5,5. Samenvatting door een scholier 2719 woorden 4 maart keer beoordeeld

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2719 woorden 4 maart ,5 2 keer beoordeeld Vak Economie 3.1 Inkomen en rondkomen Om elke maand rond te komen met je geld, moet je begroten en budgetteren. - Begroten: het schatten van alle verwachte inkomsten + uitgaven - Budgetteren: zorgen voor evenwicht tussen verwachte inkomsten + uitgaven Arbeidsinkomen (bruto jaarsalaris incl. vakantiegeld en vergoedingen) + Inkomen uit bezit (bijv. rente op spaargeld of inkomen uit kamerverhuur) + Overdrachtsinkomen (bijv kinderbijslag, zorgtoeslag of kinderopvangtoeslag). -/- Belasting (wordt o.a. op je salaris ingehouden) -/- Premies (wordt o.a. op je salaris ingehouden) -/- Overige inhoudingen Vrij besteedbaar inkomen Uitgaven: - huishoudelijke uitgaven: dagelijkse uitgaven voor de boodschappen - vaste lasten: uitgaven die steeds terugkeren (wonen, elektra, gas, verzekering, water, abonnementen etc.) - reserveringsuitgaven: niet regelmatige en/of onverwachte uitgaven (kleding, vakantie, reparatie etc.) Soms hou je in een maand geld over. Reserveer dit voor een maand waarin je geld tekort komt. Begrotingstekort: verwachte inkomsten zijn lager dan de verwachte uitgaven (geld tekort) Begrotingsoverschot: verwachte inkomsten zijn hoger dan de verwachte uitgaven (geld over) 3.2 Sparen en beleggen Spaarmotieven: 1. Uit voorzorg (geld achter de hand voor onverwachte uitgaven) 2. Voor de aanschaf van duurzame goederen (voor bijv. computer, auto) 3. Voor de rente (je krijgt er geld voor van de bank) 4. Om een inkomstendaling op te vangen (als je minder gaat werken bij baby of voor pensioen) Door te sparen kun je nu minder uitgeven, maar door de extra rente kun je in de toekomst meer besteden. Spaarrente is de vergoeding van de bank omdat jij de bank geld leent. Als je de rente niet opneemt, krijg je dus ook weer rente over de eerder ontvangen rente. Spaarsaldo na bijvoorbeeld 3 jaar = (1 + p)³ x beginsaldo Bij 2,5% rente = (1,025)³ x beginsaldo Waar moet je op letten bij het kiezen van een spaarvorm? 1. Is het spaargeld direct opvraagbaar of zet je het voor langere tijd vast? 2. Hoe langer je je spaargeld vastzet, des te hoger het rentepercentage. 3. Hoe hoog zijn de evt. opnamekosten of boeterente als je je geld eerder opneemt dan afgesproken Pagina 1 van 7

2 Hoe meer je spaart, hoe hoger vaak de rente (kunnen de banken meer verdienen). Je kunt ook geld verdienen met beleggen. Dit geeft wel meer risico dan sparen. Voorbeelden van beleggingen zijn aandelen of obligaties. Aandelen - Door aandelen te kopen word je mede-eigenaar van een bedrijf (aandeelhouder). - Aandelen koop je via de bank op de Effectenbeurs. - Door dividend en koerswinst kun je met aandelen geld verdienen. - Dividend = winstuitkering aan aandeelhouders (hierover wordt wel dividendbelasting ingehouden) - Koerswinst = als je het aandeel verkoopt tegen een hogere prijs dan waarvoor je het gekocht hebt. - De koers (prijs per aandeel) kan per dag verschillen (veel vraag > hogere koers, gunstig krantenartikel > hogere koers). - Speculanten willen aandelen goedkoop kopen en tegen een hogere koers weer verkopen. - AEX index is een indexcijfer dat de koersontwikkeling van de belangrijkste aandelen op de Effectenbeurs weergeeft. - Als een bedrijf verliesgevend is, is er nauwelijks of geen dividend uit te keren en kan de koers van het aandeel flink minder waard worden. Bij faillissement ben je al je geld kwijt. Obligaties Een obligatie is een schuldbewijs van een bedrijf of van de overheid (staatsobligatie) waarvoor je een vaste rentevergoeding ontvangt. Je leent dus jouw geld aan een bedrijf of de overheid en je krijgt daarvoor een vaste rentevergoeding, die vaak hoger ligt dan de rente bij de bank. Je weet ook precies wanneer je het geld weer terugkrijgt. 