Weten we van gekkigheid nog wel wat normaal is?

Transcriptie

1 Weten we van gekkigheid nog wel wat normaal is? Bert Wienen 1

2 Identiteitsverwerving Twee polen: Identificatie Separatie 1. Verhouding t.o.v. autoriteit 2. Verhouding t.o.v. andere geslacht 3. Verhouding t.o.v. andere gelijke 4. Verhouding t.o.v. zichzelf We verwerven onze identiteit op basis van de ander en dat wat ons wordt aangereikt (spiegels) Welke spiegels groeit een kind dan nu op? (Spiegel: identificatie met (het verlangen van) de ander); Gezondheidscultus Rol van prestaties en excellentie (ik kies ervoor om social media en kritische verhandeling over de medische wetenschap, rol van (medicijn)industrie, waarde van diploma s, negatieve gevolgen voor kinderen met een diagnose, niet mee te nemen i.v.m. de tijd) 2

3 Ouderschap Alleen het beste telt: -> toename aantal rechtszaken (Achmea, toename 40%); -> Ritalin voor hoger schooladvies; -> ouderschap niet alleen meer als er zijn, maar als middel (parenting); Thema s: cultus/macht -> alleen gezond telt nog 3

4 De overheid en gezondheid in 2002 De vraag in 2002: Hoe kan ongezond gedrag van burgers omgebogen worden naar gezond gedrag en wie is daarvoor verantwoordelijk? Raad van volksgezondheid en zorg De overheid en gezondheid in 2010 RVZ, 2010: Van ZZ naar GG Wat zijn de gevolgen voor de consument? Dit vraagt veel meer dan nu van de eigen verantwoordelijkheid voor de gezondheid. ( ). Het betekent dat de burger meer zelf moet betalen voor zijn zorg. Maar ook dat hij meer beloond wordt voor gezond gedrag. Raad van volksgezondheid en zorg 4

5 Competitie of markt Foucault: waarden zijn herkenbaar aan de taal die wordt gesproken 5

6 Kortom een moraal Best presterende mensen krijgen bonus en goede positie; Centrale idee mensen zijn competitieve wezens en onderlinge strijd levert de beste prestaties; Centrale ethische norm: dat is geen probleem: immers iedereen wordt beloond naar verdienste en je eigen slagen of falen heb je volledig zelf in de hand. Kortom een moraal Best presterende mensen krijgen bonus en goede positie; Centrale idee mensen zijn competitieve wezens en onderlinge strijd levert de beste prestaties; Centrale ethische norm: dat is geen probleem: immers iedereen wordt beloond naar verdienste en je eigen slagen of falen heb je volledig zelf in de hand. 6

7 Wat is dan die claim: medicalisering Conrad: het proces waarbij voorheen niet-medische problemen worden gedefinieerd en behandeld als medische problemen, gewoonlijk als ziekte of kwaal Raad voor volksgezondheid en samenleving (april 2017) Gezondheidsraad: maar er is meer dan medicalisering Toegenomen prestatiedruk en afgenomen tolerantie van afwijkend gedrag lijken belangrijke oorzaken van de sterk gegroeide hulpvraag. Gezondheidsraad (2014) 7

8 Claim van medicalisering Proces: 1. Probleem wordt in medische taal besproken (ziekte termen: hij heeft dit of dat) 2. Probleem wordt in een medisch framework betrokken ( we kunnen niets doen als we niet weten wat er aan de hand is ) 3. Probleem wordt op een medische manier behandeld (behandeling van a naar b) 4. Probleem MOET behandeld worden Gebaseerd op Illich / Conrad Overheid, markt & samenleving hinken op 2 gedachten Competitie levert prestatie (inzicht in cijfers, benchmark, ranking, financiële (output) sturing); Mensen zijn zelf verantwoordelijk om iets van het leven te maken (maakbaarheid) en dus ook voor hun gezondheid; Dus stuurt de overheid, maar ook de markt / samenleving op gezondheid (Biopolitiek Foucault). Maar tegelijk: normaliseren en de-medicaliseren en laagdrempelige hulp (zie de wetten Passend Onderwijs en Jeugdwet). 8

