Nulmeting pro-actie en preventie bij regionale brandweerorganisaties

Transcriptie

1 Nulmeting pro-actie en preventie bij regionale brandweerorganisaties Onderzoek binnen het Project Versterking Pro-actie en Preventie Definitieve eindrapportage

2 Nulmeting pro-actie en preventie bij regioniale brandweerorganisaties Onderzoek binnen het Project Versterking Pro-actie en Preventie Definitieve eindrapportage Utrecht, 28 juni 2002 Drs. A.C.M. Heijnen Ir. M.C.M. Jaspers Drs. J.G. van der Tang Ir. W. Schoneveld P.H.H. van den Broek

3 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Doelstelling onderzoek Resultaten onderzoek Definities Bevindingen Conclusies en Aanbevelingen 7 2 Inleiding Achtergrond en doelstelling Uitgangspunten voor het onderzoek Verantwoording onderzoek 9 3 Werkwijze en uitvoering onderzoek Inventarisatie Onderzoek Analyse Consolidatie Beperkingen in het onderzoek 12 4 Onderzoeksresultaten Definities Kwalitatieve onderzoeksresultaten Beleid en organisatie Aanwezigheid van beleidsplannen Meetbare doelstellingen Ter beschikking gestelde middelen Verantwoording van gewerkte uren Managementrapportages Aanwezigheid van functieprofielen voor pro-actie en preventie Aanwezigheid van competentieprofielen voor pro-actie en preventie Opleiding Mandaat organisatie pro-actie en preventie Overlegstructuur voor pro-actie en preventie Samenwerking brandweer-gemeentelijke organisaties Instrumenten Landelijke instrumenten 26

4 De brandweerzorgnorm Regionale instrumenten Regionale formats voor aanvalsplannen Kwaliteit Procedure voor klachtenafhandeling Klanttevredenheidsonderzoeken Documentbeheer Uitbesteding van werk aan derden Pro-actie Planvorming Risico-inventarisatie Beheersmaatregelen naar aanleiding van risico-inventarisatie Vervoer van gevaarlijke stoffen Bluswatervoorziening Integrale Veiligheid Preventie Bouwvergunningen Controles tijdens de bouwfase Effectiviteit van controles bij nieuwbouw Milieuvergunningen Gebruiksvergunningen Evenementenvergunningen/APV Afstemming met Preparatie en Repressie Voorlichting Preparatieve taken Wensen en behoeften Opleidingen Instrumenten Organisatie Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) Overige Regionale wensen Overige wensen gemeentelijke brandweerkorpsen Gewenste prioriteiten: Kwantitatieve onderzoeksresultaten Achtergronden bij kwantitatieve analyse Capaciteit pro-actie en preventie in de huidige situatie Capaciteit pro-actie en preventie in de gewenste situatie Huidige en gewenste capaciteit voor pro-actie Huidige en gewenste capaciteit voor preventie 51 5 Conclusies Conclusies Algemeen 52

5 Beleid en organisatie Opleiding en deskundigheid Samenwerking brandweer - ketenpartners Instrumenten Kwaliteit Voorlichting Conclusies Pro-actie Betrokkenheid brandweer bij planvorming Risicomanagement Conclusies Preventie Advisering rondom en afgifte van vergunningen Afstemming met preparatie en repressie Conclusies kwantitatieve analyse 57 6 Aanbevelingen Uitgangspunten Aanbevelingen Verbetering van afstemming met in- en externe ketenpartners Intensivering van intergemeentelijke samenwerking en uitbreiding van de ondersteunende rol van de regio bij pro-actie en preventie Intensivering structurele voorlichtingstaak Ontwikkeling en uitvoering van integrale controle en handhaving Verduidelijking en concretisering pro-actie en preventiebeleid Inrichting en implementatie kwaliteitssysteem pro-actie en preventie Actualiseren en verbeteren instrumentarium pro-actie en preventie Uitbreiding capaciteit voor pro-actie en preventie Onderbrengen pro-actie en preventie in reguliere HBO- of universitaire opleidingen 65 Bijlage I II Vragenlijst Regionale instrumenten

6 5 1 Samenvatting 1.1 Doelstelling onderzoek Naar aanleiding van de vuurwerkramp in Enschede en het geformuleerde kabinetsstandpunt Vuurwerkramp (actiepunt 34) concludeert de Directie Rampenbeheersing en Brandweer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat de uitbreiding van de capaciteit en deskundigheid bij de regionale brandweerkorpsen op het gebied van pro-actie en preventie, onder andere ten behoeve van de advisering bij vergunningverlening, moet worden gestimuleerd. Dientengevolge heeft de Directie Rampenbeheersing en Brandweer het project Versterking Pro-actie en Preventie (PVPP) opgezet. Een randvoorwaarde voor een goede invulling van het project Versterking Pro-actie en Preventie is dat men inzicht heeft in het huidige kwaliteitsniveau van pro-actie en preventie binnen de regionale brandweerkorpsen. In dit kader is Cap Gemini Ernst & Young gevraagd een nulmeting uit te voeren om beter inzicht te krijgen in: de huidige activiteiten bij de regionale en gemeentelijke brandweerorganisaties op het gebied van pro-actie en preventie, inclusief de handhaving; de capaciteit en deskundigheid die men hiervoor ter beschikking heeft of denkt nodig te hebben; de instrumenten die zij hiervoor ter beschikking heeft of wenst te hebben. Het onderzoek is uitgevoerd door het houden van workshops binnen 36 brandweerregio s, waarbij met regionale en specialisten van gemeentelijke brandweren op het gebied van pro-actie en preventie de vastgestelde vragenlijsten zijn ingevuld. Deze ingevulde vragenlijsten zijn de input geweest voor deze eindrapportage. 1.2 Resultaten onderzoek De bevindingen en conclusies uit het onderzoek zijn gecategoriseerd rondom de onderwerpen zoals opgenomen in de onderzoeksvragenlijst (zie bijlage 1). In deze samenvatting treft u enkele belangrijke bevindingen en conclusies aan. Voor de aanbevelingen verwijzen wij u naar hoofdstuk 6.

