturen om zich verder te ontwikkelen; zowel individueel als in groepsverband. Van onze kinderen verwachten wij dat ze kunnen reflecteren op hun eigen werkhouding, gedrag en leerproces. In de klas wordt reflectie ingezet, zodat leerlingen leren het eigen gedrag te reguleren. Het reflecteren op het eigen leergedrag en planning is hierbij van essentieel belang. Wij leren kinderen om hulpvragen te durven stellen. De belangrijkste vraag die het kind kan stellen aan de leerkracht is: Help me het zelf te doen. Kinderen worden er beter in naarmate ze ouder worden. Dan leren ze effectiever, stellen ze ambitieuzere doelen en presteren ze beter Doelen Om het eigenaarschap van leerlingen van hun eigen werk en het groepsgebeuren te vergroten werken wij met zichtbare doelen. Die doelen kunnen gericht zijn op zowel proces als resultaat. Vanaf groep 1 staat er wekelijks een groepsdoel centraal. In groep 1 en 2 hangt dit doel zichtbaar in de klas. Vanaf groep 3 staat dit doel vermeld op de taakbrief. Het groepsdoel is vaak gericht op de houding van leerlingen. Voorbeelden van groepsdoelen zijn: we werken rustig, eerst overleggen met je maatje, we storen anderen niet, et cetera. Op maandag wordt het groepsdoel ingeleid: hoe en waarom doen we dat ook al weer? Op vrijdag wordt er gereflecteerd op het groepsdoel. Hoe vond je zelf dat het ging? Hoe vond je dat het in de groep ging? Wat vond je er moeilijk aan? Welke oplossing heb je gezocht? Verrassend is dat kinderen niet alleen kritisch zijn op anderen, maar ook duidelijk op zichzelf. Vanaf groep 3 geven de leerlingen ook aan in hoeverre zijzelf het groepsdoel hebben bereikt. Naast dit groepsdoel wordt er ook veel aandacht besteed aan de doelen die behoren bij de lesstof. In groep 1, 2 en 3 benoemt de leerkracht het doel van de les en hangt het doel ook zichtbaar voor de leerlingen bij het taakwerk en bij groep 3 op het whiteboard. Na afloop van een taak of les reflecteert de leerkracht hier mondeling met de leerlingen op. Vanaf groep 4 worden de lesdoelen niet alleen bij elke les vermeld, maar zijn er ook lesdoelen terug te vinden op de achterkant van de taakbrief. De leerlingen reflecteren op 21

23 vrijdag op deze doelen om zo het zicht op het eigen leer- en werkproces te vergroten. We hopen daarmee de zelfsturing en betere resultaten te bevorderen. Daarnaast geeft het de leerkracht ook een bredere kijk op het leren van de leerlingen Evaluatievragen op de taakbrief Vanaf groep 3 staan er ook evaluatievragen op de achterkant van de taakbrief die gekoppeld zijn aan de kernwaarden van Dalton. Met deze vragen stimuleren we leerlingen niet alleen te reflecteren op de leerstof van afgelopen week, maar ook op hun werkhouding en gedrag. We proberen op die manier onze leerlingen en leerkrachten inzicht te verschaffen in de wijze waarop leerresultaten tot stand komen Zelfcorrectie Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van de leerlingen. De leerlingen moeten zich realiseren dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om zoveel mogelijk krulletjes in je schrift te hebben. Als leerkrachten weten wij dat we dit kinderen moeten leren. Zelf corrigeren heeft een aantal doelen: Het kind krijgt meteen feedback op zijn werk. Het hoeft niet te wachten tot het werk teruggegeven wordt door de leerkracht. Het heeft een duidelijk leereffect omdat de leerling, als hij/zij een fout ontdekt, zich meteen zal afvragen hoe deze fout kon ontstaan. Het geeft kinderen een beter inzicht in wat ze kunnen en bij welke zaken ze hulp moeten vragen van de leerkracht. In de kleutergroepen is materiaal voorhanden dat zelfcorrigerend is. Al in de loop van groep 3 mogen de kinderen bepaalde opdrachten zelf corrigeren. Naarmate de kinderen ouder worden is er steeds meer mogelijk. Het zelf corrigeren wordt geleidelijk uitgebreid. Het streven is om de kinderen zoveel mogelijk zelf te laten nakijken. De groepsleerkracht is degene die het beste kan inschatten welk werk in zijn/haar groep er wel of niet geschikt voor is om door kinderen te laten corrigeren. 22

