Boekverslag door S woorden 12 april keer beoordeeld. Nederlands. 1. Wat is literatuur?

Transcriptie

1 Boekverslag door S woorden 12 april keer beoordeeld Vak Nederlands 1. Wat is literatuur? Inleiding: Lectuur: alles wat mensen lezen, zoals: - kranten - romans - studieboeken - tijdschriften - handleidingen - gedichten Lectuur kun je onderverdelen in twee groepen: 1. Fictie: dit gaat over onderwerpen die door een schrijver geheel of gedeeltelijk verzonnen zijn. Tegelijkertijd kunnen ze ook naar de werkelijkheid verwijzen, zoals naar menselijke karakters, maatschappelijke situaties, bestaande plaatsen of historische gebeurtenissen. 2. Non-fictie: dit gaat over onderwerpen die echt bestaan of gebeurtenissen die echt gebeurd zijn. Bijvoorbeeld een nieuwsbericht, gebruiksaanwijzing, studieboek en een schriftelijke uitnodiging. Fictie is een ander woord voor Literatuur. Literatuur: een verzamelterm voor alle soorten teksten: - verhaalvorm - gedichtvorm - toneelvorm Van sprookjes tot romans, van liedjes tot chansons, van kluchten tot tragedies. 1e werkelijkheid: de feiten. 2e werkelijkheid: eigen persoonlijke ervaring en opvattingen. 3e werkelijkheid: de werkelijkheid die je als lezer uit de tekst haalt. Schrijver en lezer: Literatuur is een vorm van communicatie: Er is een zender (de schrijver) Door middel van een medium (tekst) communiceert met de ontvanger (lezer) Pagina 1 van 14

2 Schrijverstekst: een auteur schrijft zijn teksten vanuit zijn eigen leefwereld. Hij maakt zijn werk met zijn eigen, persoonlijke ervaringen en opvattingen. Het resultaat hiervan is de schrijverstekst. Lezerstekst: je persoonlijke opvatting over de tekst. Door de tekst worden bepaalde situaties gedachten en gevoelens bij je opgeroepen. Je schrijft als het ware het boek mee, terwijl je aan het lezen bent. Literatuur en maatschappij: Geëngageerde auteurs: de auteurs willen op een persoonlijke manier maatschappelijke problemen blootleggen. Ze willen bij de lezer een kritische houding ten opzichte van de maatschappij bewerkstelligen. Amusementschrijvers: de auteurs willen de lezer juist afleiden van de maatschappelijke problemen. Hun teksten hebben een escape-functie: ze laten de lezer tijdelijk ontsnappen. De zwarte lijst: Boeken werden op de zwarte lijst geplaatst omdat men vond dat ze een slechte invloed zouden hebben. In 1989 raakte de islamitische wereld in grote opschudding door het boek De duivelsverzen van de Engelse schrijver Salman Rushdie. Men vond het boek beledigend voor de godsdienstige gevoelens van de islamieten. Literatuur en kunst: Een kunstwerk (muziekstuk, schilderij, beeld, gebouw, literaire tekst, film) is een uniek werkstuk, totstandgekomen door allerlei, vaak heel toevallige omstandigheden en vervaardigd door een individu of groep. Kunst roept bepaalde individuele reacties op: - persoonlijke gevoelens - herinneringen Samengevat zijn er dus verschillende manieren om kunst te uiten. Toch roept kunst een vraag bij je op: Wat is goede kunst? De argumenten hiervoor bij een literaire tekst/het werk in het algemeen: Men vindt het werk mooi Men is het eens met de morele waarden Men vindt dat het de werkelijkheid goed weergeeft Men vindt het werk knap gemaakt Men waardeert de bedoeling die uit het werk spreekt. Lezer en mening. Er zijn verschillende overwegingen om een tekst te waarderen: Herkenning: - aspecten van het eigen leven van de lezer. - wensen/dromen van de lezer. - politieke/geloofsovertuiging van de lezer. Pagina 2 van 14