7 Definities Tijdens de workshops zijn aan alle deelnemers van de landelijke nulmeting voorlopige definities en bijbehorende taken voor de brandweer voorgelegd voor de begrippen pro-actie, preventie, controle en handhaving. Op basis van de bevindingen uit de workshop zijn nieuwe definities en taakvelden voor pro-actie en preventie, controle en handhaving vastgesteld. Deze zijn opgenomen in hoofdstuk 4. Opmerkelijk is dat in alle regio s discussie ontstond over de gehanteerde definities vooral met betrekking tot pro-actie. Er bleek een duidelijke behoefte aanwezig te zijn voor een verduidelijking van de bestaande definitie, waarbij meer een vertaalslag wordt gemaakt naar integrale veiligheid Bevindingen De bevindingen uit alle interviews zijn geanalyseerd en uitgesplitst in een kwalitatieve en een kwantitatieve analyse. Hierbij worden enkele bevindingen opgesomd om u een indruk te geven van de reikwijdte van hetgeen is aangetroffen in dit onderzoek: In een deel van regio s (40%) is een apart beleidsplan opgesteld met betrekking tot pro-actie en preventie, terwijl dit bij gemeentelijke brandweren weinig voorkomt (10%). In 60% van de regio s wordt aantoonbaar structureel en periodiek gerapporteerd aan het bestuur en in 40% van de regio s wordt dit alleen op ad hoc-basis gedaan. In minder dan 10% van de regio s en gemeentelijke brandweren is aangegeven dat men tevreden is met het huidige kwaliteitsniveau van de aangeboden opleidingen. Dit wordt vooral veroorzaakt door het beperkte aanbod van opleidingen op het gebied van pro-actie. In een aantal regio s (10%) voert de regio de pro-actieve en preventieve taken uit voor de gemeentelijke brandweren op basis van samenwerkingsovereenkomsten. In 75% van de overige regio s en 55% van de gemeentelijke brandweren wordt door de brandweer geen gebruikgemaakt van vastgelegde overeenkomsten of convenanten met gemeentelijke diensten, maar wordt gewerkt op basis van mondelinge werkafspraken. Binnen de meeste gemeenten wordt de brandweer betrokken bij nieuwbouwprojecten (80%). Hierbij wordt echter aangegeven dat de brandweer te weinig en te laat in het proces wordt betrokken en dat het initiatief hiervoor vaak vanuit de brandweer zelf moet komen. In ruim de helft van de regio s (60%) zijn inmiddels beheersmaatregelen getroffen naar aanleiding van de risico-inventarisaties, bij de overige regio s zitten deze maatregelen veelal nog in de planfase. Binnen een klein aantal gemeenten (10%) is sprake van vastgelegde afspraken tussen de brandweer en de afdeling Bouw & Woningtoezicht over de afgifte van bouwvergunningen.

8 7 Veel gemeentelijke brandweren (75%) hebben inmiddels afspraken gemaakt over het wegwerken van de achterstanden met betrekking tot het verlenen van gebruiksvergunningen. De genoemde termijnen variëren van 1 jaar tot 10 jaar (merendeel 2-4 jaar). Bij de bevindingen zijn ook belangrijke, regelmatig genoemde opmerkingen geplaatst die meer verduidelijking en verdieping geven aan hetgeen is vastgesteld. Voor de kwantitatieve analyse is gebruik gemaakt van gegevens van in totaal 218 gemeentelijke brandweerkorpsen (45%) en 25 regionale brandweerorganisaties (70%). Hierbij kan aldus worden opgemerkt dat een aantal regio s tot op heden niet in staat is geweest inzage te verschaffen in de kwantitatieve gegevens binnen de regio over huidige en gewenste capaciteit voor pro-actie en preventie. Toch zijn er op basis van de beschikbare gegevens enkele landelijke conclusies te trekken die een indicatie geven voor de gewenste capaciteitsuitbreiding voor pro-actie en preventie Conclusies en Aanbevelingen Voor de conclusies en aanbevelingen wordt u verwezen naar de hoofdstukken 5 en 6. Wij hopen dat deze conclusies en aanbevelingen een waardevolle bijdrage leveren aan de versterking van pro-actie en preventie binnen Nederland.

9 8 2 Inleiding De directie Rampenbeheersing en Brandweer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties concludeert naar aanleiding van de vuurwerkramp in Enschede en het geformuleerde kabinetsstandpunt Vuurwerkramp (actiepunt 34) dat de uitbreiding van de capaciteit en deskundigheid bij de regionale brandweerkorpsen op het gebied van pro-actie en preventie, onder andere ten behoeve van de advisering bij vergunningverlening moet worden gestimuleerd. De Directie Rampenbeheersing en Brandweer heeft daarom het Project Versterking Pro-actie en Preventie (PVPP) opgezet. Voor een goede invulling van het Project Versterking Pro-actie en Preventie is het noodzakelijk inzicht te hebben in het huidige kwaliteitsniveau van pro-actie en preventie binnen de regionale brandweerkorpsen. Op dit moment bestaat hier echter geen duidelijk inzicht in. De directie Rampenbeheersing en Brandweer heeft daarom aan Cap Gemini Ernst & Young gevraagd een nulmeting uit te voeren om beter inzicht te krijgen in: de huidige activiteiten bij de regionale en gemeentelijke brandweerorganisaties op het gebied van pro-actie en preventie, inclusief de handhaving en controle; de capaciteit en deskundigheid die men hiervoor ter beschikking heeft of denkt nodig te hebben; de instrumenten die zij hiervoor ter beschikking heeft of wenst te hebben. 2.1 Achtergrond en doelstelling De doelstellingen van het project Nulmeting pro-actie en preventie bij regionale brandweerorganisaties kunnen als volgt worden samengevat: het verkrijgen van inzicht in hoeverre de regionale brandweerorganisaties op dit moment adequaat uitvoering geven aan pro-actie, preventie en handhaving (huidige kwaliteitsniveau); het in kaart brengen van wensen en behoeften ten aanzien van pro-actie en preventie en handhaving bij (regionale) brandweren; het verkrijgen van inzicht in de landelijke best practices op het gebied van pro-actie, preventie en handhaving; het op basis van de uitkomsten van de landelijke nulmeting opstellen van minimumeisen voor de gewenste kwaliteit van pro-actie, preventie en handhaving; het aanleveren van een voorstel voor een organisatievorm voor pro-actie en preventie op regionaal niveau.

10 9 2.2 Uitgangspunten voor het onderzoek Cap Gemini Ernst & Young (CGE&Y) heeft op basis van eerder uitgevoerde nulmetingen een gefundeerde methodiek ontwikkeld. Deze methodiek is schematisch weergegeven in onderstaande figuur. Raamwerk Inventarisatie Onderzoek Analyse Consolidatie In kaart brengen uitgangspunten Vaststellen definities Vaststellen relevante regelgeving Administratieve handelingen Onderzoeksmodel Interviews Kwalitatieve analyse onderzoeksresultaten Kwantitatieve analyse onderzoeksresultaten Afstemming en draagvlak Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Plan van Aanpak Plan van Aanpak Nulmeting - Arbowet - en regelgeving Concept Format Nulconcept Eindrapportage en vragenlijst Nulmeting - Arbowet - en regelgeving Interview - verslagen Interview - verslagen Nulmeting Arbowet - en regelgeving Vertrouwelijk Vertrouwelijk Concept Eindrapportage Concept Eindrapportage Nulmeting - Arbowet - en regelgeving Eind - rapportage Eind - rapportage Nulmeting - Arbowet - en regelgeving Om de doelstellingen van het onderzoek in een beheersbare opzet te realiseren, wordt het onderzoek in vijf fasen onderverdeeld. Elke fase wordt afgerond met een concreet en toetsbaar resultaat. Daardoor worden in de loop van het project enkele eenduidige meetpunten aangebracht die informatie verschaffen over de voortgang van het project. Deze dienen voor de opdrachtgever als beslispunten om de projectwerkzaamheden tussentijds te evalueren en gericht aan te sturen. 2.3 Verantwoording onderzoek De nulmeting Pro-actie en preventie bij regionale brandweerorganisaties is uitgevoerd door CGE&Y in overleg met de opdrachtgever, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