24 Vanaf groep 5 is er in iedere klas een correctieplek aanwezig. Hierbij gelden de volgende afspraken: Toetsen worden door de leerkracht nagekeken. Regelmatig corrigeert de leerkracht het werk van alle kinderen om goed de vorderingen te kunnen bepalen. De leerkracht neemt steekproeven om te kijken of het corrigeren goed is gebeurd. Ook hier kan op maat worden gewerkt. Het ene kind geeft er blijk van al heel zelfstandig en goed te kunnen nakijken, terwijl het andere onzorgvuldig is of liever de antwoorden overschrijft. Dit kind kan minder vrijheid aan en moet meer worden ondersteund en gecontroleerd. Ook andere correctievormen kunnen worden gebruikt, zoals nakijken in tweetallen, leerkracht en kind kijken ieder de helft na, klassikale correctie en dergelijke. Nakijken aan de nakijktafel Beloningssysteem Uit onderzoek is gebleken dat het gedrag van kinderen en jongeren het beste is te beïnvloeden door positieve waardering. Onze leerkrachten proberen zoveel mogelijk in te zetten op positieve waardering, zodat correcties minder nodig zijn. Ze stimuleren positief gedrag door daarvoor complimenten te geven; voornamelijk non-verbale waardering, zoals een duim of een glimlach. Daarnaast is er bij ons op school een beloningssysteem ontwikkeld om het gewenste gedrag structureel aan te moedigen. Als een kind, een team of een klas iets goed doet verdient dit een compliment en dit kan de leerkracht ondersteunen door het uitreiken van een smiley. De smileys worden in elke klas op een goed zichtbare plek gespaard. Door duidelijk te laten zien hoeveel smileys er zijn verzameld, wordt het gewenste gedrag gestimuleerd. In het begin van het schooljaar kiezen leerkrachten ervoor om smileys te laten verdienen per team (tafelgroep). Als jouw team bijvoorbeeld het eerst stil zit, ontvangt het een smiley. Vaak hangt het verdienen ook samen met het groepsdoel en de leerdoelen van de taakbrief. Het team dat aan het einde van de dag de meeste smileys heeft verdiend wordt uitgeroepen tot team van de dag ; een eervolle titel waar leerlingen graag om strijden. Op deze manier worden de didactische afspraken en regels snel geleerd en toegepast. Dit komt de effectiviteit van het lesgeven ten goede. Na enkele maanden kan deze vorm van het beloningssysteem worden omgezet naar een systeem op groepsniveau. De leerkracht bepaalt samen met de leerlingen de beloning die de leerlingen in ontvangst mogen nemen bij het bereiken van een afgesproken aantal smileys. Leerlingen kiezen als beloning bijvoorbeeld om een keer extra buiten te spelen, een middag leskrijgen in zelfgebouwde hutten in de klas, een pyjamadag, et cetera. De smileys kunnen uitgereikt worden aan de groep als geheel, bijvoorbeeld als beloning voor hun werkhouding, maar ook aan individuele leerlingen om ze, vanwege een geleverde prestatie nog even extra in het zonnetje te zetten. 23