3 - liefde voor een van, een vrouw, de natuur, mooie dingen. Overige criteria: - meevoelen met de gevoelens in de tekst. - de tekst is mooi geschreven. - je bent het eens met de mening van de schrijver - de wereld in het boek spreekt je aan. - de tekst is goed opgebouwd. - het thema van de tekst spreekt je aan. Literatuur met een grote L en een kleine l. Als lezer bepaal je zelf of het gaat om literatuur met een grote L of een kleine l. Tot Literatuur behoren de teksten die niet alleen waarde hebben als ontspanningen plezierig tijdverdrijf, maar ook nog op een andere manier belangrijk zijn: -een boek dat je ontroerd heeft en dat je nog wel eens een keer wilt lezen. -een boek dat zo goed is dat je bij herlezing weer allerlei nieuwe dingen in het verhaal ontdekt. -een boek dat je aan het denken gezet heeft over een onderwerp, dat een tijd in je hoofd blijft hangen. Tot literatuur behoren de teksten die voor jou alleen waarde hebben als ontspanning. Ze dienen vooral om bij te ontspannen, veel diepgang zit er meestal niet in. Er blijft naderhand ook weinig van hangen. 3. Proza Inleiding: Proza: de verzamelnaam voor literaire teksten in verhaalvorm. De meest gebruikte criteria voor de indeling van verhalen zijn: -de vorm -de omvang -de inhoud -de schrijfstijl -waar of de manier waarop een verhaal verschijnt Volksverhaal: Volksverhalen behoren tot de oudste en bekendste verhaalgenres. Volksverhalen met een historische achtergrond > legende, sage Gefantaseerde volksverhalen: mythen, parabels fabels en sprookjes. Legende: in een legende geven de mensen een voorbeeld of steun voor hun leven. Doel van het legende: het versterken van de godsdienstzin. Hoofdrolspelers zijn: christelijke heiligen, Boedha, Mohammed of de indiaanse Hiawatha. Sage: een oude volksvertelling die een historisch gegeven verklaart. Magie en boven natuurlijke krachten spelen vaak een rol. Voorbeelden: Pagina 3 van 14

4 - duivel- en geestensagen (over spoken) - toversagen (over tovenaars en heksen) - verklarende sagen (die namen van plaatsen of streken verklaren) - historische sagen (over rovers en oude gebouwen) - heldensagen (Karel de Grote, koning Arthur) Mythe: verhalen over goden en halfgoden uit de natuursgodsdiensten van een volk. De verhalen geven een verklaring voor verschijnselen die de mens niet kon verklaren. Voorbeelden: - het ontstaan van de wereld, haar vorm en haar natuurkrachten. - de schepping van de mens. De mythe geeft een volk ook een basis voor zijn geschiedenis, zijn ontstaan: de mythelogie bevat altijd een soort scheppingsverhaal. Sprookje: zeer oude verhalen, die van generatie op generatie zijn doorverteld. Later kregen de sprookjes een opvoedende functie. Een belangrijk kenmerk van een sprookje is dat een zwakke of arme hoofdpersoon een sterke of rijke slechterik overwint. Structurele en inhoudelijke kenmerken zijn: - vage aanduiding van tijd en plaats. - vaste uitdrukkingen (er was eens.. en ze leefden nog lang en gelukkig) - ongebreidelde fantasie (toverkracht) - wreedheden zijn geen uitzondering - het taboe en het doorbreken daarvan (roodkapje die niet van het pad mag afwijken) - een voudig taalgebruik Fabel: korte anekdotische verhalen over dieren. Ze dienen om praktische levensles over te brengen. Dieren hebben menselijke eigenschappen, gebeurtenissen zijn verzonnen. Fabels komen over de hele wereld voor: - Europa: de vos (Reynaert) - West-Afrika: de spin (Anansi) - Indonesie: de kantjil (dwerghertje) - Noord-Amerika: de coyote (prairiwolf) Bekende fabelschrijver is Jean de la Fontaine (zeventiende eeuw) Parabel: (Gr. Gelijkenis) heeft als doel de toehoorder te overtuigen van een andere mening of houding. De fabel geeft vaak een bekende waarheid, een parabel geeft juist een niet vanzelfsprekende conclusie, maar wil nieuw inzicht bijbrengen. Het taalgebruik is verheven. Voorbeeld van een parabel is de barmhartige Samaritaan. Van anekdote tot roman: Hier volgt een indeling naar lengte: Pagina 4 van 14

