EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA België Waals Gewest - Steunregeling voor de redding en herstructurering van kmo's

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2017) 5173 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA België Waals Gewest - Steunregeling voor de redding en herstructurering van kmo's Excellentie, 1. DE PROCEDURE (1) Na prenotificatiecontacten heeft België op 28 juni 2017 bij de Commissie aanmelding gedaan van een voornemen van de Waalse regering om een steunregeling voor de redding en herstructurering van kmo's in te voeren. 2. BESCHRIJVING VAN DE REGELING 2.1. Doelstelling (2) De aangemelde regeling is bedoeld voor de redding en herstructurering van nietfinanciële ondernemingen in Wallonië. Daartoe wordt voorzien in drie soorten steun: reddingssteun, herstructureringssteun en tijdelijke flankerende herstructureringssteun. (3) De rechtsgrondslag van de regeling zal een besluit van het beheerscomité van de Société wallonne de Gestion et de Participations (hierna "SOGEPA" genoemd) zijn, waarvan België een ontwerpversie heeft meegedeeld. Dit besluit zal naar verwachting in de zomer van 2017 worden aangenomen, nadat de goedkeuring van de Commissie is verkregen. De geldigheidsduur ervan zal tot en met 31 december 2020 lopen. Zijne Excellentie de heer Didier REYNDERS Minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken Karmelietenstraat 15 B Brussel Europese Commissie, 1049 Brussel, BELGIË - Tel

2 (4) Volgens de aangemelde regeling zal SOGEPA de regeling beheren namens en voor rekening van het Waals Gewest, hetgeen verklaart waarom haar rol in de hierna volgende punten ter sprake komt De begunstigden (5) De aangemelde regeling is alleen van toepassing op kleine en middelgrote ondernemingen (hierna "kmo's" genoemd) in moeilijkheden, in de zin van de aanbeveling van de Commissie betreffende de definitie van kmo's 1. De regeling is ook van toepassing op economische entiteiten met een zelfstandige beslissingsbevoegdheid die op grond van genoemde aanbeveling als kmo's zouden kwalificeren, ware het niet dat één of meer overheidsinstanties, gezamenlijk of afzonderlijk, direct of indirect zeggenschap hebben over 25% of meer van het kapitaal of de stemrechten, voor zover deze entiteiten in moeilijkheden verkeren (hierna "kleinere overheidsbedrijven" genoemd). (6) Voor de toepassing van deze regeling wordt een onderneming in de volgende omstandigheden geacht in moeilijkheden te verkeren: (a) (b) (c) (d) in het geval van een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid: wanneer meer dan de helft van haar geplaatste aandelenkapitaal is verdwenen door de opgebouwde verliezen. Dit is het geval wanneer het in mindering brengen van de opgebouwde verliezen op de reserves (en alle andere elementen die doorgaans worden beschouwd als een onderdeel van het eigen vermogen van de onderneming) een negatief cumulatief bedrag oplevert dat hoger is dan de helft van het geplaatste aandelenkapitaal; in het geval van een onderneming waarin ten minste een aantal van de vennoten onbeperkt aansprakelijk zijn voor de schulden van de onderneming 2 : wanneer meer dan de helft van het kapitaal van de onderneming zoals dat in de boeken van de onderneming is vermeld, door de gecumuleerde verliezen is verdwenen; wanneer de onderneming voldoet aan de voorwaarden om op verzoek van haar schuldeisers aan een collectieve insolventieprocedure (procedure van gerechtelijke reorganisatie en faillissement) te worden onderworpen of wanneer tegen haar een collectieve insolventieprocedure loopt; in het geval van een kleine onderneming in de zin van punt 13, voetnoot 11, van de richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun aan nietfinanciële ondernemingen in moeilijkheden 3 (hierna "de richtsnoeren" genoemd), en overeenkomstig de criteria van punt 20, onder d), van diezelfde richtsnoeren, met betrekking tot "het geval van een onderneming die geen kmo is", wanneer de afgelopen twee jaar: de verhouding tussen de schulden en het eigen vermogen van de onderneming meer dan 7,5 bedroeg, en Aanbeveling 2003/361/EG van de Commissie van 6 mei 2003 betreffende de definitie van kleine, middelgrote en micro-ondernemingen (PB L 124 van , blz. 36). Het betreft hier met name de vennootschapsvormen die worden vermeld in bijlage II bij Richtlijn 2013/34/EU. PB C 249 van , blz. 1. 2

