Voorwoord. Voorwoord - 1

Transcriptie

1 2018

2

3 Voorwoord De Nederlandse Hart Registratie (NHR) kent drie primaire processen; Registratie, Innovatie en Wetenschappelijk Onderzoek. Deze drie processen kennen ieder hun eigen dynamiek en doelstellingen. De resultaten van de samenwerking tussen de centra, medici en de NHR worden mede daarom per proces afzonderlijk gepubliceerd. Alle Nederlandse centra kunnen binnen het proces Registratie van de NHR invulling geven aan verplichtingen die door derde partijen aan de centra zijn opgelegd. Deze verplichtingen kunnen voortkomen uit de vergunningen zoals die door de overheid zijn verstrekt op basis van de Wet op de bijzondere medische verrichtingen (Wbmv), uit het kwaliteitsbeleid van de Wetenschappelijke Verenigingen of uit verplichtingen die ontstaan vanuit de Transparantiekalender door tripartite indiening van de Wetenschappelijke Vereniging, patiëntenorganisatie de Harteraad en Zorgverzekeraars Nederland. Voor het jaar 2017 zijn de verplichtingen gebaseerd op de Wbmv-vergunningen, het Landelijk Implantaten Register (voor pacemakers en Implanteerbare Cardioverter Defibrillators (ICD) en het kwaliteitsbeleid van de Wetenschappelijke Verenigingen. De NHR faciliteert de centra bij het voldoen aan deze verplichtingen door registraties te ondersteunen en te organiseren. Deze registraties worden primair vormgegeven vanuit de medische behandeling ingerichte registratiecommissies waarin ieder centrum door één van haar medici vertegenwoordigd is. Gezamenlijk geven de medici de NHR opdracht tot het verwerken van persoonsgegevens in het kader van kwaliteitsregistratie. De juridische basis voor dit arts-gedreven model is in 2018 uitgebreid besproken met de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhhuizen (NVZ) en de Nederlandse Federatie voor Universitair medische centra (NFU). Gezamenlijk hebben partijen medio oktober de centra de definitieve Dienstverleningsovereenkomst met de diverse bijbehorende overeenkomsten aangeboden. Deze documenten zijn ook terug te vinden op onze website ( Registratiecommissies De registratiecommissies Cardiochirurgie, dotterprocedures (PCI s), ablaties voor atriale ritmestoornis (PVI s), transcatheter hartklep vervangingen (THI s) en pacemaker (PM) én ICD implantaties zijn in 2018 geïnstalleerd. Allen hebben zij hun voorzitter benoemd en richting gegeven aan de in deze publicatie opgenomen analyses. De eerste vraagstellingen die beantwoord zullen gaan worden met gebruik van de beschikbare data zijn geformuleerd. Per registratiecommissie is de verbinding met de gerelateerde werkgroepen van de Wetenschappelijke Vereniging gerealiseerd in de vorm van een bestuurslid van de werkgroep die namens zijn of haar centrum én als liaison zitting neemt in de registratiecommissie. Complete registratie alle behandelingen De data-aanlevering aan de NHR vond in 2018 plaats via vernieuwde applicaties, waarbij er per registratie slechts één proces voor data-aanlevering bestaat. Binnen een jaar na oprichting van de NHR hebben alle centra gezamenlijk gerealiseerd dat er een compleet overzicht is van alle cardiochirurgische interventies, PCI s, ablaties voor atriale ritmestoornissen, THI s en PM en ICD implantaties die de afgelopen jaren zijn uitgevoerd. Een unieke ontwikkeling binnen de hartzorg in Nederland. In het eerste hoofdstuk van deze publicatie wordt een overzicht gegeven van een aantal kengetallen vanuit deze complete registraties voor de behandeling van patiënten ouder dan 18 jaar. Met diverse bestaande registraties op het terrein van de congenitale aandoeningen wordt gesproken over integratie in de NHR, zodat een volledig compleet overzicht kan ontstaan. Doordat vrijwel alle cardiochirurgische en cardiologische interventies zich nu in één database bevinden, kan de NHR in opdracht van de centra de follow-up van patiënten na hun eerste behandeling in beeld brengen voor wat betreft reprocedures. Daarmee wordt de registratielast voor de centra aanzienlijk beperkt. De verbeterde versies van de aanleverapplicaties dragen bij aan de verdere verbetering van datakwaliteit en de efficiëntie van het aanleverproces, voornamelijk doordat veel meer dan voorheen controles zijn ingebed in het aanleverproces waardoor centra direct feedback krijgen op de kwaliteit van de aangeleverde data. Compleetheid variabelen In deze publicatie wordt weergegeven in welke mate de ziekenhuizen voldoen aan de registratieverplichtingen die door derde partijen zijn opgelegd. Omdat deze verplichtingen niet altijd zeer concreet gedefinieerd zijn, is in opdracht van de registratiecommissies per registratie een beeld gegeven van de compleetheid van de patiëntkarakteristieken Voorwoord - 1

4 en de procedure gerelateerde informatie (inclusief complicaties die in het ziekenhuis optreden) en de uitkomsten van behandelingen die vaak pas na de opnameduur vastgelegd kunnen worden. Per categorie is de streefwaarde van 95% compleetheid visueel weergegeven. Voor katheterablatie voor atriumfibrilleren en minimaal-invasieve chirurgische ablatie hebben alle centra alle procedures aangeleverd. Omdat er in 2017 voor deze behandeling geen verplichte dataset was gedefinieerd door de NVVC, worden in deze publicatie nog geen compleetheidsanalyses weergegeven voor de behandeling van atriumfibrilleren. Meer informatie over de behandeling van atriumfibrilleren wordt weergegeven in de Innovatie publicatie van de NHR. Bij de cardiochirurgische behandelingen zijn de funnelplots, zoals die reeds jaren gepubliceerd werden door de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT), tevens opgenomen in de publicatie, aangezien deelname aan deze analyse een verplichting is vanuit de NVT. Voorheen werden deze analyses gebaseerd op de mortaliteit binnen de ziekenhuisopname. In opdracht van de registratiecommissie cardiochirurgie en met instemming van de NVT wordt bij deze analyses nu voor het eerst uitgegaan van de 30-daags mortaliteit, naast de mortaliteit binnen de ziekenhuisopname. Zoals gebruikelijk worden funnelplots gepresenteerd voor CABG, AVR en AVR+CABG. Omdat deze groepen gezamenlijk meer dan 7 van alle hartchirurgische behandelingen in een hartcentrum representeren, wordt tevens een funnelplot gepresenteerd van deze drie behandelingen samen. Het bestuur van de NVT is van mening dat een analyse van deze grote behandelgroepen gezamenlijk een goed beeld geeft van de kwaliteit van zorg in een hartcentrum. Publicatie Net als de publicatie van het proces Innovatie, waarin centra vrijwillig transparantie creëren over uitkomsten van zorg en werken aan nieuwe projecten om kwaliteit van zorg waar mogelijk verder te verbeteren, is de publicatie vanuit het proces Registratie opgebouwd rondom ziektebeelden. Het patiëntgerichte karakter van de NHR komt hierdoor tot uiting. Per ziektebeeld worden de geregistreerde gegevens per behandeling weergegeven. In het eerste hoofdstuk worden landelijke trends en kengetallen gepubliceerd. In het hoofdstuk Methodiek worden de gehanteerde analysemethodieken toegelicht. De voorzitters van de registratiecommissies bieden in een interview inzage in de relevantie van de geregistreerde data en de belangrijkste ontwikkelingen die plaats hebben gevonden of nog gaan vinden. Een aantal belangrijke stakeholders delen in een interview hun visie op de ontwikkeling van de NHR. De Nederlandse centra hebben in 2018 een grote stap voorwaarts gemaakt in de ontwikkeling van een internationaal toonaangevende landelijke kwaliteitsregistratie, welke als basis kan dienen voor kwaliteitsbewaking en -bevordering, voor wetenschappelijk onderzoek en voor innovaties. Het resultaat van deze stap komt tot uiting in deze eerste publicatie van de NHR over gegevens verzameld in het kader van het proces Registratie. INHOUDSOPGAVE Interviews 4 1 De Nederlandse Hartzorg in Cijfers 14 2 Coronairlijden 24 3 Aortakleplijden 29 4 Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden 32 5 Mitraliskleplijden 36 6 Alle cardiochirurgische interventies 38 7 Implanteerbare Cardioverter Defibrillator 40 8 Pacemaker 42 9 Methodiek 46 Gebruikte afkortingen 49 In 2019 werken partijen gezamenlijk verder aan het verbeteren van de kwaliteit van de geregistreerde gegevens. Deze gegevens kunnen in de registratiecommissies en binnen de centra gebruikt worden om de kwaliteit van zorg te bewaken en waar mogelijk verder te verbeteren. De NHR zal daarbij haar faciliterende rol verder uitbouwen en vormgeven. Raad van Bestuur Nederlandse Hart Registratie 2 - Voorwoord Inhoudsopgave - 3

