Jaarlijks verslag. Verantwoording van het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands

Transcriptie

1 Jaarlijks verslag Verantwoording van het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands Analyse academiejaar

2 Inhoudstafel Inleiding... 2 Analyse... 3 A. Doelstellingen en resultaten... 3 B. Anderstalige opleidingsonderdelen Algemene vaststellingen Opleidingsonderdelen die een andere taal tot voorwerp hebben en in die taal worden gedoceerd Anderstalige opleidingsonderdelen in Nederlandstalige opleidingen die gedoceerd worden door anderstalige (gast)professoren Anderstalige opleidingsonderdelen waarvoor de instelling kan aantonen dat de andere taal een meerwaarde voor de student en de functionaliteit van de opleiding meebrengt... 7 C. Beperkingen op de regels vermeld in 1 van artikel Voor de bacheloropleidingen is het gebruik van een andere taal dan het Nederlands beperkt tot 10% van het totale opleidingsprogramma van de bacheloropleiding Voor bachelors- en masteropleidingen: studenten hebben het recht om een examen in het Nederlands af te leggen (uitgez. Art.91, 1-1 en 3 ) D. Anderstalige opleidingen Initiële opleidingen (artikel 91, 2) Voortgezette opleidingen Opleidingen met internationaal karakter Hogere Zeevaartschool E. Informatie over de toetsing van de adequate taalbeheersing door de Nederlandstalige docenten van de andere taal in functie van hun vakgebied F. Andere onderdelen van het verslag Communicatie met de studenten Overzicht van de kennistoetsen Gedragscode Conclusies Bijlagen Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 1

3 Inleiding De artikelen 90 en 91 van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (Structuurdecreet) regelen het gebruik van de bestuurs- en onderwijstaal in de hogescholen en universiteiten. Voor de vierde maal hebben de instellingen van het hoger onderwijs, in uitvoering van artikel 91, 6 van het Structuurdecreet, hun jaarlijks verslag inzake het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands ingestuurd. Het doel van de jaarrapporten is om het taalbeleid van alle hoger onderwijsinstellingen op te volgen en na te gaan hoe hun taalbeleid kadert binnen de decretale voorschriften in kwestie. Voorliggende analyse is gemaakt op basis van de ingestuurde rapporten met data en informatie van het academiejaar zodat een samenvattend beeld wordt gegeven van de huidige praktijk inzake het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands. Het taalverslag is opgedeeld in drie hoofdstukken: inleiding, analyse en conclusies. In het analysedeel worden de volgende rubrieken besproken: doelstellingen en resultaten, de anderstalige opleidingsonderdelen, de beperkingen op de regels vermeld in 1 van artikel 91, de anderstalige opleidingen, informatie over de toetsing van de adequate taalbeheersing door de Nederlandstalige docenten van de andere taal in functie van hun vakgebied, de Hogere Zeevaartschool en tot slot een aantal andere items zoals de communicatie met de studenten, overzicht van de kennistoetsen en de gedragscode. Ter informatie vindt u als bijlage 2 de desbetreffende decretale bepalingen uit het Structuurdecreet en het besluit van de Vlaamse Regering van 11 juni 2004 dat uitvoering geeft aan artikel 91, 6 (bijlage 3). Als basis voor hun rapportering hebben de hogescholen en universiteiten een door ons bezorgd sjabloon gebruikt (bijlage1). Dit sjabloon werd niet gewijzigd t.o.v. het academiejaar De verslagen van alle hogeronderwijsinstellingen zijn toegevoegd op CD-rom. Alle universiteiten en hogescholen hebben een verslag ingediend. Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 2

4 Analyse A. Doelstellingen en resultaten De instellingen kaderen het taalbeleid dat ze voeren binnen het ruimere internationaliseringsbeleid van hun instelling. Om overeind te blijven in de Europese hogeronderwijsruimte is internationalisering van de opleidingen noodzakelijk. Het verwerven van een internationale en interculturele gerichtheid als voorbereiding op een mondiale samenleving is een essentiële doelstelling van elke hogere onderwijsopleiding. Een goede kennis van het Engels naast de moedertaal is een voorwaarde van tewerkstelling geworden. Hierbij wordt ook verwezen naar de visitatierapporten en de aanbevelingen van de visitatiecommissies om studenten in contact te brengen met het Engelstalige vakjargon. Deze competenties bijbrengen aan onze studenten kan naast uitwisseling van onze eigen studenten ook gerealiseerd worden door meer buitenlandse studenten naar hier te brengen Via contacten met buitenlandse studenten kunnen ook de thuisblijvende studenten internationale ervaring opdoen. Als men het hoger onderwijs echter aantrekkelijker wil maken voor buitenlandse studenten dan volstaat het Nederlands echter niet als enige onderwijstaal. Doorgaans maken de instellingen in de rapporten geen opmerkingen wat het huidige decretaal kader betreft waarbinnen zij hun taalbeleid moeten uitvoeren. De voorwaarde van een equivalente Nederlandstalige opleiding wordt wel door een universiteit als te belastend beschouwd. Universiteiten kennen een meer internationaal samengesteld studentenpubliek. In de KULeuven bv. loopt het aantal studenten die geen Belgische nationaliteit hebben op tot 16 % van het totale studentenpubliek. In het kader van dit internationaliserings- en taalbeleid worden ook door hogescholen uit verschillende provincies meer en meer samenwerkingsinitiatieven genomen en projecten opgestart zoals: - International Class (project van vier hogescholen uit verschillende provincies waarbij Europese studenten in het kader van internationalisation@home naar Vlaanderen aangetrokken worden ); - Samenwerkingsverband euroregio voor Belgische Duitse en Nederlandstalige studenten in Limburg; - Study Programme for Foreign Student: Engelstalige programma s ten behoeve van de expats community in Brussel.. Een meer internationaal studentenpubliek biedt de kans om buitenlandse studenten te laten kennismaken met de Nederlandse taal en cultuur. Specifieke aandacht in dit verband gaat naar het bijscholen van het Nederlands van deze studenten. In Brussel wordt ook een stijging vastgesteld van het aantal niet moedertaalsprekers in de Nederlandse opleidingen en worden meerdere projecten opgestart die taal ondersteuning en extra begeleiding beogen voor deze studentengroep. De noodzaak aan een goede kennis van de gedoceerde onderwijstaal, zowel bij de docenten als studenten, wordt steeds benadrukt in de rapporten. Hiertoe wordt veel Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 3