5 Anekdote: het kortste verhaaltype, vaak humoristisch of opmerkelijk, de schrijver vermeldt slechts de kern van het verhaal. Kort verhaal: onspronkelijk voor tijdschriften geschreven verhalen, één tot twintig bladzijden, de beschreven gebeurtenis staat cantraal. Kenmerken: - meestal één hoofdpersoon - één gebeurtenis - eenvoudige opbouw, geen bijzaken - meestal geen inleiding, vaak is de gebeurtenis al begonnen - verrassend einde Novelle: (Lt. Nieuwtje) zit tussen kort verhaal en roman in, de meeste tellen niet meer dan honderd bladzijden. - één plaats van handeling - geen uitvoerige karaktebeschrijvingen - zo weinig mogelijk verhaalfiguren Roman: uitgebreid verhaal waarin de daden en gedachten van de hoofdfiguren worden beschreven. Soorten romans: - Ridderroman/avonturenroman: beschrijving avonturen hoofdfiguur. - Schelmenroman: beschrijving slimme, meestal vrijgevochten fortuinzoekers - Psychologische roman: uitbeelding geestesleven neemt belangrijke plaats in beslag - Zedenroman: goede/slechte leef- en denkwijze spelen grote rol, opvoedende taak - Historische roman: speelt in de geschiedenis, vaak avontuurlijk. Boeiende geschiedschrijving. - Streekroman: regionale roman, speelt in provinciale omgeving, geeft geromantiseerd beeld van de omgeving. Literatuur in de journalistiek: Cursiefje: uitgewerkte anekdote, in dag- en weekbladen, de stijl is vlot en los. De scrijver kan met weinig woorden veel zeggen over allerdaagse onderwerpen met nadruk op sfeerbeschrijving en humor. Column: combineert de eigenschappen van een cursiefje met een artikel uit de journalistiek. Vaste plaats in een krant. Inhoud sluit aan bij actualiteit. Polemiek: verzameling teksten waarin een aanval wordt ondernomen op personen, zaken of opvattingen. Spottende, satirische stijl. Reisverhaal: lezer wordt meegenomen op een reis, met beschrijvingen van indrukken, landschap, volk, belevenissen, cultuur enz. Recensie: geeft commentaar op literaire werken. Beeldverhalen: Tekststrip: de tekst en tekeningen zijn gescheiden, meestal is de tekst belangrijker dan de tekeningen. Ballonstrip: de tekst en het beeld zijn allebei belangrijk, de tekst staat in ballonnetjes. Hierop lijkend maar van mindere kwaliteit: fotostrip. De ballonstrip is populairder dan de tekststrip. Pagina 5 van 14

6 Tekstloze strip: de taal ontbreekt, over het algemeen een kortere strip, komt vooral in kranten voor. Cartoon: een cartoon of spotprent probeert door overdrijving van bijvoorbeeld karaktertrekken of uiterlijkheden iets of iemand belachelijk te maken. Overige vormen van literaire proza: Brievenboeken: brieven die in een boek gebundeld zijn uitgebracht. (Gerard Reve) Dagboeken: dagboeken die zijn uitgebracht, bijvoorbeeld - het dagboek van Anne Frank - Hans Warren - C. Buddingh. Biografie en autobiografie: in een biografie wordt het leven van iemand anders beschrevenwaarbij de auteur erna streeft de werkelijkheid zo dicht mogelijk te benaderen. In een autobiografie wordt het eigen leven beschreven. 4. Verhalen lezen Spanning: Middelen die de aandacht van de lezer vasthouden: - Schrijver stelt de ontknoping van een misdaadverhaal voortdurend uit. - Schrijver kan de lezer een kennisvoorsprong geven. - Schrijver kan kennisachterstand geven (bv. In een verhaal lang onduidelijk zijn wie de moordenaar is) - In een humoristisch doseert de schrijver de humor zorgvuldig. - De meest klassieke spanningverwekkende techniek is het scheppen van bijzondere situaties en verhaalfiguren. (Bij ongewone situaties: afdaling in Griekse onderwereld of na een schipbreuk aanspoelen op een onbekend eiland. Bij ongewone verhaalfiguren: draken, aliëns en mensen met zeer eigenaardige eigenschappen.) Basiselementen van een verhaal: 3 basiselementen voor ieder verhaal : - ruimte (de ruimtes, plaats en tijd, waarin de verhaalfiguren zich bewegen) - verhaalfiguren (mensen of dieren die een rol spelen in het verhaal) - situaties (de verwikkelingen waarin de hoofdfiguren verzeild raken) De basiselementen bepalen samen de handeling (= ook plot, intrige) + thema. Informatieve opening: de schrijver introduceert zijn personages en de plaatsen waar zijn verhaal zich gaat afspelen. Opening in de handeling: als er al heel wat gebeurd is, als je begint aan een verhaal. Verschil gesloten en open einde à Bij een open einde is nog niet alles opgelost en bij een gesloten einde zijn de tekst en het verhaal op hetzelfde moment geëindigd. Pagina 6 van 14