3 de op basis van de EBITDA bepaalde rentedekkingsgraad van de onderneming lager lag dan 1,0. (7) Een entiteit die deel uitmaakt van of die wordt overgenomen door een ondernemingsgroep, komt in beginsel niet voor steun op grond van de aangemelde regeling in aanmerking, tenzij kan worden aangetoond dat de moeilijkheden ondernemingsspecifiek zijn en niet het gevolg zijn van een arbitraire kostenallocatie binnen de ondernemingsgroep, en dat deze moeilijkheden van de onderneming te groot zijn om door de ondernemingsgroep zelf te kunnen worden opgelost. Wanneer een onderneming in moeilijkheden een dochteronderneming opricht, zal deze dochteronderneming samen met de onderneming in moeilijkheden onder wier zeggenschap zij staat, worden beschouwd als één ondernemingsgroep en kan deze steun ontvangen op de in dit punt vastgestelde voorwaarden. (8) De nieuw opgerichte onderneming zal op grond van de regeling pas steun kunnen ontvangen na de eerste drie jaar na de aanvang van haar activiteiten in de betrokken sector. (9) In afwijking op punt (6) kan reddingssteun en tijdelijke herstructureringssteun ook worden toegekend aan een kmo of kleinere overheidsonderneming die niet in moeilijkheden verkeert, maar die als gevolg van uitzonderlijke en onvoorziene omstandigheden waarop zij geen greep heeft, wel te maken heeft met acute liquiditeitsbehoeften. (10) Voor de toepassing van de aangemelde regeling dienen onder "uitzonderlijke en onvoorziene omstandigheden waarop zij geen greep heeft" met name de gevallen te worden begrepen waarin de onderneming geconfronteerd wordt met een dringende liquiditeitsbehoefte als gevolg van een politieke of economische crisis die verband houdt met bijvoorbeeld het omvallen van een grote bank of een kredietverzekeraar, of nog het geval waarin de activiteiten van de onderneming worden onderbroken als gevolg van een aanzienlijke verstoring die wordt veroorzaakt door moeilijkheden van een andere marktdeelnemer die een sleutelrol speelt voor de onderneming. (11) De op grond van de aangemelde steunregeling verleende steun kan worden toegekend aan ondernemingen uit alle sectoren, met uitzondering van de kolenindustrie en de ijzer- en staalindustrie, en de ondernemingen die onder de specifieke regels voor financiële instellingen vallen, onverminderd specifieke regels voor ondernemingen in moeilijkheden in een bepaalde sector De voorwaarden voor steunverlening Doelstelling van gemeenschappelijk belang Sociale tegenspoed of marktfalen aantonen (12) Steun die op grond van de aangemelde regeling wordt toegekend, moet noodzakelijkerwijs dienen om te voorkomen dat de begunstigde onderneming verdwijnt, hetgeen waarschijnlijk sociale tegenspoed of marktfalen met zich zou meebrengen. In dat verband moet met name worden aangetoond dat: (a) het verdwijnen van innovatieve kmo's of van kmo's met een groot groeipotentieel potentiële negatieve gevolgen zou hebben; 3

4 (b) het verdwijnen van een onderneming met uitgebreide banden met andere lokale of regionale ondernemingen, met name andere kmo's, potentiële negatieve gevolgen zou hebben; (c) marktfalen of perverse prikkels op kredietmarkten een anders levensvatbare onderneming in het faillissement zouden storten, of (d) vergelijkbare probleemsituaties die de begunstigde onderneming afdoende kan staven, zich zouden voordoen. (13) In de ontwerp-regeling is aangegeven dat deze doelstelling van gemeenschappelijk belang, met de hulp van een professionele partij, afdoende moet worden gestaafd door de onderneming die in het kader van de aangemelde regeling een maatregel van het Waals Gewest wil genieten. (14) Het Waals Gewest zal rekening houden met de werkgelegenheidsgraad in de betrokken regio, en met name het verlies van het aantal banen waartoe het faillissement van de ondernemingen zal leiden en met de mogelijkheden om binnen diezelfde regio een nieuwe baan te vinden. Volgens de ontwerp-regeling zijn een bovengemiddeld werkloosheidscijfer en moeilijkheden om banen te creëren, factoren die helpen aan te tonen dat het faillissement van de begunstigde onderneming gewis tot ernstige sociale tegenspoed zal leiden Herstructureringsplan en herstel van de levensvatbaarheid op lange termijn (15) Herstructureringssteun in het kader van de aangemelde regeling kan niet beperkt blijven tot financiële steun om verliezen uit het verleden aan te zuiveren, zonder de oorzaken van deze verliezen aan te pakken. Daarom moet de begunstigde onderneming, voordat zij een aanvraag voor herstructureringssteun indient, bij SOGEPA een haalbaar, samenhangend en ingrijpend herstructureringsplan indienen waarmee haar levensvatbaarheid op lange termijn kan worden hersteld 4. SOGEPA zal het businessplan, de financiële positie van de onderneming en haar financiële vooruitzichten onderzoeken om zich ervan te vergewissen dat het voorgestelde herstructureringsplan haalbaar en samenhangend is. (16) De toekenning van herstructureringssteun in het kader van de aangemelde regeling zal afhankelijk worden gesteld van de tenuitvoerlegging van het herstructureringsplan. (17) Het herstructureringsplan moet de levensvatbaarheid op lange termijn van de begunstigde onderneming binnen een redelijk tijdsbestek herstellen en dient te zijn gebaseerd op realistische veronderstellingen betreffende de toekomstige bedrijfsomstandigheden, waarbij alle verdere staatssteun die niet onder het herstructureringsplan valt, dient te worden uitgesloten. De herstructureringsperiode dient ook zo kort mogelijk te zijn. 4 Een herstructurering kan, volgens de ontwerp-regeling, een of meer van de volgende elementen omvatten: de reorganisatie en rationalisering van de activiteiten van de begunstigde onderneming op efficiëntere basis, waarbij doorgaans verliesgevende activiteiten worden afgestoten; de herstructurering van bestaande activiteiten die opnieuw concurrerend worden gemaakt, en soms een diversificatie naar nieuwe en levensvatbare activiteiten. Doorgaans omvat dit proces ook een financiële herstructurering in de vorm van kapitaalinjecties door nieuwe of bestaande aandeelhouders en een schuldvermindering door de bestaande schuldeisers. 4

