Locomotiescore: een indicator van het welzijn van rundvee in het Welfare Quality protocol. Frank Tuyttens

Transcriptie

1 Locomotiescore: een indicator van het welzijn van rundvee in het Welfare Quality protocol Frank Tuyttens Studienamiddag Kreupelheidsdetectie bij Rundvee - 10/12/2009 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Dier Beleidsdomein Landbouw en Visserij

2 INHOUD 1. Inleiding: Welfare Quality 2. WQ methode om kreupelheid te scoren 3. Categorische vs continue schaal 2

3 1. Inleiding: Welfare Quality Improving animal welfare in the food quality chain (Dierenwelzijn verbeteren in de voedselkwaliteitsketen) 3

4 1. Inleiding: Welfare Quality Welfare Quality als integrated project ca. 250 wetenschappers 56 partners 17 landen ca. 18 milj. met 15 milj. EU contributie Coördinator: Harry Blokhuis (WUR, SLU) 4

5 1. Inleiding: Welfare Quality Meer informatie 5

6 1. Inleiding: Welfare Quality DOELSTELLINGEN Ontwikkelen van praktische strategieën om dierenwelzijn te verbeteren Ontwikkelen van een standaardmethode om dierenwelzijn te beoordelen Ontwikkelen van een standaardmethode om dierenwelzijnevaluaties te vertalen in begrijpbare productinformatie 6

7 1. Inleiding: Welfare Quality Dierenwelzi ijn Principe Welzijnscriteria Indicatoren Goede voeding 1. Afwezigheid langdurige honger 2. Afwezigheid langdurige dorst Goede huisvesting 3. Comfort tijdens rusten Valide Betrouwbaar Dier-gebonden Haalbaar Gestandaardiseerd 4. Thermisch comfort 5. Bewegingsvrijheid Goede gezondheid 6. Afwezigheid van verwonding 7. Afwezigheid van ziekte 8. Afwezigheid pijn door management procedures Gepast gedrag 9. Vertonen van sociaal gedrag 10. Vertonen van ander normaal gedrag 11. Goede mens-dier interactie 12. Positieve emotionele staat 7

8 1. Inleiding: Welfare Quality Principe Welzijnscriteria Indicatoren (melkvee) Goede voeding Goede huisvesting 1. Afwezigheid langdurige honger BCS (% te magere dieren) 2. Afwezigheid langdurige dorst Beschikbaarheid & proper water 3. Comfort tijdens rusten Duur gaan liggen; % met botsingen; op boord van ligbed; vuilheid 4. Thermisch comfort - 5. Bewegingsvrijheid Aanbinden; buitenbeloop/weide Goede 6. Afwezigheid van verwonding Kreupelheid; huidletsels gezondheid 7. Afwezigheid van ziekte Ademhalingsstoornissen, maag-darm aandoeningen; reproductieve aandoeningen; mortaliteit Gepast gedrag 8. Afwezigheid pijn door management procedures Mutilaties (onthoornen; staartknotten: gebruik anaesthesie/analgesie) 9. Vertonen van sociaal gedrag Incidentie agonistische interacties 10. Vertonen van ander normaal gedrag Weide 11. Goede mens-dier interactie Avoidance distance at feeding place 12. Positieve emotionele staat QBA

9 2. WQ methode om kreupelheid te scoren Kreupelheid: een belangrijk dierenwelzijnsprobleem bij rundvee: Pijn: pijndrempel (Whay et al 1997) na analgesie: kreupelheidsscore (Sedlbauer et al 2006) Bewegingsvrijheid Gedragsrepertorium Prevalentie (VK): 22% melkkoeien (lager bij vleesvee) 9

10 2. WQ methode om kreupelheid te scoren Wat: Abnormale beweging (meest zichtbaar als poten bewegen) Oorzaak: verminderd vermogen om één of meer poten op een normale manier te gebruiken Scoringsmethode: visuele beoordeling van gang (locomotiescore) - meest haalbaar en compleet (uitz. bindstal, vleesvee) - maar subjectief - scoren van laesies te tijdsrovend - automatisatie onvoldoende ontwikkeld Indicatoren: - onregelmatige vallen van hoef - ongelijk temporeel ritme tussen hoefslagen - gewicht niet even lang op alle 4 de poten 10