25 9. Ons daltononderwijs in ontwikkeling Onze school is een lerende organisatie en zeker op het gebied van Dalton is een continue ontwikkeling zichtbaar. De waarom- en waartoevraag zijn belangrijk voor ons. De geborgde afspraken in dit daltonbeleidsplan zijn dus ook niet voor altijd vaststaand en zullen regelmatig tegen het licht gehouden worden en worden aangevuld met nieuwe ideeën die aansluiten bij het gedachtegoed van Dalton. Om de daltonontwikkeling te waarborgen is er een daltoncoördinator aangesteld. De taak van de daltoncoördinator staat hieronder beschreven. De daltonkijkwijzer is een belangrijk middel voor het borgen van de gemaakte afspraken binnen de school. In hoofdstuk 9.2 wordt deze verder toegelicht. In hoofdstuk 9.3 zal ingegaan worden op het daltonontwikkelingsplan. 9.1 Taakomschrijving daltoncoördinator Inhoudelijk leiderschap op het gebied van Dalton wordt uitgeoefend door de directie en de daltoncoördinator. De daltoncoördinator is het eerste aanspreekpunt voor alle zaken die betrekking hebben op Dalton. Hij/zij zorgt samen met de directie voor de organisatorische aansturing van alle daltonaspecten die het functioneren van de school aangaan en verbeteren. Om de taak uit te voeren is er ambulante tijd gereserveerd voor de coördinator. De taak van daltoncoördinator brengt veel verantwoordelijkheid met zich mee en is een taak die continu in ontwikkeling is. Hieronder volgt een overzicht van de taken van onze daltoncoördinator. De daltoncoördinator is verantwoordelijk voor: het bijhouden van ontwikkelingen op het gebied van daltononderwijs (o.a. door het bezoeken van de regionale netwerkdagen en het volgen van cursussen); het bewaken en borgen van de daltonkwaliteit en kenmerken van het onderwijs en de bijbehorende doorgaande lijnen op schoolniveau, ook bij het wisselen van leraren; het stimuleren van leerkrachten om te werken vanuit de uitgangspunten van het daltononderwijs tijdens hun lessen; het stimuleren om coöperatieve werkvormen tijdens de lessen te hanteren; het informeren en enthousiasmeren van team en directie met betrekking tot nieuwe ideeën en ontwikkelingen, literatuur, scholingsdagen en andere bijeenkomsten aangaande Dalton (deskundigheidsbevordering); het initiatief nemen om met het team Dalton op schoolniveau verder uit te bouwen; het begeleiden en coachen van (nieuwe) collega s ten aanzien van Dalton vanuit de kerntaak: het bewaken van de doorgaande lijn (o.a. door middel van collegiale consultaties); het voorbereiden en uitwerken van een daltonbeleidsplan in overleg met directie en teamleden; het adviseren over de gewenste inzet en implementatie van daltonwerkvormen (o.a. vanuit visitaties) en een actieve rol nemen in het implementatieproces; het organiseren van visitaties op de eigen school en op andere scholen; het ontwikkelen en bewaken van afspraken en regels met betrekking tot Dalton; het plannen en uitvoeren van systematische evaluaties; het afleggen van verantwoording aan de schoolleiding over schoolbrede veranderingen met betrekking tot Dalton; het voorbereiden van studiedagen, vergaderpunten en visitaties; het onderhouden van contacten met andere daltonscholen. 24

26 9.2 Kijkwijzer Om alle gemaakte afspraken op onze school na te komen en de middelen die we ontwikkeld hebben op een goede manier in te zetten, hebben we een kijkwijzer ontwikkeld. Deze kijkwijzer dient dus in eerste instantie als borgingsinstrument voor het bewaken van de doorgaande lijn. De kijkwijzer wordt op een aantal manieren ingezet. Alle leraren kunnen zelf regelmatig reflecteren aan de hand van deze kijkwijzer. De daltoncoördinator kan het instrument gebruiken bij het begeleiden en coachen van collega s. Ook kunnen leerkrachten het instrument inzetten bij collegiale consultaties. Collega s van andere scholen kunnen het instrument gebruiken bij een bezoek aan onze school. (bijlage B) 25

27 9.3 Daltonontwikkelingsplan Wereldwijd is het daltononderwijs continu in ontwikkeling. Om de daltonontwikkeling van de Nederlandse daltonscholen te waarborgen is de Nederlandse dalton Vereniging (NDV) in het leven geroepen. Scholen en sinds kort ook kinderdagverblijven worden regelmatig gevisiteerd door een visitatieteam opgesteld door de NDV om een advies uit te brengen over een licentieverlening of licentieverlenging. Onze school is in 2011 voor het laatst gevisiteerd en heeft toen een licentieverlenging gekregen voor 5 jaar. Aan de hand van de visitatie is een visitatieverslag opgesteld met daarin aanbevelingen voor de daltonontwikkelingen binnen de school. Dit verslag is te vinden op de netwerkschijf van onze school. (of als bijlage?) In 2013 is er nieuw format voor het visitatieverslag in het leven geroepen door de NDV. Wij hebben dit document gebruikt als evaluatiedocument. Per kernwaarde worden er indicatoren beschreven op leerling-,leraar- en schoolniveau. Op basis van deze indicatoren hebben wij vastgesteld waar we als school trots op zijn en op welke punten er nog winst te behalen is. Dit verslag is ook te vinden op de netwerkschijf van onze school. De daltoncoördinator en de directeur stellen in overleg met het team op basis van de aanbevelingen van de vorige visitatie en op basis van de evaluatie van de daltonindicatoren een aantal actiepunten op. Deze lijst met actiepunten wordt voortdurend aangevuld, doordat er bijvoorbeeld door het bijwonen van regionale netwerkbijeenkomsten nieuwe ideeën worden aangedragen en nieuwe inzichten worden verworven door individuele of teamstudies, door situaties uit de dagelijkse praktijk of door visitaties van daltoncollega s van andere scholen. Ook deze actielijst is te vinden op onze netwerkschijf. Er is bewust gekozen om deze documenten niet toe te voegen aan dit daltonboek, omdat wij dit daltonboek vooral willen inzetten als een soort van handboek van de werkwijze van onze school. De visitatieverslagen vormen voor ons opzichzelfstaande documenten. In dit daltonboek wordt alleen iets gewijzigd als er een wijziging plaatsvindt in de werkwijze. De actielijst is continu aan wijzigingen onderhevig. Om toch een beeld te geven van onze actuele aandachtspunten staat hieronder een schema met de basisactiepunten van het huidige schooljaar. Basisschema met actiepunten voor het schooljaar : Zelfstandigheid/verantwoordelijkheid Wat? Wie? Wanneer? Gerealiseerd? Leerling- /leraarniveau: Eigenaarschap van leerlingen vergroten door op basis van resultaten van instaptoetsen gerichte instructie aan te bieden. En keuzevrijheid geven in het volgen van instructies. Daltonwerkgroep start met pilot November 2016 Effectiviteit/doelmatigheid Wat? Wie? Wanneer? Gerealiseerd? Leraarniveau: Daltonboek iedere bouwvergadering als leesopdracht geven. Keuzewerkideeën uitwisselen. Bouwcoördinatoren Vergaderingen Samenwerken Wat? Wie? Wanneer? Gerealiseerd? Leraarniveau: Werkgroep SCL Studiedag 26