5 (18) Het herstructureringsplan moet de oorzaken beschrijven van de moeilijkheden van de begunstigde onderneming en haar zwakke punten identificeren, en moet schetsen hoe de voorgenomen herstructureringsmaatregelen een oplossing zullen bieden voor de onderliggende problemen van de begunstigde onderneming. Het herstructureringsplan moet informatie verschaffen over het nieuwe bedrijfsmodel van de begunstigde onderneming waaruit moet blijken hoe het plan de levensvatbaarheid van de onderneming op lange termijn zal bevorderen. (19) In het herstructureringsplan dient ook te worden nagegaan of de moeilijkheden van de begunstigde onderneming hadden kunnen worden vermeden door gepast en snel ingrijpen van het management en dient, in voorkomend geval, te worden aangetoond dat de nodige aanpassingen op managementniveau hebben plaatsgevonden. Wanneer de moeilijkheden van de begunstigde onderneming voortvloeien uit zwakke punten in haar ondernemingsmodel of corporate governance-systeem, zullen de nodige aanpassingen moeten gebeuren De noodzaak van overheidsmaatregelen en stimulerende effect (20) Voordat herstructureringssteun kan worden toegekend, moet de begunstigde onderneming aan SOGEPA, ter vergelijking, een geloofwaardig alternatief scenario overleggen waarmee geen staatssteun gemoeid is, en aantonen hoe de doelstelling of doelstellingen van gemeenschappelijk belang niét zou of zouden worden bereikt of, in het alternatieve scenario, in mindere mate zou of zouden worden bereikt. Bij dit soort scenario's kan het bijvoorbeeld gaan om een schuldherschikking, de afstoting van activa, het aantrekken van particulier kapitaal, een verkoop aan een concurrent of een opsplitsing, telkens ofwel door het inleiden van een insolventie- of reorganisatieprocedure, of in ander verband. (21) Ook moet de begunstigde onderneming aantonen dat zij, zonder de steun, zou zijn geherstructureerd, verkocht of geliquideerd op een wijze waarmee de in onderdeel genoemde doelstelling van gemeenschappelijk belang niet zou zijn behaald Geschikt instrument Reddingssteun (22) Volgens de aangemelde regeling moet reddingssteun aan de volgende voorwaarden voldoen: (a) (b) de vorm hebben van leninggaranties of leningen (liquiditeitssteun); de financiële kosten van de lening of, in het geval van leninggaranties, de totale financieringskosten van de gegarandeerde lening, met inbegrip van de rente van de lening en de garantiepremie, moeten zodanig zijn vastgesteld dat de vergoeding voor het Waals Gewest ten minste gelijk is aan het referentiepercentage zoals dat in de mededeling van de Commissie over het referentiepercentage 5 is bepaald voor zwakke ondernemingen met een normale zekerheidsstelling (thans 1-jaars IBOR, vermeerderd met 400 basispunten), en met ten minste 50 basispunten worden vermeerderd 5 Mededeling van de Commissie over de herziening van de methode waarmee de referentie- en disconteringspercentages worden vastgesteld (PB C 14 van , blz. 6). 5

6 voor reddingssteun waarvan de goedkeuring wordt verlengd in het kader van een herstructureringsplan; (c) alle leningen moeten zijn terugbetaald en alle garanties moeten zijn afgelopen binnen een termijn van maximaal zes maanden na de uitkering van de eerste tranche aan de onderneming. Tijdens die periode van zes maanden onderzoekt SOGEPA de evolutie van de situatie van de begunstigde onderneming. Vóór het eind van die periode: moet SOGEPA een herstructurerings- of liquidatieplan van de begunstigde onderneming hebben ontvangen en goedgekeurd, of moet de begunstigde onderneming een vereenvoudigd herstructureringsplan indienen in het kader van de tenuitvoerlegging van tijdelijke flankerende herstructureringssteun; moet de lening zijn afgelost of de garantie zijn stopgezet. (23) De reddingssteun mag niet worden gebruikt voor het financieren van structurele maatregelen, zoals de overname van belangrijke bedrijfsonderdelen of activa, tenzij dat tijdens de reddingsperiode vereist is voor het overleven van de begunstigde onderneming Herstructureringssteun (24) Het staat het Waals Gewest vrij de vorm te kiezen die herstructureringssteun aanneemt. SOGEPA zal erop toezien dat het gekozen instrument (een lening, een garantie of een deelneming) relevant en het meest geschikt is om het probleem te verhelpen Evenredigheid van het steunbedrag/steun beperkt tot het minimum Reddingssteun (25) In de aangemelde regeling is bepaald dat het bedrag van de reddingssteun beperkt moet zijn tot het bedrag dat nodig is om de begunstigde onderneming gedurende zes maanden in bedrijf te houden. Het bedrag van de reddingssteun moet beperkt blijven tot het uit de toepassing van de formule in de bijlage I bij de richtsnoeren resulterende bedrag, tenzij de begunstigde onderneming een liquiditeitsplan presenteert waaruit voor de komende zes maanden hogere liquiditeitsbehoeften blijken Herstructureringssteun (26) Het bedrag en de steunintensiteit van herstructureringssteun beperkt moet blijven tot het strikt noodzakelijke minimum om de herstructurering mogelijk te maken, in samenhang met de voorhanden zijnde financiële middelen van de onderneming, van haar aandeelhouders of van de ondernemingsgroep waarvan zij deel uitmaakt. De begunstigde onderneming moet een eigen bijdrage in de kosten van de herstructurering leveren en zorgen voor een afdoende deling van de daaruit voortvloeiende lasten. (27) Van de steun ontvangende onderneming, haar aandeelhouders of schuldeisers of de ondernemingsgroep waarvan zij deel uitmaakt, of van nieuwe investeerders 6