3.3 Kopen en lenen Leenmotieven: 1. Voor de aanschaf van (duurzame) consumptiegoederen bijv. auto 2. Om een tijdelijk tekort op te vangen je zakgeld is op 3. Om calamiteiten (tegenslagen) op te vangen. je rijdt je auto in de prak Lenen kost geld. Krediet is een ander woord voor lening. Effectieve rente: rentepercentage inclusief de kosten die je paar jaar werkelijk betaalt over het geleende bedrag. Dus inclusief bijv. afsluitkosten en administratiekosten. Hoeveel je kunt lenen hangt af van: 1. De hoogte van je inkomen + je maandelijkse lasten 2. Het aantal leningen dat je al hebt uitstaan (dit wordt bij het BKR geregistreerd). Voorbeelden van consumentenkredieten: 1. Persoonlijke lening elke maand een vast bedrag aan rente en aflossing 2. Doorlopend krediet je spreekt met de bank af tot welk max. bedrag je rood mag staan 3. Kopen op afbetaling gespreide betaling: aanbetaling + termijnen. Vaak hoge rente. 4. Huurkoop Vaste termijnbedragen, artikel wordt pas eigendom als alles is betaald 3.4 Huur en verhuur Huurcontract of overeenkomst Schriftelijke of mondelinge afspraak tussen huurder en verhuurder waarin de rechten en plichten van beide partijen zijn vastgelegd. Zo n contract mag niet in strijd zijn met de wet. Om huurders te beschermen, heeft de overheid dwingende en aanvullende rechtsregels opgesteld. Pagina 2 van 7

3 Dwingende huurrecht: hier mag niet van worden afgeweken. Voorbeelden: - koop breekt geen huur - dood breekt geen huur - de verhuurder mag de huur alleen met een geldige reden opzeggen - de huurder mag alleen een overeenkomst voor onbepaalde tijd altijd opzeggen - opzegtermijn voor huurder 1 maand, voor verhuurder minimaal 3 maanden - proeftijd van 9 maanden, pas daarna gaat huurbescherming in - woningwaarderingsstelsel bepaalt de maximale huurprijs (puntensysteem) Aanvullende huurrecht: geldt als huurder en verhuurder geen eigen afspraken hebben gemaakt - de verhuurder moet opleveren in goede staat - de vertrekkende huurder moet opleveren in goede staat - onderhoudsplicht huurder voor klein onderhoud - onderhoudsplicht verhuurder voor groot onderhoud - huurtoeslag. Huurder kan recht hebben op deze overheidsbijdrage. Commerciële verhuurders: bedrijven en particulieren die winst willen maken bij verhuur. Bijvoorbeeld pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Niet-commerciële verhuurders: hoeven geen winst te maken. Meestal woningstichtingen. Vaak is dit bij de goedkopere huurwoningen. Woonruimte is schaars: de vraag naar woonruimte is groter dan het aanbod. Daardoor zijn koopwoningen erg duur. Mensen met een laag inkomen kunnen dat vaak niet betalen. Door huurliberalisatie (bij nieuwe huurwoningen geldt geen maximumhuurprijs meer) zijn ook de huurprijzen van nieuwe woningen sterk gestegen. Hierdoor is een tekort aan betaalbare woningen ontstaan. Gemeentelijke voorschriften - Door woningtekort hebben veel gemeenten woonvoorschriften opgesteld - Je moet een woonvergunning van de gemeente hebben om er te mogen wonen - De gemeente hanteert een urgentielijst van woningzoekenden (bovenaan de meest urgente) - Als je economisch gebonden bent (je werkt in de gemeente) krijg je voorrang - Als je sociaal gebonden bent (je woont er al jaren) krijg je voorrang Leegstandswet Wet die bepaald dat iedere gemeente moet bijhouden welke gebouwen leegstaan. Huizen die lang leegstaan, kunnen tijdelijk te huur worden aangeboden. Dit voorkomt dat de woning gekraakt wordt. 