28 Het Structureel Coöperatief Leren nog meer inbedden in onze lessen. (motiverende workshop door expert) Januari 2017 Schoolniveau: Mogelijkheden bekijken voor een samenwerking met scholen, kinderdagverblijf en andere maatschappelijke instanties voor de oprichting van een Integraal KindCentrum Directie Oriënterende gesprekken in 2016 (op langere termijn) Schoolniveau: Samenwerking met Primato School: Dalton Hengelo Zuid. Reflectie/evaluatie Directie en Daltoncoördinator Contactlegging Oktober 2016 Wat? Wie? Wanneer? Gerealiseerd? Leerling- /leraarniveau: Vernieuwen van het rapport en daarin ook een reflectieblad van leerlingen opnemen. Werkgroep rapport Start september 2016 tot Januari 2017 Februari 2017 Leraarniveau: Oriënteren op inzet reflectiemethoden Daltoncoördinator start dit op Borging Wat? Wie? Wanneer? Gerealiseerd? Schoolniveau: Het schoolplan aanpassen en daarin de Daltonaspecten belichten. (Dalton op website en Facebook). Directie, IB, ICT-er Start september

29 10. Bijlagen A. Doorgaande lijn per kernwaarde 28

30 middelen doelen Tussendoelen vrijheid en verantwoordelijkheid eind groep 2 eind groep 4 eind groep 6 eind groep 8 Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 10 min. Ik kan zelf kiezen welke activiteit ik wanneer ga doen. Ik kan plannen op het keuzebord. Ik kan eigen werk- of speelplek kiezen. Ik vraag zelf om hulp. Ik kan zelf materialen pakken en opbergen. Ik kan zelf bepalen wanneer ik naar de wc ga. Ik kan de klassenregels hanteren. Ik kan verantwoordelijkheid dragen voor mijn rol in de groep. Ik kan opkomen voor mezelf. Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 20 min. Ik kan taaktijd zelf invullen. Ik kan plannen op de taakbrief. Ik kan hulp bieden. Ik kan mijn la netjes houden. Ik kan kasten netjes houden in het lokaal. Ik kan deels mijn eigen werk corrigeren. Ik heb de vrijheid van materiaalkeuze. Ik kan samenwerken met een maatje, Ik kan deels zelf klassenregels samenstellen. Ik kan reflecteren op mijn handelen. Ik kan eigen keuzetaak kiezen. Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 45 min. Ik kan samenwerken met een groepje. Ik kan werk corrigeren. Ik kan werk van klasgenoten beoordelen (boekpresentatie e.d.). Ik kan hulp vragen buiten de klas. Ik kan gangen, hal en schoolplein netjes houden (aangestuurd door leerkracht). Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 1,5 uur. Ik kan als tutor fungeren. Ik houd de leefomgeving netjes. Ik kan eigen huiswerk organiseren. Ik kan met een agenda werken. Ik ben verantwoordelijk voor eigen gecorrigeerd werk. Ik kan zelf deelname aan instructie bepalen. zelfst. werkblok groot picto s methode taakbord pompom/schatkist kieskast handelingswijzers timetimer zelfst. werkblokje taakbrief dagprogramma op whiteboard halpas taaktijd teambox cheftaken kopieerpas agenda 12 september 2016

