Uitvoeringsplan Energietransitie Laren

Transcriptie

1 Uitvoeringsplan Energietransitie Laren Periode 2018 tot eind 2019 Op basis van Klimaatbeleidsplan September 2018 Auteur: Claudia Umlauf, projectmanager duurzaamheid

2 Inhoud 1. INLEIDING 2. KLIMAATBELEIDSPLAN PROJECTEN ORGANISATIE, BUDGET EN PLANNING BIJLAGEN Bijlage 1: Klimaatbeleidsplan Laren, zie: Bijlage 2: Gemeentelijke en maatschappelijke gebouwen Pagina 2 van 31

3 1. INLEIDING Het uitvoeringsplan Energietransitie Laren, periode 2018 tot eind 2019, is de praktische uitwerking van het klimaatbeleidsplan dat op 29 november 2017 door de gemeenteraad is vastgesteld. Het uitvoeringsplan richt zich op een periode van ruim één jaar vooruit. Ieder jaar zal er een nieuw uitvoeringsplan worden gemaakt. Daarin zullen de plannen worden uiteengezet en zal verslag worden gedaan van de voorgaande periode. Het uitvoeringsplan wordt door het college vastgesteld en aan de raad aangeboden. Op deze manier krijgt het Klimaatbeleidsplan een realistische en optimale uitvoering. Een belangrijk uitgangspunt bij dit uitvoeringsplan is dat gezocht wordt naar mogelijkheden om het laag hangend fruit als eerste aan te pakken. Daarbij moet gedacht worden aan snelle verduurzaming van de woningen in bezit van woningbouwcorporatie Gooi en Omstreken, aan het verduurzamen van de gemeentelijke en maatschappelijke gebouwen en aan verledding van straatverlichting en sportverenigingen. Er wordt daarbij zoveel mogelijk conform de Trias Energetica 1 te werk gegaan. Dus eerst en vooral de energievraag terugbrengen, door isoleren of verledding. In dat verband zal komend jaar, bij voorkeur in regioverband, aandacht worden gegeven aan verdere studie naar objectgebonden financiering en het ontzorgen van particulieren in het verduurzamen van hun woning. Er bestaat namelijk nog altijd grote onzekerheid over de manier waarop particuliere eigenaren van woningen, ten behoeve van de door de rijksoverheid gewenste verduurzaming, hun bezit moeten financieren en welke technische oplossingen daarbij voorhanden zijn. Pas daarna komen energiezuinige installaties en duurzame energie-opwek aan de orde. Het loskoppelen van het aardgas vraagt om diepgaandere studie en innovatieve ontwikkelingen. Bij dat vraagstuk zijn nog te veel losse eindjes om op korte termijn maatregelen in de praktijk te kunnen nemen. 1 De Trias Energetica is een driestappenstrategie om een energiezuinig ontwerp te maken. Deze strategie werd in 1979 ontwikkeld door de studiegroep StadsOntwerp en Milieu (SOM-1) aan de TU Delft onder leiding van Kees Duijvestein en gepubliceerd in het tijdschrift BOUW. In 1996 heeft Erik Lysen vanuit de Nederlandse Onderneming voor Energie en Milieu (Novem, een van de voorlopers van Agentschap NL de drie stappenstrategie internationaal geïntroduceerd. De drie stappen van de Trias Energetica zijn basisvuistregels bij het duurzaam ontwerpen van gebouwen. Deze drie stappen zijn: 1. Beperk het energieverbruik door verspilling tegen te gaan; bijvoorbeeld een compacte gebouwvorm of door isolatie van gevels en daken. 2. Maak maximaal gebruik van energie uit duurzame bronnen, zoals wind-, water-, en zonne-energie; bijvoorbeeld door installatie van een zonneboiler of een zonnepaneel 3. Maak zo efficiënt mogelijk gebruik van fossiele brandstoffen om in de resterende energiebehoefte te voorzien; bijvoorbeeld door gebruik te maken van een warmtepomp, lage temperatuurverwarming (vaak in de vorm van vloerverwarming) of het beperken van leidinglengten van verwarmings- en ventilatiesystemen. Pagina 3 van 31

4 Tegelijkertijd zullen we starten met acties die de bewustwording bij de inwoners gaan vergroten. In dat kader zal op korte termijn een klankbordgroep van geïnteresseerde inwoners worden gevormd om het college bij de verdere uitvoering van het klimaatbeleidsplan te adviseren en bij te staan. De gemeente Laren werkt daar waar mogelijk voor de verduurzaming samen met de regiogemeenten, gefaciliteerd door de Regio Gooi en Vechtstreek. Eind november 2017 is de Regionale Energiestrategie Samen op pad vastgesteld. De strategie is door de regiogemeenten, netbeheerders, waterschap, woningcorporaties, energiecoörporaties, huurdersverenigingen en Regio Gooi en Vechtstreek ondertekend. In het kader van het Klimaatakkoord wordt momenteel onderzocht of de schaal van de huidige Regio Gooi en Vechtstreek functioneel is om goed bij te kunnen dragen aan de landelijke klimaatdoelstellingen. De insteek is om de huidige Regio te behouden, waarbij afstemming wordt gezocht met andere regio s. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het ambitieuze Klimaatbeleidsplan Daarna volgen in hoofdstuk 3 de uitvoeringsplannen voor de projecten die voortkomen uit dit plan. Per project staan de acties tot eind 2019 genoemd, alsook degene wie het uitvoert, de kosten en de dekking. Sommige projecten worden in regionaal verband, via de regio Gooi en Vechtstreek, uitgevoerd. Hoofdstuk 4 geeft de organisatie, het budget en de planning weer. Pagina 4 van 31

