Prestaties hartchirurgie

Transcriptie

1 Rapport Radboud universitair medisch centrum Cardio-thoracale Chirurgie Hartlongcentrum Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Huispost 911 Geert Grooteplein zuid 10 Radboudumc ingang oost, route 911 T (024) F (024) Prestaties hartchirurgie Hoofd: prof.dr.ir. H.A. van Swieten Bedrijfsleider: mw. G.E. Bolderman KvK /4 Afdeling Cardio-thoracale Chirurgie Datum februari 2014 Kenmerk

2 Inhoudsopgave 1 Introductie Behandelingen Termen en definities Vergelijken 4 2 Patiënttevredenheid 5 3 Wachttijden 6 4 Ligduur 8 5 Risico op overlijden in ons hartchirurgisch centrum 9 6 Resultaten per behandeling Bypassoperatie Aortaklepvervanging Aortaklepvervanging in combinatie met een bypassoperatie Mitraalklepvervanging of reparatie Operaties aan de aorta Aortaklepvervanging met behulp van een katheter 14 Prestaties hartchirurgie 2

3 1 Introductie In dit rapport presenteren wij u onze resultaten op het gebied van de hartchirurgie. Na een kort overzicht van onze behandelingen volgt een uitleg van termen en definities. We laten een overzicht zien van de wachttijden en de ligduur voor hartoperaties. De operaties bij ernstige hartaandoeningen zijn risicovolle ingrepen. Sterftecijfers zijn daarom een relevante uitkomstmaat. Sterfte wordt per behandeling in beeld gebracht. We vergelijken onze resultaten met landelijke cijfers en voorspelde uitkomsten op basis van de kenmerken van de patiëntenpopulatie. Die vergelijkingen zijn nog niet bij elke ingreep mogelijk. De gepresenteerde Nijmeegse cijfers komen uit de CORRAD databank van de afdeling Cardiothoracale Chirurgie. Deze databank registreert gegevens van alle patiënten die een hartoperatie ondergaan in het Radboudumc. 1.1 Behandelingen De afdeling Cardio-thoracale Chirurgie heeft in 2013 ruim 800 patiënten behandeld voor verschillende hartaandoeningen. De meeste patiënten komen voor een bypass operatie en/of een vervanging van de aortaklep. De onderstaande tabel laat het aantal behandelingen in het hartchirurgisch centrum van de afdeling Cardio-thoracale Chirurgie zien van 2007 tot en met Behandelingen Bypassoperatie Aortaklepvervanging (soms met bypass) Mitraalklepvervanging/reparatie (soms met bypass) Operaties aan de aorta (soms met aortaklepvervanging) Aortaklepvervanging m.b.v. katheter Andere hartchirurgie bij volwassenen (bv Ritmechirurgie) TOTAAL Termen en definities Ziekenhuissterfte Als we spreken over ziekenhuissterfte dan bedoelen we daarmee alle patiënten die een hartoperatie hebben gehad en tijdens de opname voor de hartoperatie in ons hartchirurgisch centrum overlijden. Zo valt een patiënt die na zijn hartoperatie vier maanden in het Radboudumc blijft en tijdens het verblijf overlijdt, ook onder de ziekenhuissterfte. Voorspelde sterfte Als referentienorm voor de ziekenhuissterfte nemen we de voorspelde sterfte die bij de operatie hoort. Deze wordt berekend op basis van de EuroSCORE systematiek. Deze systematiek berekent de kans op sterfte op basis van een aantal preoperatieve risicofactoren en operatie- en ingreepgebonden factoren. In de loop van de jaren is de kans op sterfte bij een hartoperatie kleiner geworden. Enerzijds omdat patiënten beter voorbereid worden, anderzijds omdat diagnostiek, operatietechnieken en postoperatieve zorg verfijnd zijn. Met het oude rekenmodel EuroSCORE werd de sterfte te hoog geschat. Daarom is het rekenmodel voor de voorspelde sterfte eind 2011 aangepast. In EuroSCORE II wordt beter verdisconteerd dat de operatietechnieken veiliger geworden zijn. Het leidt tot een veel realistischer geschatte sterfte. Het Radboudumc gebruikt vanaf 2012 de EuroSCORE II om de voorspelde sterfte te berekenen. Omdat de voorspelde Prestaties hartchirurgie 3