5 Naam: Mevr. Inez Wijdh - den Hamer Geboortedatum: 29 september 1968 Huidige werkgever: UMC Groningen, Groningen Opleiding basisarts: UMC Groningen, Groningen 1994 Opleiding cardiothoracale chirurgie: UMC Groningen, Groningen 2004 Gespecialiseerd in: Mitralisklepchirurgie NHR: Bestuurslid NVT,,We kunnen nu één route voor de gehele hartzorg in gaan richten. Bestuursvoorzitter Jos Maessen van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT) is overgestapt naar de NHR.,,Een teken van onze goede samenwerking., stelt Inez Wijdh - Den Hamer die als bestuurslid actief is voor de NVT. Ook is het volgens haar een teken dat de wetenschappelijke vereniging van de cardio-thoracaal chirurgen belang hecht aan het werk van de NHR.,,Het is belangrijk om samen vorm te geven aan wat we willen weten. We doen het voor de patiënt en we doen het voor onszelf. Wij willen als artsen de kwaliteit van de door ons geleverde zorg controleren en hier transparant in zijn. Door de samenwerking met de NHR ontstaan er meer mogelijkheden om dit breder en efficiënter te doen. Vanuit de beroepsvereniging moeten we aangeven welke data we verplicht willen verzamelen en binnen welke kaders. Bij elkaar blijven Qua inrichting moet er volgens de aan het UMC Groningen verbonden cardio-thoracaal chirurg vooral worden doorgewerkt zoals dat nu het geval is. Toch is er ook een risico.,,de werelden moeten wel een beetje bij elkaar blijven. De datawereld loopt in het algemeen soms wat harder dan de werkvloer aan kan. Met deze opmerking vraagt ze aandacht voor de positie van artsen die in de afgelopen jaren niet alleen de NHR hebben vormgegeven, maar ook bijvoorbeeld EPD s en strengere regelgeving op het gebied van privacy voor de kiezen hebben gekregen.,,we moeten nu eerst zorgen dat we de basis op orde krijgen voordat we stappen extra kunnen zetten. De oplossing voor dit verschil in tempo is volgens Wijdh-Den Hamer al ingericht.,,de enige manier waarop we dit kunnen oplossen, is door met elkaar in gesprek te blijven. Het is daarom ook goed dat er formele overleggen zijn gestart waarin we over en weer kunnen aangeven wat we willen en verwachten. Nu de verschillende groepen artsen die zich met hartzorg bezig houden allemaal rapporteren via de NHR, kan de volgende stap worden gezet.,,we kunnen nu één route voor de gehele hartzorg in gaan richten. Dat schept een compleet beeld.,,het is belangrijk om samen vorm te geven aan wat we willen weten. De toekomst is volgens Wijdh-Den Hamer rooskleurig.,,we kunnen gaan koppelen. We behandelen de patiënten in een keten en door deze gegevens bij elkaar te brengen, krijg je meer inzicht. Voorheen registreerden de chirurgen vooral data gericht op mortaliteit en complicaties van interventies. Door het combineren van de chirurgische en cardiologische registraties per ziektebeeld krijgen we een breder inzicht en wordt het mogelijk om de invloed van de interventie op de kwaliteit van leven te monitoren." 4 - Interview Interview - 5

6 Naam: Dhr. dr. Hans Bosker Geboortedatum: 9 april 1953 Huidige werkgever: Rijnstate, Arnhem Opleiding basisarts: LUMC, Leiden, 1977 Opleiding cardiologie: LUMC, Leiden, 1983 Gespecialiseerd in: Interventiecardiologie en Elektrofysiologie (devices) NHR: Bestuursvoorzitter NVVC "Alleen door mee te doen, kun je iets betekenen." Het registreren van de juiste zaken, dat is waar de NVVC zich samen met de NHR hard voor wil maken.,,je kunt ook data registreren zonder dat het bijdraagt aan de kwaliteit. Als NVVC willen wij dat data relevant is en er voor zorgt dat de kwaliteit van de patiëntenzorg in de verschillende klinieken goed gemeten kan worden., vertelt Hans Bosker, cardioloog in het Rijnstate én voorzitter van de NVVC.,,Medici geven aan wat zij belangrijk vinden om te registreren en dat moet vervolgens in de registraties van de NHR geïncorporeerd worden. Precies deze werkwijze is in het afgelopen jaar opgetuigd. Via registratiecommissies van de NHR kunnen artsen er voor zorgen dat relevante data wordt verzameld die een duidelijk beeld geeft van de kwaliteit van patiëntenzorg in de verschillende centra.,,de NVVC experts op het gebied van ziektebeelden en interventies geven aan welke data voor de leden verplicht zijn om te verzamelen én te publiceren. Natuurlijk kan er binnen de NHR nog meer data verzameld worden, maar dat is dan op vrijwillige basis. Als ik kijk naar de NVVC is het vooral van belang dat de kwaliteit van zorg inzichtelijk wordt gemaakt en dat duidelijk wordt waar verbeterpunten liggen. Behalve het maken van afspraken over het verzamelen van de juiste data wil Bosker vanuit de NVVC ook dat er heldere procedures zijn voor het publiceren van de data.,,verschillende centra zullen verschillend presteren en juist als een centrum lager dan gemiddeld presteert, is het belangrijk dat er op een zorgvuldige manier mee wordt omgegaan. Voordat dergelijke data in de publiciteit komen, moeten de centra die het betreft als eerste op de hoogte worden gebracht van de resultaten. Op die manier zijn ze vooraf geïnformeerd en hebben ze de mogelijkheid zich voor te bereiden op een gepaste verklaring. De processen tussen de centra en de NHR zijn zo ingericht dat data altijd eerst voorgelegd worden voor akkoord, voorafgaand aan publicatie. "Als ik kijk naar de NVVC is het vooral van belang dat de kwaliteit van zorg inzichtelijk wordt gemaakt en dat duidelijk wordt waar verbeterpunten liggen. Voor en door cardiologen In het proces van de registratie speelt de communicatie tussen NHR en NVVC een cruciale rol.,,zorgvuldigheid in de data is belangrijk, maar het aangehaakt houden van de cardiologen is van minstens even groot belang. De registraties zijn er voor, maar ook door de cardiologen. Het is weliswaar belegd in een zelfstandige organisatie, maar als er iets wordt gepubliceerd dat de cardiologen raakt, is het wel de bedoeling dat zij daar in worden meegenomen. Het proces van aanhaken komt volgens Bosker van twee kanten.,,in het verleden leefde er wat weerstand tegen registraties. Cardiologen waren bang dat het voornamelijk extra werk betekende, maar het meten van de kwaliteit is gewoon ontzettend belangrijk. Ik spoor leden dan ook aan hun schouders er onder te zetten en mee te doen. Dat betekent het op tijd compleet en correct aanleveren van data, maar ook dat mensen aanwezig zijn bij de registratiecommissies en werkgroepen. Roepen vanaf de zijlijn dat het anders moet, vind ik te makkelijk. Alleen door mee te doen, kun je iets betekenen en draag je bij aan een goed lopende kwaliteitsregistratie van hartingrepen en -aandoeningen. 6 - Interview Interview - 7