5 2. KLIMAATBELEIDSPLAN Ambitieuze doelstelling Conform het Klimaatbeleidsplan moet er in % CO2 bespaard zijn in Laren ten opzichte van Tevens moet er dan 16% duurzame energie worden opgewekt in de gemeente. Dit is een zeer ambitieuze doelstelling. Hoge ambitie voor CO2-reductie nader verklaard Tot en met 2015, dus in 25 jaar tijd, is 9 kiloton CO2 bespaard. Het monitoren van CO2 gegevens loopt ruim 2 jaar achter in de databases, vandaar dat naar 2015 gerefereerd wordt. Vanaf 2016 tot 2022 moet dus nog eens 11,5 kiloton, oftewel ton CO2 bespaard worden. Een hele klus wetende dat een gemiddeld huishouden ruim 9 ton CO2 per jaar uitstoot (gas, elektra en vervoer). Hoge ambitie voor duurzame opwek nader verklaard In 2015 werd 5% van wat er aan energie wordt verbruikt duurzaam opgewekt. 16% duurzame energieopwek in 2022 betekent dat er nog 2,2 Terajoule aan zonne-energie bij moet komen. Dat komt neer op bijna 3000 zonnepanelen. Een windmolen zou theoretisch ook kunnen. Deze levert al gauw 20 Terajoule op. Het traject om een windmolen te realiseren duurt echter doorgaans langer dan vier jaar. Conform het klimaatbeleidsplan hoopt Laren in 2040 energieneutraal te zijn. Ook dat is ambitieus. Zelfs verdergaand dan het Rijksbeleid. Conform het Klimaatakkoord in Parijs wil Nederland in 2050 energieneutraal zijn. Conform het regionaal vastgestelde beleid In Gooi en Vechtstreek willen we binnen één generatie en beslist voor 2050 komen tot een energieneutrale regio. Vertaalslag naar uitvoering Bij de uitvoering van het Klimaatbeleidsplan wordt gekozen voor een pragmatische aanpak die aansluit bij de mogelijkheden die er op dit moment in de markt en bij gebouweigenaren zijn. Zoals in de Inleiding aangegeven wordt daarbij gefocust op het laaghangend fruit. Daarbij zal de volgorde van de Trias Energetica zo veel mogelijk worden aangehouden. Pagina 5 van 31

6 3. PROJECTEN In het Klimaatbeleidsplan worden 13 projecten genoemd die nodig zijn om de verduurzamingsdoelstelling te halen. In dit hoofdstuk is per project een praktische vertaalslag gemaakt voor de uitvoering tot eind Daarbij is rekening gehouden met de mogelijkheden die er op dit moment in de markt en bij gebouweigenaren zijn. Project 1: Buurtgerichte aanpak naar aardgasloos Energiekansenkaart Voor eind 2021 moeten gemeenten per wijk een warmtestrategie en een uitvoeringsprogramma hebben. Dat is mooi, want op deze manier kan per wijk een route voor gebouweigenaren en -gebruikers worden geschetst welke energievoorziening op (de langere) termijn toegepast zal worden. Op deze manier wordt meer duidelijkheid in de energietransitie gegeven. Samen met de regio Gooi en Vechtstreek en partijen die zijn aangehaakt bij het Regionaal Energietransitie Team (RET) wordt momenteel een start gemaakt om te komen tot zo n strategie en programma voor de gehele regio. De eerste stap is het maken van een energiekansenkaart. Zie onderstaande afbeelding uit het regionale uitvoeringsprogramma energietransitie Maken regionale energiekansenkaart. De gemeente Laren werkt hieraan mee. Pagina 6 van 31

7 Pilotwijk De regio Gooi en Vechtstreek wil aan de slag met pilot wijkaanpakken om ervaring op te doen met de energietransitie in wijken. Zie onderstaand project uit het regionale uitvoeringsprogramma energietransitie Ervaring opdoen met wijkaanpakken : De gemeente Laren zal ook een wijk kan aandragen. De wijken bij Ons Genoegen, waar de meeste sociale woningen (rijtjeswoningen) staan, lijken daar op dit moment het meest geschikt voor. Dit zal ook bekeken worden in relatie tot het project afkoppeling. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: Regionaal mee werken en denken om uiteindelijk te komen tot een warmtestrategie per wijk. Actie 2: Afhankelijk van het resultaat van actie 1, de warmtestrategie verder verfijnen, waardoor het optimaal bruikbaar is op gemeenteschaal. Actie 3: Bepalen welke pilotwijk we in de regio aandragen om ervaring op te doen met wijkaanpakken. Uitvoering door: Projectmanager duurzaamheid coördineert het proces in overleg met de wethouder duurzaamheid. De afdeling Openbare Ruimte en externe partijen worden erbij betrokken. Kosten: De totstandkoming van de energiekansenkaart wordt betaald uit regiobudget. Als de gemeente Laren bij actie 2 kiest om de warmtestrategie verder te verfijnen, zal dit naar verwachting kosten. Overige kosten worden gedurende de acties in kaart gebracht. Pagina 7 van 31

