podium _ februari 2014

Transcriptie

1 24

2 Professioneel statuut: Ruimte voor couleur locale Het ziet er naar uit dat er dit jaar een professioneel statuut komt. Dit moet de professionele ruimte van leerkrachten versterken, en het team meer zeggenschap geven over het beleid van de eigen school. TEKST EMMANUEL NAAIJKENS 25

3 In de nieuwe cao komt er meer beleidsruimte om op schoolniveau en in teamverband eigen keuzes te maken Het is al weer bijna zeven jaar geleden dat de optie van een professioneel statuut werd gelanceerd door het ministerie van Onderwijs in het Actieplan Leerkracht van Nederland. Het Nationaal Onderwijsakkoord onderstreept het voornemen om zo n statuut in te voeren. Het ziet er naar uit dat het primair onderwijs daadwerkelijk aan de slag gaat met dit statuut: het is een van de onderwerpen in de onderhandelingen over een nieuwe cao. Een professioneel statuut bevat een set afspraken over de zeggenschap van lerarenteams en schoolleider over het onderwijs en over de organisatie hiervan, binnen de kaders van bestuurlijke afspraken. Doel is dat lerarenteams zich meer eigenaar weten van het onderwijs dat ze geven, waardoor hun betrokkenheid en motivatie toenemen. Kevin Basari, beleidsadviseur van de PO-Raad: Werkgevers en werknemers zien het belang van een statuut en hebben het dus in hun cao-inzetbrieven staan. De PO-Raad vindt de huidige cao erg dichtgeregeld. Het is een dik boek waarin het vooral gaat om regels. In de nieuwe cao dat is onze inzet komt er meer beleidsruimte om op schoolniveau en in teamverband eigen keuzes te maken. Keuzes die bijvoorbeeld passen bij schoolgrootte, populatie of visie op onderwijs. Het gaat dan niet alleen over de pedagogisch-didactische aanpak in de school, maar ook over de verdeling van taken en verantwoordelijkheden in het team. Mensen kunnen flexibeler worden ingezet, daar waar hun kwaliteiten liggen. Dat kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat er een andere verdeling komt in de uren die leerkrachten voor de klas staan. Basari: Scholen krij Lia Vermeulen: Als je een professional serieus neemt, moet deze ook kunnen meedenken over de invulling van zijn vak in de praktijk 26

4 gen dan mogelijkheden om iets te doen aan de beheersing van de werkdruk en de vormgeving van een professionelere organisatie. Cruciale rol De komst van het professioneel statuut zou een ingrijpende verandering betekenen, vinden de schooldirecteuren Lia Vermeulen (cbs De Grebbe in Bergen op Zoom) en Margriet Kouwenhoven (obs Waterrijk in Utrecht). De schoolleider krijgt (nog) meer autonomie; hij/zij speelt een cruciale rol bij het geven van invulling aan het professioneel statuut. De directeuren, die beiden lid zijn van de Schoolleiderskamer (zie pagina 29), juichen het idee toe om scholen naar eigen inzicht vorm te laten geven aan de realisatie van door het bestuur geformuleerde kwaliteitsdoelen. Dat biedt kansen, maar het is ook een grote uitdaging. Vermeulen: Als je een professional serieus neemt in zijn vak, moet deze ook kunnen meedenken over de invulling van het vak in de praktijk. Daar ligt een grote verantwoordelijkheid voor ons als schoolleiders. Maar, waarschuwt ze, besturen moeten dan op hun beurt ook ruimte geven aan schoolleiders. Nu is in de cao veel centraal geregeld. Het kan niet zo zijn dat straks op bestuursniveau de zaak wordt dichtgetimmerd. Haar collega Kouwenhoven is het daarmee eens. Een bestuur moet de kaders aangeven, de lijnen uitzetten. Binnen dat speelveld bepalen wij, de directeur en het team, het spel en we leggen daar uiteraard verantwoording over af. Het gaat erom dat je mensen in hun kracht zet. Margriet Kouwenhoven: Een bestuur moet de lijnen uitzetten. Binnen dat speelveld bepalen de directeur en het team het spel Kwaliteitsslag Beleidsadviseur Basari onderstreept dat het professioneel statuut betrekking heeft op het schoolniveau. Door leerkrachten en directeur in staat te stellen gezamenlijk hun kennis en kunde optimaal in te zetten, neemt de kwaliteit van het onderwijs toe. Nu hoor je wel zeggen dat een leerkracht zich een instrument voelt van het systeem. De huidige cao beperkt scholen in hun mogelijkheid om een beleid te voe 27