31 middelen doelen Tussendoelen zelfstandigheid eind groep 2 eind groep 4 eind groep 6 eind groep 8 Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 10 min. Ik kan na instructie zelfstandig opdrachten uitvoeren. Ik kan zelfstandig werken zonder direct toezicht van de leerkracht. Ik werk met zelfcorrigerende materialen. Ik kan handelingswijzers hanteren. Ik kan hulp aan maatje of leerkracht vragen. Ik weet wat te doen als ik klaar ben. Ik kan plan- en kiesbord gebruiken. Ik kan 3 werkjes plannen. Ik kan zelf materialen pakken en opruimen. Ik kan me zelf aan- en uitkleden en naar de wc gaan. Ik kan strikken. Ik durf nee te zeggen. Ik durf anderen te helpen. Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 20 min. Ik kan de regels van zelfstandig werken toepassen. Ik kan eenvoudige opdrachten zelfstandig corrigeren. Ik kan een taakbrief inplannen. Ik kan zelf taakbrief bijhouden en afkleuren. Ik kan cheftaken uitvoeren. Ik kan kasten netjes houden in het lokaal. Ik kan mijn la netjes houden. Ik kan omgaan met conflicten. Ik kan zonder begeleiding naar de klas. Ik kan zelf de computer opstarten. Ik kan werken in verschillende ruimtes. Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 45 min. Ik kan een werkplek kiezen. Ik kan kleine problemen oplossen. Ik ben medeverantwoordelijk voor orde en netheid in de klas, op school en op het plein. Ik kan zelfstandig naar school. Ik kan de rust bewaren, ook als de leerkracht niet aanwezig is. Ik kan zelfstandig groepen maken waarin effectief gewerkt wordt. Ik kan goede hulpvragen bedenken en stellen. Ik kan een spreekbeurt voorbereiden. Ik kan zelfstandig kopiëren/ printen. Ik kan hulp aan maatje, groepje, klas vragen. Ik kan omgaan met uitgestelde aandacht gedurende 1 uur. Ik kan prioriteiten stellen t.a.v. de taak. Ik kan zelf beoordelen of ik hulp of instructie nodig heb. Ik kan problemen oplossen. Ik kan mijn agenda bijhouden. Ik kan omgaan met huiswerk. Ik kan informatie verzamelen om van te leren. Ik kan zelf werkvormen bepalen. Ik kan klasgenoten aanspreken op werkhouding. observaties planbord picto s zelfst. werkblok groot timetimer handelingswijzers kieskast zelfst. werkblokje dagprogramma op whiteboard nakijkboekjes taakbrief teambox computer wisbordjes halpas kopieerpas wie, wat, door wie -schema agenda 30

32 SCL-structuren organisatie doelen Tussendoelen samenwerken eind groep 2 eind groep 4 eind groep 6 eind groep 8 Ik kijk medeleerling aan. Ik luister naar medeleerling. Ik laat medeleerling uitpraten. Ik kan ongericht hulp vragen ( Ik snap het niet ). Ik noem anderen bij de naam. Ik geef een ander de kans om mee te doen. Ik spreek verstaanbaar. Ik accepteer de inbreng van een ander. Ik kan meewerken aan een groepsopdracht. Ik deel materiaal met klasgenoten. Ik voer opdrachten uit samen met een maatje. samenwerken in de hoeken ontwikkelingsmateriaal spelletjes en spellessen maatjeswerk Beurtgooi Binnen-buitenkring Genummerde koppen bij elkaar Mix en koppel Mix-tweetal-gesprek Tweegesprek op tijd Tweepraat Zoek iemand die Tweetalcoach Ik stel vragen aan een ander. Ik reageer op wat een ander zegt. Ik herhaal af en toe wat iemand zegt. Ik moedig een ander aan om mee te doen en te denken. Ik kan complimenten geven. Ik vraag hulp en bied hulp aan. Ik help anderen zonder voor te zeggen. Ik werk met het hele groepje samen. Ik kan werken in een zelfgekozen groep. Ik kan gericht hulp vragen. Ik kan vragen stellen aan medeleerlingen. Ik kan samenvatten wat de ander zegt. Ik kan de verschillende rollen in groepswerk onderscheiden. teambox werken met oogmaatjes werken met schoudermaatjes Tweetalcheck Tafelrondje per tweetal Mix en ruil Tweevergelijk Zoek de valse Waar of niet Ik herhaal af en toe wat iemand zegt. Ik vraag de ander hardop mee te denken. Ik moedig de ander aan om mee te doen. Ik maak ondersteunende opmerkingen naar anderen. Ik kan werken in een aangewezen groep. Ik kan hulp geven binnen de eigen groep. Ik kan discussiëren op basis van eigen mening. Ik weet wat eigen sterke rol in groepswerk is. Ik draag samen met andere kinderen verantwoordelijkheid voor het leerproces en eindproduct. samenwerken met leerlingen uit andere groepen begeleiden van leerlingen uit lagere groepen (tutor) Laat zien Ik kan hulp geven buiten de eigen groep. Ik kan me verplaatsen in de mening van een ander. Ik kan feedback geven. Ik combineer verschillende ideeën. Ik kan problemen bespreekbaar maken. Ik kan verantwoordelijkheid dragen voor de eigen rol in de groep. Ik kan discussiëren op basis van argumenten en verschil van mening accepteren. Ik weet wat de sterke rollen van anderen zijn in groepswerk. Ik ben bereid een andere rol in groepswerk te spelen. 31