8 Project 2: Stimulerend financieringsproduct Stimulerende financieringsmogelijkheden voor de gemeente Laren worden verkend. Zowel objectgebonden als persoonsgebonden. Er is een werkgroep gevormd, bestaande uit wethouders Jan Kastje (Hilversum) en Ton Stam (Laren), die met ambtelijke ondersteuning inzicht in de (on)mogelijkheden moet gaan geven aan het portefeuillehouders-overleg Milieu en Duurzaamheid. Objectgebonden financiering In het Klimaatbeleidsplan, alsook in het onlangs gepresenteerde landelijke Klimaatakkoord, wordt voorgesteld om met objectgerichte financiering aan de slag te gaan. De gemeente Laren heeft in dat kader de mogelijkheid van de baatbelasting aangekaart. Er is opdracht gegeven aan de Erasmus Universiteit deze mogelijkheid nader te onderzoeken. Uit het concept onderzoeksresultaat blijkt dat er interessante elementen in de baatbelasting zitten, waarmee nu reeds geëxperimenteerd kan worden. Voor toepassing van de baatbelasting als objectgebonden financiering op grote schaal, is echter aanvullend onderzoek en een nieuw wettelijk instrument noodzakelijk. Verkend wordt of de gemeente Laren, eventueel samen met regiogemeenten, kan en wil experimenteren met de baatbelasting. Duurzaamheidslening Een financieringsproduct dat al bestaat in diverse gemeenten is de duurzaamheidslening. Het betreft een aantrekkelijke gemeentelijke lening met een lage rente voor eigenwoningbezitters. De lening is gericht op het energiezuiniger maken van de bestaande woningvoorraad. De financiering vanuit de gemeente vindt plaats via een zogenaamd revolving fonds. Hierin wordt door de gemeente een bedrag gestort waarna de leningen verstrekt kunnen worden. Het revolving fonds wordt beheerd door de stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). De gemeente stort geld op een rekening courant van SVn (de gemeenterekening). SVn doet de krediettoets, berekent de hoogte van de duurzaamheidslening en adviseert de gemeente hierover. De rente en aflossing van de verstrekte leningen keren weer terug in het fonds waarmee op termijn weer nieuwe duurzaamheidsleningen uitgegeven kunnen worden. Het bedrag blijft hierdoor dus voor langere tijd beschikbaar. In de gemeenten Blaricum en Eemnes wordt deze duurzaamheidslening aangeboden. Verkend zal worden of deze financieringsvorm interessant is voor de gemeente Laren, waarbij de stimulering die een dergelijke financiering biedt moet worden afgewogen tegen het bedienen van inwoners die de lening niet nodig hebben maar wel willen gebruiken (Tesla-effect). Andere financieringsvormen In aanvulling op voorgaande worden ook andere financieringsmogelijkheden verkend. Aangezien de focus van dit uitvoeringsprogramma op het laaghangend fruit en isoleren ligt, zal in dat kader naar financieringsmogelijkheden als landelijke en provinciale subsidies gezocht worden. Pagina 8 van 31

9 Ontzorgen Bij de verkenning van de financieringsmogelijkheden zal tevens de mogelijkheid om gebouweigenaren van A tot Z in het verduurzamingstraject te ontzorgen onderzocht worden. Acties en kosten tot eind 2019 Actie 1: Het onderzoeksresultaat van de Erasmus Universiteit zal worden gecommuniceerd en gedeeld. Actie 2: Verkennen of we (met regiogemeenten) gaan experimenteren met de baatbelasting. Actie 3: Verkennen of de duurzaamheidslening interessant is voor de gemeente Laren. Actie 4: Verkennen andere financieringsvormen. Actie 5: Verkennen ontzorgaanbod. Uitvoering door: Het onderzoek naar de baatbelasting wordt door de Erasmus Universiteit uitgevoerd. De verkenningen worden uitgevoerd door de projectmanager duurzaamheid bij diverse partijen en instanties in overleg met de wethouder duurzaamheid. Kosten: Het onderzoek door de Erasmus Universiteit kost excl. Btw. Deze kan worden bekostigd uit het projectgeld dat voor uitvoering van het klimaatbeleid gereserveerd is. De kosten voor een eventuele pilot en de ontwikkeling van een eventuele financieringsvorm zullen gedurende de acties nader in kaart moeten worden gebracht. Pagina 9 van 31

10 Project 3: Een goed draaiend energieloket De gemeente Laren gaat samen met de regiogemeenten het digitale energieloket optimaliseren. Sinds 2016 moeten gemeenten en provincies een energieloket hebben. Bij een energieloket worden inwoners, ondernemers en bestuurders van de regio geïnformeerd over energiebesparing en duurzame energie. De regio Gooi en Vechtstreek heeft een contract met het Duurzaam Bouwloket om aan deze verplichting te voldoen. Op de website van de gemeente Laren wordt verwezen naar dit digitale energieloket. Daar staat praktische informatie, zie onderstaande printscreen van het energieloket voor de gemeente Laren: In 2018 verkent de regio Gooi en Vechtstreek of de samenwerking met het Duurzaam Bouwloket voortgezet wordt of dat een andere marktpartij dit beter in kan vullen. Het Duurzaam Bouwloket faciliteert het verplichte energieloket voor alle regiogemeenten. Bij de verkenning wordt naast verduurzaming ook gekeken of informatie en advies gegeven kan worden over circulair (ver-)bouwen en of het platform mogelijkheden biedt om partijen te verbinden. Zie het schema uit het regionale uitvoeringsprogramma energietransitie faciliteren van particuliere woningeigenaren : Pagina 10 van 31