7 wordt verwacht dat zij uit eigen middelen een aanzienlijke bijdrage aan de herstructurering leveren. Deze eigen bijdrage mag geen element van staatssteun bevatten. Zij dient normaal gesproken met de toegekende steun vergelijkbaar te zijn in termen van effecten op de solvabiliteit of de liquiditeitspositie van de begunstigde onderneming. (28) Deze bijdragen moeten reëel - d.w.z. actueel - zijn, onder uitsluiting van voor de toekomst verwachte winst en kasstromen, en zij moeten zo hoog mogelijk zijn. Een financiële maatregel van overheidsinstanties mag alleen in overweging worden genomen indien die vrij is van steun. (29) Een eigen bijdrage wordt als afdoende beschouwd indien deze ten minste 40% van de herstructureringskosten bedraagt in het geval van middelgrote ondernemingen of ten minste 25% van de herstructureringskosten in het geval van kleine ondernemingen. (30) Herstructureringssteun voor het dekken van verliezen mag alleen worden verleend op voorwaarden die bestaande investeerders afdoende doen delen in de lasten. (31) Een afdoende lastendeling betekent dat bestaande aandeelhouders en, in voorkomend geval, achtergestelde schuldeisers verliezen volledig voor hun rekening moeten nemen. Achtergestelde schuldeisers dienen bij te dragen in de absorptie van verliezen, ofwel door de omzetting van de betrokken instrumenten in eigen vermogen of door de afschrijving van hun schulden. (32) Daarom zal het Waals Gewest, via SOGEPA, pas maatregelen ten uitvoer leggen nadat de verliezen volledig in kaart zijn gebracht en de bestaande aandeelhouders en houders van achtergestelde schulden zijn aangesproken. (33) Uitzonderingen op de onverkorte tenuitvoerlegging van deze maatregelen zijn mogelijk wanneer die maatregelen anders zouden leiden tot onevenredige resultaten. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer: (a) (b) (c) het steunbedrag gering is in vergelijking met de eigen bijdrage van de begunstigde onderneming, of wanneer wordt aangetoond dat achtergestelde schuldeisers in economische termen minder zouden ontvangen dan bij normale insolventieprocedures, of wanneer geen herstructureringssteun is toegekend. (34) Voor zover dat wettelijk mogelijk is, dient te worden voorkomen dat tijdens de herstructureringsperiode financiële middelen van de begunstigde onderneming wegvloeien naar de houders van aandelenkapitaal of achtergestelde schulden, tenzij daarmee de partijen die vers aandelenkapitaal hebben ingebracht, onevenredig worden getroffen. (35) Een afdoende lastendeling zal ook betekenen dat alle steun van het Waals Gewest die de eigenvermogenspositie van de begunstigde onderneming versterkt, dient te worden toegekend op voorwaarden waarmee het Waals Gewest een redelijk aandeel in toekomstige waardestijgingen van de begunstigde onderneming ontvangt, naar rato van het eigen vermogen dat het Waals Gewest inbrengt ten 7