11 10 Afstemming project Het project is uitgevoerd door het projectteam van CGE&Y in samenwerking met de projectleider van het overkoepelende Project Versterking Pro-actie en Preventie (PVPP) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Gezien de korte doorlooptijd van het project heeft tussen het projectteam en de projectleider PVPP een aantal maal op afspraak overleg en bijstelling plaatsgevonden. Inhoudelijke afstemming Om belangentegenstellingen vroegtijdig te signaleren, draagvlak te creëren en de aannames voor de berekeningen te valideren, zijn bij de start van het onderzoek deskundigen op het gebied van pro-actie en preventie binnen het ministerie van BZK en het brandweerveld geraadpleegd. Tijdens deze bijeenkomsten is de werkwijze en aanpak van het onderzoek besproken en zijn de vragenlijsten voor de nulmeting opgesteld.

12 11 3 Werkwijze en uitvoering onderzoek 3.1 Inventarisatie Inventarisatie beschikbare documentatie Ter voorbereiding van het onderzoek is de beschikbare documentatie en relevante wet- en regelgeving geïnventariseerd. Hierbij zijn onder meer de verplichtingen uit de wet- en regelgeving op het gebied van pro-actie en preventie vertaald naar interviewvragen. Tevens zijn gegevens gebruikt uit reeds bestaande onderzoeken, te weten: het monitorinstrument voorbereiding rampenbestrijding; Referentiekaders gewenst zorgniveau Project Versterking Brandweer, Landelijk Projectbureau Versterking Brandweer, 1996; Handboek Brandweer en Ruimtelijke Ordening, Brandweer Almere, 2001; Vergunningverlening, controle en handhaving brandveiligheid, NIBRA, 2001; Quick scan Alders. 3.2 Onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd door het houden van een workshop binnen elke regio waarbij zijn uitgenodigd, in ieder geval de regionaal brandweercommandant, deskundige preventisten en een representatieve vertegenwoordiging van gemeentelijke brandweerkorpsen (grote en kleine) binnen deze regio s. In deze workshop zijn in overleg met de respondenten de huidige activiteiten op het gebied van pro-actie, preventie en handhaving in kaart gebracht. Tevens is een inschatting gemaakt van de benodigde capaciteit, deskundigheid en instrumenten die men hiervoor ter beschikking heeft of in de toekomst denkt nodig te hebben. Tijdens de eerste pilot workshop is gebruikgemaakt van een in de inventarisatiefase opgestelde concept vragenlijst en vastgestelde formats. Op grond van de bevindingen uit dit eerste interview zijn deze formats aangepast en definitief gemaakt. In de vragenlijst zijn tevens vragen opgenomen die enerzijds erop zijn gericht om de representativiteit van de antwoorden te toetsen en anderzijds ingaan op de kwalitatieve aspecten van de nulmeting. De vragenlijst is aan alle deelnemers aan de workshop per regio vooraf toegezonden, zodat ze zich optimaal konden voorbereiden en de beschikbare documentatie over hun proactie, preventie en handhavingsproducten konden overhandigen aan de interviewer van CGE&Y.

13 Analyse Kwantitatieve analyse onderzoeksresultaten Bij de kwantitatieve analyse zijn de resultaten van de interviews vertaald naar de per regio en voor Nederland geldende situatie. Er is informatie verzameld door het houden van interviews en het bepalen of deze informatie voldoende betrouwbaar/representatief is voor extrapolatie naar vergelijkbare andere regio s. Door het aanbrengen van verschillende controlepunten in de aanpak is de representativiteit van de gegevens en de daarbij gemaakte aannames meerdere malen getoetst. Hierdoor is de kwaliteit en betrouwbaarheid van de uitkomsten verhoogd. Kwalitatieve analyse onderzoeksresultaten De resultaten van de kwalitatieve vragen zijn geanalyseerd waarbij onder meer is ingegaan op hoe in de praktijk wordt omgegaan met pro-actie, preventie, controle en handhaving, de wijze waarop de lasten in capaciteit en deskundigheid door de regionale en gemeentelijke korpsen worden ervaren en de wensen en eisen die een regio heeft om tot een structurele kwalitatieve verbetering te komen op het terrein van pro-actie, preventie en handhaving. Tevens is in deze fase geanalyseerd welke regionale best practices tot landelijke standaard kunnen worden verheven. 3.4 Consolidatie Voor het verkrijgen van draagvlak voor de definitieve resultaten uit de nulmeting zijn deze afgestemd en toegelicht met de opdrachtgever en de regionale brandweerorganisaties. Daarnaast is een werkgroep Nulmeting ingericht die bij aanvang en tussentijds is geïnformeerd over de resultaten van de nulmeting. De werkgroep Nulmeting is in de laatste fase van het project gebruikt voor het verkrijgen van draagvlak voor de resultaten uit de nulmeting en het op basis van de resultaten van de nulmeting uiteindelijk opstellen van een landelijke handreiking pro-actie en preventie, welke richting en invulling moet geven aan het gewenste kwaliteitsniveau. De werkgroep Nulmeting bestaat onder meer uit vertegenwoordigers van regionale en gemeentelijke brandweerorganisaties, BZK, VNG, NIBRA en de pro-actie en preventie-netwerken van het NVBR en COBRA. De eindrapportage is tevens voorgelegd aan de Adviesraad die in het kader van dit project is opgesteld. In deze werkgroep zitten vertegenwoordigers van de BZK, VNG, NVBR, KNBV, VROM, V&W, IPO en COBRA. 3.5 Beperkingen in het onderzoek In dit onderzoek is in elke brandweerregio in Nederland gesproken met een vertegenwoordiging van gemeentelijke brandweerkorpsen en het regionale korps. Daarmee is dus

14 13 niet ieder gemeentelijk brandweerkorps geïnterviewd. Wel is aan de regio s gevraagd een zoveel mogelijk representatieve vertegenwoordiging van gemeentelijke korpsen uit te nodigen voor deelname aan de workshops. Er is alleen gesproken met vertegenwoordigers van brandweerkorpsen en slechts in een zeer enkel geval met vertegenwoordigers van andere gemeentelijke diensten zoals Bouw & Woningtoezicht. De interviews zoals die gehouden zijn in de regio s, duurden ongeveer een dagdeel. In dat tijdsbestek is het niet mogelijk ieder detail van het brede gebied pro-actie en preventie aan de orde te laten komen. Er is daarom vrij strak vastgehouden aan de bovengenoemde vragenlijsten.