11 Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: In samenwerking met de regio het energieloket optimaliseren. Actie 2: Het energieloket aan de inwoners van Laren kenbaar maken, middels een communicatieplan. Uitvoering door: Projectmanager duurzaamheid, in samenwerking met de Regio Gooi & Vechtstreek en afdeling communicatie. Kosten: De kosten voor het Duurzaam Bouwloket betaalt de regio. Zij heeft daarvoor subsidie ontvangen voor de periode Dekking na 2018 wordt momenteel door de regio onderzocht. Pagina 11 van 31

12 Project 4: Corporatiewoningen verduurzaamd Van het totaal aantal woningen in Laren is 16% van woningcorporaties. De twee in Laren actieve woningcorporaties zijn Het Gooi en Omstreken en Woningbouwvereniging van Erfgooiers. De laatste wordt eind 2018 overgenomen door Het Gooi en Omstreken. Samen hebben zij ca. 880 woningen in beheer. 63 % van de corporatiewoningen betreffen rijwoningen. 25% van de woningen zijn appartementen. Landelijk is in het Convenant Energiebesparing Huursector (2012) afgesproken dat corporatiewoningen in 2020 gemiddeld voorzien zijn van energielabel B. Gooi en Omstreken heeft aangegeven grote stappen in Laren te willen maken op het gebied van energiebesparing door middel van isoleren van woningen. Hierbij zal ook in discussie komen welke duurzame warmte- en/ of energiebronnen de gemeente Laren in de wijken denkt te gaan ontwikkelen. In dat kader is project 1 (Buurtgerichte aanpak naar aardgasloos) van belang. De intentie om samen te werken aan de energietransitie, zoals schriftelijk tussen de gemeente Laren en de woningbouwvereniging vastgelegd in 2017, zet Gooi en Omstreken graag voort. De gemeente zal nog dit jaar met de woningcorporaties in gesprek gaan over meerjarige prestatieafspraken. Daarbij zal verkend en besproken worden hoe te komen tot aardgasloze woningen en wijken. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: Prestatieafspraken met woningcorporaties maken. Actie 2: Met woningcorporaties verkennen hoe te komen tot aardgasloze woningen en wijken. Uitvoering door: Het komen tot en het monitoren van afspraken wordt door de projectmanager duurzaamheid in samenwerking met beleidsmedewerker Volkshuisvesting gecoördineerd. De daadwerkelijke uitvoering aan de gebouwen wordt door de woningcorporaties verricht. Kosten: Reguliere uren projectmanager duurzaamheid en beleidsmedewerker volkshuisvesting. Mogelijke aanvullende kosten zijn op dit moment nog niet bekend. Pagina 12 van 31

13 Project 5: Monumentale of beeldbepalende objecten verduurzaamd De gemeente Laren heeft 227 monumenten en een beschermd dorpsgezicht. Het verduurzamen van deze monumentale en beeldbepalende gebouwen is extra moeilijk. Verduurzamingsmaatregelen kunnen het karakter van het gebouw aantasten. Voor de verduurzamingsopgave is het belangrijk dat er zo veel mogelijk drempels worden weggenomen om monumentale en beeldbepalende gebouwen te verduurzamen. Tegelijkertijd zal er een balans moeten worden gezocht wat wel en niet acceptabel is. Op basis van ervaringen van andere gemeenten en de verduurzaming van de eerste gemeentelijke monumentale panden worden stimulerend beleid en duidelijke kaders ontwikkeld. Overleg met de commissie Ruimtelijke Kwaliteit zal hierbij aan de orde dienen te komen, omdat isoleren en verduurzaming een inbreuk kunnen maken op de monumentale status. Ook in de regio Gooi en Vechtstreek vindt een verkenning in dit kader plaats. Zie onderstaand uit het regionale uitvoeringsprogramma energietransitie Faciliteren van particuliere woningeigenaren : Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie: Ontwikkelen stimulerend beleid en duidelijke kaders voor het verduurzamen van de monumentale en beeldbepalende objecten in Laren. Dit met hulp van de regio Gooi en Vechtstreek. Uitvoering door: Medewerker Milieu in samenwerking met de regio Gooi en Vechtstreek. Kosten: reguliere uren medewerker Milieu. Pagina 13 van 31