5 Kevin Basari: We hopen dat er meer mobiliteit ontstaat omdat leerkrachten op zoek gaan naar een school die bij hen past ren dat is gebaseerd op de specifieke omstandigheden van die school. De cao is teveel een keurslijf, een one size fits all. Lia Vermeulen: Wij hebben een populatie die voor honderd procent bestaat uit allochtone leerlingen. Daarom hebben wij onderwijstijdverlenging, onze kinderen gaan meer uren naar school. Wij leggen veel nadruk op taal. Maar onze buren met witte kinderen van hoogopgeleide ouders leggen hun prioriteiten heel anders. Kouwenhoven geeft als voorbeeld de urennormen die nu in de cao geformuleerd zijn voor de verschillende taken van een leerkracht: zoveel uur voor de klas, zoveel voor nakijkwerk, zoveel deskundigheidsbevordering, enzovoort. Maar die normen passen niet altijd bij de specifieke rollen die mensen in je team hebben en de schoolontwikkeling die je voorstaat. Een statuut kan de ruimte geven om als directeur samen met de leraren meer te sturen. Je zoekt naar een balans tussen de wens van een leerkracht om zich individueel te ontwikkelen en wat je op schoolniveau en bestuursniveau wilt bereiken. Het belangrijkste is dat er een professionele dialoog ontstaat. Dat er verschillen ontstaan tussen leerkrachten onderling is in haar ogen geen bezwaar, ze is juist voorstander van erkende ongelijkheid. Het gaat erom ieders kwaliteiten maximaal te benutten. Meer onderscheid Adviseur Basari en de twee directeuren voorzien dat scholen zich meer dan voorheen van elkaar zullen onderscheiden. Er ontstaat meer ruimte voor eigenheid, meer couleur locale, ook voor scholen onder hetzelfde bestuur. Basari ziet dat als winst. Er valt straks ook voor leerkrachten meer te kiezen. We hopen dat er meer mobiliteit ontstaat omdat leerkrachten op zoek gaan naar een school die bij hen past. En ook voor ouders is er meer keuze. Hoezeer een professioneel statuut de leerkrachten ook raakt, op de werkvloer leeft het onderwerp nog niet. Dat blijkt onder meer uit een pilot in 28

6 opdracht van het Arbeidsmarktplatfom PO. De directeuren Kouwenhoven en Vermeulen begrijpen dat wel. Leerkrachten zijn toch vooral gefocust op hun werk van alledag, op het reilen en zeilen van hun groep. Vermeulen: Maar we moeten natuurlijk zorgen voor draagvlak. We moeten er met zijn allen goed op letten dat een statuut ook echt iets van de teams wordt. Basari vindt dat moet worden voorkomen dat scholen alles bij het oude laten en verzuimen om de beschikbare ruimte te benutten. Het statuut beoogt om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Het is een natuurlijke ontwikkeling van een sector die steeds professioneler wordt. Daar ligt voor ons als PO-Raad een taak. Men moet zich ook realiseren dat het vormgeven van Wet of cao Er ligt een voorstel bij de Tweede Kamer om de versterking van de positie van de leerkracht in de wet vast te leggen. De AOb is daar een voorstander van. De PO-Raad vindt dat op cao-niveau goede afspraken zijn te maken en dat een wettelijke regeling dus overbodig is. een statuut in de school krachtig leiderschap vergt, stelt Basari. De belangen van de individuele leerkracht en van de school zullen niet altijd samenvallen. n Schoolleiderskamer De Schoolleiderskamer geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de PO-Raad over zaken die het primair onderwijs betreffen. Er maken ongeveer dertig schoolleiders deel van uit, die een afspiegeling vormen van het werkveld qua regio, schoolgrootte en denominatie. De kamer is ingesteld op voorstel van de algemene ledenvergadering van de PO-Raad, om de inbreng van de schoolleiders te kunnen borgen. In de Schoolleiderskamer spitste de discussie over het professioneel statuut zich onder meer toe op de vraag of schoolleiders zoveel mogelijk ruimte moeten krijgen bij de uitvoering van het statuut, of dat er een algemene handreiking zou moeten komen. De strekking van het advies is dat wel vast moet staan waarover in het professioneel statuut afspraken gemaakt moeten worden, maar dat scholen en besturen het wat en het hoe bepalen. 29