15 14 4 Onderzoeksresultaten 4.1 Definities In fase 1 van dit onderzoek zijn definities en taken opgesteld voor de begrippen Pro-actie, Preventie, Controle en Handhaving. Deze definities zijn voorgelegd aan alle deelnemers van de landelijke nulmeting en hen is gevraagd om commentaar en aanvullingen hierop te geven. Hierna vindt u per onderwerp eerst de definitie zoals deze is voorgelegd, vervolgens een selectie van het commentaar van de deelnemers en tenslotte de opnieuw geformuleerde definitie waarin de belangrijkste commentaren zijn verwerkt. Definitie van pro-actie zoals voorgelegd in de workshops Pro-actie: bij pro-actie gaat het om een vroegtijdige aandacht voor veiligheid waarbij uitgangspunt is: het tot een aanvaardbaar niveau beperken en beheersen van risico s of het ontstaan van effecten door organisatorische of planologische maatregelen op grond van risicoanalyses en afwegingen binnen alle schakels van de veiligheidsketen. De pro-actie richt zich op het in kaart brengen en het analyseren van structurele risico s 4 van de openbare ruimte en zoekt naar mogelijkheden om deze risico s te vermijden. De brandweer geeft invulling aan pro-actie door actieve betrokkenheid, zowel in beleidsvorming als in advisering, bij de voorbereiding en/of besluitvorming van alle plannen met betrekking tot ruimtelijke ontwikkeling inclusief de infrastructurele vraagstukken. Hierbij is een multidisciplinaire afstemming noodzakelijk. Uitslag nulmeting 16 regio s Deelnemers zijn het eens met de gegeven definitie. 12 regio s Deelnemers zijn het grotendeels eens met de definitie maar hebben een of meer punten van commentaar. 4 regio s Deelnemers hanteren een andere definitie. Belangrijkste en meest gehoorde commentaar: 7x Toevoegen: Het maken van risicoanalyses. 6x Toevoegen: Het adviseren bij bluswatervoorziening. 3x Toevoegen: Lobbyen/netwerken om vroeg bij besluitvorming betrokken te raken. 4 Onder risico wordt hier verstaan het product van de kans op een gebeurtenis en de gevolgen van een gebeurtenis: Risico = Kans x Effect (Notitie Pro-actie, Projectbureau Vuurwerkramp).

16 15 3x Toevoegen: Adviseren bij routering gevaarlijke stoffen. Opnieuw geformuleerde definitie van pro-actie In de nieuwe definitie is het commentaar uit de workshops verwerkt en is de structuur van de definitie in overeenstemming gebracht met die van Preventie: Pro-actie: Activiteiten ten behoeve van een vroegtijdige structurele aandacht voor (integrale) veiligheid. Toelichting: Uitgangspunt bij het hanteren van de definitie is: Het in een cyclisch proces tot een aanvaardbaar niveau beperken en beheersen van risico s of het ontstaan van effecten door organisatorische of planologische maatregelen en/of materiële voorzieningen. Bovengenoemde maatregelen zijn onder meer gebaseerd op risicoanalyses, onderzoek, en bestuurlijke en operationele afwegingen binnen alle schakels van de veiligheidsketen. Pro-actie wordt bij voorkeur geïntegreerd aangepakt vanuit diverse betrokken disciplines in de keten, waarbij het primaat van de brandweer vanzelfsprekend ligt bij de brandveiligheidsaspecten. Pro-actie is niet alleen een schakel in de veiligheidsketen, maar een filosofie achter integrale veiligheid. Taken De te verrichten taken in het kader van pro-actie zijn: Het ontwikkelen van pro-actiebeleid. Het inventariseren en analyseren van structurele bestaande risico s (maken van risicoanalyses en een risicoprofiel op regionaal niveau) van de openbare ruimte. Het prioriteren van de risico s en het formuleren van beheersmaatregelen (beleidsmatige en operationele) teneinde de risico s en ongewenste effecten te vermijden en/of te beperken. Het ontwikkelen en onderhouden van effectieve beleidsnetwerken. Het stimuleren van veiligheidsbewustzijn/risicocommunicatie. De advisering omtrent ruimtelijke ontwikkelingsplannen, infrastructurele projecten en nieuwe concrete bouwinitiatieven (nieuwe risico s). Het vanuit de regionale brandweer (pro-actief) anticiperen op maatschappelijke en techonologische ontwikkelingen en deze vertalen naar beleid. Een veel gehoorde opmerking over pro-actie in de regio s is dat men er nog maar weinig aan doet vanwege onbekendheid met het onderwerp, capaciteitsgebrek of lage prioriteit bij de gemeentelijke instellingen.

17 16 Definitie van preventie zoals voorgelegd in workshops Preventie: De zorg voor het voorkomen van directe oorzaken van onveiligheid en het zoveel mogelijk (tot een wettelijk minimum en maatschappelijk aanvaardbaar niveau) beperken van gevolgen van inbreuken op die veiligheid indien die zouden optreden 5. In het kader van dit onderzoek bedoelen we met preventie in feite brandpreventie, i.e. de structurele aandacht voor het voorkomen van uitbreiding van brand binnen gebouwen en in de directe omgeving daarvan 6. Taken die de brandweer verricht in het kader van preventie zijn onder andere: het adviseren bij het verlenen van bouwvergunningen; het adviseren bij het verlenen van milieuvergunningen; het adviseren bij het verlenen van vergunningen op basis van APV, BBV, Horecawet; het adviseren en verlenen van gebruiksvergunningen; het adviseren en verlenen van tijdelijke vergunningen (evenementen); voorlichting en instructie, ook extern; brandveiligheidadviezen bij bestaande bouw en aan particulieren. Uitslag nulmeting 13 regio s Deelnemers zijn het eens met de gegeven definitie. 19 regio s Deelnemers zijn het grotendeels eens met de definitie maar hebben een of meer punten van commentaar. Belangrijkste en meest gehoorde commentaar: 13x Toevoegen: Controle als onderdeel van preventie. 13x Toevoegen: Handhaving als onderdeel van preventie. Opnieuw geformuleerde definitie van preventie: In de nieuwe definitie is het commentaar uit de workshops verwerkt. Preventie: De zorg voor het voorkomen van (directe oorzaken van) (brand)onveiligheid en het zoveel mogelijk beperken en beheersen van gevolgen van inbreuken op de veiligheid indien die inbreuken zouden optreden. Taken Taken die de brandweer verricht in het kader van preventie zijn: het ontwikkelen van preventiebeleid; 5 Overgenomen uit: Referentiekaders gewenst zorgniveau Project Versterking Brandweer, Landelijk Projectbureau Versterking Brandweer, Handboek Brandweer en Ruimtelijke Ordening, Brandweer Almere, 2001.