5 aandacht besteed aan het openstellen van taalcursussen, aandacht bij de aanwerving van het personeel en als belangrijke rubriek bij de evaluatie van het personeel door de studenten. Binnen de Associatie Universiteit Gent is een werkgroep opgericht om een gemeenschappelijk taalbeleid uit te werken. De instellingen melden ook dat zij een meer geïntegreerde aanpak van het taalbeleid over de verschillende departementen en faculteiten beogen. De rapporten geven doorgaans aan dat er geen ingrijpende wijzigingen zijn ten aanzien van vorig academiejaar. Hoewel sommige instellingen toch spreken van een stijgende vraag vanuit de opleidingen naar een anderstalig opleidingsaanbod. Dit leidt tot een stijging van het anderstalig aanbod op niveau van de opleidingsonderdelen en de anderstalige masteropleidingen met equivalent. Er wordt ook gemeld dat de interne registratie inzake de onderwijstaal intussen beter op punt is gezet. B. Anderstalige opleidingsonderdelen 1. Algemene vaststellingen Het anderstalig aanbod op niveau van de opleidingsonderdelen is gestegen. Dit is in hoofdzaak te wijten aan een verhoging van de anderstalige opleidingsonderdelen in de onderwijsprogramma s van de nieuwe masteropleidingen die in voor het eerst zijn gestart. De stijging situeert zich voornamelijk in het keuzepakket maar ook het aantal verplichte opleidingsonderdelen in een andere taal neemt toe. Globaal genomen stellen we bijvoorbeeld 1248 unieke anderstalige opleidingsonderdelen in de initiële opleidingen vast (551 in ) in de Katholieke Universiteit Leuven. Hierin zijn ook de opleidingsonderdelen opgenomen die een andere taal tot voorwerp hebben. De Universiteit Antwerpen telt 462 unieke anderstalige opleidingsonderdelen. 129 unieke opleidingsonderdelen betreffen opleidingsonderdelen die met het oog op de functionaliteit van de opleiding of de meerwaarde voor de student in een andere taal worden gedoceerd. In het academiejaar betrof het aantal binnen deze categorie slechts 54 opleidingsonderdelen. Het is voornamelijk deze categorie van anderstalige opleidingsonderdelen die gestegen is. Een verhoging van het anderstalig aanbod in het studiegebied Wetenschappen heeft voornamelijk betrekking op het onderzoeksluik van het programma. In dit verband wordt ook gewezen op de noodzaak, zoals ook aanbevolen door de visitatiecommissies, om studenten voldoende vertrouwd te maken met het wetenschappelijk Engelstalig jargon. Aan de studenten wordt meestal wel de keuze gelaten om als alternatief voor de Engelstalige opleidingsonderdelen een Nederlandstalig opleidingsonderdeel te volgen. De vraag is natuurlijk of dit alternatief aanbod dat doorgaans minder onderzoeksgericht is wel in het voordeel van de student is. Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 4

6 Het anderstalig aanbod in de bacheloropleidingen en zeker in de professionele bacheloropleidingen blijft beperkt. Hier geldt ook de 10 % regel. Deze grens wordt globaal genomen door de instellingen niet overschreden. De analyse van het taalbeleid over het academiejaar somt een aantal vaststellingen op die ook van toepassing zijn op voorliggend academiejaar. Hierna volgt een weergave van de belangrijkste punten: - Ten behoeve van uitwisselingsstudenten worden relevante opleidingsonderdelen naast het Nederlands ook in het Engels gedoceerd of wordt een specifiek programma voor buitenlandse studenten aangeboden. - De anderstalige opleidingsonderdelen die onderdeel uitmaken van een Nederlandstalige opleiding worden meestal niet specifiek ontworpen. Wel wordt het aanbod van de anderstalige opleidingsonderdelen voor de buitenlandse studenten als keuzevak opengesteld voor studenten uit de Nederlandstalige opleiding. - Vaak worden ook opleidingsonderdelen die onderdeel zijn van het onderwijsprogramma van de volledig anderstalige opleiding, vb. postgraduaatsopleidingen of master-na-masteropleiding, als keuzevak aangeboden in een Nederlandstalige opleiding. - In veel gevallen wordt een equivalent opleidingsonderdeel in het Nederlands aangeboden, voornamelijk in het professioneel hoger onderwijs waar de decreetgever verplicht is om de leerstof van een anderstalig opleidingsonderdeel ook in het Nederlands te doceren of aan te brengen (vb. via het ter beschikking stellen van een Nederlandstalige cursus of Nederlandstalige toelichtingen). - De anderstalige opleidingsonderdelen worden vaak door Nederlandstalige studenten samen met buitenlandse studenten gevolgd. Dit kadert binnen de opzet van internationalisation@home. - In de professionele bacheloropleidingen worden doorgaans geen volledige opleidingsonderdelen maar bepaalde partims van opleidingsonderdelen aan geboden in een andere taal. Anderstalig aanbod wordt vermeden in het eerste bachelorjaar. - In de muziekopleidingen wordt meermaals beroep gedaan op buitenlandse docenten. Studenten kiezen meer specifiek voor een docent en niet voor een instelling. Daarom worden in deze opleidingen meer anderstalige docenten aangetrokken wat tot gevolg heeft dat in meerdere opleidingsonderdelen voorbeeld muziek, bewegingsleer,... de onderwijstaal een andere taal is. De eigenheid van deze opleidingen verklaart een soms afwijkend taalgebruik. Meestal blijft het theoretisch gedeelte vrij beperkt waardoor het gebruik van een vreemde taal zowel voor de Nederlandstalige studenten als de buitenlandse studenten die een Nederlandse docent hebben geen probleem stelt. Opleidingsonderdelen gedoceerd door anderstalige gastprofessoren kunnen in een ander taal worden gedoceerd. Zij worden wel meegerekend voor het bepalen van de grens van 10 % wat tot gevolg heeft dat in deze opleidingen soms de grens wordt overschreden (zie verder). Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 5