4 sterfte tot en met 2011 met het oude rekenmodel berekend werd, zult u een sterke trendbreuk in de grafieken zien: de voorspelde sterfte in 2012 en 2013 is substantieel lager. 1.3 Vergelijken De werkelijke ziekenhuissterfte voor een ingreep in het Radboudumc wordt - waar mogelijk - vergeleken met de voorspelde sterfte. De voorspelde sterfte wordt op basis van patiënten- en operatiekenmerken geschat met de EuroSCORE II. Daarnaast publiceert de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT) cijfers over de landelijke patiëntenpopulatie op de website In zogenaamde funnelplots wordt het risico op overlijden in zestien Nederlandse hartcentra vergeleken. Op dit ogenblik zijn er landelijke cijfers beschikbaar voor de meest voorkomende behandelingen: de geïsoleerde bypass operatie (CABG), de geïsoleerde aortaklepvervanging (AVR) en de gecombineerde AVR+CABG. Ongeveer 80% van de chirurgie die in de Nederlandse hartcentra wordt uitgevoerd, betreft deze drie behandelingen. De patiëntenpopulaties zijn goed vergelijkbaar. De overige 20% van de ingrepen is divers en verschilt sterk van centrum tot centrum. Daarom zijn deze resultaten niet goed vergelijkbaar. Prestaties hartchirurgie 4

5 2 Patiënttevredenheid De afdeling Cardio-thoracale Chirurgie voert sinds 2007 een tevredenheidsonderzoek uit onder patiënten. Elk jaar krijgt ongeveer 30% van de geopereerde patiënten achteraf een vragenlijst toegestuurd. Invullen en terugsturen is vrijwillig. De enquête heeft een hoge respons: elk jaar vult 70% tot 80% van de aangeschreven patiënten de vragenlijst in. De afdeling vindt het tevredenheidsonderzoek belangrijk: het geeft uitdrukking aan de betrokkenheid met de patiënten. Patiënten zijn erg tevreden over de informatie over de operatie, het ziekenhuisverblijf en het ontslag. Ook zijn zij tevreden over het ziekenhuisverblijf zelf, het contact met de verpleegkundigen en met de artsen. De onderstaande twee grafieken laten zien welk percentage van de patiënten de antwoorden goed of zeer goed aankruisen. Deze percentages zijn sinds 2007 ongeveer gelijk gebleven. Tevredenheid met informatie (goed tot zeer goed) Tevredenheid met verblijf (goed tot zeer goed) Prestaties hartchirurgie 5

6 3 Wachttijden Zodra in overleg met de cardioloog is vastgesteld het hart te opereren, komt de patiënt op de wachtlijst voor het hartchirurgisch centrum. Daarna kijken wij of de patiënt helemaal klaar is voor de operatie. Er kunnen dan nog redenen zijn waardoor de operatie uitgesteld moet worden, zoals longvoorbereiding, gebitsanering of behandeling van blaasontsteking. Onderstaande grafiek geeft de gemiddelde wachttijd in dagen aan. Deze geldt voor zowel spoedeisende als niet-spoedeisende hulp ( electief ). Wachttijd in het hartchirurgisch centrum van het Radboudumc Wachttijd voor niet-spoedeisende hartchirurgie Hartchirurgie is electief als de operatie geen spoedeisend karakter heeft. We streven ernaar de Treeknorm, vastgesteld door de overheid, te realiseren: 80% wordt binnen 35 dagen geholpen; 100% wordt binnen 49 dagen geholpen. De afgelopen jaren is de wachttijd voor electieve hartchirurgie in het Radboudumc sterk afgenomen. In 2013 werd 80% van de patiënten binnen 35 dagen geopereerd en iets meer dan 90% binnen de 49 dagen. Het blijkt moeilijk te zijn om de norm van 100% binnen de 49 dagen te realiseren, omdat er patiënten zijn die zelf om allerlei redenen hun operatie willen uitstellen of op een bepaald ogenblik in de toekomst willen inplannen. Prestaties hartchirurgie 6