7 Verschil chronologisch en niet chronologisch à Als de schrijver zich niet aan de volgorde van de tijd houd is het niet chronologisch, als hij het wel doet ( gisteren-vandaag-morgen) dan is het chronologisch. Flashback à terugblik in de tijd. Flash forward à iets in de toekomst. Als je weinig meemaakt in een langere periode en dat samenvat in enkele zinnen is dat tijdversnelling. Als er iets heel boeiends gebeurt en dat word heel gedetailleerd verteld is het tijdvertraging. Verhaalfiguren: Een verhaalfiguur word neergezet door het beschrijven van: - uiterlijke kenmerken - innerlijke kenmerken - handelingen Karakters, types en karikaturen: Als een verhaalfiguur uitgebreid beschreven word heet dat round character. Als slechts bepaalde kenmerken van een figuur beschreven word heet dat flat character. Het overdrijven van een bepaalde eigenschap heet karikatuur. Situaties: In een verhaalsituatie: - wordt een bepaalde handeling volbracht. - is er sprake van een tijdsverloop. - verschijnt of verdwijnt een (bij)figuur. Belangrijke situaties in een verhaal: - beginsituatie (ofwel opening) - situaties waarin een nieuw element wordt toegevoegd aan een verhaal. - de slotsituatie Vertelwijze: 3 manieren om een verhaal te vertellen : 1- Ik verhaal 2- Auctoriaal verhaal 3- Personaal verhaal ( hij/zij) 1à Het ik-verhaal is de ik-figuur en de verteller als personage. 2à De verteller komt niet voor als verhaalfiguur. 3à Het verhaal wordt niet direct verteld maar door de ogen van een persoon die meespeelt in het verhaal. Een verhaalthema is meestal te omschrijven als een conflict: Pagina 7 van 14

8 - tussen mens en de natuur (ziekte, dood en natuurrampen) - tussen mensen onderling (oorlog) - in het innerlijke van een mens (een innerlijke worsteling) Motieven en thema: Voorbeelden van motieven: - Opvallende gebeurtenissen in het verhaal. - Opvallende plaatsbeschrijvingen. - Opvallende tijdsverschillen. - Op het eerste oog onbetekende details, die door herhaling belangrijk worden. Motieven die regelmatig terugkeren in verhalen: - Wie is de dader? - De held heeft een opdracht. - De droom die het leven van de hoofdfiguur verandert. - De onbekende verrader. - De vals beschuldigde hoofdfiguur. - De zoektocht. Motieven komen voort uit verhaalgegevens. Het thema komt voort uit een optelsom van de motieven. 7. Toneel, cabaret, film en televisie Inleiding Het is de combinatie van de tekst met acteurs, decors, belichting, muziek én publiek die een toneelstuk zo boeiend en de moeite waard maken. Ontstaan van toneel Mensen hebben altijd al toneel gespeeld. Daarnaast is het aardig om ernaar te kijken vandaar de naam: schouwspel. Vaak heeft toneel te maken met religie: bezwerende rituelen spelen, samen met dans, in alle godsdiensten een rol. Het toneel kende in de Griekse tijd een bloei. In de Middeleeuwen verplaatste de religieuze toneelstukjes naar West-Europa. Daar werden ze in de kerk opgevoerd al verduidelijking van de Latijnse teksten. Later gebeurde dit op het plein voor de kerk. Het thema van de toneelstukjes bleef hoofdzakelijk godsdienst maar elementen uit het dagelijks leven kwamen er steeds vaker in voor. Daarnaast ontstond rond 1500 aan de Italiaanse vorstenhoven een meer literaire vorm van toneel, bestemd voor de culturele bovenlaag. In Florance kwam er muziek bij het toneel en dit werd steeds belangrijker en populaider, zo ontsond er opera. In 1640 werd het eerste opera gebouw in Venetië geopend. Daarnaast bestond er in Italië een hele andere vorm van theater: de commedia dell'arte. Acteurs speelden op een eenvoudig podium zonder ingewikkelde decors. Als richtlijn was er een scenario waarin kort stond wat er moest gebeuren, de spelers bedachten al improviserend de dialogen. Tegen het eind van de negentiende eeuw kreeg men behoefde aan historische getrouwheid en waarheid Pagina 8 van 14