7 - Het feit dat de meeste anderstalige opleidingsonderdelen als keuzevak worden aangeboden heeft tot gevolg dat er geen duidelijk zicht is op het aantal Nederlandstalige studenten dat effectief bepaalde opleidingsonderdelen in een andere taal volgt. Het aantal specifiek voor Nederlandstalige opleidingen geconcipieerde anderstalige opleidingsonderdelen blijft eerder beperkt. 2. Opleidingsonderdelen die een andere taal tot voorwerp hebben en in die taal worden gedoceerd De taalkeuze van de opleidingonderdelen die een andere taal tot voorwerp hebben is, zowel voor de bachelor- als de masteropleidingen, aan geen enkele decretale beperking onderworpen. De hogeronderwijsinstellingen hebben in hun rapporten, zowel van hun initieel als post- aanbod, een lijst gemaakt van hun opleidingonderdelen die een andere taal tot voorwerp hebben met vermelding van de doceertaal en het aantal studiepunten, of vermelden de wijzigingen ten opzichte van hun vorige verslaggeving. Deze groep omvat uiteraard het grootste aantal opleidingsonderdelen. Aan de Universiteit Antwerpen zijn er bijvoorbeeld van de 462 anderstalige opleidingsonderdelen 304 die een vreemde taal tot onderwerp hebben. Er zijn geen moemenswaardige wijzigen ten aanzien van de vorige academiejaren. Deze specifieke opleidingsonderdelen zijn zowel in de universiteiten als in de hogescholen grotendeels terug te vinden binnen de taalopleidingen. In mindere mate komen ze ook voor in niet-taalopleidingen zoals: ingenieurs, psychologie, toegepaste economische, bedrijfsmanagement, communicatiemanagement, journalistiek,.. 3. Anderstalige opleidingsonderdelen in Nederlandstalige opleidingen die gedoceerd worden door anderstalige (gast)professoren Op basis van de ingestuurde rapporten stellen we vast dat het aandeel van de anderstalige (gast)docenten in de hoger onderwijsinstellingen zeer beperkt blijft. De gegevens worden ook niet altijd bijgehouden door de instellingen indien het anderstalige gastsprekers zijn of docenten zijn die een deel of enkele uren colleges geven. Doorgaans zijn het Engelstalige gastprofessoren. De decretale taalregeling laat logischerwijze toe dat deze opleidingsonderdelen in een andere taal worden gedoceerd. Een internationale gastspreker verhoogt het internationaal karakter van het onderwijsprogramma wat op zich reeds een meerwaarde kan zijn voor de student. Voor de grens van 10 % die geldt voor de bacheloropleidingen wordt deze groep wel meegerekend. Mogelijk remt dit de instellingen af om gastprofessoren aan te trekken. We stellen vast dat weinig buitenlandse gastsprekers worden ingeschakeld in de onderwijsprogramma s. Wat toch enigszins te betreuren valt. Voorbeelden ter illustratie: - de Plantijnhogeschool geeft één anderstalige gastdocent aan; - de Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen vermeldt 31 anderstalige (gast)docenten; - de Katholieke Hogeschool Limburg: 4; Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 6

8 - de Katholieke Universiteit Leuven telt er 33; - De Universiteit Gent geeft 12 anderstalige gastprofessoren op. 4. Anderstalige opleidingsonderdelen waarvoor de instelling kan aantonen dat de andere taal een meerwaarde voor de student en de functionaliteit van de opleiding meebrengt Wanneer een instelling een andere taal kiest dan het Nederlands voor bepaalde opleidingsonderdelen is een expliciete gemotiveerde beslissing vereist waaruit blijkt dat de andere onderwijstaal een meerwaarde meebrengt voor de student en de functionaliteit voor de opleiding. Hiernaast wordt decretaal ook vereist dat de betreffende docent de andere taal op een adequate wijze beheerst (cfr. punt E). De stijging van het aantal anderstalige opleidingsonderdelen is grotendeels te wijten aan de opstart in van de masters. Decretaal wordt er geen beperking opgelegd van 10 % voor het gebruik van een andere taal dan het Nederlands voor de masteropleidingen. Het gebruik van een andere taal dan het Nederlands is in bepaalde opleidingen (onderdelen), zeker voor wat betreft het masterniveau, te verantwoorden omdat de voertaal behorend tot een bepaalde tak van de wetenschap een andere taal is dan het Nederlands en dit bijgevolg de functionaliteit van de opleiding ten goede komt en een duidelijke meerwaarde heeft voor de student. Hoger werd reeds gewezen op de visitatiecommissies die het belang van het aanbrengen van het Engelstalig vakjargon voor de student benadrukken en aanbevelen om hiermee rekening te houden bij het uittekenen van het onderwijsprogramma s. Deze motivering speelt voornamelijk in het studiegebied Wetenschappen. In de instellingsrapporten wordt per opleidingsonderdeel een motivering vermeld. De belangrijkste aangehaalde motiveringen zijn: - studenten voorbereiden op functies in de private en publieke sector waar kennis, inzicht in en vertrouwdheid met internationale aspecten wordt verwacht; - het belang van talenkennis in het internationaal zakenwezen; - studenten grondig voorbereiden op het beroepsleven; - in het hoger kunstonderwijs kiezen studenten voor een docent, niet voor een instelling; - het opleidingsonderdeel noopt naar zijn beroepsfinaliteit aan anderstalige aanpak; - in de masterfocussen worden gespecialiseerde, hoogtechnologische onderwerpen behandeld waarvan de meeste up-to-date literatuur in informatie nagenoeg uitsluitend in het Engels beschikbaar is; - anticiperen op de steeds globaler wordende wereldmarkt; - internationalisation at home; - samenwerken in een internationale context bevordert de ontwikkeling van noodzakelijke competenties; - het denken, communiceren en handelen van de studenten in een internationale context ontwikkelen en optimaliseren; - uitgebreid vakjargon in de Engelse taal; - vertrouwd geraken met de internationale terminologie; - de voertaal van het onderwerp van het opleidingsonderdeel binnen de internationale handel en binnen de Europese Unie is het Engels; Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 7