7 Op de verticale as ziet u het percentage geopereerde patiënten, op de horizontale as de wachttijd in dagen. Prestaties hartchirurgie 7

8 4 Ligduur De gemiddelde ligduur in het hartchirurgisch centrum van het Radboudumc is sinds 2006 gedaald. Vooral de ligduur na de operatie is verkort (postoperatief). In 2006 verbleven patiënten gemiddeld tien dagen in het Radboudumc. Nu is de ligduur gemiddeld acht dagen. Sinds 2010 is de ligduur nagenoeg gelijk gebleven. Kleine verschillen per jaar worden veroorzaakt door verschillende factoren zoals type operatie, zwaarte van de operatie of praktische mogelijkheden voor overplaatsing van de patiënt. Steeds meer patiënten worden kort na de operatie in het Radboudumc naar het verwijzend centrum overgeplaatst. Dit geldt bijvoorbeeld voor ongeveer 80% van de patiënten die bypassoperaties ondergaan. Overplaatsing kan vanaf de derde of vierde dag, afhankelijk van de toestand van de patiënt en de beschikbare plaats in het verwijzend centrum. Gemiddelde ligduur voor patiënten in het hartchirurgisch centrum van het Radboudumc Prestaties hartchirurgie 8

9 5 Risico op overlijden in ons hartchirurgisch centrum In onderstaande grafiek staan de totale voorspelde sterfte en de werkelijke ziekenhuissterfte in ons hartchirurgisch centrum onder elkaar. Vergelijking met de resultaten van andere ziekenhuizen is niet mogelijk, omdat we onvoldoende gegevens hebben over de kenmerken van de patiëntenpopulatie en het type ingrepen. We willen geen appels met peren vergelijken. De totale sterfte over alle behandelingen samen kan niet goed vergeleken worden. We tonen het totaal aantal sterfgevallen van alle hartoperaties, inclusief de aortaklepvervanging met behulp van een katheter. De werkelijke sterfte in het hartchirurgische centrum van het Radboudumc wordt vergeleken met de sterfte die op basis van de complexiteit van de aandoeningen is voorspeld met de EuroSCORE. Vanaf 2012 wordt gebruik gemaakt van een nieuw rekenmodel: EuroSCORE II, waardoor de voorspelde sterfte in 2012 veel lager is dan voorheen. (zie ook hoger,1.2 termen en definities) In onderstaande tabel en grafiek ziet u een vergelijking tussen de werkelijke sterfte in het hartchirurgisch centrum van het Radboudumc en de sterfte die voorspeld wordt op basis van patiëntkenmerken. De cijfers laten zien hoe veilig operaties in het Radboudumc uitgevoerd worden. Sterfgevallen zijn zeldzaam, het toeval zorgt voor enige variatie in het percentage per jaar. De werkelijke sterfte is lager dan verwacht. Voorspelde sterfte * 2013* 7,6% 6,8% 6,5% 6,3% 8,8% 3.1% 2.5% Ziekenhuissterfte Radboudumc 2% 2,2% 0,8% 1,5% 1,3% 1,2% 1.8% * Voorspelde sterfte berekend met nieuw rekenmodel EuroSCORE II Prestaties hartchirurgie 9