3.5 Koopwoning en hypotheek Een makelaar bemiddelt bij de koop, verkoop, huur of verhuur van een woning. Zij taxeren de waarde, bepalen de vraagprijs, adverteren etc. De beloning voor een makelaar heet courtage. Dit is meestal een vast percentage van de huurprijs of de koopsom. Kosten koper (k.k.) notariskosten en overdrachtsbelasting wordt betaald door de koper Vrij op naam (v.o.n.) deze kosten zijn voor de verkoper. Vaak bij nieuwbouw. Voorlopig koopcontract - overeenkomst tussen koper en verkoper met daarin de afgesproken prijs van de woning en de ontbindende voorwaarde (meestal is dit voorbehoud de lening of de woonvergunning: alleen als dit niet rondkomt, kan de koop niet doorgaan). Officiële koopakte (transportakte) dit is het koopcontract dat officieel door de notaris wordt vastgelegd. Na ondertekening en betaling zorgt de notaris voor inschrijving in het Kadaster. Pas na inschrijving ben je voor de wet Pagina 3 van 7

4 eigenaar van de woning. Hypotheekgever: de eigenaar die zijn huis in onderpand geeft bij bijv. de bank Hypotheeknemer: de financiële instelling die de hypothecaire lening verstrekt. Hypotheekovereenkomst hierin staan de afspraken tussen hypotheekgever en hypotheeknemer over de hoogte van de lening, de rente en de leningsvoorwaarden. Ook hiervan wordt door de notaris een akte opgesteld, de hypotheekakte. Notaris zorgt weer voor inschrijving in het register van het kadaster. Hypotheekvormen 1. Annuiteitenhypotheek vast maandbedrag gedurende gehele looptijd, in het begin veel rente en weining aflossing, aan het einde veel aflossing en weinig rente 2. Lineaire hypotheek maandbedrag wordt steeds lager, vast aflossingsdeel en steeds kleiner wordend rentedeel 3. Aflossingsvrije hypotheek vast maandbedrag dat alleen bestaat uit rente Bij de keuze van een hypotheeklening kun je ook kiezen voor een vast of een variabel rentepercentage. Om het eigenhuisbezit te stimuleren, heeft de overheid de hypotheekrente aftrekbaar gemaakt: wat je aan rente hebt betaald, mag je van je inkomen aftrekken, waardoor je dus minder belasting betaalt. Wel moet je het lagere eigenwoningforfait dan weer bij je inkomen optellen. 3.6 Risico s en verzekeren Financiële nadelen van onverwachte gebeurtenissen kun je verzekeren. Hiervoor betaal je verzekeringspremie. Het totaal aan ontvangen premies gebruikt een verzekeringsmaatschappij voor schade-uitkeringen. Verzekering - polis is het bewijs dat je verzekerd bent - hierin staan het premiebedrag, de verzekerde waarde en de duur van de verzekering - in de polisvoorwaarden staat tegen welke risico s je verzekerd bent en wanneer wel/niet wordt vergoed - eigen risico: dat deel van de schade dat niet wordt vergoed - uitsluitingen: schadegevallen die niet worden vergoed (bijv. schade bij oorlog) Verzekeringen voor onderweg: - aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP) - reisverzekering - bromfiets- en motorrijtuigverzekering (WA, WA-Plus, All Risks). Hoe langer je schadevrij rijdt, des te meer premiekorting kun je krijgen (bonus/malusregeling). Woonverzekering: - opstalverzekering huis + schuur + schutting + serre etc. Meestal verplicht bij hypotheeklening. - inboedelverzekering alles in huis: meubels, tv, gordijnen - levensverzekering bij overlijden kan de hypotheeklening dan worden terugbetaald. Zorgverzekering: - Voor iedereen is een basisverzekering in Nederland verplicht. - Als je meer kosten vergoed wilt krijgen, dan kun je een aanvullende verzekering afsluiten. - De premie bestaat uit 2 delen: - Nominale premie : vast bedrag dat maandelijks aan de verzekeraar wordt betaald - Inkomensafhankelijke premie: wordt door werkgevers op het loon ingehouden Pagina 4 van 7