9 - door de literatuur in het Engels te bediscussiëren leren de studenten management topics in het Engels te behandelen; - de supranationale rechtsspraak is integraal in het Engels; - internationaal gericht wetenschappelijk onderzoek; - stimuleren van mobiliteit van studenten tussen verschillende Europese instellingen. De UGent motiveert het anderstalig aanbod met het oog op de functionaliteit van de opleiding voor de master in de mariene en lacustriene als volgt: Voor een sterk onderzoeksgerichte masteropleiding is het een duidelijke meerwaarde voor de student dat hij/zij de Engelse taal leert gebruiken binnen dit wetenschapsdomein. Engels is immers de taal die bij uitstek gebruikt wordt in internationaal gericht wetenschappelijk onderzoek. De vertrouwdheid met de Engelse taal biedt studenten de kans om ten volle deel te nemen aan onderzoek naar mariene en lacustriene milieus over geografische grenzen heen. Voornamelijk in het kader van het onderzoek voor de masterproef kan het gebruik bijzonder functioneel zijn. Het verplicht percentage van Engelstalige vakken in deze opleiding betreft 50 % van het onderwijsprogramma. Voor sommige studenten die ook bepaalde keuzevakken in het Engels verkiezen leidt dit tot een bijna volledig Engelstalige programma. Ook in het jaarrapport van de KULeuven wordt aangegeven dat de aanbeveling van de visitatiecommissie Biomedische (2005) om het gebruik van het Engels te stimuleren, mede tot een verhoging van het aantal Engelstalige opleidingsonderdelen heeft geleid in de master Statistiek. Instellingen hebben elk hun eigen aanpak om tegemoet te komen aan deze vraag naar meer Engelstalig aanbod in de masteropleidingen binnen het studiegebied Wetenschappen. De KULeuven lijkt er eerder voor te opteren om voor de Nederlandstalige masteropleidingen naast het Nederlands een Engelstalig equivalent aan te bieden (zie verder). De UGent, zoals blijkt uit hoger aangehaald voorbeeld, opteert eerder voor een hoger aanbod van Engelstalige opleidingsonderdelen in de Nederlandstalige opleiding. De Vrije Universiteit Brussel geeft binnen deze categorie een beperkte lijst weer van 23 opleidingsonderdelen die voornamelijk betrekking hebben op bedrijfsgerichte communicatie. De website van de instelling geeft wel een uitgebreid Engelstalig aanbod weer op masterniveau in de Wetenschappen. Het betreft dan volledige opleidingen waarvoor ook een equivalent is aangevraagd (zie verder). De studenten uit het Nederlandstalige equivalent kunnen doorgaans deze Engelstalige vakken als keuzevak volgen. Het aantal van deze opleidingsonderdelen, zeker voor wat de hogescholen betreft, blijft toch nog vrij beperkt zeker binnen de bacheloropleiding. Bij de hogescholen zijn deze opleidingsonderdelen grotendeels terug te vinden in de opleidingen binnen de studiegebieden Industriële en technologie en Handels en bedrijfskunde. Enkele aantallen ter illustratie: Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 8

10 - Erasmushogeschool: 8 opleidingsonderdelen; - Groep T-Internationale Hogeschool Leuven: een 17-tal Engelstalige opleidingsonderdelen binnen de masteropleidingen elektromechanica, elektronica- ICT en biochemie; - Lessius Hogeschool: 10 opleidingsonderdelen; - Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende: 2 opleidingsonderdelen (bachelor in het office management); - Plantijnhogeschool: 8 opleidingsonderdelen; - Ehsal: bijlage drie van het rapport geeft een uitgebreide lijst weer van meer dan 100 opleidingsonderdelen. Het betreft voornamelijk opleidingsonderdelen die in de Engelstalige master- na masteropleidingen binnen het studiegebied Handels en bedrijfskunde worden gedoceerd en soms als keuzevak kunnen gevolgd worden binnen de initiële Nederlandstalige masteropleiding; - Universiteit Hasselt: 8 opleidingsonderdelen (master in de toegepaste economische ); - Universiteit Antwerpen: 129 opleidingsonderdelen; - De Katholieke Hogeschool Leuven biedt opleidingsonderdelen in een ander taal aan in de premaster (schakelprogramma). C. Beperkingen op de regels vermeld in 1 van artikel Voor de bacheloropleidingen is het gebruik van een andere taal dan het Nederlands beperkt tot 10% van het totale opleidingsprogramma van de bacheloropleiding In de analyse betreffende voorgaand academiejaar wordt opgemerkt dat de toepassing van deze regel niet éénduidig is. Om het totale opleidingsprogramma te bekijken waarop de grens van 10 % wordt toegepast moet in feite rekening gehouden worden met de maximale keuzemogelijkheid van de student. Temeer daar zoals hoger aangehaald, wat het anderstalig aanbod betreft, het vaak gaat om keuzevakken. De 10 % regel geldt bovendien zowel wat het niveau van de gehele opleiding betreft als op niveau van de afstudeerrichting. Voor een bacheloropleiding heeft men dus in principe de vrijheid om 18 studiepunten te doceren in een andere taal en dit geldt voor elke afstudeerrichting. De opleidingsonderdelen die een vreemde taal tot voorwerp hebben en de opleidingsonderdelen gevolgd in een andere instelling vallen buiten deze 18 studiepunten. Het blijkt niet altijd duidelijk uit de rapportering hoe het percentage wordt berekend. In de opleidingen worden majors, minors, verbredingvakken en andere keuzevakken aangeboden zodat het programma van elke student dus ook wat de omvang van de gebruikte doceertaal betreft grondig kan verschillen. Enkele illustraties: - De VUB merkt terecht op dat zij bij de berekening van de grens van 10% rekening houden met de maximale keuzemogelijkheid van de student. Bij de samenstelling van het onderwijsprogramma wordt voor elke student rekening gehouden met de decretaal vastgelegde marge. Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 9