10 6 Resultaten per behandeling 6.1 Bypassoperatie De behandeling die het meest wordt uitgevoerd in het hartchirurgisch centrum van het Radboudumc is de kransslagader bypassoperatie. Een klein percentage van de patiënten (minder dan 5%) komt voor een heroperatie na een bypassoperatie in het verleden. Sterfte bij een bypassoperatie In onderstaande tabel en grafiek ziet u een vergelijking tussen de werkelijke sterfte bij een bypassoperatie en de sterfte die voorspeld wordt op basis van patiëntkenmerken. De cijfers laten zien hoe veilig bypassoperaties in het Radboudumc uitgevoerd worden. De werkelijke sterfte is lager dan verwacht. Sterfgevallen zijn zeldzaam, het toeval zorgt voor enige variatie in het percentage per jaar. Voorspelde sterfte * 2013* 4,1% 4,1% 4.4% 3.8% 5,5% 2.19% 2.08% Ziekenhuissterfte Radboudumc 0,4% 1,2% 0,5% 0,7% 0,4% 0.2% 0.6% * Voorspelde sterfte berekend met nieuw rekenmodel EuroSCORE II Kwaliteit van de bypassoperaties Elk kwartaal evalueren we de kwaliteit van de uitgevoerde bypassoperaties met specifieke kwaliteitsindicatoren. Deze indicatoren zijn in 2007 gepubliceerd door de Society of Thoracic Surgeons (STS). We vergelijken onze scores met de STS mediaan. Dat richtgetal geeft aan dat 50% van de ziekenhuizen slechter en 50% beter scoort dan dit getal. Daarnaast geeft de STS een bandbreedte aan waarbinnen het ziekenhuis moet vallen om te kunnen spreken van een goede kwaliteit van de uitgevoerde chirurgie. Prestaties hartchirurgie 10

11 - Slagaderlijke omleiding Bij operaties in het Radboudumc wordt in 98% van de gevallen een slagaderlijke omleiding aangelegd. Dit verlengt de levensduur van patiënten en zij blijven ook langer vrij van klachten. Dit is exclusief patiënten die een tweede ingreep ondergaan. De internationale norm is 93,6%. - Wondinfectie Bij 0,6% van de patiënten treedt er na de bypass in het Radboudumc een ernstige wondinfectie bij het borstbeen op. Dit is iets hoger dan de STS mediaan van 0,5%, maar nog binnen de bandbreedte die door STS aan wordt gegeven als kwalitatief goed (0,3% - 0,7%). - Beroerte met neurologische schade bij ontslag Bij 0,4% van de patiënten die een bypass ondergaan in het Radboudumc treedt een beroerte op, die ook op het moment van ontslag nog neurologische schade geeft. Hier scoort het Radboudumc beter dan de STS norm van 1,2% (met bandbreedte 1,1% - 1,4%). - Nierfalen (ontstaan na de operatie) In ons hartchirurgisch centrum ontwikkelt 2,1% van de patiënten nierfalen na de operatie; dat is beter dan de STS norm van 3,3%. Het gaat hierbij om patiënten die na de operatie een duidelijke vermindering van hun nierfunctie vertonen en eventueel nierdialyse nodig hebben. Patiënten die al vóór de operatie nierdialyse nodig hadden, worden hierbij niet meegeteld. 6.2 Aortaklepvervanging De tweede grote groep patiënten komt bij het Radboudumc voor een operatie aan de aortaklep. Het grootste deel (ongeveer 85%) van de gebruikte kleppen zijn bioprotheses met weefsel van het rund of het varken. In de overige gevallen wordt gebruikt gemaakt van een kunstklep en in een enkel geval is het mogelijk om de eigen klep te herstellen. Sterfte bij een aortaklepvervanging In onderstaande tabel en grafiek ziet u een vergelijking tussen de werkelijke sterfte bij een aortaklepvervanging en de sterfte die voorspeld wordt op basis van patiëntkenmerken. De cijfers laten zien hoe veilig bypassoperaties in het Radboudumc uitgevoerd worden. Sterfgevallen zijn zeldzaam, het toeval zorgt voor enige variatie in het percentage per jaar. De werkelijke sterfte is lager dan verwacht. Prestaties hartchirurgie 11