7 Naam: Dhr. Edgar Daeter Geboortedatum: 6 september 1972 Huidige werkgever: St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Opleiding basisarts: Rijksuniversiteit Gent, Gent 1998 Opleiding chirurg: AZ Maria Middelares, Gent 2004 Opleiding cardio-thoracale chirurgie: St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein, 2009 NHR: Voorzitter registratiecommissie cardiochirurgie "Registratiecommissie cardiochirurgie: van registreren naar verbeteren." Edgar Daeter is behalve cardio-thoracaal chirurg ook een gekend bestuurder. Voorheen zat hij in het bestuur van Meetbaar Beter en sinds de start van de Nederlandse Hart Registratie is hij ook bij deze nieuwe organisatie als bestuurder betrokken. Per 1 januari 2019 verlaat hij het bestuur van de NHR, nu de fusie tot stand is gekomen, en kiest hij ervoor om de rol als voorzitter van de registratie commissie cardiochirurgie voort te zetten. Een inhoudelijke rol waar Daeter zichtbaar blij van wordt.,,vroeger ging het tijdens besprekingen in de registratiecommissie nog wel eens over grote afwijkingen in de data. Nu we dat scherp hebben kunnen we meer de diepte in gaan. In de commissie bespreken we mogelijke procesverschillen en best practices. In de commissie ligt de focus op wat goed gaat. Dit delen we en zo werken we aan een verdere verbetering. Die werkwijze is voor mij ontzettend waardevol. Wie denkt dat de data er daardoor minder toe doet, komt echter bedrogen uit.,,de data die we verzamelen is altijd het vertrekpunt, via de data kom je er achter wat goed gaat. Alleen met goede, betrouwbare en zuivere data kun je echt bepalen wat je van en aan anderen leren kan. Interessant aan de cijfers van afgelopen jaar is dat de centra qua mortaliteit allemaal dicht rond het landelijk gemiddelde zitten, en dat er voor andere uitkomsten zoals rethoracotomieën een grotere spreiding te zien is. Verdere analyses zijn nodig zijn om deze verschillen te duiden. Kwaliteit van leven "Afgelopen jaar hebben meer centra dan ooit data over de kwaliteit van leven verzameld. In de registratiecommissie bespreken we nu welke verdere analyses we kunnen maken over kwaliteit van leven. Twintig procent van de patiënten rapporteren een lagere kwaliteit van leven. Daar willen we goed naar gaan kijken, maar we willen bijvoorbeeld ook een opsplitsing naar risicoprofielen onderzoeken. Werk en ambitie zat dus. Juist kwaliteit van leven is een onderwerp dat voor Daeter belangrijk is. "Voor onze patiënten is dat waar het om gaat. Kan je de dingen blijven doen die belangrijk voor je zijn? Voor centra is het vergaren van al die data enorm veel werk. De NHR is goed toegerust om de taak voor het uitvoeren van verdiepende analyses aan de hand van de kwaliteit van leven data op zich te nemen." Daeter hoopt dat er snel nog meer data wordt vergaard, met name over de processen die spelen voordat er gekozen is voor een operatieve behandeling.,,ik voorzie dat we op een gegeven moment data verzamelen vanaf de eerste diagnose, waar deze ook plaatsvindt. Dan krijgen we ook inzicht waarom er gekozen wordt niet te opereren en wat daar de gevolgen van zijn. Dit zorgt ook voor een nieuwe rol voor de registratiecommissies die tot nu toe met name gericht zijn op specifieke behandeling door chirurgen of cardiologen. Er zal nog meer onderlinge samenwerking plaats gaan vinden rondom ziektebeelden, waarbij verschillende behandelingen horen. Ook het niet invasief of operatief behandelen en het betrekken van de hele keten van voor de operatie tot aan het moment van meten van de uitkomsten. Wij moeten ook de juiste ethische afwegingen maken. Schaduwkant Big Data en vooral de ontsluiting ervan is voor Daeter een belangrijke ontwikkeling in de gezondheidszorg, maar kent ook een schaduwkant.,,vragen over bijvoorbeeld rookgedrag, sociaal economische status of resultaten per arts kunnen relevante resultaten opleveren. Maar of het ook ethisch verantwoord is? Voorbeelden uit Groot Brittanië en de Verenigde Staten hebben laten zien dat transparante rapportages op artsniveau er voor kunnen zorgen dat patiënten met een hoog risico minder vaak behandeld worden. De NHR publiceert alleen data op het niveau van het centrum.,,de NHR moet niet alleen zorgen voor kwalitatief hoogwaardige data, maar ook de juiste ethische afwegingen maken. Als dat lukt kan de NHR nog meer dé autoriteit op het gebied van data over hartpatiënten worden. In Nederland, maar ook daar buiten. 8 - Interview Interview - 9

8 Naam: Dhr. Vincent van Driel Geboortedatum: 28 augustus 1967 Huidige werkgever: Haga Ziekenhuis, Den Haag Opleiding basisarts: UMC Utrecht, Utrecht 1994 Opleiding cardiologie: UMC Utrecht, Utrecht 2007 Gespecialiseerd in: Elektrofysiologie NHR: Voorzitter registratiecommissie ablatie voor atriale ritmestoornis "Een registratie opbouwen is geen doel op zich. Je doet het om verbeteringen door te voeren." Voor sommigen zal het bijhouden van de data een klusje zijn dat naast het gewone werk moet worden uitgevoerd. Voor anderen zit het bijhouden van de resultaten van het werk al in hun werkzaamheden in gebakken. Vincent van Driel, electrofysioloog bij het Haga Ziekenhuis in Den Haag én voorzitter van de registratiecommissie Ablatie voor atriale ritmestoornis is van het tweede slag.,,toen ik in 2011 aan de slag ging, ben ik begonnen met het opzetten en bijhouden van een eigen database. Toen later alle registraties werden opgetuigd kon ik die data dan ook zo leveren. Een ander aspect dat Van Driel aanspreekt, is de mogelijkheid om heel gericht te kijken hoe het er bij andere instellingen aan toe gaat.,,in Nederland hebben we de gewoonte om elkaar onderling regelmatig informeel te ontmoeten, maar het is natuurlijk heel aardig om ook eens op een wat zakelijkere en meer feitelijke manier bij elkaar in de keuken te kijken. Voordelen van het bijhouden van een landelijk database vindt Van Driel vooral het live aspect en het inzicht in het werk dat vergelijkbare centra verrichten.,,veel studies zijn op het moment dat ze uitkomen al gedateerd, omdat ze een periode beschrijven van soms wel vier of vijf jaar terug. In andere landen hebben klinieken andere gewoonten waardoor ook de uitkomsten iets anders betekenen. Dat wij in Nederland een database bijhouden en daar jaarlijks over publiceren is dus heel nuttig. Een voorbeeld uit de praktijk is voor Van Driel de manier waarop hij zijn antistollingsbeleid heeft aangepast.,,uit de data bleek dat er meer bloedingen waren dan mij lief was. Dat heb ik besproken en ben ook eens een rondje in den lande gaan bellen en daarna heb ik het regime aangepast. Een registratie opbouwen is geen doel op zich. Je doet het om verbeteringen door te voeren. Een instrument waaraan mensen zich op kunnen trekken. Complementair Een eigen registratie is voor Van Driel geen vervanging voor wetenschappelijke studies. Hij ziet datavergaring en wetenschap als complementair.,,naast de data die we aan het verzamelen waren, liep er ook een aantal wetenschappelijke studies naar dit onderwerp. Conclusies die uit dit onderzoek naar voren kwamen, zag ik ook terug in onze eigen registraties. Dat was het moment dat ik besloot te bellen met wat andere centra. Deze centra hadden die voorsprong in kennis omdat ze meededen aan die andere studies. Voor de toekomst heeft Van Driel een waarschuwing.,,de transparantie kan er ook voor zorgen dat de dataverzameling een politiek instrument wordt. Dat moet niet gebeuren. Dan krijg je de situatie dat een centrum wordt opgehangen omdat het niet goed gaat. Het moet een instrument zijn om een benchmark neer te zetten en een instrument waaraan mensen zich op kunnen trekken Interview Interview - 11