9 op het toneel. Decors, kostuums en rekwisieten moesten tot het kleinste detail nnagemaakt worden (realisme). Belichting werd erg belangrijk en decorwisseling vond achter gesloten gordijnen plaats. Episch toneel Bertold Brecht ( ) introduceerde in 1936 de term episch toneel. De manier van spelen had een ander doel, eiste een andere manier van spelen en heeft een andere opbouw. Je kunt drie punten van verschil ondrscheiden als je het vergelijkt met het klassieke toneel vanaf de zeventiende eeuw. a. wereldbeeld in klassiek toneel gaat men uit van een algemeen bekend, vastaand mens- en wereldbeeld en bij episch toneel is het juist erg complex en niet gemakkelijk in woorden te vangen. b. handeling het klassiek toneel kent een logische opbouw, in het epische toneel is deze evenwichtige opbouw geheel verdwenen. Het toneelstuk is een mengeling van nu eens met elkaar samenhangende en dan weer contrasterende onderdelen. c. relatie tussen toneel en publiek in het klassieke toneel inentificeert de toeschouwer zich volledig met één of meerdere toneelfiguren je wordt als toeschouwer ertoe gebracht de mening van de auteur te delen. In het episch theater moet de toeschouwer juist afstand nemen van de toneelhandeling. Brecht noemt dat het Vervremdungseffekt. De bedoeling hiervan is dat je niet automatisch de iedeeën van de toneelfiguren overneemt, maar er een eigen mening over vormt. Toneel na de Tweede Wereldoorlog Het toneel heeft zich na de Tweede Wereldoorlog in vele richtingen ontwikkeld. Oude klassieke stukken worden nog wel gespeeld, zoals vroeger of in een nieuwe versie. Het moderne toneel kent vele mogelijkheden. Ook de ruimte waarin gespeeld wordt varieert sterk. Men gebruikt draaiende platforms, veelsoortige decors, coulissen, loopbruggen, spots, geurpalen enz. Men keert echter ook terug naar de meest eenvoudige vorm van toneel: een ronde vloer met een paar simpele zetstukken als achterdoek. In de jaren vijftig (na de Tweede Wereldoorlog) ontstond er bij een grote groep schrijfers een negatief beeld met wat er met de werled aan de hand was. Ze trokken de conclusie: Alles is zinloos. Vanuit die stelling ontstond het absurdistisch toneel. Kenmermen zijn: - logica ontbreekt: twee mensen praten bijvoorbeeld tegen, maar niet met elkaar, waardoor er een onlogische dialoog ontstaat - eenzaamheid en angst; - de speelruimte is vaak een geïsoleerde ruimte: oeen eilnad, een woestijnvlakte. Voorbeeld hiervan is: waiting for Godot (1952) van Ier Samuel Beckett. Twee mannen zitten te wachten op een derde man maar die komt maar niet en ondertussen praten ze volledig langs erlkaar heen. In de laatse dertig jaar is er een enorme variatie in theatervormen ontstaan. Men heeft getracht een tal van indelingen te maken: - op grond van inhoud - vorm doelgroep. Pagina 9 van 14