12 Voorspelde sterfte * 2013* 10,3% 7,4% 9,3% 9.1% 11.4% 2.31% 2,48 Ziekenhuissterfte Radboudumc 0% 2,3% 2,1% 3% 1,3% 0.85% 2% * Voorspelde sterfte berekend met nieuw rekenmodel EuroSCORE II 6.3 Aortaklepvervanging in combinatie met een bypassoperatie In sommige gevallen wordt een aortaklep vervangen in combinatie met een bypassoperatie. Sterfte bij een aortaklepvervanging gecombineerd met een bypassoperatie In onderstaande tabel en grafiek ziet u een vergelijking tussen de werkelijke sterfte bij een aortaklepvervanging in combinatie met een bypassoperatie en de sterfte die voorspeld wordt op basis van patiëntkenmerken. De cijfers laten zien hoe veilig bypassoperaties in het Radboudumc uitgevoerd worden. De werkelijke sterfte is lager dan verwacht. Voorspelde sterfte * 2013* 10,1% 8,2% 7,0% 9,2% 12.6% 4.5% 4.06% Ziekenhuissterfte Radboudumc 8% 2,5% 1,1% 0,9% 0% 1,4% 0% * Voorspelde sterfte berekend met nieuw rekenmodel EuroSCORE II 6.4 Mitraalklepvervanging of reparatie Net als bij de aortaklep komt een mitraalklepvervanging of reparatie zowel op zichzelf als in combinatie met een bypassoperatie voor. Vanwege het relatief kleine aantal patiënten dat een mitraalklepoperatie ondergaat fluctueert de ziekenhuissterfte uitgedrukt in percentages wat meer dan bij de andere behandelingen. Landelijke cijfers zijn helaas niet bekend, omdat het om een kleine groep gaat. De chirurg kan de mitraalklep vaak herstellen, in tegenstelling tot de aortaklep waar dit zelden mogelijk is. Prestaties hartchirurgie 12

13 Sterfte bij operaties aan de mitraalklep In onderstaande tabel en grafiek ziet u een vergelijking tussen de werkelijke sterfte bij een operatie aan de mitraalklep en de sterfte die voorspeld wordt op basis van patiëntkenmerken. De cijfers laten zien hoe veilig bypassoperaties in het Radboudumc uitgevoerd worden. De werkelijke sterfte is gelijk aan wat verwacht wordt op basis van de patiëntenkenmerken. Voorspelde sterfte * 2013* 12,9% 11,8% 7,1% 7.41% 10.4% 5 % 1.9% Ziekenhuissterfte Radboudumc 10.7% 6.5% 0% 1.7% 2.8% 4% 2.1% * Voorspelde sterfte berekend met nieuw rekenmodel EuroSCORE II 6.5 Operaties aan de aorta In het Radboudumc is er een toename van het aantal operaties aan de aorta (de grote lichaamsslagader) van 25 patiënten in 2007 naar 45 patiënten in Het is een groeiend aandachtsgebied voor het Radboudumc. Prestaties hartchirurgie 13

14 Aantal patiënten die operaties aan de grote lichaamsslagader ondergaan in het Radboudumc 6.6 Aortaklepvervanging met behulp van een katheter Bij een aortaklepvervanging met behulp van een katheter (ook wel aangeduid met TAVI) brengt de chirurg samen met de cardioloog een aortaklepprothese in via het bloedvat in de lies of onder het sleutelbeen. Dit is een relatief nieuwe ingreep, die in 2008 in het Radboudumc gestart is. We voeren aortaklepvervanging met behulp van een katheter vooral uit bij oudere patiënten, omdat dit voor hen minder risicovol is. De gemiddelde leeftijd ligt bij deze behandeling rond de 80 jaar. Ter vergelijking: de gemiddelde leeftijd bij een gewone aortaklepvervanging is rond de 69 jaar. Aantal patiënten behandeld voor een aortaklepvervanging met behulp van een katheter Omdat het om een relatief nieuwe ingreep gaat en het aantal behandelde patiënten nog klein is, zijn er voor deze ingreep nog geen vergelijkende sterftecijfers beschikbaar. Prestaties hartchirurgie 14