18 17 het adviseren bij het verlenen van bouwvergunningen; het adviseren bij het verlenen van milieuvergunningen; het adviseren bij het verlenen van vergunningen op basis van APV, BBV en Horecawet; het adviseren en verlenen van gebruiksvergunningen; het aanwijzen van bedrijfsbrandweren; het geven van voorlichting op gemeentelijk en regionaal niveau; overdracht van informatie aan preparatie en repressie; het toetsen van ontruimingsplannen en het begeleiden van ontruimingsoefeningen. Definitie van controle zoals voorgelegd in workshops Controle: De wijze waarop (periodiek) gebouwen of evenementen die al dan niet vergunningsplichtig zijn op brandveiligheid worden gecontroleerd 7. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt in (i) controles tijdens het bouwproces, (ii) controles gedurende de gebruiksduur van een gebouw of tijdens evenementen (preventieve controles) en (iii) controles op basis van klachten of signalen uit de omgeving (repressieve controles). Uitslag nulmeting 20 regio s Deelnemers zijn het eens met de gegeven definitie. 9 regio s Deelnemers zijn het grotendeels eens met de definitie maar hebben een of meer punten van commentaar. 3 regio s Deelnemers hanteren een andere definitie. Belangrijkste en meest gehoorde commentaar: 6x Controles tijdens bouwproces alleen op verzoek van Bouw en Woningtoezicht. 2x Toevoegen: infrastructurele werken. 1x Weglaten: de wijze waarop. Opnieuw geformuleerde definitie van controle: In de nieuwe definitie is het commentaar uit de workshops verwerkt en is de structuur van de definitie in overeenstemming gebracht met die van Preventie: Definitie Controle: Het (periodiek en) integraal op (brand)veiligheid controleren van bouwwerken en inrichtingen (waaronder infrastructurele objecten en evenementen). Controle vindt plaats op basis van vergunningen en/of algemeen bindende voorschriften..

19 18 Toelichting Controle is een wettelijke taak voor de gemeente die door de brandweer op basis van inhoudelijke deskundigheid kan worden uitgevoerd. Wel moet er sprake zijn van een functiescheiding met vergunningverlening in verband met de kwaliteit van het werk en de te garanderen onafhankelijkheid. Binnen controles worden actieve en passieve controles onderkend. Passieve controles vinden plaats op basis van binnengekomen meldingen en klachten ( piepsysteem ). Bij actieve controles ligt het initiatief voor het uitvoeren van controles bij de brandweerorganisatie. Het controleproces zou als volgt kunnen worden ingericht: o definieer in overleg met de ketenpartners voor welke controles de brandweer toegevoegde waarde heeft (op basis van beschikbare expertise en effectiviteit); o stel een dienstverleningsovereenkomst op tussen de betrokken partners over de gemaakte afspraken; o plan de controles; o voer de controles uit; o monitor/registreer en evalueer de controles; o indien noodzakelijk beleid en planning bijstellen. Indien dit bovenstaande proces wordt uitgevoerd, wordt voorkomen dat preventisten te veel tijd besteden aan controles en onvoldoende toekomen aan andere preventietaken. Taken Taken die de brandweer verricht in het kader van controles zijn: het opstellen van een beleidskader controle en handhaving; uitvoeren integrale controles tijdens het gehele bouwproces (actieve controle); uitvoeren controles gedurende de gebruiksduur van bouwwerken en inrichtingen, waaronder infrastructurele objecten of tijdens evenementen (actieve controle); controles op basis van meldingen of signalen uit de omgeving of op aangeven van het bestuur (passieve controle); controles op de industriële veiligheid inclusief milieuveiligheid (actieve controle op de veiligheidsrapportages van bedrijven, onder meer in het kader van BRZO); het aanleggen van een dossier.

20 19 Definitie van handhaving zoals voorgelegd in workshops Handhaving: Het juridisch toepassen van dwangmiddelen om te bereiken dat de brandveiligheidsregels worden nageleefd 8. Gemeentelijke brandweerkorpsen hebben voor de handhaving van de brandveiligheid een aantal instrumenten, te weten bestuursdwang, dwangsom en strafrechtelijke handhaving. Handhaving kan plaatsvinden naar aanleiding van tekortkomingen die tijdens controles zijn vastgesteld. Uitslag nulmeting 19 regio s Deelnemers zijn het eens met de gegeven definitie. 8 regio s Deelnemers zijn het grotendeels eens met de definitie, maar hebben een of meer punten van commentaar. 5 regio s Deelnemers hanteren een andere definitie. Belangrijkste en meest gehoorde commentaar: 10x Handhaving in samenwerking met (juridische afdeling van) gemeente. 5x Verantwoordelijkheid ligt bij de gemeente. 4x Aanleggen juridisch dossier. Opnieuw geformuleerde definitie van handhaving Definitie Handhaving: Het toepassen van dwangmiddelen om te bereiken dat de brandveiligheidsregels worden nageleefd en/of een brandgevaarlijke situatie wordt beëindigd en/of voorkomen. Toelichting Gemeentelijke brandweerkorpsen beschikken voor de handhaving van de brandveiligheid over een aantal instrumenten: o bestuursdwang (waaronder: sluiten, beperken van gebruik en het treffen van voorzieningen). Onder bestuursdwang wordt conform de Algemene wet bestuursrecht verstaan: het door feitelijk handelen door of vanwege een bestuursorgaan optreden tegen hetgeen in strijd met, bij of krachtens enig wettelijk voorschrift gestelde verplichtingen is of wordt gedaan, gehouden of nagelaten ; o dwangsom; o bestuurlijke boete (nog niet beschikbaar). Gemeenten kunnen het OM verzoeken strafvervolging in te stellen; Handhaving dient plaats te vinden naar aanleiding van tekortkomingen die tijdens (her)controles zijn vastgesteld. 8 Bron: Vergunningverlening, controle en handhaving brandveiligheid, NIBRA, 2001

21 20 Taken Taken die de brandweer verricht in het kader van handhaving zijn: uitvoeren van passieve en actieve handhaving*; beoordeling en besluitvorming op het dossier (zie controle). Toelichting: * Passieve handhaving volgt op passieve controle en actieve handhaving volgt op actieve controle (zie controle). Passieve handhaving: naar aanleiding van klachten, meldingen. Actieve handhaving: op eigen initiatief bijvoorbeeld op basis van jaarlijkse controles, bestuurlijke speerpunten (café s, kinderdagververblijven). Uiteindelijke handhaving kan uiteindelijk resulteren in de inzet van de volgende juridische handhavingsinstrumenten: Het opleggen van een last onder dwangsom, het aanzeggen van toepassing van bestuursdwang (bijvoorbeeld oplegging beperkt gebruik of sluiting, het uitvoeren van maatregelen). Er kan ook worden besloten om te gedogen onder voorwaarden.

