Economische Berichten nr oktober 2015

Transcriptie

1 Economische Berichten nr. oktober UPDATE VOORUITZICHTEN WERELDECONOMIE Wereldeconomie groeit aan twee snelheden De wereldeconomie gaat in door een periode van groeivertraging. De verzwakkende groeidynamiek van de opkomende economieën springt daarbij in het oog. Het mogelijke spoedige einde van het nulrentebeleid van de Fed sinds 8 speelt hierin een rol. Daarnaast hebben grondstoffenexporterende opkomende markten extra te lijden door hun lage uitvoerprijzen. De ontwikkelde economieën daarentegen lijken voorlopig althans hun gunstige conjunctuurontwikkeling te kunnen voortzetten, geholpen door de lage energie- en grondstoffenprijzen. Die zorgden in september opnieuw voor het volledige verdwijnen van de headline-inflatie, maar de onderliggende kerninflatie zowel in de VS als in de eurozone geven aan dat er van een destructief deflatiegevaar geen sprake is. De aarzelende houding van de Fed brengt de ECB ondertussen wel in een lastig parket. Het uitblijven van die eerste Fed-renteverhoging doet de euro voorlopig verstevigen en brengt de ECB zo nog verder weg van haar inflatiedoelstelling van net geen %. We verwachten echter nog dit jaar een einde van het Amerikaanse nulrentebeleid en een sterkere dollar, waardoor de ECB voorlopig haar lopend aankoopprogramma niet hoeft uit te breiden. Groei wereldeconomie vertraagt Recente conjunctuurindicatoren wijzen op een tijdelijke verzwakking van de wereldwijde economische groei. Zo ontgoochelde de netto-banencreatie in de VS in september (met per saldo slechts. nieuwe banen), terwijl ook het cijfer voor augustus neerwaarts werd herzien tot slechts 6.. Niettemin bleef de werkloosheidsgraad stabiel op,%. Dit was ten dele het gevolg van een licht gedaalde participatiegraad. Anderzijds daalde echter ook de ruime definitie van de werkloosheidsgraad, die ook rekening houdt met bijvoorbeeld onvrijwillig deeltijds werkenden. Die maatstaf bereikte %, hetzelfde peil als in. Bovendien blijven de arbeidsmarktcomponenten in de vertrouwensindicatoren voor de niet-verwerkende nijverheid, die belangrijker voor de uiteindelijke werkgelegenheid is dan de verwerkende Recente conjunctuurindicatoren wijzen op een tijdelijke verzwakking van de wereldwijde economische groei. nijverheid, relatief gunstig. Dat laat ons vermoeden dat de arbeidsmarktzwakte slechts een tijdelijke appelflauwte is en dat de werkloosheidsgraad de komende maanden verder zal dalen. Dat stemt overigens overeen met de actuele verwachtingen van de Fed zelf. Ook in de eurozone zet het economisch herstel en de geleidelijke opklaring op de arbeidsmarkt zich voort, zij het met een nog altijd vrij hoge werkloosheidsgraad van %. Ondanks de huidige zwakte van de economische groei in de opkomende economieën steeg de Duitse Ifo-indicator, een belangrijke barometer voor het producentenvertrouwen, in september. In het bijzonder de stijging van de verwachtingscomponent ondersteunt onze visie dat de Europese conjunctuur voldoende robuust is om neerwaartse risico s vanuit de opkomende economieën te weerstaan. Hoewel het nog te