9 Biopolitiek: Panopticum Bentham / Foucault We zien niet goed meer waar deze disciplinerende macht vandaan komt. Deze is geïnternaliseerd en de samenleving disciplineert daarmee zichzelf. Dat is onder meer merkbaar aan het feit dat we de gezondheidscultus/ prestatiecultus gewoon zijn gaan vinden en zijn gaan legitimeren. Als de mens maakbaar is, dan moet iedereen het maken..tegenwoordig overheerst de overtuiging dat iedereen het in het leven kan (en moet) maken, en dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor zijn welslagen of falen. Voor ouders betekent dit een bijkomende last, want zij moeten bovenop hun eigen plicht tot succes er ook nog eens het slagen of mislukken van hun kinderen bij nemen. Een kind dat het slecht doet op school is een regelrechte ramp én een persoonlijk falen. Geen wonder dat elk (pseudo)medisch label in dank aanvaard wordt. (Verhaeghe, 2012, p. 188) 9

10 Vanwaar nu het hoge aantal stoornissen Het systeem (samenleving waarin gezondheid / prestaties boventoon voeren): 1. Kent vele uitvallers, de jeugdhulp is in een positie gekomen waarin zij deze uitvallers weer terug moet duwen in het systeem; 2. Kent veel mensen die gehoorzaam zijn aan de overheid/markt: we werken massaal aan onszelf (of aan onze kinderen). Door toename van evidence based gedragsmatige aanpak en het medisch perspectief (focus op afname van klachten/symptomen), verdwijnt het idee dat we feitelijk met een identiteitsvormings en betekenis vraagstuk bezig zijn. En dus lossen we maar weinig op Onderwijs vormt prachtig onderzoeksterrein 10

11 Overheid 28 november 2016 nos.nl 11

12 10 mei 2017 nos.nl Cito vergelijkingen Wat meet Cito: - Rekenen - Begrijpend lezen - Spelling - Technisch lezen 12

13 Terwijl we uit onderzoek weten Hinsha & Scheffler (2014): verband tussen aantal diagnoses (in dit geval ADHD) en openbaarheid van toetsgegevens (i.h.k.v. no child left behind); Cito: 200 vragen Hoeveel vragen kan een kind dat VMBO-t uitstroomt niet goed beantwoorden? 80 En let op, daar zijn dus de lesmethodieken ook op ingericht 13

14 Gevolgen? Hinsha & Scheffler (2014): verband tussen aantal diagnoses (in dit geval ADHD) en openbaarheid van toetsgegevens (i.h.k.v. no child left behind); White (2012): in het formele onderwijs ontwikkelen leerlingen een negatieve leeridentiteit: school is niks voor mij ; Joseph Kessels (o.b.v. Amrein & Berliner, 2003) De motivatieverlaging onder jongeren wordt dus veroorzaakt door de toets- en examendruk. Dit verlaagt het vermogen tot zelfsturing het verhoogt de gevoelens van angst, boosheid en pessimisme Gevolgen? 1. We vergeten dat angst een normaal affect is, dat nodig is om te leren; 2. We definiëren angst/depressie als een probleem dat thuishoort in de psychiatrie; 3. We ontwikkelen passend aanbod voor jongeren met angst en vergeten existentieel te kijken welke betekenis deze angst heeft en bij dit passende aanbod valt het relationele perspectief (identiteitsverwervende perspectief) weg; 4. We bezien bijvoorbeeld depressie niet meer als het wegvallen uit het verlangen van de ander, of te wel: het niet meer kunnen voldoen aan het verlangen van de ander; 5. Aandacht verschuift van het kijken naar de betekenis van angst naar de meest passende (evidence based) oplossing/behandeling van symptomen van angst; 6. We normaliseren de behandeling voor angst/depressieproblemen bij kinderen 14

15 Willen we dus verklaren en transformeren dan Helpt de medicaliserings/biopolitiek hypothese als kijkraam; Moeten we beseffen dat we, zoals we in de zaal zitten, onderdeel van het probleem (en mogelijk oplossing?) zijn; Hebben we ons te verhouden tot het totale jeugddomein (transformatie) in plaats van de jeugdhulp (transitie); Zullen we zelf- en maatschappijkritisch moeten worden om een maatschappij te ontwikkelen waarin niet alles hoeft te worden opgelost (vertaald: een maatschappij waarin kinderen zelfoplossend kunnen zijn i.p.v. de oplossing van de ander moeten volgen -> oefenplaatsen); Ons toestaan om andere wetenschappen (en mores) toe te laten in ons discours. 15

16 CPS Onderwijsontwikkeling en advies E a.w.wienen@rug.nl M