8 opzichte van het eigen vermogen van de onderneming dat overblijft nadat de verliezen zijn verwerkt. (36) Van houders van senior schulden zal niet stelselmatig een bijdrage worden geëist om de eigenvermogenspositie van een begunstigde onderneming te herstellen. Dit soort bijdrage kan echter de omvang rechtvaardigen van de compenserende maatregelen die moeten worden genomen ter beperking van verstoringen van de mededinging Negatieve effecten Het eenmalige karakter van de steun (37) Voordat reddingssteun, herstructureringssteun of tijdelijke flankerende steun wordt toegekend, wordt nagegaan of het beginsel dat dit soort steun eenmalig dient te zijn, in acht wordt genomen. Met het oog daarop moet worden nagegaan of de betrokken onderneming of de groep waarvan zij deel uitmaakt, in het verleden reeds reddingssteun, herstructureringssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun heeft ontvangen, met inbegrip van eventuele nietaangemelde steun. Indien dit het geval is, en wanneer minder dan tien jaar 6 is verstreken sinds de toekenning van de steun of sinds het aflopen van de herstructureringsperiode of de beëindiging van de tenuitvoerlegging van het herstructureringsplan (naargelang welke van deze gebeurtenissen het meest recent is), mag nieuwe reddingssteun, herstructureringssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun alleen worden toegekend: (a) (b) (c) wanneer tijdelijke flankerende herstructureringssteun volgt op de toekenning van reddingssteun als onderdeel van één enkele herstructureringsoperatie; wanneer herstructureringssteun volgt op de toekenning van reddingssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun als onderdeel van één enkele herstructureringsoperatie; wanneer reddingssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun is toegekend en die steun niet werd gevolgd door herstructureringssteun, indien: redelijkerwijs mag worden aangenomen dat de begunstigde onderneming nà de toekenning van steun op lange termijn levensvatbaar zou zijn, en na ten minste vijf jaar nieuwe reddingssteun, herstructureringssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun noodzakelijk wordt wegens onvoorzienbare omstandigheden die de begunstigde onderneming niet zijn toe te rekenen; (d) in uitzonderlijke en onvoorzienbare omstandigheden die de onderneming niet zijn toe te rekenen. (38) Wanneer een ondernemingsgroep reddingssteun, herstructureringssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun heeft ontvangen, kan alleen verdere 6 Vijf jaar in het geval van de primaire landbouwproductie. 8

9 reddings- of herstructureringssteun voor de ondernemingsgroep zelf, of een van de onderdelen van de ondernemingsgroep, worden toegekend indien tien jaar is verstreken sinds de toekenning van de steun, het aflopen van de herstructureringsperiode of de beëindiging van de tenuitvoerlegging van het herstructureringsplan (naargelang welke van deze gebeurtenissen het meest recent is). Wanneer een onderdeel van een ondernemingsgroep reddingssteun, herstructureringssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun heeft ontvangen, kan zowel de ondernemingsgroep als geheel als de overige onderdelen van de ondernemingsgroep doch niet de begunstigde onderneming die eerder steun heeft ontvangen op reddings- of herstructureringssteun aanspraak blijven maken (mits de overige bepalingen van deze regeling zijn nageleefd). (39) Wanneer een onderneming die de activa van een andere onderneming overneemt, zelf reeds reddings- steun of herstructureringssteun of tijdelijke flankerende herstructureringssteun heeft ontvangen, geldt voor de overnemer niet het vereiste dat de steun eenmalig dient te zijn, mits er geen economische continuïteit is tussen de oude onderneming en de overnemer Maatregelen ter beperking van verstoringen van de mededinging (40) Een onderneming die herstructureringssteun ontvangt in het kader van de aangemelde regeling, moet maatregelen nemen ter beperking van verstoringen van de mededinging, zodat de ongunstige effecten op de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt, zo beperkt mogelijk blijven en de positieve effecten opwegen tegen eventuele negatieve effecten. (41) De reikwijdte van deze maatregelen zal afhangen van meerdere criteria, zoals met name de omvang en de aard van de steun en de voorwaarden waarop en de omstandigheden waarin deze wordt toegekend, de grootte en het relatieve belang van de begunstigde onderneming op de markt en de kenmerken van de betrokken markt, en de mate waarin de moral hazard-problemen blijven spelen na toepassing van de maatregelen inzake eigen bijdrage en lastendeling. (42) De maatregelen ter beperking van verstoringen van de mededinging moeten door de begunstigde onderneming nader worden uitgewerkt in een ad-hocplan dat bij SOGEPA moet worden ingediend samen met het herstructureringsplan. (43) Maatregelen ter beperking van verstoringen van de mededinging hebben waarschijnlijk een onevenredige impact op kleine ondernemingen, met name gelet op de lasten die het doorvoeren van dit soort maatregelen met zich meebrengt. Het Waals Gewest zal daarom in beginsel niet van kleine ondernemingen verlangen dat zij dit soort maatregelen ten uitvoer leggen, tenzij anderszins is bepaald in de staatssteunregels voor een specifieke sector. De kleine ondernemingen mogen hoe dan ook hun capaciteit niet uitbreiden tijdens een herstructureringsperiode. (44) De maatregelen ter beperking van verstoringen van de mededinging zullen doorgaans de vorm aannemen van structurele maatregelen, zoals toezeggingen om activa af te stoten of de productie-/verkoopcapaciteit of de aanwezigheid op de markt in te krimpen. Dit soort maatregelen dient met name plaats te vinden op de markt of markten waar de onderneming na de herstructurering een aanzienlijke 9