11 2. WQ methode om kreupelheid te scoren Steekproef: (willekeurige selectie van individuele dieren) steekproef A steekproef B steekproefgrootte Grootte kudde 11

12 2. WQ methode om kreupelheid te scoren Methode loopstal: Individuele dieren op een rechte lijn laten lopen (op hard, even, niet glad oppervlak waar ze normaal op lopen). Observeer van opzij en/of van achter. Schaal: ordinale 3-puntenschaal 0: Niet kreupel (timing stappen & dragen van gewicht = voor 4 de poten) 1: Kreupel (temporeel ritme niet perfect mank) 2: Zwaar kreupel (sterke weerzin om gewicht te dragen op > 1 poot) Gewicht Betrouwbaarheid: 83% tussen twee observatoren 12

13 2. WQ methode om kreupelheid te scoren Methode bindstal: Doe koe rechtstaan. Wacht 3-4 min. Observeer hoe de koe staat (ongestoord). Verplaats de koe naar L en R, observeer hoe ze gewicht verplaatst tss poten. Observeer de positie nadien. Indicatoren: - een poot meer laten rusten dan andere - op rand van opstap staan - stepping - vermijden gewicht op poot/hoef bij zijdelings bewegen Schaal: Minder gevoelig dan scoren van locomotie 0: Niet kreupel (geen indicatoren) 2: Kreupel (> 1 indicator) Betrouwbaarheid: - binnen zelfde observator: 70% - tussen observatoren: 89% 13

14 3. Categorische vs continue schaal Trend in WQ : minder categorieën Lameness score Criteria 1 Normal gait 2 Uneven gait 3 Short striding gait with one limb 4 Short striding gait with more than one limb or strong reluctance to bear weight on one limb 5 Does not support on one limb or strong reluctance to put weight on limb in two or more limbs Score Winckler & Willen, 2001 Welfare Quality,

15 3. Categorische vs continue schaal Minder categorieën: Voordelen?? Vlug en simpel (makkelijker aan te leren,..)? Betrouwbaarheid? categorieën betrouwbaarheid Brenninkmeyer et al (PABAK-score) Aantal categorieën Sessie 1 Sessie 2 Sessie 3 Sessie

16 3. Categorische vs continue schaal Betrouwbaarheid Overeenstemming Expert: Obs. 1: Obs. 2: 5 categorieën categorieën Overeenstemming: 0% < 50% (betrouwbaarheid is nochtans gelijk) 16

17 3. Categorische vs continue schaal Minder categorieën: Nadelen Sensitiviteit & resolutie Geen wisk. bewerkingen (+, -, x, /) Minder krachtige / robuuste statistiek 17

18 3. Categorische vs continue schaal Alternatief: geijkte continue schaal (VAS) Beste geval Slechtste geval 0 10 Beste geval Slechtste geval Typische 1 Typische 2 Typische 3 18

19 3. Categorische vs continue schaal DOEL: 2 workshops (n = ) Betrouwbaarheid tussen observatoren (IOR) & voorkeur vergelijken van een 3- puntenschaal vs continue schaal (VAS) 19

20 3. Categorische vs continue schaal Methode Training: 3-punten locomotiescore Best case Worst case 20

21 3. Categorische vs continue schaal 40 video s gescoord Methode Groep A Categorisch Continue B Continue Categorisch Betrouwbaarheid (IOR) vergeleken met lineaire modellen 21

22 3. Categorische vs continue schaal Resultaten: betrouwbaarheid continue (r = 0.44) > categorische (r = 0.35) P = ,6 r 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 naive medium expert continuous discrete (Tuyttens et al. 2009) 22

23 3. Categorische vs continue schaal Resultaten: voorkeur Geprefereerde schaal om verschil in mate van kreupelheid tss kudde koeien te verglijken: - Continue: 27 - Categorische: 9 -? 18 23

24 3. Categorische vs continue schaal Conclusie Betrouwbaarheid en preferentie gebruikers zijn superieur voor de geijkte continue schaal dan de 3-punten ordinale schaal. Continue schaal beter geschikt voor: - vroege detectie van kreupelheid? - ontwikkelen en valideren van geautomatiseerde methodes? 24