33 middelen doelen Tussendoelen reflectie eind groep 2 eind groep 4 eind groep 6 eind groep 8 Ik kan vooraf bedenken wat ik ga doen. Ik kan zeggen hoe het gaat tijdens de activiteit wanneer de leerkracht het vraagt. Ik kan aan het eind van de dag aangeven welke activiteiten leuk/niet leuk waren en waarom. Ik kan werkjes samen met de juf/meester nakijken. Ik kan aangeven hoe ik me voel en waarom ik me zo voel. Ik kan inschatten of ik een opdracht kan uitvoeren. Ik kan aangeven wat ik van een taak vind. Ik kan vertellen aan mijn juf of mijn werkje gelukt is. Ik kan vertellen of ik een werkje moeilijk of makkelijk vond. Ik kan vertellen hoe het samenwerken/samenspelen is gegaan. klassengesprek taakbrief Ik kan vooraf bedenken wat ik ga doen, met welke materialen en met wie en waar. Ik kan aan het eind van de dag aangeven hoe een activiteit verliep, wat wel/niet goed ging en waarom. Ik kan mijn werk nakijken en beoordelen wat moeilijk ging. Ik kan een ander een vraag stellen of compliment geven. Ik kan reflecteren op gedrag en dit zo nodig bijstellen. Ik kan verwoorden wat het doel is van de les/taak. kan mezelf doelen per dag stellen. Ik weet hoe ik hulp moet vragen. Ik kan de planning bijstellen als dat nodig is. Ik kan vertellen wat ik geleerd heb. Ik kan na het nakijken beslissen of ik hulp moet vragen aan de juf. Ik kan aangeven waarom het samenwerken wel/niet goed gaat. doelen op de taakbrief smileys Ik kan mijn eigen leerdoelen opstellen. Ik kan reflecteren op gestelde leerdoelen en aangeven of deze wel of niet behaald zijn. Ik kan leerpunten bedenken voor de volgende keer. Ik kan verwoorden wat mijn kwaliteiten. Ik kan vooraf en tijdens de opdracht aangeven of hulp nodig is en in welke vorm. Ik kan een oplossing bedenken als het niet goed gaat. Ik kan verbeterpunten aangeven n.a.v. het nakijken. Ik kan vertellen wat ik geleerd heb. Ik kan reflecteren op gestelde leerdoelen en benoemen of deze wel of niet behaald zijn. Ik kan verbeterpunten aangeven. Ik kan aangeven hoe het geleerde toegepast kan worden in andere situaties. Ik kan overzien wat er van mij wordt verwacht binnen een taak: materiaal, tijd en doel en denk hier van te voren goed over na. Ik kan bedenken wat ik nodig heb wanneer mij iets niet lukt. Ik kan inschatten of instructie/hulp nodig is. Ik kan per week plannen in een agenda. Ik kan aangeven of mijn doel bereikt is. Ik kan aangeven of ik nog meer verrijking van de stof nodig heb. 32