14 Project 6: Gemeentelijk vastgoed verduurzaamd en Project 7: Scholen en sportverenigingen verduurzaamd Om het goede voorbeeld te geven en niet te worden geconfronteerd met terechte terechtwijzing is het van belang onze eigen gemeentelijke panden te verduurzamen en verduurzaming te stimuleren bij maatschappelijk vastgoed dat niet in gemeentelijk eigendom is. Alle gemeentelijke gebouwen moeten, aldus het Klimaatbeleidsplan , in 2022 verduurzaamd zijn. Dat is ambitieus maar mogelijk. Verder moeten gemeentelijke gebouwen die een kantoorfunctie hebben en groter zijn dan 100m2, conform landelijk beleid, eind 2022 minimaal een energielabel C hebben. Gemeentelijke gebouwen die een andere functie dan kantoor hebben en groter zijn dan 250 m2, moeten in ieder geval een officieel afgemeld energielabel hebben. In bijlage 2 staat een overzicht van het gemeentelijk en maatschappelijk vastgoed in Laren. Monitoren en herinregelen Bij de gemeentelijke en maatschappelijke gebouwen kunnen quick wins worden gemaakt door het plaatsen van een slimme meter en het energieverbruik te monitoren. Door middel van een eerste advies en het herinregelen van installaties kan dan gemiddeld per pand 10-15% energie bespaard worden. Op dit moment wordt voor de monitoring van gebouwen gedacht aan de volgende pilot objecten: 1. De Eemnesserweg 19, 19A t/m L Het raadhuis inclusief allerlei zorgfuncties. Tevens verplicht om aan te pakken aangezien vanaf 2023 ieder kantoor in Nederland groter dan 100m2 minimaal een officieel (afgemeld) energielabel C moet hebben. Pagina 14 van 31

15 2. Mendes da Costalaan 28 Kinderdagverblijf Humanitas 3. Schapendrift 64 Sportcentrum de Biezem 4. Groene Gerritsweg 2 en 2B Brandweer en politiepost 5. Eemnesserweg 15A Muziekcentrum Pagina 15 van 31

16 6. Oud Blaricummerweg 21A Vereniging de Gooische School Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: Als pilot monitoren van het energieverbruik van een geprioriteerd aantal gemeentelijke en maatschappelijke objecten. Door het plaatsen van slimme meters en het bijhouden van de energieverbruiksgegevens. Op basis van analyse na 1 tot max. 3 jaar, de installaties her inregelen. Gemiddelde verwachte energiebesparing 10 a 15%. Uitvoering door: Externe partij. Projectmanager duurzaamheid en medewerker Vastgoed en Grondzaken coördineren. Kosten: Slimme meter plaatsen en monitoren (bron kosten: CFP Green Buildings). Kan uit de post beheer overige gronden, overige goederen en diensten Energiescan in aanvulling op monitoring Om in aanvulling op de energiemonitoring een nog uitgebreider beeld te krijgen van de verduurzamingsmogelijkheden van de gemeentelijke en maatschappelijke panden kan een energiescan per object worden uitgevoerd. Daarbij worden ook de financieringsmogelijkheden zichtbaar gemaakt, inclusief eventueel beschikbare subsidies of andere mogelijkheden. Een externe partij kan dit uitvoeren. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 2: Bepalen of en zo ja bij welke objecten, evt. in aanvulling op de energiemonitoring, een energiescan wordt uitgevoerd. Uitvoering door: Een externe partij. De projectmanager duurzaamheid in samenwerking met medewerkers van de betreffende afdelingen coördineren dit. Kosten: Reguliere uren projectmanager duurzaamheid en medewerkers betreffende afdelingen. Pagina 16 van 31

17 Er zal vanuit Maatschappelijke Ontwikkeling budget via College/Raad aangevraagd worden om in 2019 energiescans bij de sportaccommodaties te laten uitvoeren. Een energiescan/maatwerkadvies kost gemiddeld excl. btw per object. Verduurzaming gemeentelijke en maatschappelijke objecten: Na de monitoring en energiescans zullen keuzes moeten worden gemaakt met welke objecten gestart wordt met verduurzamen. Aan de raad zal de komende maand een voorstel worden gedaan om het clubhuis van SV Laren 99 te renoveren. Het spreekt voor zich dat daarbij uitgegaan zal worden van een 0-op-de meter aanpak, mede als voorbeeld voor andere sport- en scoutingverenigingen. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 3: Keuzes maken met welk object(-en) te starten met verduurzamen. Uitvoering door: College in overleg met projectmanager duurzaamheid en medewerker(s) van de betreffende afdeling(-en). Kosten: Nog nader te bepalen op basis van energiemonitoring en/of energiescans. Pagina 17 van 31

18 Project 8: Particuliere initiatieven Laren en Blaricum hebben nog geen energiecoöperatie of -collectief. In tegenstelling tot regiogemeenten. Zo is er in Hilversum HilverZon, In Bussum WattNu en in Eemmes is er de coöperatie Eemnes energie. Er vinden in Laren en Blaricum verkenningen plaats door particulieren op welke manier zij, als collectief, bij kunnen dragen aan de verduurzaming. Bij deze verkenning wordt gebruik gemaakt van de expertise van het regionale samenwerkingsverband Hilversumverbonden. Wel is in Laren in 2017 een stichting, de Gooise Mij, opgericht die onder andere streeft naar duurzame lokale energieopwekking. De stichting wil onder andere vastgoed in Laren verduurzamen door te investeren in zonnepanelen. Acties en kosten tot eind 2019 Actie: In overleg met de particuliere initiatieven komen tot een eerste concreet initiatief. Uitvoering door: De particuliere initiatieven, waar mogelijk gefaciliteerd door de gemeente. Kosten: Reguliere uren projectmanager duurzaamheid. Het voorstel uit het klimaatbeleidsplan is om de rentelasten van de initiële investering van de Stichting Gooijse Mij structureel te subsidiëren. Dit kost Dekking in de kadernota Voordat de plannen in een operationele fase komen zullen die met de gemeenteraad worden gedeeld. Pagina 18 van 31