5 - Mensen met een laag inkomen kunnen zorgtoeslag aanvragen (bijdrage van de overheid) Vraag en antwoord 1. Wat moet je doen om elke maand met je geld uit te komen? Begroten en budgetteren van verwachte inkomsten en uitgaven. 2. Noem enkele voorbeelden van overdrachtsinkomen. Kinderbijslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag. 3. Waaruit bestaat het besteedbaar inkomen: Arbeidsinkomen + inkomen uit bezit + overdrachtsinkomen belastingen premies overige inhoudingen. 4. Hoort een maandelijks bezoek aan de kapper bij huishoudelijke uitgaven of bij de vaste lasten? Bij huishoudelijke uitgaven 5. Waarom worden reserveringsuitgaven zo genoemd? Dit zijn uitgaves die niet regelmatig terugkomen of onverwacht zijn. Hiervoor moet je geld reserveren. 6. Wat is een begrotingsoverschot en wat is verstandig om hiermee te doen? Wanneer de verwachte inkomsten hoger zijn dan de verwachte uitgaves. Het is verstandig dit geld te reserveren voor reserveringsuitgaves of te sparen. 7. Waarom is sparen in een spaarpot niet zinvol? Dan krijg je er geen rente op en kan dus je geld alleen maar minder waard worden door bijv. inflatie. 8. Waarom geven banken meer rente naarmate het spaarbedrag hoger wordt? Als je meer je spaart, kunnen de banken meer geld aan anderen uitlenen en zo meer geld verdienen. 9. Geef een reden waarom mensen sparen om een inkomstendaling op te vangen. Als ouders na de geboorte van een baby minder willen werken. Of sparen voor de oude dag. 10. Wat is het spaarsaldo na 3 jaar bij een inleg van ,- en een rente van 2,5%? 1,025³ x = , Wanneer betaal je boeterente bij een spaarrekening? Als je eerder dan afgesproken je spaargeld wilt opnemen. Dit geldt alleen bij spaarrekeningen waarbij je je spaargeld voor langere tijd vastzet. 12. Wat is een rentenier? Iemand die van de rente kan leven. 13. Welke risico s loop je als je belegt in aandelen? De koers van het aandeel kan dalen, het aandeel is dan minder waard. Als het niet goed gaat met het bedrijf kan de dividenduitkering lager zijn dan normale spaarrente. Als het bedrijf failliet gaat, ben je zelfs al je geld kwijt. 14. Is het beleggersrisico bij obligaties groter of kleiner dan bij aandelen? Kleiner. De rente is vooraf vastgesteld en de koersschommelingen zijn ook kleiner. 15. Wat is de AEX index? Indexcijfer dat het koersverloop van de belangrijkste aandelen op de Amsterdamse Effectenbeurs weergeeft. Het is vaak een graadmeter voor de Nederlandse economie. 16. Noem 4 vormen van consumentenkrediet. Persoonlijke lening, doorlopend krediet, kopen op afbetaling en huurkoop. 17. Wat kun je zeggen over de looptijd van een lening? Deze moet niet langer zijn dan de levensduur van het product. Anders ben je nog aan het afbetalen terwijl je het product niet eens meer hebt. 18. Hoe langer de aflossingstijd van een lening, hoe.. het maandbedrag, hoe.. het bedrag dat je aan rente Pagina 5 van 7