9 Naam: Dhr. Vincent van Dijk Geboortedatum: 03 januari 1981 Huidige werkgever: St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Opleiding basisarts: Erasmus MC, Rotterdam, 2006 Opleiding cardiologie: St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein, 2013 Gespecialiseerd in: Elektrofysiologie NHR: Voorzitter registratiecommissie pacemaker / ICD "De enige manier om dit goed te doen is als je complete data hebt. Kersvers, dat is de beste omschrijving van de status die Vincent van Dijk heeft als voorzitter van de registratiecommissie pacemaker/icd van de NHR. Een rol waar hij tijdens de eerste vergadering van deze commissie een beetje onverwacht in terecht kwam, maar die helemaal bij de aan het Sint Antonius Ziekenhuis in Nieuwengein verbonden cardioloog past. "Als je het goed doet creëer je je eigen benchmark. De reden achter het oppakken van de voorzittershamer in de registratiecommissie is een persoonlijke overtuiging. Als voorzitter kan hij echt een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen in het vakgebied.,,je zit dicht op de bron. Dat betekent dat je het makkelijkst invloed uit kan oefenen en mee kan denken., verwoordt hij zijn motivatie. Hoe er met de data kan worden omgegaan, ervaart hij bijna dagelijks in het Sint Antonius Ziekenhuis.,,Wij zien de data van de NHR echt als een tool om ons werk beter te doen. Als de nieuwe data beschikbaar zijn, plannen we een vergadering met de datamanagers en kijken we hoe we scoren en hoe we kunnen verbeteren. Ook zit Van Dijk vaak met een team om te kijken hoe de aanlevering van data beter kan.,,de enige manier om dit goed te doen is als je complete data hebt. In ons centrum zetten we ons daar dan ook flink voor in. Als een voorbeeld voor de manier hoe er in het centrum wordt omgegaan met de NHR data, haalt Van Dijk een casus over de negentig dagen redo rate bij pacemakers en ICD aan.,,we hebben wat kleine vraagtekens bij het invullen van deze parameter door verschillende centra, maar tegelijkertijd zagen we dat wij minder goed scoorden dan anderen. Daar hebben we toen een avond voor belegd en afspraken over gemaakt om de cijfers te verbeteren. Het moet stimuleren om je beter te maken. We nemen de tijd om alles zorgvuldig te analyseren en gebruiken de data om onszelf beter te maken. "Wij zien de data van de NHR echt als een tool om ons werk beter te doen. Oncomfortabel Van Dijk gelooft in best practices, maar wil tegelijkertijd ook leren van die dingen die minder goed gaan, ook al is dat niet altijd even makkelijk.,,als je de data analyseert en je onderzoekt hoe je er uitspringt dan is dat leerzaam. Dat is soms een beetje oncomfortabel. Je kan er positief uitspringen en negatief. Wanneer jouw groep er goed uitspringt is het makkelijk. Wanneer anderen het beter doen, is dat soms lastig. Voor de toekomst hoopt Van Dijk voornamelijk dat het aanleverproces beter en makkelijker wordt.,,we zijn als registratiecommissie voortdurend op zoek naar de balans tussen het vergaren van data en de hoeveelheid werk die het kost. Om echt stappen te zetten zal een groot deel van het aanleverproces geautomatiseerd moeten worden. Ik denk dat dit ook gaat lukken door gebruik te maken van de data die al in de EPD s is opgeslagen. Ik hoop dat het daarna ook lukt om op basis van die data verder te innoveren Interview Interview - 13

10 Ontwikkelingen in de interventionele en operatieve behandeling van hartaandoeningen in Nederland: Demografie, mortaliteit en kwaliteit van leven Een jaar na de oprichting van de Nederlandse Hart Registratie (NHR) zijn de Nederlandse centra er in geslaagd voor het eerst een complete registratie van alle uitgevoerde cardiologische en cardiochirurgische interventies in Nederland te realiseren. Deze complete registratie biedt een basis voor actieve kwaliteitsbewaking en -bevordering in de centra, voor wetenschappelijk onderzoek en voor innovatieprojecten. Ook biedt het de unieke mogelijkheid om landelijke trends te analyseren. In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst van de ontwikkeling van de hartinterventies in Nederland voor wat betreft volume en verdeling naar leeftijd en geslacht per type interventie. Tevens wordt per type interventie ingegaan op de ontwikkelingen in de afgelopen jaren van de voor patiënten relevante uitkomsten mortaliteit en kwaliteit van leven. Hoewel de binnen de NHR beschikbare gegevens voor onder andere de cardiochirurgie (vele jaren complete gegevens over procedures, EuroSCORE-variabelen, ziekenhuismortaliteit en complicaties van 16 hartcentra), Transkatheter Hartklep Interventies (THI s; meerdere jaren complete registratie van procedures, patiëntkarakteristieken, procedure-informatie en diverse uitkomsten) en pacemaker en Implanteerbare Cardioverter Defibrillator implantaties (ICD s; meerdere jaren complete registratie van procedures en device informatie) een veel grotere periode omvatten, wordt in dit artikel een kortere tijdsperiode gehanteerd, omdat voor deze periode voor het eerst de registratie van Percutane Coronaire Interventies (PCI s) compleet beschikbaar is in één omgeving. Basisgegevens In dit hoofdstuk zijn alle patiënten van 18 jaar en ouder geïncludeerd. Overige inclusiecriteria zijn gehanteerd zoals beschreven in de NHR Handleiding Data-aanlevering 2018 (zie Waar gesproken wordt over chirurgische aortaklepvervangingen (AVR s), coronary artery bypass grafts (CABG s) en mitralisklepchirurgie, worden geïsoleerde interventies bedoeld. Volume Het aantal geregistreerde interventies is de afgelopen drie jaar redelijk stabiel (zie tabel 1). Het aantal uitgevoerde transkathether aortaklepvervangingen (TAVI s) per jaar is sinds 2015 met bijna de helft toegenomen. In 2017 gaat de groei van TAVI voor het eerst gepaard met een daling van de geïsoleerde AVR s, en hebben er meer TAVI s dan AVR s plaatsgevonden. Tabel 1: Aantal geregistreerde interventies per jaar 2015 Medische conditie Coronairlijden Aortakleplijden Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden Atriumfibrilleren Mitraliskleplijden 1. De Nederlandse Hartzorg in Cijfers Overige condities Interventie 2017 aantal % verschil tov 2015 aantal % verschil tov 2016 CABG ,4% ,4% PCI ,3% ,5% AVR ,6% ,6% TAVI ,4% ,4% AVR+CABG ,6% 916-6,6% Kathetherablatie ,8% ,4% Minimaal-invasieve chirurgische ablatie , ,9% Mitralisklepchirurgie ,2% 607-8, 27, Overig ,6% 343 ICD , ,3% Pacemaker ,5% ,5% ,2% ,9% Overige ablaties Overige cardiochirurgie Totaal aantal ,1% ,3% ,3% ,4% Voor overige ablaties, katheterablaties en minimaal-invasieve chirurgische ablaties zijn complete data van 15 van de 16 hartcentra opgenomen in de analyse. Voor mitralisklepchirurgie zijn complete data voor 14 van de 16 hartcentra opgenomen in de analyse. De Nederlandse Hartzorg in Cijfers - 15