2 Economische Berichten vroeg is om dit volledig in te schatten, gaan we ervan uit dat ook het recente schandaal rond Volkswagen niet van aard is om het huidige gematigde conjunctuurherstel in het gedrang te brengen. Tweedeling De conjunctuurindicatoren van de voorbije weken en maanden wijzen op een verdere groeivertraging in de opkomende markten. Deze verzwakking is vooral het gevolg van twee factoren. Ten eerste zijn er de aanhoudend lage energie- en grondstoffenprijzen, die de grondstoffenexporterende groeilanden treffen. Dat is in het bijzonder het geval voor Latijns-Amerika en Rusland. Een tweede factor is de kapitaaluitstroom uit de opkomende markten als gevolg van de anticipatie van een mogelijke spoedige ommekeer van het rentebeleid van de Fed. Dat leidt tot verzwakkende wisselkoersen, ingevoerde inflatie en uiteindelijk hogere korte- en langetermijnrentevoeten, die op de economische groei wegen. We blijven echter bij ons scenario dat een mogelijke crisis in de opkomende markten niet tot een nieuwe systeemcrisis voor de westerse economieën zal leiden. Bovendien komt de groeivertraging in China niet onverwacht en mogen we de grootteorde ervan niet overschatten (grafiek ). De onderliggende oorzaak van die Chinese groeivertraging ligt nog altijd in de problemen die de Chinese beleidsmakers ondervinden om tot een meer consumptiegedreven groeimodel te komen. Als keerzijde van de medaille blijven de ontwikkelde economieën profiteren van de lage headline-inflatie, als gevolg van de lage energie- en grondstoffenprijzen. Naar onze mening is de bezorgdheid van de ECB over het tijdelijk niet halen van haar inflatiedoelstelling op middellange termijn dan ook licht overdreven. De lage inflatie blijft immers de reële inkomensgroei ondersteunen en verlaagt de energiefactuur voor de bedrijven.,8,6,,,8,6,, Grafiek - Chinese reële bbp-groei in het derde kwartaal stabiel (kwartaal-op-kwartaal in %) Die groeiende tweedeling tussen de ontwikkelde en de opkomende economieën komt zeer duidelijk tot uiting in het producentenvertrouwen voor de verwerkende nijverheid (grafiek ). Die sector sluit nauw aan bij die van de internationale handel. De verzwakkende trend in de ontwikkelde economieën in deze sector is bijgevolg ten minste gedeeltelijk het gevolg van de verzwakkende groei van de internationale handel als geheel (grafiek ). Wanneer we naar de dienstensector kijken (grafiek ), die meer gericht is op de binnenlandse markten, stellen we een gelijkaardige tweedeling tussen ontwikkelde en opkomende economieën vast, maar de groeidynamiek in de westerse economieën is in die sector veel robuuster. Dat stemt overeen met het feit dat de economische groei zowel in de VS als ook (in wat mindere mate) in de eurozone, steunt op de binnenlandse vraag en op de groei van de private consumptie in het bijzonder. We stellen dat ook vast in de aanhoudende verbetering van het producentenvertrouwen in beide economieën. Grafiek - Sentiment in verwerkende nijverheid lijdt onder verzwakkende internationale handel (Markit producentenvertrouwen verwerkende nijverheid, = neutraal peil) 6 Grafiek - Reële groei wereldhandel lager dan vóór de crisis (jaarwijziging uitvoer in %, driemaands voortschrijdend gemiddelde) Jan- Jul- Jan- Jul- Jan- Jul- Ontwikkelde economieën Wereld Opkomende markten - 6 8

3 Economische Berichten Grafiek - Tweedeling tussen ontwikkelde en opkomende markten duidelijk zichtbaar in dienstensector 6 (Markit producentenvertrouwen dienstensector, = neutraal peil) Grafiek - Lage headline-inflatie eurozone volledig toe te schrijven aan de lage olieprijs (jaarwijziging in %) Jan- Jul- Jan- Jul- Jan- Jul- Ontwikkelde economieën Wereld Opkomende markten - -6 Okt- Okt-7 Okt-9 Okt- Okt- Okt- Headline-inflatie (linkse schaal) Olieprijs in EUR (rechtse schaal) Ontwikkelde economieën Opkomende markten Headline-inflatie Wereld weer verdwenen Neutraal peil Zoals al vermeld, steunt de groei van de private consumptie in de ontwikkelde economieën in belangrijke mate op de reële inkomensgroei dankzij de lage inflatie. In september daalde de headline-inflatie opnieuw tot onder nul procent (-,%) in de eurozone en % in de VS. Dat was volledig toe te schrijven aan de lage energieprijzen (grafiek ), vermits de onderliggende kerninflatie in beide economieën hetzij stabiel bleef (,9% in de eurozone), ofwel zelfs toenam (tot,9% in de VS). Wat het toekomstig inflatiepad betreft, zien wij een aantal determinanten aan het werk die ten dele in verschillende richtingen werken. Enerzijds blijven de lage energieprijzen en de overcapaciteit in de wereldeconomie op de inflatie wegen. Tot nader order zullen die energieprijzen laag blijven. Het beperkte opwaartse prijspotentieel werd in de verf gezet toen het Iraanse parlement midden oktober het internationaal nucleair akkoord goedkeurde dat de terugkeer van Iran als belangrijke olie-exporteur binnen de OPEC zal mogelijk maken. Daarnaast oefenen de dalende producentenprijzen in China en andere opkomende economieën, in combinatie met verzwakkende wisselkoersen ten opzichte van de Amerikaanse dollar, een bijkomende neerwaartse druk op de westerse headline-inflatie uit. Anderzijds zal een toenemende vraag naar olie als gevolg van het verwachte conjunctuurherstel in de VS en Europa een bodem leggen voor de olieprijs. We verwachten dat die eind en 6 respectievelijk en 6 Amerikaanse dollar zal bedragen. Die verwachte matige stijging betekent dat ook de headline-inflatie de komende maanden geleidelijk zal toenemen. Bovendien zullen verder dalende werkloosheidsgraden in de VS en Europa, in combinatie met statistische basiseffecten, de inflatie op zijn minst tijdelijk in de buurt van % tillen in het voorjaar van 6. Monetair beleid in de kijker Het verdwijnen van de headline-inflatie in september was volledig toe te schrijven aan de lage energieprijzen. headline-inflatie (links) Olieprijs in EUR (rechts) De belangrijkste obligatierentes daalden tijdens de voorbije maand. Dat was in belangrijke mate het gevolg van dalende inflatieverwachtingen en de beslissing van de Fed om haar rente niet te verhogen in september. De Fed haalde als redenen de potentiële gevolgen voor de VS-economie aan van de groeiverzwakking in de opkomende economieën en het potentiële desinflatoire effect van de dollarappreciatie sinds. We verwachten nog altijd dat de eerste renteverhoging door de Fed in december zal plaatshebben. Dat verwacht de meerderheid van Fed-gouverneuren en we gaan ervan uit dat de zwakkere arbeidsmarktrapporten van de zomer tijdelijk waren. Volgens de Fed zelf is de afwezigheid van headline-inflatie een fenomeen dat langzaam maar zeker zal verdwijnen. De al vermelde onderliggende kerninflatie van,9% is nu al inconsistent met de inflatiedoelstelling van %. ECB in lastig parket De financiële markten verwachten echter meer en meer dat de Fed met haar eerste renteverhoging zal wachten tot het eerste kwartaal van 6. Die ontwikkeling maakt het voor de ECB moeilijker om de inflatie in de eurozone dichter bij haar doelstelling van net onder de % te brengen. Als gevolg van het uitstel van de renteverhoging door de Fed in september apprecieerde de euro tot, USD per EUR, wat zo zorgde voor een bijkomend desinflatoir effect via lagere invoerpijzen. Het risico dat de ECB haar inflatiedoelstelling langer dan verwacht zal missen neemt daardoor toe. Om dat risico te beheersen, is de beleidscommunicatie van de ECB op dit ogenblik in zekere zin het spiegelbeeld van de