10 marktpositie zal hebben, met name op de markten waar er aanzienlijke capaciteitsoverschotten zijn. (45) Structurele maatregelen dienen doorgaans de vorm aan te nemen van afstoting in going concern van levensvatbare, zelfstandig functionerende entiteiten die, mits zij door een geschikte overnemer worden geëxploiteerd, op lange termijn daadwerkelijk kunnen concurreren. Ingeval dit soort entiteit niet voorhanden is, kan de begunstigde onderneming een bestaande en afdoende gefinancierde activiteit afsplitsen en vervolgens afstoten, om zo een nieuwe en levensvatbare entiteit te creëren die op de markt zou moeten kunnen concurreren. Structurele maatregelen waarbij alleen activa worden afgestoten zonder dat daarmee een levensvatbare entiteit tot stand komt die op de markt kan concurreren, zijn minder doeltreffend om de mededinging in stand te houden en zullen dus alleen in uitzonderlijke omstandigheden worden geaccepteerd wanneer het bewijs wordt geleverd dat er geen andere vorm van structurele maatregelen doenbaar is of dat andere structurele maatregelen de economische levensvatbaarheid van de onderneming ernstig in gevaar zouden brengen. (46) Gedragsmaatregelen moeten ervoor zorgen dat de steun uitsluitend wordt gebruikt om de levensvatbaarheid op lange termijn te herstellen, en moeten voorkomen dat de steun wordt misbruikt om ernstige en aanhoudende verstoringen van de marktstructuur te bestendigen of om de begunstigde onderneming tegen concurrentie te beschermen. (47) De volgende gedragsmaatregelen moeten in alle gevallen worden toegepast, om te vermijden dat de effecten van structurele maatregelen worden ondermijnd, en zullen in beginsel worden opgelegd voor de duur van het herstructureringsplan: (a) (b) in de eerste plaats moet van de begunstigde onderneming worden verlangd dat zij ervan afziet om gedurende de herstructureringsperiode deelnemingen in ondernemingen te verwerven, tenzij een en ander van onmisbaar belang is om haar levensvatbaarheid op lange termijn te verzekeren; in de tweede plaats moet van de begunstigde onderneming worden verlangd dat zij ervan afziet om bij het op de markt brengen van haar producten en diensten uit te pakken met de steun van overheid als een concurrentievoordeel. (48) Het Waals Gewest zal de mogelijke toezeggingen onderzoeken die de begunstigde onderneming doet met betrekking tot het nemen van maatregelen om opener, gezondere en meer concurrerende markten te bevorderen, bijvoorbeeld door het bevorderen van markttoetreding en -uittreding Tijdelijke flankerende herstructureringssteun (49) Tijdelijke flankerende herstructureringssteun moet aan de volgende voorwaarde voldoen: (a) (b) de steun moet bestaan uit steun in de vorm van leninggaranties of leningen; de financiële kosten van de lening of, in het geval van leninggaranties, de totale financieringskosten van de gegarandeerde lening, met inbegrip van 10

11 de rente van de lening en de garantiepremie, moeten zodanig zijn vastgesteld dat de vergoeding voor het Waals Gewest ten minste gelijk is aan het referentiepercentage zoals dat in de mededeling van de Commissie over het referentiepercentage is bepaald voor zwakke ondernemingen met een normale zekerheidsstelling (thans 1-jaars IBOR, vermeerderd met 400 basispunten). Dit percentage wordt verhoogd met ten minste 50 basispunten nadat twaalf maanden zijn verstreken sinds het tijdstip dat de eerste tranche aan de begunstigde onderneming is uitgekeerd (onder aftrek van de eventuele daaraan onmiddellijk voorafgaande periode van reddingssteun); (c) de tijdelijke flankerende herstructureringssteun moet voldoen aan de voorwaarden voor de toekenning van reddings- of herstructureringssteun tenzij in de regeling in specifieke regels is voorzien; (d) de tijdelijke flankerende herstructureringssteun mag voor maximaal 18 maanden worden toegekend (onder aftrek van de eventuele daaraan onmiddellijk voorafgaande periode van reddingssteun). Vóór het eind van die periode: moet het Waals Gewest een herstructurerings- of liquidatieplan goedkeuren, of moet de lening zijn afgelost of de garantie zijn stopgezet; (e) (f) binnen een termijn van maximaal zes maanden vanaf het tijdstip dat de eerste tranche aan de begunstigde onderneming is uitgekeerd (onder aftrek van de eventuele daaraan onmiddellijk voorafgaande periode van reddingssteun), moet het Waals Gewest het vereenvoudigde herstructureringsplan hebben goedgekeurd dat de begunstigde onderneming heeft ingediend. Dit plan hoeft niet alle in deel beschreven elementen te bevatten, maar moet ten minste aangeven welke maatregelen de begunstigde onderneming wil nemen om haar levensvatbaarheid op lange termijn zonder ondersteuning van de overheid te herstellen; de tijdelijke flankerende herstructureringssteun is beperkt tot het bedrag dat nodig is om de begunstigde onderneming gedurende achttien maanden in bedrijf te houden. De steun moet beperkt blijven tot het uit de toepassing van de formule in de bijlage I bij de richtsnoeren resulterende bedrag, tenzij de begunstigde onderneming een liquiditeitsplan presenteert waaruit voor de komende achttien maanden hogere liquiditeitsbehoeften blijken Transparantie (50) De aangemelde regeling zal worden bekendgemaakt op de website van SOGEPA. Ook zal de identiteit van elke onderneming die in het kader van deze regeling steun heeft ontvangen, op deze website worden bekendgemaakt. Voorts worden de vorm en het bedrag van iedere steunverlening van meer dan EUR ( EUR voor begunstigden die hun activiteiten uitoefenen in de primaire landbouwproductie), de datum van toekenning, de grootte, de economische sector en de locatie van de begunstigde onderneming bekendgemaakt. 11