34 B. Kijkwijzer Korte toelichting op het gebruik van de kijkwijzer: De kijkwijzer is een instrument dat bedoeld is om de doorgaande lijn van ons daltononderwijs te waarborgen. Op de kijkwijzer staan aspecten die direct zichtbaar zijn in de klaslokalen. Het invullen van de kijkwijzer dient bij een klassenbezoek als eerste stap om met elkaar in gesprek te gaan over het gebruik van de daltonaspecten. Daarnaast kunnen leerkrachten hem gebruiken als checklist voor de invulling van het daltononderwijs in hun klas. Het laatste gedeelte van de kijkwijzer wordt gevormd door de daltonindicatoren voor leerkrachten. Leerkrachten kunnen dit gebruiken als reflectie op eigen handelen of tijdens een consultatiebezoek bij een collega. Klasinrichting Dagkleuren O V opmerkingen De dagen van de week worden aangegeven met een dagkleur, zichtbaar in het lokaal. Dagritme O V opmerkingen De dagstructuur wordt zichtbaar gemaakt via de dagritmekaarten (groep 3 t/m 8 op het rechter whiteboard, naast het digibord). In de combigroepen is er voor beide groepen een apart rooster te zien. De dag start met een inloopmoment. Routines, handelingswijzers en symbolen O V opmerkingen Er hangt een handelingswijzer voor het omgaan met hulpvragen in groep 3 t/m 8. De leerlingen gebruiken het leerlingblokje. Dit ligt bij taakwerk altijd op tafel. Er hangt een stoplicht in de klas met een rode en groene kant om het toegestane geluidsniveau en de beschikbaarheid van de leerkracht aan te geven. In groep 6, 7 en 8 is de hulpvragenlijst kinderen helpen kinderen zichtbaar in de klas (wie, wat, wanneer). Er hangt een handelingswijzer voor het omgaan met conflicten (4-stappenplan) in de groepen 1 t/m 4. De leerkracht maakt de leerlingen d.m.v. een timetimer duidelijk hoeveel tijd nog beschikbaar/planbaar is. Er zijn voor iedere klas halpassen. Leerlingen werken, vanaf groep 3, alleen op de gang met een halpas. Een leerling mag kopiëren of printen als hij een kopieerpas bij zich heeft. Er hangt een maatjes- en cheftakenbord in de klas. Overzichtelijkheid/netheid O V opmerkingen De klasinrichting is netjes en overzichtelijk. De instructietafel staat in de klas en het gebruik hiervan is duidelijk bij de leerlingen. Het klaslokaal is een leerrijke omgeving. De kinderen zitten in vaste teams van 4 of 5 en elk team en elke leerling heeft een nummer. Op elke teamtafel staat een teambox. 12 september 2016

35 De taakbrief De taken O V opmerkingen In groep 3 t/m 8 wordt er gewerkt met een taakbrief met weektaken. In groep 5 t/m 8 worden de instructiemomenten weergegeven op de taakbrief d.m.v. tijd- en andere symbolen. In combigroepen is er voor beide jaargroepen een taakbrief. Op de taakbrief zijn meerdere differentiatieniveaus zichtbaar d.m.v. grijs gearceerde cellen en een teken met 3 sterren. Kinderen die op een individuele leerlijn werken voor 1 of meerdere vakken hebben een aangepaste (individuele) taakbrief. De leerling kan grotendeels zelf de volgorde van het uitvoeren van de taken bepalen. Op de taak staat minimaal 1 coöperatieve werkvorm vermeld. De leerlingen plannen hun taken op maandag d.m.v. het inkleuren van het hokje met de juiste dagkleur. De leerlingen geven aan dat een taak gemaakt is d.m.v. het inkleuren van het hokje onder af met de juiste dagkleur. Keuzewerk O V opmerkingen Op de achterkant van de taakbrief staat het keuzewerk vermeld. Het keuzewerk varieert aan de hand van de thema s die gedurende het jaar actueel zijn. Het aanbod van het keuzewerk is gevarieerd en biedt ontspanningskeuzewerk, keuzewerk waarbij kennis wordt toegepast, keuzewerk waarbij iets nieuws geleerd wordt en keuzewerk waarbij het reeds geleerde wordt geoefend. Er is ruimte voor leerlingen voor eigen inbreng in het keuzewerk. Het keuzewerk staat wekelijks als taak op de taakbrief voor minimaal 15 minuten. Er is een kieskast aanwezig in de klas. Leerdoelen O V opmerkingen In groep 4 t/m 8 staan de leerdoelen van de leerstof van die week voor rekenen en taal vermeld op de achterkant van de taakbrief om op te reflecteren (+/+-/-). Vanaf groep 3 staat het groepsdoel op de achterkant vermeld om op te reflecteren (+/+-/-). Evaluatie O V opmerkingen Bij de taken wordt d.m.v. een vinkje aangegeven of de taak door de leerling zelf nagekeken moet worden. Op de achterkant staan evaluatievragen gericht op de kernwaardes van Dalton. De taakbrief gaat wekelijks met leerlingen mee naar huis, voorzien van feedback van de leerkracht. - 34