4 Economische Berichten marktverwachtingen over het Fed-beleid. De ECB voert een impliciet wisselkoersbeleid, dat indirect de inflatie probeert te beïnvloeden, door duidelijk te maken dat ze klaar en bereid is om haar lopend aankoopprogramma ten belope van 6 miljard euro uit te breiden in volume en duur. Indien de Fed inderdaad haar beleidsrente snel verhoogt (met allicht een zwakkere euro tot gevolg), is een dergelijke uitbreiding van de QE van de ECB onwaarschijnlijk. Indien de Fed daarentegen blijft aarzelen, wordt een dergelijke uitbreiding steeds waarschijnlijker. De ECB voert momenteel via haar communicatie een impliciet wisselkoersbeleid, dat indirect de inflatie probeert te beïnvloeden. Conjunctuurrisico s niet verdwenen Nadat de volatiliteit op de financiële markten de voorbije maanden was toegenomen, daalde ze vrij fors nadat de Fed in september had beslist haar beleidsrente niet te verhogen. Wanneer de Fed echter effectief haar verkrappingscyclus start, zal de volatiliteit allicht opnieuw stijgen, zullen de kapitaalstromen uit de opkomende markten opnieuw toenemen en de groei van kwetsbare opkomende markten onder druk zetten. Als gevolg van onze verwachting van een divergentie van het monetaire beleid tussen de Fed en de ECB, gaan we ervan uit dat de Amerikaanse dollar zal verstevigen ten opzichte van de euro tot circa, USD per EUR eind 6. In deze context is het ook vermeldenswaardig dat de renteverschillen tussen overheidsobligaties van de eurolanden blijven afnemen, ondanks aanhoudende conjunctuuronzekerheden. Landenspecifieke risico s zoals een Grexit of de Portugese verkiezingen zijn afgenomen en we verwachten niet dat de komende Spaanse verkiezingen voor een EMU-relevant risico zullen zorgen. Ondertussen ondersteunt ook de ECB met haar maandelijks aankoopprogramma van 6 miljard euro de afname van de renteverschillen. Ondanks het feit dat het conjunctuurherstel in de eurozone geleidelijk aan kracht wint, blijft de zwakte van de investeringsgroei een risicofactor. In tegenstelling tot de VS-groei, die evenwichtig steunt op de verschillende componenten van de binnenlandse vraag, steunt de groei in de eurozone vooral op de particuliere consumptie en de netto-uitvoer. Ondanks die wat onevenwichtige groeisamenstelling behoort de acute eurocrisis, met risico s zoals een Grexit, volgens ons tot nader order tot het verleden. Zoals al vermeld, zijn de economische gevolgen van het Volkswagenschandaal bovendien allicht te klein om het herstelscenario voor de eurozone ernstig in het gedrang te brengen. Dieter Guffens dieter.guffens@kbc.be