11 Geslacht Omdat de verdeling man/vrouw voor de meeste type interventies de afgelopen drie jaar weinig veranderd is, is ervoor gekozen geen trend weer te geven en alleen de verdeling voor interventiejaar 2017 weer te geven. Bij alle type interventies is de meerderheid van de patiënten van het mannelijke geslacht (zie figuur 1), en varieert deze tussen de 51% en 82%. Bij TAVI is het verschil tussen het aandeel mannen en vrouwen het kleinst: in 2017 is 51% van het totaal aantal patiënten man, tegenover 47% in 2015 (resultaten 2015 niet weergegeven). CABG (n=7262) PCI (n=40453) AVR (n=1580) TAVI (n=2132) AVR+CABG (n=920) Kathetherablatie (n=4262) Minimaal-invasieve chirurgische ablatie (n=369) Mitralisklepchirurgie (n=607) Overige mitraliskleplijden (n=343) ICD (n=6102) Pacemaker (n=12541) Overige ablaties (n=460) Overige cardiochirurgie (n=4434) Figuur 1: Verdeling man/vrouw per type interventie in Man Vrouw Operatiegerelateerde ziekenhuissterfte Internationaal was de logistische EuroSCORE I de afgelopen jaren in de literatuur een geaccepteerde maat om de kans op ziekenhuissterfte in te schatten. De grafische weergave van de waargenomen en de op basis van de logistische EuroSCORE I voorspelde ziekenhuissterfte toont de cijfers zoals deze voorheen jaarlijks door de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT) gepubliceerd werden. Hierin zijn behandelgroepen gebruikt zoals deze zijn gedefinieerd volgens de NVT richtlijnen en zijn data gebruikt van alle 16 Nederlandse hartcentra. Figuur 3 laat de voorspelde en waargenomen operatiegerelateerde ziekenhuissterfte zien, uitgesplitst per jaar. De categorie alle interventies zijn de interventies geïsoleerde CABG, geïsoleerde AVR en AVR+CABG tezamen. Voor alle behandelgroepen is de voorspelde operatiegerelateerde ziekenhuissterfte op basis van de logistische EuroSCORE I hoger dan de waargenomen mortaliteit. 1 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Figuur 3: Voorspelde en waargenomen ziekenhuissterfte (volgens EuroSCORE I) Geïsoleerde CABG Geïsoleerde AVR AVR+CABG Alle interventes Voorspelde ziekenhuissterfte (volgens EuroSCORE I) Waargenomen ziekenhuissterfte Leeftijd Behalve bij ICD implantaties is de gemiddelde leeftijd van vrouwen bij alle type interventies hoger dan die van mannen (niet statistische significant, zie figuur 2; gemiddelde ± SD). De gemiddelde leeftijd van de totale populatie is het hoogst bij TAVI (80 jaar), en het laagst bij katheterablatie voor atriumfibrilleren (62 jaar). Laatstgenoemde interventie laat tevens de meest uitgesproken ontwikkeling zien: waar de gemiddelde leeftijd voor alle andere interventies relatief stabiel is over de afgelopen drie jaar, is de gemiddelde leeftijd bij katheterablatie voor atriumfibrilleren gestegen van 60,5 jaar in 2015 naar 61,8 jaar in 2017 (resultaten 2015 niet weergegeven) CABG (n=7262) PCI (n=40453) AVR (n=1580) Figuur 2: Gemiddelde leeftijd (in jaren) per type interventie in 2017 TAVI (n=2132) AVR+CABG (n=920) Kathetherablatie (n=4262) minimaal-invasieve chirurgische ablatie (n=369) Mitralisklepchirurgie (n=607) Man Vrouw Totaal Overige mitraliskleplijden (n=343) ICD (n=6102) Pacemaker (n=12541) Overige ablaties (n=460) Overige cardiochirurgie (n=4434) Uitkomsten van zorg Centra registreren binnen de NHR diverse gegevens, zoals bijvoorbeeld: patiëntkarakteristieken, interventievariabelen, mortaliteit, complicaties, reïnterventies en kwaliteit van leven. Hierdoor kan inzicht verkregen worden in uitkomsten die voor patiënten het meest relevant zijn. Mortaliteit is één van de belangrijkste uitkomstmaten voor patiënten. De mortaliteitsgegevens zijn zeer compleet aangeleverd door de centra met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid, mede door de controle die bij de Basisregistratie Personen (BRP) is uitgevoerd door de centra zelf. Kwaliteit van leven is een uitkomst die door de patiënten als zeer belangrijk wordt ervaren, en waarvan de beschikbare verzamelde data de afgelopen jaren sterk is gegroeid. Mortaliteit Voor de overige analyses van de mortaliteit zijn de inclusiecriteria gehanteerd zoals deze voor het Value Based Healthcare (VBHC)-programma zijn vastgesteld en gepubliceerd in het hoofdstuk Methodologie in het NHR Innovatieboek De analyses zijn uitgevoerd op basis van gegevens over , aangeleverd door 14 van de 16 Nederlandse hartcentra en 8 van de 14 Nederlandse dottercentra. Indien centra of jaren uitgesloten zijn van analyse, is dit gedaan zoals beschreven in het NHR Innovatieboek Minimaal-invasieve chirurgische ablatie en katheterablatie voor atriumfibrilleren zijn uitgesloten van deze analyses, omdat mortaliteit na deze interventies zeer weinig voorkomt. Allereerst zijn de ruwe mortaliteitscijfers per type interventie per jaar samengevat (zie tabel 2). Daarna worden per medische conditie telkens twee verschillende mortaliteitsuitkomstvariabelen besproken: de risico-gecorrigeerde mortaliteit per jaar en de voorspelde mortaliteit per jaar aan de hand van het risicoprofiel. Om een beeld te geven van de ontwikkeling van de mortaliteit in de hartzorg in Nederland in de afgelopen jaren is de risico-gecorrigeerde mortaliteit per jaar berekend middels logistische regressieanalyse, waarbij is gecorrigeerd voor de voor de betreffende interventie verzamelde patiëntkarakteristieken (zie tabel 3 voor overzicht). Het jaar 2013 is als referentie genomen. De foutbalk in deze figuren geeft de 95% betrouwbaarheidsintervallen weer. Medische conditie Interventie Uitkomst Coronairlijden Aortakleplijden Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden Mitraliskleplijden CABG PCI AVR TAVI AVR+CABG Mitralisklepchirurgie Tabel2: Ruwe uitkomstpercentages per jaar 120-daagse mortaliteit 1,9% 1,7% 1,8% 2,1% 1,7% 1-jaars mortaliteit 2,9% 2,5% 2,6% 2,8% 30-daagse mortaliteit 3, 2,7% 2,8% 2,8% 2,7% 1-jaars mortaliteit 5,8% 5,6% 5,7% 5,5% 120-daagse mortaliteit 3,1% 1,7% 2,2% 1,8% 1,7% 1-jaars mortaliteit 4,3% 3,1% 3,2% 3, procedurele mortaliteit 2,7% 3, 1,5% 1,8% 1,4% 30-daagse mortaliteit 7,2% 6,8% 4,1% 4,2% 3,4% 120-daagse mortaliteit 10,6% 10,2% 6,5% 6,5% 5,7% 30-daagse mortaliteit 3,4% 3,7% 3,4% 2,6% 2, 120-daagse mortaliteit 5,5% 5,7% 4,8% 4,2% 3, 120-daagse mortaliteit 2,3% 3,1% 1,9% 2,5% 2,7% 1-jaars mortaliteit 2,8% 4, 2,9% 3,6% 16 - De Nederlandse Hartzorg in Cijfers De Nederlandse Hartzorg in Cijfers - 17

12 De ontwikkeling van het risicoprofiel van de patiëntpopulatie over de jaren is in beeld gebracht door de voorspelde mortaliteit per jaar te berekenen. De voorspelde mortaliteit toont het voorspeld aantal events op basis van het risicoprofiel van de populatie. Dit is berekend met behulp van logistische regressieanalyse waarbij is gecorrigeerd voor verzamelde patiëntkarakteristieken zoals samengevat in tabel 3. De voorspellende waarde van het model wordt weergegeven als C-statistic. Hoe hoger deze waarde (met een maximum van 1), hoe beter het model voorspelt. In deze figuren geeft de foutbalk de 95% predictie-intervallen weer. Aortakleplijden De risico-gecorrigeerde mortaliteit voor AVR toont geen significante verschillen tussen 2013 en 2017 (p=0,06, zie figuur 6). De voorspelde 120-daagse mortaliteit en de voorspelde 1-jaars mortaliteit bij AVR lijkt de afgelopen vijf jaar te zijn afgenomen, maar dit verschil is niet significant (zie figuur 7). Coronairlijden Bij zowel CABG als PCI is de risico-gecorrigeerde mortaliteit (zie figuur 4) over de jaren stabiel. Mogelijk is dit te verklaren door het grote aantal procedures dat jaarlijks wordt uitgevoerd, en de jarenlange ervaring met deze type interventies. Ook de voorspelde mortaliteit (zie figuur 5) van CABG en PCI laat geen verschillen zien, wat erop wijst dat het risicoprofiel van de patiëntenpopulatie met coronairlijden die een PCI of CABG ondergaan de afgelopen jaren weinig veranderd is. 16% 14% 12% 1 Figuur 6: Aortakleplijden - Risico-gecorrigeerde mortaliteit per jaar 8% 6% 4% 2% 8% Figuur 4: Coronairlijden - Risico-gecorrigeerde mortaliteit per jaar AVR daagse mortaliteit AVR - 1-jaars mortaliteit TAVI - Procedurele mortaliteit TAVI - 30-daagse mortaliteit TAVI daagse mortaliteit AVR + TAVI daagse mortaliteit 7% 6% 5% 4% Figuur 7: Aortakleplijden - Voorspelde mortaliteit per jaar op basis van risicoprofiel 3% 2% 1% CABG daagse mortaliteit CABG - 1-jaars mortaliteit PCI - 30-daagse mortaliteit PCI - 1-jaars mortaliteit Figuur 5: Coronairlijden - Voorspelde mortaliteit per jaar op basis van risicoprofiel 16% 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% AVR - Voorspelde 120-daagse mortaliteit AVR - Voorspelde 1-jaars mortaliteit TAVI - Voorspelde procedurele mortaliteit TAVI - Voorspelde TAVI - Voorspelde 30-daagse mortaliteit 120-daagse mortaliteit AVR + TAVI - Voorspelde 120- daagse mortaliteit 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% CABG - Voorspelde 120-daagse mortaliteit CABG - Voorspelde 1-jaars mortaliteit PCI - Voorspelde 30-daagse mortaliteit PCI - Voorspelde 1-jaars mortaliteit Voor TAVI is de 30-daagse en 120-daagse risico-gecorrigeerde mortaliteit in 2017 significant lager dan in 2013 (beiden p < 0,001, zie figuur 6), en is ook de voorspelde procedurele, 30-daagse en 120-daagse mortaliteit lager in 2017 dan in 2013 (p < 0,05, zie figuur 7). De technologische ontwikkelingen resulterend in verbeterde devices, het groeiend volume, de verschuiving in indicatiestelling en de doorlopen leercurve kunnen mogelijk een verklaring zijn voor de verbeterde uitkomsten, met name bij TAVI. De gecombineerde risico-gecorrigeerde 120-daagse mortaliteit na AVR of TAVI laat een significant afname zien in mortaliteit in 2017 ten opzichte van 2013 (p < 0,05, zie figuur 7). Daarnaast is er een significante toename in voorspelde 120-daagse mortaliteit in 2017 ten opzichte van 2013 (p < 0,05, zie figuur 7). Dit wijst erop dat het risicoprofiel van de totale populatie van patiënten met aortakleplijden die behandeld zijn door middel van AVR of TAVI in de afgelopen jaren is toegenomen. Mogelijk kan de verschuiving in indicatiestelling, waarbij hoogrisico AVR patiënten in aanmerking komen voor TAVI, een verklaring zijn voor de afname van de voorspelde mortaliteit bij zowel AVR als TAVI. In combinatie met de significant afgenomen risico-gecorrigeerde mortaliteit na een TAVI procedure lijkt dit een positieve ontwikkeling te zijn. Onder andere is inzicht in de mortaliteit van patiënten met aortaklepstenose die niet behandeld zijn door middel van TAVI of AVR belangrijk om nader te onderzoeken. Voor deze groep wordt binnen de NHR een project gestart De Nederlandse Hartzorg in Cijfers De Nederlandse Hartzorg in Cijfers - 19