22 Kwalitatieve onderzoeksresultaten De kwalitatieve resultaten zijn tot stand gekomen door het turven van antwoorden verkregen in de nulmeting op gesloten vragen. De gegeven percentages zijn afgerond op vijftallen en gebaseerd op het totaal aantal gemeentelijke brandweerkorpsen of regio s dat bij de workshops aanwezig is geweest. Niet op alle vragen werd door alle deelnemers aan de nulmeting geantwoord zodat de percentages niet altijd op honderd uitkomen. De opmerkingen die vaak bij een onderwerp staan, komen voort uit antwoorden op open vragen gesteld in de nulmeting over dat onderwerp of uit veel voorkomende spontane reacties Beleid en organisatie In de onderstaande paragrafen zijn de bevindingen opgenomen met betrekking tot het beleid en de organisatie van de regionale en gemeentelijke brandweren rondom pro-actie en preventie. De bevindingen zijn gecategoriseerd rondom de onderwerpen opgenomen in de onderzoeksvragenlijst Aanwezigheid van beleidsplannen In een deel van de regio s (40%) is een apart beleidsplan opgesteld met betrekking tot pro-actie en preventie, terwijl dit bij gemeentelijke brandweerkorpsen weinig voorkomt (10%). In een deel van de regio s (35%) en gemeentelijke brandweerkorpsen (40%) zijn de beleidsplannen op gebied van pro-actie en preventie onderdeel van de algemene gemeentelijke of regionale beleidsplannen. Bij een kwart van de regio s (25%) is er helemaal geen beleidsplan waarin pro-actie en preventie voorkomt. Opmerkingen In de beleidsplannen wordt aan pro-actie minder structurele aandacht besteed dan aan preventie. Veel regio s en gemeentelijke brandweerkorpsen die momenteel nog geen beleidsplan met betrekking tot pro-actie en preventie hebben, geven aan dit op korte termijn te willen opstellen Meetbare doelstellingen Ruim de helft van de gemeentelijke brandweerkorpsen (60%) heeft doelstellingen geformuleerd ten aanzien van het aantal af te geven gebruiksvergunningen.

23 22 Van alle regio s met een beleidplan pro-actie en preventie heeft een derde geen doelstellingen geformuleerd, een derde niet-meetbare doelstellingen en een derde meetbare doelstellingen. De meetbare doelstellingen hebben hierbij vaak Prevap als uitgangspunt. Opmerking Het komt voor dat regio s of gemeentelijke brandweerkorpsen geen beleidsplan hebben, maar wel meetbare doelstellingen Ter beschikking gestelde middelen Ruim de helft van de regio s (55%) en de gemeentelijke brandweerkorpsen (55%) is van mening dat niet voldoende middelen ter beschikking worden gesteld voor proactie en preventie. Een kwart van de regio s (25%) en de gemeentelijke brandweerkorpsen (25%) zegt wel de beschikking te hebben over voldoende middelen om adequaat invulling te geven aan pro-actie en preventie-activiteiten. Opmerkingen Zowel vanuit de regio als vanuit de gemeentelijke brandweerkorpsen is aangegeven dat naar aanleiding van de rampen in Enschede en Volendam meer middelen ter beschikking zijn gesteld voor het uitvoeren van de pro-actie en preventieactiviteiten. Geconstateerd wordt dat een belangrijk deel van de budgetten wordt gestoken in het wegwerken van de achterstanden inzake de advisering en verlening van gebruiksvergunningen Verantwoording van gewerkte uren Ruim de helft van de regio s (55%) en de gemeentelijke brandweerkorpsen (55%) geeft aan gebruik te maken van een tijdschrijfsysteem. Door een klein aantal, vaak grotere, gemeentelijke brandweerkorpsen wordt tijd geschreven op geleverde producten/diensten in het kader van een samenwerkingsverband met een ander gemeentelijk brandweerkorps binnen de regio of een gemeentelijke dienst. Deze verantwoording vloeit direct voort uit de gemaakte afspraken binnen het samenwerkingsverband en wordt onder meer gebruikt voor budgetteringsdoeleinden. Opmerkingen Een aantal respondenten geeft aan dat de resultaten van deze tijdschrijfsystemen onvoldoende worden benut als sturingsinformatie.

24 Managementrapportages In 60% van de regio s wordt aantoonbaar structureel en periodiek gerapporteerd aan het bestuur en in 40% van de regio s wordt dit alleen op ad hoc-basis gedaan. In de meeste gemeenten (80%) wordt jaarlijks aan het College van B&W gerapporteerd omtrent pro-actie en preventie, meestal als onderdeel van een algemene managementrapportage. In 20% van de gemeenten wordt niet periodiek gerapporteerd aan het bevoegd gezag. Opmerkingen De managementrapportages zijn vooral financieel van aard en hebben betrekking op kwantitatieve aantallen (bijvoorbeeld verleende, gecontroleerde, gehandhaafde vergunningen en verstrekte adviezen). Op basis van deze managementrapportages vindt nauwelijks aantoonbare bijstelling van beleid plaats. Vanuit de besturen (gemeenten en regio) wordt doorgaans niet gevraagd om meer of frequentere managementinformatie. De betrouwbaarheid, juistheid en volledigheid van de managementinformatie wordt veelal ter discussie gesteld Aanwezigheid van functieprofielen voor pro-actie en preventie In de meeste regio s (70%) en gemeentelijke brandweerkorpsen (75%) wordt gebruikgemaakt van functieprofielen. Opmerkingen Zowel vanuit de gemeentelijke brandweerkorpsen, als de regio s is hierbij aangegeven dat de kwaliteit en het up-to-date zijn van de functieprofielen vaak te wensen over laat en dat voor met name pro-actie deze profielen niet zijn opgesteld Aanwezigheid van competentieprofielen voor pro-actie en preventie In de helft van de regio s (50%) wordt gebruikgemaakt van beschreven competentieeisen, echter veelal als onderdeel van het functieprofiel. Dit heeft veelal plaatsgevonden in het kader van een Management Development-traject. In een aantal gemeentelijke brandweerkorpsen (35%) zijn competentie-eisen beschreven als onderdeel van een functieprofiel. Bij de overige gemeentelijke brandweerkorpsen zijn er geen competentie-eisen vastgesteld. Slechts in een enkele gemeentelijke brandweerkorpse zijn aparte competentieprofielen opgesteld.