19 Project 9: Gas en elektriciteit jaarlijks vergroend Het gas en elektriciteitsverbruik van de gemeente Laren wordt regionaal ingekocht. Het grootste verschil qua CO2-reductie kan worden gemaakt met het vergroenen van het elektriciteitsgebruik. Het volledige elektriciteitsverbruik wordt verduurzaamd via garanties van oorsprong op basis van Nederlandse wind en reduceert 0,62 kton CO2 per jaar. Het gasverbruik wordt vergroend met waterkracht uit Turkije en reduceert 4,38 ton CO2 per jaar. Dit gebeurt op regionale schaal. Over de periode wordt naar verwachting 4,340 kton CO2 door het vergroenen van elektriciteit en 0,031kton CO2 door het vergroenen van gas bespaard. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie: Gunstig inkopen van groen gas en elektra door de regio Gooi en Vechtstreek Uitvoering door: Regio Gooi en Vechtstreek Kosten: Op dit moment nog onbekend. Waarschijnlijk voor de regio. Worden nog nader inzichtelijk gemaakt. Pagina 19 van 31

20 Project 10: Openbare verlichting vervangen door LED In Laren wordt gefaseerd conventionele armaturen door LED-armaturen vervangen. Dat gebeurt met een beperkt budget en zal dus niet snel verlopen. Tevens dient te worden voorzien in dagelijks beheer en onderhoud van de openbare verlichting door een nog te contracteren partij. Er staan 2908 masten, voorzien van bijna evenveel armaturen. 59 van de armaturen zijn LED. Er is een uitvoeringsprogramma Openbare Verlichting door een externe partij opgesteld. Met daarin een meerjarenprogramma om masten, waar nodig, te vervangen en armaturen te vervangen door LED. De samenwerking met deze partij loopt niet soepel. Een nieuwe partij zal mogelijk gezocht worden, waarbij tevens zal worden onderzocht op welke manier versnelling in de uitvoering kan worden gemaakt. Een eventuele versnelling zal uiteraard leiden tot hogere financiële investeringen, en leiden tot desbetreffende voorstellen aan de raad. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: Evalueren en zo nodig afhandelen samenwerking met huidige contractpartij. Actie 2: Nieuwe partij aanbesteden die masten en armaturen kan vervangen. Zodat in 2019 gestart kan worden met verledden. Versnelling te bespreken. Uitvoering door: Externe partij, gecoördineerd door medewerker Openbare ruimte Kosten: Coördinatie door medewerker openbare ruimte, betreft reguliere uren. Kosten verledding worden nog in beeld gebracht. Dekking via budget/voorstel Openbare Ruimte. Pagina 20 van 31

21 Project11: Natuur en milieueducatie op scholen Bestaand educatieprogramma Het educatieprogramma voor scholen biedt de leerlingen van de scholen in Laren mogelijkheden om meer te leren over natuur en milieueducatie. De gemeente Laren werkt hiervoor samen met het Spookbos. Het Spookbos doet jaarlijks mee met de Nacht van de Nacht, gefaciliteerd door de Natuur en Milieufederaties. Door het hele land worden dan honderden evenementen georganiseerd in het donker en doven honderden bedrijven en gemeenten lichten van gebouwen en reclameverlichting. Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht voor de 14e keer georganiseerd op zaterdag 27 oktober Verkenning aanvullende educatie We verkennen of we de scholen verder kunnen uitdagen met verduurzaming. Er zijn in het land diverse initiatieven zoals Energieslag. Door middel van een game leren kinderen daarbij spelenderwijs over duurzaamheid. Ze strijden in spelvorm samen om zo min mogelijk energie te verbruiken en op een scorebord wordt wekelijks de voortgang weergegeven. Tijdens leuke opdrachten die alles met energiebesparing te maken hebben, kunnen badges worden verdiend. Kinderen en schoolbesturen ontdekken op deze manier wat de prestaties zijn van hun schoolgebouw. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: Er wordt overleg gevoerd met het Spookbos om te bezien of de natuur- en milieueducatie zijn vruchten afwerpt en gecontinueerd en geoptimaliseerd kan worden. Actie 2: De Nacht van de Nacht wordt gefaciliteerd door middel van een bijdrage en communicatie. Pagina 21 van 31

22 Actie 3: Er wordt verkend of er aanvullende educatie op het gebied van duurzaamheid op een of meerdere scholen plaats kan vinden. Uitvoering door: Medewerker milieu in samenwerking met beleidsmedewerker scholen, het Spookbos en eventueel aanvullende externe partijen. Kosten: Reguliere uren medewerker Milieu en beleidsmedewerker Scholen. Jaarlijks bestaande subsidie aan het Spookbos van wordt gedekt uit subsidiegelden Maatschappelijke Ontwikkeling. Er vindt een extra bijdrage aan het Spookbos voor de organisatie van de Nacht van de Nacht plaats van ca uit de Milieupost. De ontwikkeling van nieuwe lespakketten wordt gedekt uit regionale middelen. Als er in aanvulling op de educatie door het Spookbos nog educatie ontwikkelt en uitgevoerd wordt, zullen de kosten in beeld worden gebracht en als voorstel aan het College/Raad worden voorgelegd. Pagina 22 van 31