11 - De KUL berekent het percentage op het globaal aantal anderstalige opleidingsonderdelen (inclusief de taalvakken). Deze vallen normaliter buiten de berekening van de grens. De overschrijding van de 10 % grens is in een aantal opleidingen vermoedelijk daaraan te wijten. - De UA meldt expliciet dat zij volledig de mogelijkheden van de 10 % - regel trachten uit te putten voor de bachelor en ook het anderstalig aanbod in de master verhogen. - De Erasmushogeschool meldt dat aan het conservatorium een occasionele overschrijding van de10 % regel zich kan voordoen en enkel met toestemming van de student in de afstudeerrichting muziek en zang. Zij verantwoordt dit als volgt. Een muziekopleiding aan een conservatorium onderscheidt zich van alle andere hogeschoolopleidingen in die zin dat het voornamelijk individueel onderwijs betreft en dat het primaire medium van communicatie de muziek is. Als medium van kennisoverdracht en competentieverwerving is de taal in de colleges instrument/zang bijgevolg van ondergeschikt belang. Een evaluatie van de occasionele overschrijding van de 10% mag deze speciale context niet uit het oog verliezen en mag niet vergeten dat onze doelstelling erin bestaat internationaal excellerende musici te vormen door internationaal hoogstaand onderwijs te verstrekken op maat en behoefte van de student. Er wordt dan ook, door het breed en internationaal rekruteren van topspecialisten, naar gestreefd om voor elk aangeboden instrument, de mogelijkheid te scheppen om het onderricht naast het Nederlands eveneens in een andere taal aan te bieden. Concluderend kan uit de rapporten afgeleid worden dat het anderstalig aanbod dat gevolgd wordt door onze Nederlandstalige studenten in de bacheloropleiding zeer beperkt blijft. De meeste instellingen melden dat zij de maximale grens van 10 % voor de bacheloropleidingen niet bereiken. Uit de rapporten blijkt slecht zeer sporadisch een lichte overschrijding van de 10% regel. In de masteropleiding waar geen decretale grens is gesteld ligt het anderstalig aanbod wel meermaals rond de dertig procent of meer (voornamelijk wat de universiteiten betreft en zeker als ook rekening wordt gehouden met de keuzepakketten die worden aangeboden. 2. Voor bachelors- en masteropleidingen: studenten hebben het recht om een examen in het Nederlands af te leggen (uitgez. Art.91, 1-1 en 3 ) Uit de rapporteringen van de instellingen blijkt dat ze het fundamenteel recht om over een opleidingsonderdeel waarin een andere onderwijstaal dan het Nederlands werd gebruikt, examens af te leggen in het Nederlands, hebben opgenomen in hun onderwijs- en examenreglement. Uiteraard is deze regel niet van toepassing voor een aantal instellingen omdat zij binnen hun opleidingen geen anderstalige opleidingsonderdelen aanbieden. Op basis van de ingestuurde verslagen stellen we vast dat de studenten echter bijzonder weinig gebruik maken van dit recht. De studenten ervaren blijkbaar de Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 10

12 meerwaarde indien zij een bepaalde opleidingsonderdeel in een andere taal volgen en hebben dan ook geen probleem om het examen in die taal af te leggen. Vermoedelijk ligt dit ook aan het feit dat ingeval het cursusmateriaal in een ander taal is opgesteld, het afleggen van het examen in het Nederlands mogelijk problemen stelt omdat men de link moeilijker kan leggen tussen Nederlands en Engelstalig vakjargon. In dit verband hebben vb. de studenten van de Universiteit Antwerpen gevraagd om een verklarende woordenlijst toe te voegen. Studenten hebben in een aantal instellingen trouwens de keuze om hun examen zowel in het Nederlands als in het Engels af te leggen. Aan de Katholiek Universiteit Leuven wordt de procedure soepel geïnterpreteerd zodat hun studenten maximaal de kans zouden hebben om van dit recht gebruik te maken. Voorbeeld: Universiteit Gent opleidingsonderdeel Comparative and European Company Law 3 studenten. Ondanks verhoging van het anderstalig opleidingsaanbod in de initiële masteropleidingen vraagt een student zelden aan om zijn examen in het Nederlands af te leggen. D. Anderstalige opleidingen 1. Initiële opleidingen (artikel 91, 2) Decretaal kunnen initiële bachelor- en masteropleidingen in een andere taal worden aangeboden indien het opleidingsprogramma specifiek gericht is op buitenlandse studenten en er een equivalente opleiding in het Nederlands wordt georganiseerd. Dit kan eventueel via samenwerking en takenverdeling tussen instellingen binnen dezelfde provincie. Op basis van de verslagen stellen we vast dat het aanbod van anderstalige initiële opleidingen relatief beperkt blijft. In het academiejaar zijn de meeste masteropleidingen gestart waaronder ook een aantal anderstalige masteropleidingen. Globaal tellen we 43 anderstalige aangeboden masteropleidingen en 7 anderstalige bacheloropleidingen. 41 opleidingen worden georganiseerd door de universiteiten (waarvan 30 aan de Katholieke Universiteit Leuven) en 9 door de hogescholen. De taal van deze opleidingen is het Engels met uitzondering van de Franstalige master Master en langue et littérature françaises aangeboden door de Katholieke Universiteit Leuven. Het aantal studenten blijft in dit anderstalig initieel aanbod relatief laag. Dit is bijvoorbeeld ook het geval in een aantal Engelstalige opleidingen binnen de aan de Katholieke Universiteit Leuven die zij, na een positieve beoordeling van de Erkenningscommissie, konden organiseren vanaf Het beperkt aantal anderstalige bacheloropleidingen met equivalent trekt doorgaans toch wat studenten. Zo telt bv. de bachelor of Philosophy aan de KULeuven 38 Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 11

13 anderstalige studenten en drie Nederlandstalige. De bachelor of Business Administration aan de EHSAL telt 91 anderstalige en 85 Nederlandstalige studenten. De bachelor of Industrial Sciences aan Groep T telt 68 anderstalige en 6 Nederlandstalige studenten. Instellingen hebben ook de mogelijkheid om in uitvoering van artikel 53 bis van het Structuurdecreet een erkende bachelor -of masteropleiding in het buitenland aan te bieden. Zo telt de Bachelor of Business Administration georganiseerd door de EHSAL op hun Campus in Dubai 256 anderstalige studenten. Het zijn hoofdzakelijk anderstalige studenten die zich inschrijven voor deze opleidingen. Voor alle opleidingen, mits een paar uitzonderingen, bedraagt het percentage anderstalige studenten meer dan 90% t.o.v. het aantal Nederlandstalige studenten. De studenten hebben zeer diverse nationaliteiten zonder dat één specifieke nationaliteit de bovenhand haalt. In deze initiële opleidingen wordt voornamelijk gedoceerd door Nederlandstalige docenten. Het aantal anderstalige docenten is beperkt. De Vrije Universiteit Brussel geeft geen cijfers van de Nederlandstalige en anderstalige docenten per opleiding. Een lijst met de anderstalige initiële opleidingen met studenten- en docentengegevens vindt u terug in bijlage 4. De Groep T-Internationale Hogeschool Leuven vermeldt in haar verslag ( en opgesomd in hun bijlage 1) dat zij in het kader van hun internationale strategie een wereldwijd netwerk van contacten met buitenlandse universiteiten heeft uitgebouwd. In het Structuurdecreet is in artikel 64 4 (ingevoegd door het minidecreet van 16 juni 2006) een specifieke procedure voorzien op grond waarvan de instellingen een verzoek tot taalwijziging moeten aanvragen bij de Erkenningscommissie. Deze commissie beoordeelt deze aanvragen en controleert of aan de voorwaarde van equivalentie wordt voldaan. In 2008 heeft de Erkenningscommissie van de instellingen een zeer beperkt aantal vragen ontvangen om een anderstalige initiële masteropleiding te organiseren naast de Nederlandstalige opleiding. Het ging telkens om de organisatie van een Engelstalig equivalent. Voor geen enkele bacheloropleiding werd een aanvraag ingediend. Volgende aanvragen zijn positief beoordeeld: Naam opleiding Universiteit Antwerpen Master of Applied Economics Sciences: Business Administrtion Katholieke Universiteit Leuven Master of Literary Studies Master of Business Economics Master of Information Management Equivalentie Nederlandstalige opleiding master in de toegepaste economische wetenshappen: bedrijfskunde master in de literatuur master in de toegepaste economische master in het informatiemanagement Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 12