36 Het taak- en kiesbord O V opmerkingen Het bord hangt op een toegankelijke en praktische plek aan de muur. Het taak- en kiesbord zijn voorzien van magnetische naamkaartjes in 2 kleuren, (gr 1 rood, gr 2 roze en geel voor taakbord, beide wit voor kiesbord). De namen op de kaartjes zijn met kleine blokletters getypt in het lettertype comic sans. De taakkaarten zijn voorzien van de corresponderende kleur en een plaatje van het taakwerk. De kieskaarten zijn voorzien van een cijfer dat aangeeft hoeveel kinderen er in die hoek mogen spelen. Op maandag worden de taken voor de gehele week ingepland. De leerlingen worden hierin begeleid door de leerkracht (groep 1: 1 werkje, groep 2: 2 werkjes). De leerlingen werken zelfstandig en met een zachte stem aan hun geplande taak (of kiezen ontwikkelingsmateriaal uit de kast) tijdens de taaktijd, iedere ochtend vanaf 8.30 u. Op maandag is de taaktijd na de eerste kring gepland. De taaktijd (+/- 20 tot 30 minuten) wordt aangegeven m.b.v. de timetimer. De kinderen hangen hun naamkaart bovenin het dakje van het huis, zodra zij klaar zijn met hun taakwerk. Tijdens de speelwerktijd kiezen de leerlingen activiteiten naar eigen keuze op het kiesbord. Er mag tussendoor gewisseld worden. De leerkracht reflecteert met de leerlingen op hun planning. 35

37 Leerkrachtindicatoren Verantwoordelijkheid O V Opmerkingen De leraar kan loslaten en schenkt vertrouwen aan zijn/haar leerlingen. De leraar houdt rekening met verschillen. De leraar begeleidt zijn leerlingen en geeft waar nodig sturing. Zelfstandigheid O V De leraar stelt de leerlingen in staat zelfstandig te werken, zodat zij in hun eigen tempo en op hun eigen wijze kunnen leren. De leraar stimuleert leerlingen initiatieven te nemen en te tonen. De leraar biedt ruim tijd aan leerlingen om zelfstandig te kunnen werken. Samenwerking O V De leraar werkt op respectvolle wijze samen met collega s en leerlingen. De leraar geeft, samen met collega s vorm aan de taak of leertaken. De leraar kan verschillende vormen en niveaus van samenwerken toepassen. Reflectie O V De leraar zet verschillende reflectiemethoden in. De leraar laat leerlingen reflecteren op de samenwerking. De leraar laat leerlingen feedback geven op zijn/haar eigen functioneren. De leraar is in staat om kritisch naar zijn/haar werk te kijken en gebruikt evaluatie, reflectie en feedback van anderen om zich verder te ontwikkelen. Effectiviteit O V De leraar behaalt zijn/haar leerdoelen. De leraar gaat op een efficiënte en verantwoorde wijze om met zijn/haar lestijd. De leraar zorgt voor afwisseling van leeractiviteiten tijdens de les. De leraar stemt de instructie en het leerstofaanbod af op de leerbehoeften en leermogelijkheden van zijn/haar leerlingen. De leraar daagt leerlingen uit het beste uit zichzelf te halen. De leraar geeft leerlingen een uitdagende motiverende taak die past bij het niveau, de interesse en het (werk)tempo van de individuele leerling. De leraar analyseert de leerproblemen van leerlingen die de leerdoelen niet halen. 36

38 C. De taakbrief Voorbeeld taakbrief groep 3 voorkant: Voorbeeld taakbrief groep 3 achterkant: 37

39 Voorbeeld taakbrief groep 4 voorkant: Voorbeeld taakbrief groep 4 achterkant: 38

40 Voorbeeld taakbrief groep 5 voorkant: Voorbeeld taakbrief groep 5 achterkant: 39

41 Voorbeel taakbrief groep 6 voorkant: Voorbeeld taakbrief groep 6 achterkant: 40

42 Voorbeeld taakbrief groep 7 voorkant: Voorbeeld groep 7 achterkant: 41

43 Voorbeeld groep 8 voorkant: Voorbeeld taakbrief groep 8 achterkant: 42