23 Project 12: Nieuwbouw gasloos Per 1 juli 2018 moet conform de wet Voortgang Energietransitie (VET) alle nieuwbouw aardgasloos worden gebouwd. De planning in Laren is om de komende 4 jaar ca. 100 woningen aardgasloos te bouwen. Dit is exclusief het herontwikkelingsproject Crailo, dat ook aardgasloos en energiepositief zal worden. De verplichting om aardgasloos te bouwen geldt in theorie ook voor sloop-nieuwbouw van een individuele woning op een inbreidingslocatie Het college wenst echter per geval te bezien of er een uitzondering op deze regel kan worden gemaakt. De overtuiging: overtuiging, geen dwang, is hierbij het uitgangspunt. Acties, uitvoering en kosten Actie 1: duurzaamheidscriteria bij de aanbesteding van een partij voor het herontwikkelingsproject Crailo opstellen, in samenwerking met de gemeente Hilversum en Gooise Meren. Vervolgens mee denken en selecteren bij de aanbesteding. Actie 2: Per sloop-nieuwbouw van een gebouw bezien of aardgasloos bouwen haalbaar/wenselijk is en zo gewenst een uitzondering op de regel maken. Uitvoering door: Projectmanager duurzaamheid draagt vanuit de gemeente Laren bij aan het gemeenteoverstijgende project. Het college besluit over individuele situaties bij sloop-nieuwbouw. Kosten: Reguliere uren projectmanager duurzaamheid. Pagina 23 van 31

24 Project 13: Communicatie en voorlichting De volgende communicatie-activiteiten worden uitgevoerd: 1. Jaarlijks meedoen met landelijke acties waar scholen en verenigingen op kunnen aanhaken. Denk aan GAD 100 dagen afval vrij, Nacht van de Nacht (eind oktober), Boomplantdag (3e woensdag in maart), Warme truiendag (rond 16 februari), Earth Hour (eind maart). Zo is er in maart dit jaar een filmpje opgenomen voor Earth Hour. 2. Duidelijke communicatie op de gemeentewebsite over de verduurzamingsmogelijkheden, met een verwijzing naar het Duurzaam Bouwloket. 3. Communiceren over de acties van de gemeente. De volgende activiteiten worden verkend: 4. Het organiseren van een duurzaamheidsbeurs en/of een informatieavond in een of meer wijken, mogelijk in samenwerking met de buurtpreventieverenigingen. 5. Het stimuleren van actief beleid bij ondernemers. Door bijeenkomsten te organiseren in samenwerking met de ondernemersvereniging Bijzonder Laren. En door bijvoorbeeld een MVO-award uit te reiken. Acties, uitvoering en kosten tot eind 2019 Actie 1: Aanhaken bij landelijke verduurzamingsacties. Actie 2: Duidelijke communicatie op de gemeentewebsite over verduurzamingsmogelijkheden Actie 3: Qua communicatie en voorlichting inspelen en aanhaken op de hiervoor genoemde projecten. Denk onder andere aan het energieloket (project 3) en Natuur en Milieu educatie op scholen (project 11). Elke drie weken wordt de communicatie voor dit uitvoeringsplan besproken en waar nodig in gang gezet. Actie 4: Verkennen mogelijkheid duurzaamheidsbeurs/informatieavond. Actie 5: Verkennen hoe ondernemers te stimuleren. Uitvoering door: Projectmanager duurzaamheid in samenwerking met de afdeling Communicatie. Kosten: Reguliere uren projectmanager duurzaamheid en medewerker afdeling Communicatie. Pagina 24 van 31

25 4. Organisatie, budget en planning Organisatie Projectmanager Er is een projectmanager duurzaamheid voor de periode ingehuurd om de uitvoering van de klimaatbeleidsplannen van Laren en Blaricum te coördineren. Voor Laren is 14 uur per week projectmanagement beschikbaar en voor Blaricum 10 uur per week. De projectmanager behoudt het overzicht, identificeert kansen en zorgt dat initiatieven bij de juiste personen in de organisatie terecht komen. Eind 2018 wordt geëvalueerd of de capaciteit van 14 uur per week en het budget toereikend zijn. Klankbordgroep Er wordt in de komende weken een klankbordgroep geformeerd die het college adviseert over de uitvoering van de energietransitie. Op basis van hun advies kunnen de plannen aangescherpt of bijgesteld worden. Het advies van de klankbordgroep is niet bindend, maar dient als extra trigger om tot goede plannen en resultaten te komen. Budget Voor de uitvoering van het klimaatbeleidsplan is in de kadernota jaarlijks budget opgenomen voor inhuur van een projectmanager duurzaamheid, voor projectgeld en voor het particuliere initiatief de Gooische Mij. Omdat duurzaamheid één van de speerpunten van het collegeprogramma vormt is het overduidelijk dat er financiële fondsen beschikbaar zullen moeten komen voor de uitvoering van plannen en het behalen van de doelstellingen. Het is nu nog te vroeg om concrete voorstellen hiervoor te kunnen doen. Wel zullen voor nieuwe projecten die een substantiële investering of tijd vragen, separate voorstellen, inclusief financiële consequenties, aan de raad worden gedaan. Het reguliere milieubudget kan, indien het toelaat, ook ingezet worden voor de uitvoering van het Klimaatbeleidsplan Laren. Afstemming hierover vindt plaats met de beleidsmedewerker milieu. Pagina 25 van 31