13 Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden De risico-gecorrigeerde mortaliteit laat een dalende trend zien voor AVR+CABG, maar dit verschil is niet significant (zie figuur 8). Ook de voorspelde mortaliteit, zowel de 30-daagse als de 120-daagse mortaliteit, lijkt over de afgelopen 5 jaar licht te zijn afgenomen. Het verschil is echter niet significant (zie figuur 9). Figuur 8: Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden - Risico-gecorrigeerde mortaliteit per jaar 1 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% AVR+CABG - 30-daagse mortaliteit AVR + CABG daagse mortaliteit Figuur 9: Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden - Voorspelde mortaliteit per jaar op basis van risicoprofiel 1 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% AVR + CABG - Voorspelde 30-daagse mortaliteit AVR + CABG - Voorspelde 120-daagse mortaliteit Figuur 11: Mitraliskleplijden - Voorspelde mortaliteit per jaar op basis van risicoprofiel 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% MItralisklepchirurgie - Voorspelde 120-daagse mortaliteit MItralisklepchirurgie - Voorspelde 1-jaars mortaliteit Kwaliteit van leven De afgelopen jaren hebben steeds meer centra gegevens verzameld over de fysieke en psychische gezondheid van patiënten vlak voor en 1 jaar na de interventie. Hoewel er nog geen compleet beeld van kwaliteit van leven is voor alle behandelde patiënten, biedt de beschikbare informatie inzicht in de ontwikkeling van de kwaliteit van leven onder de respondenten. Voor het meten van kwaliteit van leven is gebruik gemaakt van gestandaardiseerde en gevalideerde vragenlijsten (SF-36 of SF-12 en voor atriumfibrilleren de AFEQT). Patiënten zijn meegenomen in deze analyse indien zowel een voor- als nameting beschikbaar is en zij minimaal 5 van de items per schaal hebben ingevuld. Spoed- en STEMI patiënten zijn uitgesloten. De foutbalken geven de 95% betrouwbaarheidsintervallen weer. In deze paragraaf worden alle beschikbare jaren samen ( ) gepresenteerd, om een zo compleet mogelijk beeld weer te geven per interventie. Gemiddelde scores De gemiddelde scores van zowel fysieke gezondheid als psychische gezondheid 1 jaar na interventie zijn significant toegenomen voor alle interventies (zie figuur 12). Zowel vlak voor als een jaar na een TAVI-procedure zijn de gemiddelde scores voor fysieke en psychische gezondheid significant lager dan bij andere interventies, met uitzondering van het verschil in psychische gezondheid vlak voor interventie bij mitralisklepchirurgie. Figuur 12: Kwaliteit van leven - Gemiddelde scores Mitraliskleplijden De risico-gecorrigeerde 120-daagse en 1-jaars mortaliteit na mitralisklepchirurgie is de afgelopen jaren stabiel gebleven (zie figuur 10). De voorspelde 120-daagse mortaliteit is weinig veranderd over de jaren, terwijl de voorspelde 1-jaars mortaliteit licht lijkt af te nemen. Het verschil is echter niet significant (zie figuur 11) Figuur 10: Mitraliskleplijden - Risico-gecorrigeerde mortaliteit per jaar % 6% % 10 2% Mitralisklepchirurgie daagse mortaliteit Mitralisklepchirurgie - 1-jaars mortaliteit n=3870 n=3887 n=738 n=746 n=987 n=978 n=187 CABG PCI AVR TAVI AVR+ CABG Mitralisklepchirurgie Katheterablatie Fysieke gezondheid - Vlak voor interventie (SF-12/SF-36) Psychische gezondheid - Vlak voor interventie (SF-12/SF-36) Kwaliteit van leven - Vlak voor interventie (AFEQT) Fysieke gezondheid - 1 jaar na interventie (SF-12/SF-36) Psychische gezondheid - 1 jaar na interventie (SF-12/SF-36) Kwaliteit van leven - 1 jaar na interventie (AFEQT) n=194 n=639 n=644 n=415 n=416 n= De Nederlandse Hartzorg in Cijfers De Nederlandse Hartzorg in Cijfers - 21