10 Toneelsoorten: Tragedie: De in de Griekse ontstane tragedie, ook klassiek drama of treurspel genoemd, behandelt aangrijpende gebeurtenissen over leven en dood. Het noodlot speelt een belangrijke rol, het lot van de mens ligt in de handen van de goden. De tragedie moet voldoen aan een aantal regels: een vast verhaalschema: de held(in) veroorzaakt bij vergissing of door haat en gedreven een ernstige verstoring van de maatschappelijke orde. Daardoor slaat het noodlot to. De held(in) gaat tragisch ten onder of verzoent zich met de werkelijkheid; een vaste opbouw in vijf bedrijven afgewisseld met voer koorzangen: inleiding, groeiend conflict, crisis, een ramp vind plaats, noodlottige afloop of een verzoening; de wet der drie eenheden: eenheid van plaats, eenheid van tijd en de eenheid van handeling. Komedie (blijspel): De komedie is ontstaan bij de Grieken. De regels bij de opbouw zijn hetzelfde als bij een tragedie. De onderwerpen zijn eerder luchtig. Een goede komedie bevat een moraal: een las voor de toeschouwer. De tragikomedie lijkt op de tragedie en de komedie. Op de tragedie door de onderwerpen en op de komedie vanwege de antiheld en de ontwikkeling naar een happy end. Klucht Een klucht is een humoristisch toneelstuk over een alledaags onderwerp dat flink overdreven wordt. Een klucht is veel korter dan een komedie, telt meestal één bedrijf en is in tegenstelling tot de komedie weinig subtiel: de hoofdfiguren zijn typetjes met overdreven uitgebeelde karaktereigenschappen - de grappen zijn grof - vaak met seksualiteit als onderwerp. Sketch Een sketch: is een kort, humoristisch toneelstukje. Komt voor op de radio, musicals, tv en theatershows. De sketch kent een eenvoudige opbouw en gaat over herkenbare mensen en situaties. Cabaret aan het begin van de twinstigste eeuw ontstond in Frnase kroegen het caberat. Later verhuisde het cabaret naar kleine theaters. Het genre bevond zich tussen variété en licht amusement. Cabaret wordt een typisch Nederlands genre genoemd. Cabaret is vaak gericht op politieke en maatschappelijke omstandigheden. De pijlers waarop het cabaret steunt, zijn humor, sentiment en taboedoorbre- king. In de jaren negentig wordt de toon van veel cabaretiers cynischer Tijdsbeeld Kenmerken jaren dertig: - wereldwijd veel armoede Pagina 10 van 14

11 - veel werkeloosheid Tweede Wereldoorlog à Als leiders toen Mussolini en Hitler 1945: Duitsland capituleerde. West-Europa was verwoest en verarmd. Na de bevrijdingsfeesten begon men aan de wederopbouw. Amerika bood daarbij veel hulp à Marshallhulp. Kunst: Existentialisme: heeft geleid tot geëngageerde kunst waarin stelling werd genomen tegen sociale en politieke toestanden. Men liep dus erg achter op het gebied van kunst. Jaren 50: in de jaren 50 werd deze achterstand op het gebied van kunst ingehaald. Design: industriële vormgeving (het ontwerpen van gebruiksvoorwerpen). Deze kwam op gang in de jaren vijftig. Colorfield painting: een vorm van kunst welke ook op gang kwam in de jaren vijftig in Amerika. Schilderijen bijvoorbeeld werden grote kleurvelden. Deze schilderijen werden gemaakt door action painters ; ze besprenkelden en bespatten hun doeken met verf, terwijl ze voor hun doek op en neer sprongen. Ze werkten met kwasten of goten de verf rechtstreeks uit de pot op het doek. Popart: popart is een kunstbeweging die is opgekomen in de jaren 50 in de VS en Engeland. Kenmerkend was dat ze veel lette op de consumptiemaatschappij en de populaire cultuur, de collages van popart waren vaak samengesteld uit tijdschriften en reclamefolders. De achtergrond bestond uit gemonteerde beelden van huiskamers, trappenhallen, theaters of door neonverlichte bioscopen. Cobra: cobra is de naam van een internationale kunstbeweging, ontstaan in Parijs, in Cobra à Copenhagen, Brussel, Amsterdam. De schilder van Cobra was Karel Appel. Cobra wilde een nieuwe kunst creëren in een nieuwe samenleving. Cobra liet zich voornamelijk inspireren door kindertekeningen, volkskunst, de onbedorven primitieve kunst en de natuur. In 1951 werd de Cobra alweer ontbonden, wel heeft het een grote invloed gehad op kunst. Literatuur: Tijdens de oorlog is er veel verzetsliteratuur ontstaan, waarin veel werd gereageerd op de Duitse bezetters. Invloed van de Tweede Wereldoorlog op de literatuur à deze was enorm. In de jaren na 1945, verscheen er een grote stroom oorlogsliteratuur, deze gingen over: - collaboratie - het verzet - jodenvervolging. Zelfs in de jaren 90 was deze er nog. Bekentenisromans: Bekentenisromans: boeken waarin de schrijver zijn persoonlijke leven blootlegt en zijn privé-opvattingen tentoonspreidt. à deze kwamen direct na Pagina 11 van 14