5 Economische Berichten Grafieken Economische activiteit in de OESO (kwartaalwijziging op jaarbasis in %) - 9 Bbp (reëel, linkse schaal) Voorlopende indicator (rechtse schaal) BBP (reëel) Voorlopende indicator Vertrouwen G (standaardafwijking van het LT-gemiddelde) - 9 Ondernemers Consumenten Inflatie (consumptieprijsindex, jaarwijziging in %) Grondstoffenprijzen Ondernemers Consumenten (januari 9 = ) VS Eurozone OESO VS EMU OESO Renteverloop VS (in %) 9 Obligatierente (-jaar) Beleidsrente Fed Obligatierente (-jaar) Beleidsrente Olie (brent, dollar per vat) Industriële Olie metalen (brent, (Economist) dollar per vat) Landbouw Industriële en voeding metalen (S&P GSCI) (S&P GSCI) Landbouw en voeding (S&P GSCI) Renteverloop eurozone (in %) 9 Duitse obligatierente (-jaar) Beleidsrente ECB Obligatierente (-jaar) Beleidsrente

6 Economische Berichten Tabellen Reële bbp-groei Inflatie Beleidsrentes m +6m +m VS,7,,, Eurozone,6,9,, België,,6,, Duitsland,8,,,6 Ierland 6,,,, VK,7,,, Zweden,,6,, Noorwegen,6,,, Zwitserland,6, -, -, Slowakije,,,, Polen,,7 -,8, Tsjechië,,,, Hongarije,,,,8 Bulgarije,8,,, Rusland -,,, 8, Turkije,9, 7, 7, Japan,7,,7, China 6,8 6,,, Australië,,6,8, NIeuw-Zeeland,9,6,6, Canada,,,, Wereld,, - - VS,,,7, Eurozone,,,, VK,,,,7 Zweden -, -, -, -, Noorwegen,7,7,7,7 Zwitserland -, -, -, -, Polen,,,,7 Tsjechië,,,, Hongarije,,,, Roemenië,7,7,7,7 Rusland,, 9, 9, Turkije 7, 7,7 8, 8, Japan,,,, China,6,6,6,6 Australië,,,, Nieuw-Zeeland,7,7,7,7 Canada,,,,7 Wisselkoersen Tienjaarsrentes 9-- +m +6m +m 9-- +m +6m +m USD per EUR,,,, GBP per EUR,7,7,69,68 SEK per EUR 9,8 9, 9, 9, NOK per EUR 9, 9, 9, 8,7 CHF per EUR,8,,, PLN per EUR,,,, CZK per EUR 7,8 7, 7, 7, HUF per EUR 9,,, 8, RON per EUR,,,, BGN per EUR,96,96,96,96 RUB per EUR 7, 7, 7,6 7,6 TRY per EUR,7,6,7,7 JPY per EUR, 6, 7, 8, RMB per USD 6,6 6, 6, 6, USD per AUD,7,68,68,67 USD per NZD,68,6,6,6 CAD per USD,9,,, VS,,,8,8 Duitsland,6,9,, België,87,,, Ierland,7,,,7 VK,8,,, Zweden,6,,, Noorwegen,6,9,, Zwitserland -,,,, Slowakije,8,,, Polen,7,7,9, Tsjechië,6,,, Hongarije,,,,6 Bulgarije,,,, Rusland,,,, Turkije 9,8,,9, Japan,,,,6 China,,,, Australië,6,,, Nieuw-Zeeland,,7,, Canada,7,8,, Onze webstek houdt u op de hoogte van alle analyses en vooruitzichten van de KBC-economisten. Voor vragen i.v.m. de inhoud van deze publicatie kunt u terecht bij: Dieter Guffens () () dieter.guffens@kbc.be Verantwoordelijke uitgever: Dieter Guffens, Havenlaan, B-8 Brussel Correspondentieadres & abonnementenbeheer: KBC Groep NV, SOM, Havenlaan, 8 Brussel, economic.research@kbc.be Deze publicatie komt tot stand op de strategie-afdeling van KBC Groep. Noch de mate waarin de voorgestelde scenario s, risico s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit zullen tot uiting komen, kunnen worden gewaarborgd. De prognoses zijn indicatief. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies conform de Wet van 6 april 99 inzake secundaire markten, het statuut van en het toezicht op beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs. KBC kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan. Alle historische koersen, statistieken en grafieken zijn actueel tot en met 9 oktober, tenzij anders vermeld. De beschreven meningen en vooruitzichten zijn die zoals ze gelden op 9 oktober.