14 Hogeschool Gent Master of Music master in de muziek De volgende argumenten werden aangehaald voor het inrichten van een Engelstalig equivalent: - instroom van buitenlandse studenten bevorderen; - buitenlandse studenten: de bijkomende belasting tot het leren van de Nederlandse taal naast het zware opleidingsprogramma; - uitwisselingsakkoorden met Europese en niet-europese instellingen; - kadert in het gedachtegoed van de Bologna-verklaring en het streven naar de internationalisering van het onderwijs en de beroepscarrière (Engels als voertaal in internationale bedrijven) in het algemeen. De KHLeuven biedt een equivalente Engelstalige bachelor aan waar de studenten worden verplicht een jaar studie in drie verschillende landen te volgen waaronder één in Vlaanderen en met het voordeel van multidiplomering De KUleuven merkt het volgende op in dit verband: Ook hier geldt de algemene motivering om opleidingen in een andere taal aan te bieden. De opleidingen richten zich naar een internationaal studentenpubliek, wensen voor Vlaamse studenten een internationale ervaring mogelijk te maken en zijn vaak gespecialiseerd in specifieke vakgebieden. De Erkenningscommissie heeft de wenselijkheid en de macrodoelmatigheid van het anderstalig aanbod onderzocht en goedgekeurd. Aansluitend op de opmerking op pagina 8 merken we op dat vb. de KULeuven voor de meeste opleidingen in de een equivalente opleiding in het Engels aanbiedt vb. master of Statistics, master of Biology, master of Chemistry, master of Mathematics... Het aantal studenten in deze opleidingen is zeer beperkt en overwegend anderstalig. Een groot aantal van de opleidingsonderdelen binnen deze anderstalige opleidingen worden als keuzevak opengesteld voor de studenten die het Nederlandstalige equivalent volgen. In de praktijk volgen de Nederlandstalige en de anderstalige studenten samen deze opleidingsonderdelen. Voor de in de rapporten aangegeven anderstalige opleidingen stellen we vast dat alle instellingen een Nederlands equivalent opleidingsprogramma organiseren. 2. Voortgezette opleidingen De hogescholen en universiteiten bepalen vrij de onderwijstaal van hun postinitieel onderwijsaanbod: bachelor-na-bacheloropleidingen; master-na-masteroppleidingen; opleidingstrajecten in het kader van na- en bijscholing. Decretaal moet er voor deze anderstalige opleidingen geen Nederlandstalig equivalent worden georganiseerd. Opleidingsaanbod Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 13

15 Door het aanbieden van anderstalige (voortgezette) opleidingen kunnen instellingen zich ondermeer concurrentieel opstellen met soortgelijke opleidingen/programma s aan Europese en niet-europese hoger onderwijsinstellingen. De opleidingen verdiepen zich binnen een bepaald domein: Europees recht, ontwikkelingseconomie, voedingsproblematiek, In de Wetenschappen wordt het als aangewezen beschouwd om een opleiding op niveau van de master na master in een andere taal aan te bieden. In de bijlage 5 zijn de voortgezette opleidingen opgesomd met studenten- en docentenaantallen. Postgraduaten en modules zijn niet opgenomen in de bijlage. De onderwijstaal is voor alle opleidingen het Engels met één uitzonderingen: Máster en Estudios Ibéricos e Iberoamericanos (Spaans). Studentenpopulatie Deze opleidingen worden doorgaans ontwikkeld specifiek ten behoeve van een internationaal studentenpubliek. De opleidingen bereiden de buitenlandse studenten voor op verantwoordelijke functies in hun land, industrie, overheid, universiteiten,. Deze anderstaligen opleidingen worden dan ook sterk bevolkt door anderstalige studenten. In een aantal opleidingen zijn er uitsluitend anderstalige studenten ingeschreven. Uit de rapporteringen van de instellingen stellen we een grote diversiteit van landenherkomst van de student vast. Er is geen enkele specifieke nationaliteit die in het oog springt. Eén uitzondering: Master of Business Adminstration van de Universiteit Antwerpen waar 154 van de 159 studenten afkomstig zijn van de Russische Federatie. Uiteraard kunnen ook Nederlandstalige studenten deze opleidingen opvolgen. Zij kunnen zo hun kansen vergroten op de internationale arbeidsmarkt. Het faciliteert hen ook de toegang tot andere internationale programma s en het bestuderen van internationale gevalstudies en onderzoek, deelneming aan internationale congressen, Ter illustratie enkele opleidingen: - opleidingen met 100% anderstalige studenten: - Master of Nanophysics aan de Universiteit Antwerpen; - Master of Phylosophy aan de Katholieke Universiteit Leuven; - Master of Legal Theory aan de Katholieke Universiteit Brussel. - opleidingen met een groot aantal anderstalige studenten: - Master of Business Administration aan de EHSAL Europese Hogeschool Brussel; - Master of E-Media aan Groep T Internationale Hogeschool Leuven; - Master of International and Comparative Law aan de Vrije Universiteit Brussel; - Master of European Studies: European Diversity and Integration aan de Katholieke Universiteit Leuven. - opleidingen met overwegend (of uitsluitend) Nederlandstalige studenten: Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 14