14 Verschil in scores Naast de verandering van de gemiddelde gerapporteerde kwaliteit van leven is een analyse gemaakt van patiëntgroepen die een gestegen (toename > 5 punten), gelijke (verschil 5 punten) of gedaalde (afname > 5 punten) kwaliteit van leven rapporteren. Meer dan de helft van de patiënten rapporteert een hogere fysieke gezondheid 1 jaar na de interventie dan vlak ervoor (zie figuur 13). Het percentage patiënten dat een lagere fysieke gezondheid ervaart na interventie dan ervoor, is bij alle behandelingen tussen de 8 en 2. Een groter deel van de patiënten ervaart een lagere psychische gezondheid na interventie dan ervoor. Eén jaar na een TAVI zegt ruim een kwart van de patiënten (26%) zich psychisch minder gezond te voelen dan vlak voor de TAVI. Na een AVR is dit een iets minder groot deel (24%). Medische conditie Interventie Variabelen Coronairlijden CABG PCI Tabel 3: Gebruikte variabelen in risicocorrectie chronische longziekte, diabetes mellitus, eerdere cardiochirurgie, geslacht, leeftijd, LV-ejectiefractie, meervatslijden, nierinsufficiëntie, urgentie van de procedure, jaar* en centrum cardiogene shock, chronische totale occlusie, diabetes mellitus, eerdere CABG, eerder myocardinfarct, geslacht, indicatie PCI, leeftijd, meervatslijden, nierinsufficiëntie, out of hospital cardiac arrest, jaar* en centrum C-statistic voor voorspelde mortaliteit 0,82 (120-daagse mortaliteit) 0,81 (1-jaars mortaliteit) 0,89 (30-daagse mortaliteit) 0,82 (1-jaars mortaliteit) 9 8 Figuur 13: Kwaliteit van leven - Verschillen voor en na interventie Aortakleplijden AVR TAVI Totaal AVR + TAVI actieve endocarditis, chronische longziekte, diabetes mellitus, eerder CVA, eerdere cardiochirurgie, geslacht, leeftijd, LV-ejectiefractie, nierinsufficiëntie, jaar* en centrum chronische longziekte, eerdere cardiochirurgie, eerder CVA, geslacht, leeftijd, LV-ejectiefractie, nierinsufficiëntie, jaar* en centrum chronische longziekte, eerdere cardiochirurgie, eerder CVA, geslacht, leeftijd, LV-ejectiefractie, nierinsufficiëntie, interventietype, jaar* en centrum 0,75 (1-jaars mortaliteit) 0,64 (30-daagse mortaliteit) 0,64 (120-daagse mortaliteit) 0,74 (120-daagse mortaliteit) 7 Gecombineerd aortaklep- en coronairlijden AVR+CABG chronische longziekte, diabetes mellitus, eerdere cardiochirurgie, geslacht, leeftijd, LV-ejectiefractie, meervatslijden, nierinsufficiëntie, recent myocardinfarct, jaar* en centrum 0,75 (120-daagse mortaliteit) 6 Mitraliskleplijden Mitralisklepchirurgie actieve endocarditis, atriumfibrilleren, diabetes mellitus, eerdere cardiochirurgie, geslacht, leeftijd, LV-ejectiefractie, nierinsuffuciëntie, recent myocardinfarct, jaar* en centrum 5 *Variabele jaar is alleen gebruikt voor risicocorrectie bij risicogecorrigeerde mortaliteit per jaar 4 De c-statistic is niet weergegeven voor uitkomstmaten waarvoor onvoldoende statistische power is n=3870 n=3887 n=738 n=746 n=987 n=978 n=187 n=194 n=639 n=644 n=415 n=416 n=222 CABG PCI AVR TAVI AVR+ CABG Mitralisklepchirurgie Katheterablatie Fysieke gezondheid - gestegen (SF-12/SF-36) Psychische gezondheid - gestegen (SF-12/SF-36) Kwaliteit van leven - gestegen (AFEQT) Fysieke gezondheid - gelijk (SF-12/SF-36) Psychische gezondheid - gelijk (SF-12/SF-36) Kwaliteit van leven - gelijk (AFEQT) Fysieke gezondheid - gedaald (SF-12/SF-36) Psychische gezondheid - gedaald (SF-12/SF-36) Kwaliteit van leven - gedaald (AFEQT) Conclusie Dankzij de complete registratie van alle cardiologische en cardiochirurgische interventies in Nederland, is er in dit hoofdstuk een beeld geschetst van de ontwikkelingen van de hartzorg in Nederland. Op basis van volume, geslacht, leeftijd en mortaliteit laat de Nederlandse hartzorg de afgelopen jaren een relatief stabiel beeld zien. Meer mannen dan vrouwen worden behandeld voor hartaandoeningen. De gemiddelde leeftijd varieert per type interventie. Bij de behandeling van patiënten met aortakleplijden wordt er een verbetering van mortaliteit waargenomen. De risicogecorrigeerde mortaliteit na een TAVI-procedure is in 2017 significant verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. Er is een verschuiving van AVR naar TAVI zichtbaar, waarbij een TAVI-procedure in 2017 vaker werd uitgevoerd dan een AVR. Het risicoprofiel van de totale groep van patiënten met aortakleplijden behandeld door middel van AVR of TAVI is toegenomen. Zowel de fysieke als de psychische gezondheid van patiënten is bij alle type interventies een jaar na de behandeling significant verbeterd ten opzichte van voor de behandeling. De meeste patiënten rapporteren een verbetering in kwaliteit van leven, er is echter bij ieder type interventie ook een groep patiënten die een jaar na de behandeling een slechtere kwaliteit van leven rapporteert De Nederlandse Hartzorg in Cijfers De Nederlandse Hartzorg in Cijfers - 23

15 Coronairlijden - Geïsoleerde CABG - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=270) Amphia (n=522) Antonius (n=647) Catharina (n=850) Erasmus (n=405) Haga (n=382) Isala (n=760) LUMC (n=322) MCL (n=451) MST (n=510) MUMC (n=413) OLVG (n=380) Radboud (n=341) UMCG (n=395) UMCU (n=391) VUMC (n=194) 2. Coronairlijden EuroSCORE II Ziekenhuismortaliteit Major complicaties Anesthesiologie Coronairlijden - 25

16 Coronairlijden - Geïsoleerde CABG - 30-daagse mortaliteit inclusief ziekenhuismortaliteit Coronairlijden - PCI - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=1485) Amphia (n=1519) Antonius (n=1851) ASZ (n=1045) Catharina (n=2026) CWZ (n=1011) Erasmus (n=1487) ETZ (n=902) Haga (n=1536) HMC (n=1214) Isala (n=2013) JBZ (n=1104) LUMC (n=1265) Legenda 95% BI ondergrens 99% BI ondergrens 95% BI bovengrens 99% BI bovengrens A AMC B Amphia C Antonius D Catharina E Erasmus F Haga G Isala H LUMC I MCL J MST K MUMC L OLVG M Radboud N UMCG O UMCU P VUMC Maasstad (n=1600) MCL (n=1413) Meander (n=970) MST (n=1641) MUMC (n=725) NoordWest (n=1581) OLVG (n=2028) Radboud (n=1083) Rijnstate (n=1324) Tergooi (n=897) Treant (n=1038) UMCG (n=1706) UMCU (n=995) VieCuri (n=1147) VUMC (n=1537) ZorgSaam (n=954) Zuyderland (n=1288) Patiëntkarakteristieken Uitkomstvariabelen binnen ziekenhuisopname Uitkomstvariabelen met follow-up 26 - Coronairlijden Coronairlijden - 27

17 Aortakleplijden - Geïsoleerde aortaklepchirurgie - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=67) Amphia (n=163) Antonius (n=158) Catharina (n=150) Erasmus (n=76) Haga (n=58) Isala (n=156) LUMC (n=62) MCL (n=41) MST (n=110) MUMC (n=57) OLVG (n=111) Radboud (n=84) UMCG (n=74) UMCU (n=75) VUMC (n=94) 3. Aortakleplijden EuroSCORE II Ziekenhuismortaliteit Major complicares Anesthesiologie Aortakleplijden - 29

18 Aortakleplijden - Geïsoleerde aortaklepchirurgie - 30-daagse mortaliteit inclusief ziekenhuismortaliteit Aortakleplijden - TAVI - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=238) Amphia (n=159) Antonius (n=177) Catharina (n=171) Erasmus (n=165) Haga (n=85) Isala (n=131) Legenda 95% BI ondergrens 99% BI ondergrens 95% BI bovengrens 99% BI bovengrens A AMC B Amphia C Antonius D Catharina E Erasmus F Haga G Isala H LUMC I MCL J MST K MUMC L OLVG M Radboud N UMCG O UMCU P VUMC LUMC (n=130) MCL (n=69) MST (n=113) MUMC (n=182) OLVG (n=73) Radboud (n=156) UMCG (n=119) UMCU (n=127) VUMC (n=37) Patiëntenkarakteristieken Uitkomstvariabelen binnen ziekenhuisopname Uitkomstvariabelen met follow-up 30 - Aortakleplijden Aortakleplijden - 31

19 Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden - CABG + aortaklepchirurgie - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=35) Amphia (n=93) Antonius (n=85) Catharina (n=111) Erasmus (n=35) Haga (n=29) Isala (n=115) LUMC (n=36) MCL (n=62) MST (n=74) MUMC (n=37) OLVG (n=28) Radboud (n=53) UMCG (n=35) 4. Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden UMCU (n=63) VUMC (n=43) EuroSCORE II Ziekenhuismortaliteit Major complicaties Anesthesiologie Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden - 33

20 Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden - CABG + aortaklepchirurgie - 30-daagse mortaliteit inclusief ziekenhuismortaliteit Legenda 95% BI ondergrens 99% BI ondergrens 95% BI bovengrens 99% BI bovengrens A AMC B Amphia C Antonius D Catharina E Erasmus F Haga G Isala H LUMC I MCL J MST K MUMC L OLVG M Radboud N UMCG O UMCU P VUMC 34 - Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden - 35

21 Mitraliskleplijden - Mitralisklepchirurgie - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=10) Amphia (n=52) Antonius (n=83) Catharina (n=42) Erasmus (n=32) Haga (n=24) Isala (n=51) LUMC (n=39) MCL (n=21) MST (n=38) MUMC (n=48) OLVG (n=78) Radboud (n=36) UMCG (n=33) UMCU (n=39) VUMC (n=18) 5. Mitraliskleplijden EuroSCORE II Ziekenhuismortaliteit Major complicaties Anesthesiologie Mitraliskleplijden - 37