25 Opleiding In de meeste regio s (75%) en meerderheid van de gemeentelijke brandweerkorpsen (65%) zijn geen specifieke opleidings- of ontwikkelplannen opgesteld voor pro-actie en preventie. In minder dan 10% van de regio s en gemeentelijke brandweerkorpsen is aangegeven dat men tevreden is met het huidige kwaliteitsniveau van de aangeboden opleidingen. Dit wordt vooral veroorzaakt door het beperkte aanbod van opleidingen op het gebied van pro-actie.

26 25 Opmerkingen Vaak wordt aangegeven dat naast een te volgen opleiding voor pro-actie en preventietaken, zoals het beoordelen van een bouwaanvraag of een bestemmingsplan, veel praktijkervaring noodzakelijk is en blijft. Naast de aangeboden en goed gevolgde landelijke opleidingen op het gebied van proactie en preventie, behorend bij de specifieke functie en niveau, worden aanvullend ad hoc cursussen gevolgd. Deze cursussen worden in een aantal regio s zelfstandig ontwikkeld, omdat het landelijk aanbod vanuit het Nibra onvoldoende aansluit bij de specifieke vragen (bijvoorbeeld cursussen op het gebied van integrale veiligheid, controle en handhaving en risicomanagement) Mandaat organisatie pro-actie en preventie In ruim de helft van de regio s (55%) zijn de gemeentelijke brandweerkorpsen uitvoerend op gebied van pro-actie en preventie en zijn regio s coördinerend en ondersteunend. In een aantal regio s (20%) worden de preventieve taken door de gemeentelijke brandweerkorpsen uitgevoerd en worden de pro-actieve taken door de regio uitgevoerd. In een aantal regio s (10%) voert de regio de pro-actieve en preventieve taken uit voor de gemeentelijke brandweerkorpsen, op basis van samenwerkingsovereenkomsten. In een beperkt aantal regio s (5%) wordt door een aantal gemeentelijke brandweerkorpsen samengewerkt op het gebied van pro-actie en preventie en is de regio ondersteunend. Opmerkingen: Er is ook nog een aantal regio s met een unieke structuur aangetroffen: Pro-actie en preventie worden uitgevoerd door zowel de regio, als de gemeentelijke brandweerkorpsen. Pro-actie-taken worden intergemeentelijk uitgevoerd, preventieve taken door de afzonderlijke gemeentelijke brandweerkorpsen. In de kleinere gemeentelijke brandweerkorpsen met hoofdzakelijk vrijwilligers vallen de pro-actie- en preventietaken vaak onder de verantwoordelijkheid van de commandant. In een aantal gemeentelijke brandweerkorpsen wordt een deel van de pro-actie- en preventietaken uitgevoerd door gemeentelijke diensten, zoals Bouw & Woningtoezicht of milieu Overlegstructuur voor pro-actie en preventie In de meeste regio s (80%) vindt structureel een pro-actie en preventieoverleg plaats tussen vertegenwoordigers van de gemeentelijke brandweren. Hierbij ligt de nadruk doorgaans op preventie en wordt pro-actie alleen incidenteel aan de orde gesteld.

27 26 In een klein aantal regio s (10%) vindt ad hoc overleg plaats over pro-actie of preventie en in een beperkt aantal regio s vindt geen overleg plaats (5%) Samenwerking brandweer-gemeentelijke organisaties In een kwart van de regio s en in 45% van de gemeentelijke brandweerkorpsen is er een convenant of overeenkomst opgesteld met een gemeentelijke dienst inzake procedurele en werkafspraken over veelal preventieactiviteiten. In de overige regio s en 55% van de gemeenten wordt door de brandweer geen gebruikgemaakt van vastgelegde overeenkomsten of convenanten met gemeentelijke diensten, maar wordt gewerkt op basis van mondelinge werkafspraken. Opmerking De motivatie voor het gebruiken van samenwerkingsovereenkomsten en convenanten is de behoefte om formele procedurele en werkafspraken te maken omtrent de verantwoordelijkheid voor de uitvoer van specifieke taken Instrumenten In het kader van het onderzoek zijn ook vragen gesteld over de landelijke en regionale instrumenten. In de volgende paragrafen treft u de bevindingen aan inzake het hanteren van deze instrumenten door de regionale en gemeentelijke brandweren Landelijke instrumenten Van de aanwezige landelijke instrumenten is het Prevap-model het meest gebruikte instrument door de gemeentelijke brandweren. Naast het gebruik van Prevap wordt eveneens vaak gebruikgemaakt van de CCRB-richtlijnen en van het model Bouwverordening. Andere in gebruik zijnde instrumenten zijn; o De Brandweerzorg-norm; o De Leidraad Maatramp; o De PVB-normen; o De Leidraad Operationele Prestaties. De meest voorkomende genoemde redenen voor het niet gebruiken van landelijk beschikbare instrumenten zijn (in aflopende volgorde): het niet up to date zijn van instrumenten; de complexiteit van instrumenten; het ontbreken van een duidelijk overzicht van beschikbare instrumenten; de tegenstrijdigheid tussen instrumenten; de mogelijkheid tot eigen interpretatie van de instrumenten; het ontbreken van (wettelijke) status bij de instrumenten waardoor ze niet als dwingend kunnen worden ingezet;

28 27 instrumenten die toepasbaar zijn op het gebied van pro-actie, zijn beperkt beschikbaar. Opmerkingen: Prevap De Prevap-norm vindt men lastig te hanteren aangezien de kengetallen niet realistisch zijn en te krap (reistijd en administratieve lasten niet verdisconteert). Leidraad Maatramp en Operationele Prestaties De Leidraad Maatramp maakt gebruik van gegevens die geen afspiegeling zijn van een reële situatie. De Leidraad Maatramp kan nog verder worden verdiept. De wet-en regelgeving wordt vaak op gemeentelijk niveau aangepast zonder dat centraal de uniformiteit en doelstelling van deze wet- en regelgeving wordt geborgd. De Leidraden zijn gepresenteerd als onder meer een uniforme manier van risicoinventarisatie en analyse. Scores liggen echter vaak op hetzelfde niveau, waardoor verschillen onvoldoende inzichtelijk worden. Ze voldoen in geringe mate aan de verwachtingen die zijn gewekt en zijn zelfs als indicatie-instrument onvoldoende geschikt De brandweerzorgnorm De brandweerzorgnorm wordt in de meeste gevallen (75%) toegepast binnen de regio s. Slechts in een klein deel van de regio s (10%) maakt men geen gebruik van de norm. De brandweerzorgnorm wordt veelal toegepast door het externe adviesbureau SAVE ter beoordeling van de brandweerdekkingsplannen. Een reden hiervoor is dat de brandweerkorpsen een aantal noodzakelijk gegevens niet zelf kunnen invoeren. Opmerkingen De brandweerzorgnorm is vooral bruikbaar voor een statische gemeente of stad, wanneer er sprake is van een dynamisch (groeiende) gemeente dient de norm periodiek te worden geactualiseerd. Deze periodieke toetsing vindt niet altijd plaats. De norm wordt wel gebruikt voor het vaststellen van het dekkingsplan. Men merkt echter op dat het daadwerkelijk halen van de norm vaak niet lukt. Korpsen merken op dat de norm nauwelijks bruikbaar is bij toetsing van bestaande bouw. De Handleidingen die dateren uit 1992 en 1996 (Technische aanvulling) zijn aan een grondige hervisie toe en zouden periodiek door BZK dienen te worden geëvalueerd.