26 Overzicht budget en reeds bekende en thans verwachte projectkosten: Huidige budget klimaatbeleid Dekking Inhuur projectmanager duurzaamheid Jaarlijks projectgeld Jaarlijks inhuur waarvan: - Onderzoek baatbelast ing ca (project 2) - Nacht van de Nacht (project 11) Jaarlijks inhuur waarvan: - Analyse/kaart voor warmteopties ter vervanging van aardgas in Laren (project 1) - Energiemonito ring (project 6+7) Jaarlijks inhuur waarvan: - Energiemonit oring (project 6+7) - Nog te verwachten projectkosten Jaarlijks inhuur PM Jaarlijks inhuur PM Kadernot a en begroting 2018 Kadernot a en begroting Nog te verwachte n projectkos ten Energiescans laten uitvoeren (project 6+7) - Nog te verwachten projectkosten Jaarlijkse kosten particulier initiatief Gooische Mij Totaal budget klimaatbeleid Dekking in kadernota Planning Zie bijlage 3 Pagina 26 van 31

27 Bijlagen Bijlage 1 Klimaatbeleidsplan Laren Zie hiervoor: Bijlage 2 Gemeentelijk en maatschappelijk vastgoed Gebouwen in eigendom van de gemeente Adres Soort gebouw Opp (m2) Bouwjr. Energielabel 1 Bij den Toren 2 (alleen de toren) Kerktoren 1581 G (indicatief) 2 Burg.v. Nispen v. Sevenaerstr. 27 Boerderij Makelaar G (indicatief) Gijs Jansen 3 Burg.v. Nispen v. Sevenaerstr. 29 Boerderij Historische G (indicatief) Kring 4 Eemnesserweg 15 A WSI Muziekcentrum G (indicatief) 5 Eemnesserweg 19 Raadhuis F (officieel) Eemnesserweg 19 Gemeente Laren (Bes beheerder) Eemnesserweg 19 Dansgroep Klepperman 6 Eemnesserweg 19A Mondzorgcentrum G (indicatief) (Barbery Clinic) 7 Eemnesserweg 19B GGD/CJG/WMO/Vers G (indicatief) a 8 Eemnesserweg 19C Oogcentrum Midden G (indicatief) Nederland 9 Eemnesserweg 19D Huisarts speelman G (indicatief) huurt 19D+G (Duet) 10 Eemnesserweg 19E Fysio Holland G (indicatief) 11 Eemnesserweg 19F Leegstand/Leer en Meer G (indicatief) Pagina 27 van 31

28 12 Eemnesserweg 19G Huisarts speelman G (indicatief) huurt 19D+G (Duet) 13 Eemnesserweg 19 H Iris Mensert Praktijk G (indicatief) Mensendieek 14 Eemnesserweg 19I zorg G (indicatief) 15 Eemnesserweg 19J Stichting Amaris G (indicatief) 16 Eemnesserweg 19K En Balance G (indicatief) 17 Eemnesserweg 19L Praktijk Podotherapie G (indicatief) Het Gooi 18 Groene Gerritsweg 2 Brandweer A (indicatief) 20 Groene Gerritsweg 2B Politiepost B (indicatief) 21 Groene Gerritsweg 4 woning C (indicatief) 22 Groene Gerritsweg 4A woning C (indicatief) 23 Groene Gerritsweg 4B woning C (indicatief) 24 Groene Gerritsweg 4C woning C (indicatief) 25 Hilversumseweg 51A Aula begraafplaats D (indicatief) (eigenaar en gebruiker) 26 Kerklaan 1 Huurwoning Toon de G (indicatief) Jong 27 Mendes da Costalaan 28 Kinderdagverblijf G (indicatief) 28 Schapendrift 64 Zwembad (beheer de B (indicatief) Biezem stichting) 29 Stationsweg 3 Ambtswoning G (indicatief) 30 Stationsweg 5 Hertenkamp (eigenaar en gebruiker) E (indicatief) Scholen Nr Naam school adres afbeelding 1 De openbare basisschool De Ploeg Melkweg 42, 1251 PT Laren Pagina 28 van 31

29 2 R.K. basisschool De Binckhorst-St. Jan Eemnesserweg 17, 1251NA Laren 3 Binckhorst 2.0 Kerklaan 29, 1251 JS Blaricum 4 De Larense Montessorischool De Leemkuil 4, 1251 AR Laren 5 Vereniging De Gooische School Oud Blaricummerweg 21a, 1251 GV Laren Pagina 29 van 31

30 6 Laar & Berg Langsakker GB LAREN 7 College De Brink Kerklaan 6, 1251 JT Laren Sportaccommodaties Naam sportaccommodatie Adres Buiten- /binnen 1 Tennisvereniging LLTC Eemnesserweg buiten 33 Afbeelding 2 Hockeyvereniging LMHC Eemnesserweg 33a buiten Pagina 30 van 31

31 3 Tennis- en voetbalvereniging SV Laren 99 Schuilkerkpad 2 buiten 4 Tennisvereniging t Laer Driftlaan 3 buiten Zwembad Biezem Schapendrift 64 binnen KlaasBoutHal Schapendrift 64 binnen Bijlage 3 Planning (zie document Bijlage bij uitvoeringsplan (planning)) Pagina 31 van 31