22 Geïsoleerde CABG, Geïsoleerde aortaklepchirurgie, CABG + aortaklepchirurgie 30-daagse mortaliteit inclusief ziekenhuismortaliteit Legenda 95% BI ondergrens 99% BI ondergrens 95% BI bovengrens 99% BI bovengrens A AMC B Amphia C Antonius D Catharina E Erasmus F Haga G Isala H LUMC I MCL J MST K MUMC L OLVG M Radboud N UMCG O UMCU P VUMC 6. Alle cardiochirurgische interventies Alle cardiochirurgische interventies - 39

23 ICD - implantatie/vervanging - compleetheid 2017 per centrum AMC (n=304) Amphia (n=287) Antonius (Nieuwegein) (n=433) ASZ (n=119) Catharina (n=327) CWZ (n=106) Erasmus (n=272) ETZ (n=100) Flevo (n=87) Franciscus (n=102) Haga (n=262) HMC(n=115) Isala (Zwolle) (n=527) LUMC (n=313) Maasstad (n=138) Martini (n=94) MCL (n=198) MST (n=362) MUMC (n=441) NoordWest (n=149) OLVG (n=175) Radboud (n=213) Rijnstate (n=121) Spaarne (n=87) 7. Implanteerbare Cardioverter Defibrillator Treant (n=87) UMCG (n=253) UMCU (n=276) VUMC (n=180) Patiëntkarakteristieken Interventievariabelen Uitkomstvariabelen Implanteerbare Cardioverter Defibrillator - 41

24 Pacemaker - implantatie/vervanging - compleetheid 2017 per centrum Alrijne (n=338) AMC (n=154) Amphia (n=286) Amstelland (n=64) Antonius (Nieuwegein) (n=438) Antonius (Sneek) (n=96) ASZ (n=228) Beatrix (n=89) Bernhoven (n=130) BovenIJ (n=78) Bravis (n=188) Catharina (n=249) CWZ (n=229) Deventer (n=127) Diakonessenhuis (n=165) Elkerliek (n=133) Erasmus (n=158) ETZ (n=343) Flevo (n=70) Franciscus (n=300) Gelderse Vallei (n=129) Gelre (Apeldoorn) (n=144) Gelre (Zutphen) (n=91) Groene Hart (n=134) 8. Pacemaker Haga (n=233) Patiëntkarakteristieken Interventievariabelen Uitkomstvariabelen Pacemaker - 43

25 Pacemaker - implantatie/vervanging - compleetheid 2017 per centrum HMC (n=281) Pacemaker - implantatie/vervanging - compleetheid 2017 per centrum Rivierenland (n=68) IJsselland (n=105) Rode Kruis (n=136) Ikazia (n=92) Ropcke Zweers (n=94) Isala (Meppel) (n=74) Slingeland (n=137) Isala (Zwolle) (n=395) Slotervaart (n=84) JBZ (n=171) Spaarne (n=289) Langeland (n=43) St. Anna (n=91) Laurentius (n=85) St. Jans (n=61) LUMC (n=235) St. Jansdal (n=84) Maasstad (n=191) Tergooi (n=163) Maasziekenhuis (n=64) Tjongerschans (n=114) Martini (n=219) Treant (n=303) MCL (n=250) UMCG (n=189) Meander (n=193) UMCU (n=162) MMC (n=187) Van Weel (n=117) MST (n=302) VieCuri (n=214) MUMC (n=253) VUMC (n=106) Nij Smellinghe (n=85) Waterland (n=100) NoordWest (n=283) Westfries (n=123) OLVG (n=290) Wilhelmina (n=98) OZG (n=73) Zaans MC (n=68) Radboud (n=161) ZGT (n=237) Reinier de Graaf (n=189) Zorgsaam (n=137) Rijnstate (n=221) Zuiderzee (n=47) Rivas (n=94) Zuyderland (n=373) Patiëntkarakteristieken Interventievariabelen Uitkomstvariabelen Patiëntkarakteristieken Interventievariabelen Uitkomstvariabelen 44 - Pacemaker Pacemaker - 45

26 Inleiding Binnen de NHR wordt er veel waarde gehecht aan een hoogwaardige kwaliteit van de data, omdat alleen op die manier betrouwbare inzichten in de resultaten van de hartzorg verkregen kunnen worden. Er zijn daarom duidelijke afspraken gemaakt op het gebied van datamanagement, de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de aangeleverde gegevens, minimale vereisten voor publicatie van gegevens, de analysemethoden en het eigenaarschap van de gegevens. Deze facetten zijn onderdeel van het NEN7510 gecertificeerde kwaliteitssysteem van de NHR. Bij alle data-uitwisseling tussen de centra en de NHR wordt voldaan aan de vigerende wet- en regelgeving. De deelnemende centra blijven te allen tijde eigenaar van de aangeleverde gegevens. Er zijn concrete afspraken gemaakt over de analyses voor de rapportages die opgeleverd worden vanuit de NHR. De eindverantwoordelijkheid voor de kwaliteit, volledigheid en juistheid van de gegevens rust bij de deelnemende centra. De NHR is verantwoordelijk voor juiste controle van de aangeleverde gegevens, het signaleren en terugkoppelen van mogelijke inconsistenties in de data en het correct toepassen van vastgestelde analysemethoden. Kwaliteit van de data De kwaliteit en betrouwbaarheid van de rapportage worden voor een belangrijk deel bepaald door de keuzes die worden gemaakt op het terrein van datamanagement en data-analyse. De NHR heeft in 2018 een kwaliteitssysteem doorontwikkeld die is ge-audit door een onafhankelijke derde partij en gecertificeerd is volgens de NEN7510 norm. Het kwaliteitssysteem borgt de kwaliteit van de activiteiten waarvoor de NHR verantwoordelijk is, en faciliteert de deelnemende centra bij het aanleveren van data van de hoogst mogelijke kwaliteit. Door te werken volgens het kwaliteitssysteem, dat datacontroles en procedures bevat voor de verwerking van de gegevens, is de kwaliteit van het datamanagement geborgd en toetsbaar. Een uitgebreidere beschrijving van het kwaliteitssysteem van de NHR is terug te vinden op Op onderdelen binnen de NHR geldt een expliciete gouden standaard, zoals bij mortaliteit de verificatie van overleving bij de Basisregistratie Personen (BRP) en het aantoonbaar vormgeven van een volledige actieve follow-up voor de totale populatie bij recidief / reïnterventie-uitkomstvariabelen. In 2018 zijn audits uitgevoerd in alle centra die deelnemen aan het Value Based Healthcare programma. Het doel van de audits is het controleren of de gegevens die aangeleverd zijn aan de NHR juist en volledig verifieerbaar zijn in de brondocumenten. De audits zijn uitgevoerd door medici en auditoren. Aan de hand van de kwaliteitscontroles op de eerder aangeleverde data is aanvullend dossieronderzoek uitgevoerd op een selectie van patiënten om de aangeleverde data te valideren. Daarnaast is er een specifieke steekproef uitgevoerd van ongeveer 50 katheterablatie voor atriumfibrilleren dossiers, waarbij geverifieerd is of de aangeleverde data overeen kwamen met de bronbestanden en de geldende definities. Definities Binnen de NHR worden alle data verzameld volgens vastgestelde definities. Op deze manier wordt gewaarborgd dat alle centra gelijke definities hanteren voor het verzamelen van de data. De definities van alle verzamelde uitkomstvariabelen, patiëntkarakteristieken en interventievariabelen zijn beschreven in het Handboek Nederlandse Hart Registratie 2018 of de handboeken 2017 (zie Analyse en interpretatie 9. Methodiek a. Figuur compleetheid aangeleverde data In de figuren compleetheid aangeleverde data wordt de compleetheid voor de uitkomstvariabelen (binnen ziekenhuisopname of met follow-up) en patiëntkarakteristieken per centrum weergegeven voor het jaar Daarbij wordt tussen haakjes achter de naam van het centrum het aantal geïncludeerde interventies vermeld. In deze figuren zijn alleen de variabelen geïncludeerd die door de wetenschappelijke verenigingen verplicht zijn gesteld over 2017 en die in 2018 in de NHR dataset zijn opgenomen. Methodiek - 47