12 Thema s van naoorlogse romans: - mensen zijn vervreemd van elkaar en staan alleen; - mensen worden door egoïsme gedreven en niet door naastenliefden; idealen ontbreken. - de beschaving is een laagje vernis over een bouwspel van primitieve driften en hartstochten; de nadruk op lichamelijkheid Tijdsbeeld: In de jaren 60 nam de welvaart in West-Europa toe: - auto s - buitenlandse vakanties - de invloed van radio, televisie en film The times they are a-changing à deze uitspraak van zanger Bob Dylan, werd in de jaren zestig steeds normaler. De jongeren in de jaren 60 wilden zich afzetten tegen de burgerlijk gestempelde samenleving van hun ouders: - ze hadden geen boodschap meer aan de autoriteit van gezagsdragers - ze hadden ook een afkeer van de groeiende wapen wedloop Hoogte punten in de tweede helft van de jaren 60 : - de demonstraties tegen de Amerikaanse inmenging in de Vietnamoorlog - studentenacties voor democratisering van universiteiten - de roep om vrijheid in de muziek (van Bob Dylan, de Beatles en Rolling Stones) In de jaren 70 waren er veel minder protestacties dan in de jaren 60 dit had verschillende redenen: - er was zorg voor een goed inkomen - de techniek ging het dagelijkse leven beheersen - het ging zo goed met de techniek, dat de moderne samenleving niet meer zonder techniek mogelijk was De club van Rome: een eerbiedwaardig gezelschap van wetenschappers. Ze voorspelden in het rapport Grenzen aan de groei (1872) dat de wereld niet meer lang te gaan had: - oliebronnen droogden op - woestijnen werden groter - lucht en water vervuilden - de wereldbevolking blééf maar groeien Hyperrealisme: Hyperrealisme: een nieuwe realistische stroming vanaf Met fotografische precisie maakte men schilderijen en beelden, van alledaagse dingen of gebeurtenissen. Pagina 12 van 14

13 Door de kunst in een museum te plaatsen, is er een nieuwe werkelijkheid ontstaan. Environments: Environments: letterlijk omgeving, waarin de omgeving als kunst beschouwd wordt. De kunst die zij maakten, omvatte een hele ruimte. Wie de ruimte ingaat, treedt in het kunstwerk. Een voorbeeld: - de spiegelkamer (1966), van Lucas Samaras. Architectuur: Het functionele en zakelijke bouwen begon na het midden van de jaren 60 zijn invloed voor een deel te verliezen à architecten begonnen het onpersoonlijk te vinden, saai en een afspiegeling van kille en harde maatschappij. Als reactie daarop keerde men terug naar klassieke vormen à zoals zuilen en bogen. Land art: Land art: is ontstaan rond 1970 à kunstenaars brachten veranderingen aan in een bepaald landschap: - strand - woestijn - bergen. De veranderingen werden vastgelegd op film. Minimal art (minimalisme): Minimal art : geometrische vormen, meestal fabrieksmatig vervaardigd uit industriële materialen. Het meest geliefd waren à rechthoekige en kubusvormige dozen. Een voorbeeld: - Untitled ( ) van Dan Flavin. Fotografie: 1950 à men keerde zich in de fotografie af van de realiteit en fantasie ging een steeds grotere rol spelen. Er ontstonden visuele effecten door het gebruik van speciale lenzen en flitsers. Na 1970 à de resultaten werden nog openzienbarender door het toepassen van speciale druktechnieken. Ze geven foto s een nieuwe tweede werkelijkheid. Schrijvers en lezers: Literatuur werd democratischer à het werd niet meer geschreven voor bepaald publiek, maar vanaf nu waren boeken voor iedereen leesbaar en had het de taal van gewone mensen. Er kwamen steeds meer strips en sciencefiction, die je enkele jaren geleden nergens kon vinden. Literaire markt groeide à de chique en afstandelijke boekhandels, werden publieksvriendelijke winkels. Het verschijnsel van boekenclubs ging zich ook sterk ontwikkelen. Boeken werden al goedkoper (pockets) en kregen eigentijdse kaften. Beat Poets: In de teksten van popartiesten verzetten deze zich tegen de oudere generatie en gaven hun visie op de Pagina 13 van 14

14 toekomst. Ook waren er dichters die popmuziek en poëzie probeerden samen te brengen. Beat Poets. Pagina 14 van 14