16 - Master of Banking and Finance aan de Universiteit Gent; - Master of Management aan de Universiteit Antwerpen; - Master of Restorative Dentistry aan de Katholieke Universiteit Leuven. Docentenpopulatie Op basis van de instellingsverslagen stellen we vast dat het aantal anderstalige docenten in de anderstalige opleidingen beperkt blijft. Het zijn vooral Nederlandstalige docenten die doceren in de anderstalige voortgezette opleidingen. De Katholieke Universiteit Leuven heeft geen data van hun anderstalige docenten verstrekt. In een aantal opleidingen wordt uitsluitend gedoceerd door Nederlandstalige docenten. Enkele voorbeelden: - Master of Statistical Data Analysis aan de Universiteit Gent; - Master of Global Management aan de Universiteit Antwerpen. Het aantal Nederlandstalige en anderstalige docenten zijn ook terug te vinden in bijlage Opleidingen met internationaal karakter De International Course Programme-opleidingen (ICP) zijn opleidingen die specifiek gericht zijn op de problemen van de ontwikkelingslanden en hebben als voornaamste doelgroep studenten afkomstig uit ontwikkelingslanden. Deze opleidingen worden doorgaans interuniversitair georganiseerd. Erasmus Mundus is een programma van de Europese Unie. Het Erasmus Mundusprogramma kadert binnen een poging om het hoger onderwijs in Europa aantrekkelijker te maken voor buitenlandse studenten, het over de gehele wereld te promoten en de samenwerking met landen buiten de EU te bevorderen. De ICP-opleidingen alsook de Erasmus Mundus opleidingen kunnen volledig in een andere taal worden georganiseerd. Aangezien het karakter van deze opleidingen is de studentenpopulatie overwegend anderstalig. In bijlage 6 vindt u een overzicht van deze opleidingen met studenten- en docentenaantallen. Ter illustratie enkele opleidingen: - Opleidingen met 100% anderstalige studenten: - Advanced Studies in Aquaculture (ICP); - Master of Bioethics (EM); - Master of Ecological and Marine Management (ICP). In een aantal hogeschoolverslagen worden onder dit punt een aantal specifieke vakken/modules/opleidingonderdelen/postgraduaten opgesomd die ingericht worden voor buitenlandse studenten en inkomende uitwisselingsstudenten. Dit is dan ook een troef om te kunnen deelnemen aan internationale uitwisselingsprojecten. Zo volgden er bijvoorbeeld in de Hogeschool Gent in het academiejaar Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 15

17 buitenlandse studenten één of meerdere opleidingsonderdelen in het internationaal curriculum. Deze trajecten worden grotendeels aangeboden in de studiegebieden Handels en bedrijfskunde, Industriële en technologie en Gezondheidszorg. Enkele voorbeelden: - Hogeschool Gent: International Management Programme; Business and Languages; postgraduaat Dutch & Translations; - XIOS Hogeschool Limburg: International Information Technology Module for Bachelors (30 studiepunten); - Arteveldehogeschool: Raising International Business Awareness (30 studiepunten); Module Communication & Management (51 studiepunten); International Course on International Competence; - Plantijnhogeschool: Applied Law Studies and Studies in European Management; - Katholieke Hogeschool Limburg: Changing Logistic Management (20 studiepunten); - Lessiushogeschool: Europese master in gespecialiseerde vertaling; - Karel De Grote-Hogeschool Antwerpen: International Business Course (met 106 anderstalige studenten). 4. Hogere Zeevaartschool Het onderwijs in de Hogere Zeevaartschool is tweetalig. De positionering van deze instelling is specifiek op het vlak van de taalregeling. Aan de Nederlandstalige studenten wordt enkel onderwijs aangeboden in het Nederlands en de Franstalige krijgen enkel Franstalig onderwijs aangeboden. De instelling biedt 2 opleidingen aan: - Professionele bachelor in de scheepwerktuigkunde - Academische bachelor en master in de nautische Procentueel waren er in het academiejaar ongeveer 60% (341) Nederlandstalige studenten tegenover 40% (218) Franstalige studenten. E. Informatie over de toetsing van de adequate taalbeheersing door de Nederlandstalige docenten van de andere taal in functie van hun vakgebied De instellingen zorgen dat hun docenten over een voldoende taalkennis beschikken over hun vakgebied bij hun aanstelling. Het onderwijzend personeel moet bij aanwerving niet alleen beschikken over de nodige bekwaamheidsbewijzen (licentiaat, doctoraat, buitenlands gelijkwaardig diploma), maar ook voldoende kennis hebben van de noodzakelijke internationale standaardtaal. Uiteraard wordt het aspect over de taalbeheersing in alle instellingen bewaakt bij hun interne kwaliteitsbewaking. In de gedragscode van de instellingen wordt doorgaans een systeem opgenomen om de taalbeheersing van de docenten te toetsen. Vaak behoort de adequate taalbeheersing ook tot de docentenevaluatie. Zo wordt bijvoorbeeld elk academiejaar in de EHSAL door een externe organisatie een assessment georganiseerd waarvoor alle docenten die doceren in anderstalige opleidingsonderdelen worden uitgenodigd om deel te nemen. Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 16

18 Wanneer de taalbeheersing onvoldoende blijkt uit de evaluatie voorziet de meerderheid van de instellingen dat de docenten opfrissings- en/of vervolmakingscursussen kunnen volgen. Ter illustratie: - Vrije Universiteit Brussel: de semesteriële interne studentenevaluaties bieden de mogelijkheid om onvoldoende taalbeheersing van de Nederlandstalige docenten van de andere taal in functie van hun vakgebied in het aangeboden onderwijs (al dan niet in een andere taal, dan het Nederlands) op te sporen; - Katholieke Universiteit Leuven: de K.U.Leuven stelt zich echter garant dat bij de aanstelling van personeel een voldoende kennis van de voor het onderwijs noodzakelijk internationale standaardtaal aanwezig is en dat dit via de interne kwaliteitszorg wordt bewaakt; - Erasmushogeschool Brussel: nieuwe docenten worden bij aanwerving tijdens de selectieprocedure getoetst op de kennis van de andere taal indien hun vakgebied dit vereist. Hierbij wordt onder meer geopteerd voor het geven van een proefles in de andere taal; - De studentenraad van groep T meldt in dit verband: in de Engelstalige opleidingen zijn de studenten echter minder tevreden over de kennis van het Engels van een deel van het onderwijzend personeel. Het gaat hier echter vooral over het gebrek aan vakjargon en in mindere mate over de slechte beheersing van deze taal. Volgens ons verdient dit wel extra aandacht bij de interne kwaliteitszorg.. Een aantal instellingen hebben een specifiek toetsingssysteem uitgewerkt. Ter illustratie: - Katholieke Hogeschool Kempen: de beoordeling van de beheersing van de vreemde taal komt aan bod tijdens functioneringsgesprekken en steunt voor een groot deel op zelfevaluatie als een onderdeel van het persoonlijk ontwikkelelingsplan van de docent; - Karel de Grote-Hogeschool KH Antwerpen: de adequate kennis van de onderwijstaal wordt getest via een mondelinge toets georganiseerd door de hoofdverantwoordelijke van het Centrum voor talen. Mede door het groeiend meertalig onderwijsaanbod is het van uitermate belang dat de docenten (en hun studenten) de onderwijstaal op een gedegen manier beheersen. Op basis van de verslagen stellen we vast dat de instellingen inderdaad oplettend zijn voor de goede kwaliteit van de gebruikte onderwijstaal en hier dan ook veel aandacht aan besteden. Bijlage 7: overzicht per instelling. F. Andere onderdelen van het verslag 1. Communicatie met de studenten De studenten kunnen de essentiële informatie over de anderstalige opleidingsonderdelen en anderstalige opleidingen raadplegen via diverse wegen: Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 17