6 betaalt. Hoe Lager het maandbedrag, hoe hoger het bedrag aan rente. 19. Leg uit hoe het kan dat mensen in de problemen kunnen komen bij bijvoorbeeld kopen op afbetaling? De verleiding om te kopen is groot, omdat je in het begin alleen maar een aanbetaling doet. Mensen realiseren zich vaak onvoldoende dat ze daarna nog heel lang moeten aflossen. 20. Wat is het woningwaarderingsstelsel? Voor goedkope woningen gelden maximale huurprijzen. Deze maximale huurprijs wordt bepaald met een puntensysteem. Hoe meer voorzieningen, oppervlak of luxe, hoe meer punten. 21. Noem voorbeelden van groot onderhoud waarvoor de verhuurder meestal verantwoordelijk is. Grote reparaties, buitenschilderwerk, herstel na verrotting van bijvoorbeeld kozijnen, verzakking van de woning. 22. Wat is het verschil tussen dwingende en aanvullende huurrechtsregels? Van dwingende regels mag nooit worden afgeweken. Van aanvullende regels wel, maar alleen als de huurder en verhuurder eigen afpraken hebben gemaakt. 23. Wat betekent dood breekt geen huur? Als de verhuurder overlijdt, nemen de erfgenamen het contract over en de huurder mag blijven wonen. Als de huurder overlijdt, mag de partner in de woning blijven wonen. 24. Wat is het verschil tussen commerciële en niet-commerciele verhuurders? Commerciele verhuurders willen winst maken. 25. Wat is huurliberalisatie en wat zijn de gevolgen daarvan? Als de overheid geen maximumhuurprijzen meer vaststelt en de huurverhoging vrijlaat. Hierdoor zijn huurprijzen gestegen en is er een tekort aan betaalbare huurwoningen ontstaan. 26. Noem twee mogelijke ontbindende voorwaarden in een voorlopig koopcontract. Verkrijgen van een hypothecaire lening. Verkrijgen van een woonvergunning. 27. Welke gegevens worden geregistreerd bij het Kadaster? Gegevens van het onroerend goed en de grond, wie de eigenaar is en de hypotheekgegevens. 28. Noem drie hypotheekvormen. Annuiteitenhypotheek, Lineaire hypotheek, Aflossingsvrije hypotheek 29. Waarom keren verzekeringen niets uit bij nalatigheid? Bij nalatigheid is de kans groter dat er schade ontstaat. Als je je fiets niet op slot zet (=nalatigheid) is de kans groter dat je fiets wordt gestolen. 30. Je laat je mobiele telefoon vallen. Stuk. Kun je deze schade verhalen op de AVP verzekering? Nee, want deze aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren vergoed alleen de schade die je aan anderen toebrengt. 31. Op vakantie wordt je tas gestolen. Bedenk welk bewijsstukken je bij de Nederlandse reisverzekeraar moet indienen om de schade vergoed te krijgen. Allereerst moet je kunnen bewijzen dat je bestolen bent. Dit doe je met een kopie van je aangifte bij de buitenlandse politie. Verder zal de verzekering de rekeningen willen zien van de duurdere artikelen bijvoorbeeld je tas, je portemonnee, je mobiele telefoon, etc. Dit is om het bedrag van de schade te kunnen bepalen. 32. Een deel van de zorgpremie die je moet betalen wordt door werkgevers ingehouden op je salaris en aan de overheid gegeven. Wat betaalt de overheid hiervan? Dit wordt gebruikt voor het betalen van de zorgtoeslag en de ziektekosten voor gratis verzekerde kinderen onder de 18 jaar. Pagina 6 van 7

7 33. Wat is de bonus/malusregeling? Bij motorrijtuigenverzekeringen krijg je korting op de premie (bonus) als je het jaar daarvoor geen schade hebt geclaimd. Hoe langer je schadevrij rijdt, hoe hoger de korting kan worden, max. 80%. Als je wel schade maakt, raak je de korting geheel of gedeeltelijk weer kwijt (malus). 34. Met je scooter schaaf je per ongeluk langs de auto van je buurman. Een kras. Valt deze schade onder de AVP of onder je bromfietsverzekering? Bromfietsverzekering. AVP dekt schade die je aan anderen toebrengt, behalve die je met een auto, motor of scooter hebt veroorzaakt. Pagina 7 van 7