12 (51) SOGEPA zal, namens het Waals Gewest, bij de Europese Commissie jaarlijks een verslag indienen over het functioneren van deze regeling. 3. BEOORDELING (52) Overeenkomstig artikel 107, lid 1, VWEU zijn "behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt". In artikel 107, leden 2 en 3, VWEU worden de gevallen beschreven waarin deze steun als verenigbaar kan worden beschouwd De vraag of er sprake is van steun (53) De aanmelding betreft een regeling waarmee de Waalse autoriteiten hun financiële steun verlenen aan ondernemingen in moeilijkheden. België betwist niet dat de in het kader van deze regeling toegekende steun staatssteun vormt. (54) Deze maatregelen worden toegekend door SOGEPA, die "werkzaam is namens en voor rekening van de Waalse regering". Zij zijn dus toe te rekenen aan de Staat. Aangezien SOGEPA volledig in handen is van het Waals Gewest, moeten haar middelen als staatsmiddelen worden beschouwd. (55) De financieringsvoorwaarden die de Waalse autoriteiten op basis van de aangemelde regeling bieden, zijn op de markt niet beschikbaar voor de begunstigde ondernemingen, die ondernemingen in moeilijkheden zijn. Bijgevolg wordt met deze financiering aan de begunstigden ervan een voordeel verleend. Bovendien zijn de financieringsvoorwaarden van de regeling voorbehouden voor ondernemingen in moeilijkheden - en zijn ze bijgevolg selectief. Met de aangemelde regeling kan financiering worden verstrekt in bijna alle economische sectoren waarin ondernemingen uit Wallonië actief zijn; hierin zijn ook sectoren vervat die openstaan voor concurrentie tussen Belgische ondernemingen en ondernemingen uit andere lidstaten en waarin handelsverkeer tussen lidstaten plaatsvindt. De voorwaarden waarop deze financiering wordt toegekend, helpen de positie van de begunstigden ervan te versterken tegenover hun concurrenten in België en in andere lidstaten, hetgeen de mededinging kan vervalsen en het handelsverkeer tussen lidstaten ongunstig kan beïnvloeden. (56) De op basis van de aangemelde regeling toegekende maatregelen vormen bijgevolg staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, VWEU Verenigbaarheid van de steunmaatregelen met de interne markt (57) In de aangemelde steunregeling wordt voorzien in reddingssteun, herstructureringssteun en tijdelijke flankerende herstructureringssteun. Gelet op de aard van de betrokken steunmaatregelen heeft de Commissie de regeling op haar verenigbaarheid met artikel 107, lid 3, onder c), VWEU getoetst, in het licht van de richtsnoeren waar (in punt 37) is voorzien in de mogelijkheid om steunregelingen voor kleinere steunbedragen en kleinere begunstigde ondernemingen in te stellen. 12

13 De begunstigden (58) De regeling is uitsluitend bedoeld voor kmo's in de zin van de recentste versie van de aanbeveling van de Commissie betreffende de definitie van kmo's, en voor kleinere overheidsbedrijven in de zin van punt 13 van de richtsnoeren. (59) Overeenkomstig punt 18 van de richtsnoeren zijn ondernemingen uit de kolenindustrie en de ijzer- en staalindustrie en ondernemingen die onder de specifieke regels voor financiële instellingen vallen, uitgesloten van de regeling. (60) Overeenkomstig punt 19 van de richtsnoeren kan de steun alleen worden toegekend aan kmo's of kleinere overheidsbedrijven die verkeren in moeilijkheden zoals omschreven in punt 20 van de richtsnoeren. Meer bepaald worden, zoals uiteengezet in punt 6, onder d), in de regeling de kleinere overheidsbedrijven in moeilijkheden omschreven aan de hand van de voor het omschrijven van ondernemingen in moeilijkheden niet zijnde kmo's gebruikte subsidiabiliteitscriteria, die zijn overgenomen uit punt 20, onder d), van de richtsnoeren. Niettemin wordt, in overeenstemming met punt 29 van de richtsnoeren, in de regeling voorzien in een afwijking van deze regeling: reddingssteun en tijdelijke herstructureringssteun kunnen worden toegekend aan ondernemingen die niet in moeilijkheden verkeren, maar die als gevolg van uitzonderlijke en onvoorziene omstandigheden waarop ze geen greep hebben, wel te maken hebben met acute liquiditeitsbehoeften. (61) In de regeling wordt de mogelijkheid uitgesloten om steun te verlenen aan nieuw opgerichte ondernemingen in de zin van punt 21 van de richtsnoeren. Een entiteit die deel uitmaakt van of die wordt overgenomen door een groep, kan alleen steun ontvangen in de in punt 22 van de richtsnoeren genoemde gevallen Steuninstrumenten (62) Overeenkomstig de punten 25 tot en met 28 van de richtsnoeren zijn in de regeling drie soorten steunverlening toegestaan: reddingssteun, herstructureringssteun en tijdelijke flankerende herstructureringssteun De voorwaarden voor steunverlening (63) In overeenstemming met punt 105 van de richtsnoeren wordt in de regeling het steunbedrag beperkt tot maximaal 10 miljoen EUR per begunstigde onderneming. (64) Overeenkomstig punt 38 van de richtsnoeren kan alleen steun worden toegekend indien deze bijdraagt aan een duidelijk omschreven doelstelling van gemeenschappelijk belang, indien de noodzaak van een overheidsmaatregel is aangetoond, indien de steunmaatregel een geschikt instrument is, indien de steun een stimulerend effect heeft, indien de steun evenredig is, indien de negatieve effecten op de mededinging en het handelsverkeer tussen lidstaten tot een minimum beperkt zijn, en ten slotte indien de steun transparant is. (65) In dat verband wordt in de regeling verlangd dat, met het oog op het aantonen van een bijdrage aan een doelstelling van gemeenschappelijk belang, de Waalse autoriteiten zich, op basis van door de begunstigde verstrekte gegevens, ervan kunnen vergewissen dat het verdwijnen van de begunstigde onderneming sociale tegenspoed of marktfalen met zich zou meebrengen in de zin van punt 107 van de richtsnoeren. De Waalse autoriteiten vragen dat de begunstigde onderneming zich 13