29 Regionale instrumenten Een aantal regio s heeft zelf instrumenten ontwikkeld, zoals: formats voor aanvalsplannen, pro-actieplannen, gebruiksvergunningen, legesverordeningen, beleidsplannen, calamiteitenplannen, rapporten over brandcompartiment en organisatieplannen; controlelijsten voor horecagebouwen, bouwvergunningen en campings; een regionaal handhavingsinstrument; risicokaarten; een folder over gebruiksvergunningen; beleidsrichtlijnen voor controle van bestaand bouw; een model functieprofiel; een ontruimingsplan voor tenten en scholen; standaardvoorwaarden voor instrumenten; een certificaat kamerverhuur; een ISO 9001:2000 kwaliteitssysteem voor Preventie; een meetinstrument voor het beoordelen van aanwezigheid van LPG (butaan en propaan ) in opslagtanks ten behoeve van handhavingsdoeleinden; handboeken (procedures, standaardbrieven/formulieren, toepasbare bouwmaterialen en hun relatie met brandveiligheid en uitwerking bouwbesluit) die via intranet beschikbaar zijn. Zij geven onder andere invulling aan diverse hiaten in diverse wet- en regelgeving; modelafspraken over de betrokkenheid van de brandweer bij de verlening van milieuvergunningen. In Bijlage II is een overzicht opgenomen van de regionale instrumenten die in dit onderzoek nader zijn uitgewerkt. Deze instrumenten zullen als supplement worden aangeleverd bij dit rapport. Opmerkingen Men geeft aan dat er vaak te weinig capaciteit is voor het ontwikkelen van instrumenten. Tevens heeft men op regionaal en landelijk niveau te weinig inzicht in de ontwikkelde instrumenten. Men vindt nog te vaak het eigen wiel uit. Men vindt dat er vanuit BZK meer aandacht en ondersteuning zou moeten zijn voor het ontwikkelen van instrumenten én het aanbieden van best practices via een landelijke kennisdatabank.

30 Regionale formats voor aanvalsplannen In 60% van de regio s is er geen regionaal format beschikbaar voor het opstellen van aanvalsplannen. In een aantal regio s (30%) is er wel een regionaal format beschikbaar voor het opstellen van aanvalsplannen. Deze is vaak gebaseerd op het landelijke CCRB-format. Opmerkingen In een enkele regio is er een format beschikbaar maar zijn nog niet alle onderliggend gemeenten op de hoogte van deze beschikbaarheid. Sommige gemeentelijke korpsen stellen geen aanvalsplannen op aangezien zij dit als verantwoordelijkheid van de bedrijven zien Kwaliteit Hierna volgen de bevindingen uit de nulmeting omtrent kwaliteitsonderwerpen als klachtenafhandeling, klanttevredenheidsonderzoeken en documentenbeheer Procedure voor klachtenafhandeling De formele klachten worden bij de helft van de korpsen afgehandeld via gemeentelijke klachtenprocedures (50%) en slechts voor een klein gedeelte (5%) via een brandweerspecifieke procedure. Het overige deel van de regio s (45%) maakt geen gebruik van een procedure voor het afhandelen van klachten. Klachtenafhandeling vindt hier ad hoc plaats. Indien men klachten ontvangt, wordt in 80% van de gemeentelijke brandweerkorpsen direct maatregelen getroffen. De klacht wordt binnen vijf werkdagen in behandeling genomen. Opmerkingen Over het algemeen is men tevreden over de afhandeling van klachten via de gemeentelijke procedure. Hierbij zij opgemerkt dat men slechts beperkt formele klachten (schriftelijk) ontvangt Klanttevredenheidsonderzoeken In een klein gedeelte van de gemeentelijke brandweerkorpsen (20%) worden klanttevredenheidsonderzoeken uitgevoerd waarin de dienstverlening van de brandweer aan bod komt.

31 30 Opmerkingen Het merendeel van deze onderzoeken wordt uitgevoerd in het kader van een groter gemeentelijk klanttevredenheidsonderzoek. In deze klanttevredenheidsonderzoeken komen met name repressietaken aan bod. Vragen over preventie en pro-actie zijn hierbij zelden opgenomen. Onvoldoende is geborgd dat de resultaten uit klanttevredenheidsonderzoeken worden geanalyseerd en leiden tot structurele verbetermaatregelen Documentbeheer In de meeste gevallen zijn binnen de gemeentelijke brandweerorganisaties afspraken gemaakt over documentenbeheer (80%), hetzij op eigen initiatief van de brandweer (75%), dan wel op gemeentelijk initiatief (25%). Opmerkingen Deze afspraken hebben met name betrekking op de archivering van diverse vergunningen en uitgebrachte adviezen. Deze afspraken staan in de meeste gevallen echter niet garant voor een effectief documentbeheersysteem. In een aantal gemeenten beheert de brandweerorganisatie eveneens het archief van de afdeling Bouw & Woningtoezicht waardoor inzicht wordt verkregen in objecten die (i) van belang zijn voor de afdeling Repressie en (ii) objecten die gebruiksvergunningsplichtig zijn, wat van belang is voor de afdeling Preventie Uitbesteding van werk aan derden Er wordt slechts in enkele gevallen (minder dan 10%) gebruikgemaakt van uitbesteding van werk aan derden. Indien dit het geval is, liggen de werkzaamheden met name op het gebied van uitbesteding van milieuadvisering, het inlopen van de achterstand op het gebied van de afgifte van gebruiksvergunningen en de advisering met betrekking tot de afgifte van bouwvergunningen. Opmerkingen Het inhuren van capaciteit wordt meestal niet gezien als uitbesteding van werk. Onder inhuren van capaciteit wordt het inhuren van mankracht verstaan die direct onder de verantwoording valt van de brandweer en meestal werkzaam is ín de brandweerorganisatie. Er vindt over het algemeen geen structurele borging plaats van uitbesteed werk. Men tracht hier invulling aan te geven door het ad hoc uitvoeren van controles of steekproeven.