19 ECTS-fiches (vereiste voorkennis, beschrijving, learning outcomes,.) Lessius: Deze worden opgemaakt in het Nederlands en voor uitwisselingsstudenten in de taal van het programma. mondeling via het studentensecretariaat (elektronische) studiegids / studiefiches / programmagids blackboard informatie- en opleidingsbrochures departementale wegwijs elektronische leeromgeving Toledo website van de instelling onderwijs- en examenreglement.. De communicatie tussen de docenten en hun studenten voor de opleidingsonderdelen gedoceerd in een andere taal dan het Nederlands gebeurt, zowel schriftelijk als mondeling, veelal in de doceer- en werktaal van de lessen. Toch wordt er soms voor de Nederlandstalige studenten afgeweken van deze regel. De communicatie voor de opleidingen die een vreemde taal tot onderwerp hebben gebeurt in de betrokken taal. Via het elektronisch platform kunnen de docenten van de Katholieke Universiteit Leuven per opleidingsonderdeel bijkomende informatie over de taalregeling geven. 2. Overzicht van de kennistoetsen De toelating tot de eerste inschrijving in een opleiding (zowel in de Nederlandstalige als de anderstalige opleidingen) kan afhankelijk worden gemaakt van het slagen voor een kennistoets in de taal waarin de opleiding wordt georganiseerd. In de onderwijsen examenreglementen van de instellingen worden de taalvereisten bepaald en opgenomen. Doorgaans zijn de resultaten van de kennistoets, zowel bij de hogescholen als de universiteiten, bindend voor het al dan niet toelaten van de student in de betrokken opleiding. Een uitzondering wordt gemaakt voor de Erasmusstudenten. Uit de rapporten blijkt dat bepaalde instellingen de studenten verplichten om een taalcursus te volgen indien blijkt dat hun taalkennis ontoereikend is. Een aantal instellingen maken daarentegen geen gebruik van de mogelijkheid om de toegang in een bepaalde opleiding afhankelijk te stellen van het slagen voor een taaltoets door de student. In de instellingsverslagen wordt meestal een nauwkeurige oplijsting gegeven van de regels omtrent taaltoetsen en de afgenomen kennistoetsen. Ter illustratie: Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 18

20 - Vrije Universiteit Brussel: van alle anderstalige studenten wordt een bewijs van de kennis van de onderwijstaal vereist. De universiteit legt voorafgaandelijk het niveau van de vereiste taalkennis vast op advies van de organiserende faculteit; - Universiteit Antwerpen: er wordt nagegaan in hoeverre de anderstalige student een Nederlandstalige opleiding kan starten; - Karel De Grote-Hogeschool Antwerpen: de partneruniversiteiten waar de Erasmusstudenten vandaan komen worden op voorhand gevraagd hun studenten te selecteren op taalkennis; - Universiteit Antwerpen: van de 100 studenten die deelnamen aan een taaltest Nederlands waarvan er slaagden 57. Voor de Engelse taalproeven wordt vooral gebruik gemaakt van bestaande taalproeven met bepaalde minimum scores: - TOEFL (Test of English as Foreign Language) - IELTS (International English Language Testing System) Soms wordt een gelijkwaardige toets afgenomen door het instituut voor taalonderwijs verbonden aan de instelling. Voor de Nederlandse taalproef wordt onder andere gebruik gemaakt van: - Nederlands staatsexamen - CNaVT (Certificaat Nederlands als Vreemde Taal) (Project van de Katholieke Universiteit Leuven, België en de Universiteit van Amsterdam, Nederland, onder auspiciën van de Nederlandse Taalunie) Een instelling meldt dat zij een opleidingsoverschrijdende departementale cursus Basisnederlands en academisch Nederlands extra curriculair en remediërend organiseert. 3. Gedragscode De instellingsbesturen stellen, na raadpleging van de studenten, een gedragscode op en leggen ze vast in het onderwijs- en examenreglement. De gedragscode en de evaluatie door de studentenraad van de code maken deel uit van de jaarlijkse taalrapportering. Reeds naar aanleiding van vroegere rapportering is vastgesteld dat de omvang van de gedragscodes aardig verschilt van instelling tot instelling. Een aantal instellingen nemen gewoon de decretale voorschriften over. Hier tegenover zijn er instellingen die grondig te werk gaan en een uitgebreide code opstellen. De studentenraad wordt doorgaans geraadpleegd alvorens de gedragscode wordt goedgekeurd. Als onderdeel van de onderwijs- en examenreglementering wordt deze gedragscode sowieso naderhand aan de studenten voorgelegd. Doorgaans vermelden de instellingen in hun gedragscode het recht van een student om over de leerstof in het Nederlands te worden geëxamineerd. Zij vermelden tevens de aanvraagprocedure hoe de studenten hun recht kunnen doen gelden voor het afleggen van een examen in het Nederlands. Ondanks deze expliciete vermelding wordt, zoals hoger aangehaald, uitermate weinig gebruik gemaakt van dit recht. Jaarlijks taalverslag Departement Onderwijs en Vorming - afdeling hoger onderwijs 19