14 laat bijstaan door een professionele partij om een en ander met bewijsmateriaal te onderbouwen. (66) De toekenning van herstructureringssteun wordt afhankelijk gesteld van de tenuitvoerlegging van een herstructureringsplan dat moet voldoen aan de voorwaarden van de punten 45 tot en met 49 van de richtsnoeren. (67) Overeenkomstig de punten 53 en 59 van de richtsnoeren moeten de Waalse autoriteiten kunnen aantonen dat de overheidsmaatregel noodzakelijk is en een stimulerend effect heeft. (68) Reddingssteun kan alleen worden toegekend in de vorm van leningen of garanties, op de voorwaarden van punt 55, onder a), b), c) en e), en de punten 56 en 109 van de richtsnoeren. Wat betreft herstructureringssteun moeten de Waalse autoriteiten zich volgens de regeling houden aan de beginselen die in punt 58 van de richtsnoeren zijn geformuleerd, om er zeker van te zijn dat deze steun geschikt is. (69) De evenredigheid van reddingssteun moet worden vastgesteld in overeenstemming met punt 60 van de richtsnoeren. Herstructureringssteun wordt als evenredig aangemerkt indien, overeenkomstig punt 61 van de richtsnoeren, het bedrag en de steunintensiteit ervan beperkt blijven tot het strikt noodzakelijke om de herstructurering van de begunstigde onderneming mogelijk te maken en, met name, indien de voorwaarden inzake de eigen bijdrage van de punten 62 en 63 van de richtsnoeren en de afdoende lastendeling van de punten 65 tot en met 69 van de richtsnoeren zijn vervuld. (70) In de regeling wordt verlangd dat het beginsel in acht wordt genomen dat steun eenmalig is overeenkomstig punt 112 en de punten 73, 74 en 75 van de richtsnoeren. Ook moeten volgens de regeling maatregelen worden genomen om verstoringen van de mededinging te beperken, op de voorwaarden van de punten 77 tot en met 93 en punt 113 van de richtsnoeren. (71) Voorts wordt in de regeling iedere mogelijkheid uitgesloten om steun toe te kennen aan ondernemingen die onrechtmatige steun hebben ontvangen, ten aanzien waarvan een bevel tot terugvordering nog uitstaat. (72) Wat betreft tijdelijke flankerende herstructureringssteun is in de regeling bepaald dat de voorwaarden van de punten 115, 116 en 117 in acht moeten worden genomen. (73) Ten slotte, de regeling voldoet aan de transparantievoorwaarden van punt 96 van de richtsnoeren en in de regeling wordt van het Waals Gewest verlangd dat het jaarlijks een verslag over het functioneren van de regeling bij de Commissie indient. De regeling treedt in werking op de datum van de formele goedkeuring ervan nadat van de Commissie goedkeuring is verkregen, en loopt, gelijktijdig met de richtsnoeren, af op 31 december Conclusie (74) In het licht van het voorgaande concludeert de Commissie dat de aangemelde regeling voldoet aan de verenigbaarheidsvoorwaarden die in de richtsnoeren zijn geformuleerd, en dat deze regeling dus verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt. 14

15 4. BESLUIT In het licht van het bovenstaande heeft de Commissie besloten geen bezwaar te maken tegen de aangemelde steunregeling omdat deze met de interne markt verenigbaar is op grond van artikel 107, lid 3, onder c), VWEU. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek in die zin, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van deze brief in de authentieke taal op de internetsite: Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of bij faxbericht te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Madouplein B-1049 Brussel Stateaidgreffe@ec.europa.eu Voor de Commissie Margrethe VESTAGER Lid van de Commissie 15