Veel gedaan, nog veel te doen! Samen kansen benut. Jaarverslag 2017 Groen Ontwikkelfonds Brabant

Transcriptie

1 Veel gedaan, nog veel te doen! Samen kansen benut Jaarverslag 2017 Groen Ontwikkelfonds Brabant

2 Veel gedaan, nog veel te doen! Woord vooraf 2017 was een vruchtbaar jaar! In dit jaarverslag lees je waarom. Maar je leest ook dat er nog veel te doen is. Het Natuurnetwerk Brabant (NNB) is nog lang niet klaar. Geen tijd om achterover te leunen dus. Volle vaart vooruit in Het Groen Ontwikkelfonds is in mei 2014 opgericht door de provincie Noord-Brabant. Met als ambitie én opdracht om voor 2027 een robuust Natuurnetwerk Brabant te realiseren. Een stevige klus. Het jaarplan 2017 had als titel inspelen op nieuwe kansen en bestond uit 10 concrete actiepunten. In dit jaarverslag blikken we terug op deze 10 punten. Op hoofdlijnen en met een paar sprekende voorbeelden. Uiteraard komen de resultaten in hectares en euro s aan bod. Het geeft jullie hopelijk een goed beeld van de prestaties van Mocht je meer willen weten kijk dan ook op of neem contact op. We staan je graag te woord. Wij hebben, samen met ontzettend veel mensen, met energie en plezier gewerkt aan het NNB! Namens het kernteam van Groen Ontwikkelfonds Brabant BV, Anne, Tom, Cindy, Roy, Jiri, Anton, Bernard en Mary info@groenontwikkelfondsbrabant.nl PS: In dit jaarverslag blikken we terug op het jaar Ben je geïnteresseerd in de vooruitblik, lees dan het jaarplan Voor de financiële verantwoording over 2017 verwijzen wij naar de jaarrekening. Beide documenten zijn terug te vinden op onze website.

3 Veel gedaan, nog veel te doen! Samen kansen benut

4 Resultaten (peildatum eind 2017) in beeld 2017 laat een toename van het aantal nieuwe subsidieaanvragen zien. In 2017 ontvingen we 62 nieuwe aanvragen. In 2016 waren dat er 49. In 2015 kregen we 29 aanvragen en in 2014, ons startjaar, 16. Ook zien we het aantal omvangrijke subsidieaanvragen toenemen. Daarnaast realiseren we steeds meer natuur via de aan- en verkoop van eigen grond. Deze trend stemt ons positief, maar is ook hard nodig om in 2027 klaar te zijn met de realisatie van het Natuurnetwerk Brabant. In onderstaande grafieken staan de prestaties tot en met eind 2017 weergegeven ten opzichte van de huidige opdracht. In euro s en in hectares. De realisatie van het Rijksdeel van het NNB wordt door de manifestpartijen als eerste opgepakt en ligt goed op koers. Het provinciale deel van het NNB en de EVZ s lopen achter op schema. Verderop meer over de acties, die wij in 2017 hebben ondernomen om het tempo te versnellen Grafiek: Doelrealisatie opdracht GOB in hectares 2014 t/m 2027 Prov. NNB: verw. / fver. Prov. NNB: inrichting Rijks NNB: verw. / fver. Rijks NNB: inrichting Verw. = verwerving en fver. = functieverandering Ohw = onder handen werk EVZ opdracht realisatie/ohw , , , , , , , , , ,00 0,00 Grafiek: Doelrealisatie opdracht GOB in euro's 2014 t/m 2027 Budget Benut budget Totale co-financiering Prov. NNB: Prov. NNB: Rijks NNB: Rijks NNB: EVZ verw. / fver. inrichting verw. / fver. inrichting Verw. = verwerving en fver. = functieverandering

5 2017: 8 Brabantse gemeenten namen initiatief om concreet nieuwe natuur te realiseren.

6 Resultaat actiepunt 2017: Nieuwe deelnemers werven! Nieuwe initiatiefnemers gevonden, maar nog niet genoeg. Om de ambitie, het NNB klaar in 2027 te behalen, waar te maken hebben we, naast onze vertrouwde manifestpartijen ook andere initiatiefnemers nodig. In 2017 gingen we daarom actief op zoek naar nieuwe initiatiefnemers. Allereerst de gemeenten. Zij maken geen deel uit van de oorspronkelijke manifestpartijen, maar zijn onmisbaar bij het realiseren van de ambitie. De B5-steden (Tilburg, Eindhoven, Den Bosch, Helmond en Breda) van Brabant gaven eind 2016 het goede voorbeeld met hun gezamenlijke natuurbod. In 2017 zijn ze voortvarend aan de slag gegaan. De eerste concrete plannen worden ingediend. De voortgang is te volgen op Frank Lammers maakte er een leuk vlogje over. En het goede voorbeeld van de B5 wordt gevolgd. In de regio Hart van Brabant en West Brabant wordt druk gewerkt aan een soortgelijk regio-bod van gezamenlijke gemeenten. We ontvingen in 2017 aanvragen van Breda, Bladel, Oss, Valkenswaard, Someren, Roosendaal, Alphen-Chaam en Meijerijstad. In 2017 ontvingen we 21 aanvragen van manifestpartijen, 12 van gemeenten, 29 van ondernemers & particulieren. Brabant de Groenste. Was getekend Frank Lammers. Acteur, regisseur én erkend Brabant-promotor.

7 Initiatiefnemers nieuwe natuur over GOB in 2017 Initiatiefnemers Esther van Eijck van Landgoed Leijkant: Het is een feest om hier s avonds even een rondje te mogen lopen. Dan kijk ik rond en dan denk ik: dat hebben we toch maar goed voor elkaar. Wethouder Paul de Beer (Breda): Het Bredase college is blij met de steun van de provincie en het Groen Ontwikkelfonds Brabant bij de ontwikkeling van nieuwe natuur. De goede samenwerking heeft het mogelijk gemaakt dat we in de afgelopen twee jaar al meer dan 100 hectare natuur hebben kunnen toevoegen. Het ontwikkelfonds is een prima instrument gebleken om dossiers die al jaren liepen nu tot een mooie realisatie te laten leiden. Watergraaf Peter Glas: "De samenwerking met het GOB wordt door Waterschap De Dommel zeer gewaardeerd. In 2017 zagen we nieuwe ontwikkelingen zoals b.v. de pilot "natuurlijk ondernemen". Het is mooi om te zien dat deelnemers aan de pilot inmiddels een vervolgaanvraag hebben ingediend voor natuurrealisatie op eigen grond. Wel merken we dat extra inzet nodig is om de realisatie van het Brabantse natuurnetwerk en onze waterdoelen te versnellen. Het belang van het waterschap is te zorgen voor droge voeten en schoon, voldoende, natuurlijk en mooi water. We doen daarbij ons best om bewoners, ondernemers en partnerorganisaties ook te enthousiasmeren voor de realisatie van (ondernemende) natuur. Goede initiatieven blijven we maximaal ondersteunen, via het GOB en ook via de werkeenheid." Ondernemers Jan en Nico van den Broek: "Met de biologische manier waarop wij de akkers en graslanden beheren en de aanleg van onder meer houtsingels, natuuroevers en sloten gaan we een toename zien van kruiden, insecten, vogels en amfibieën. Marc de Wit (Hoofd Staatsbosbeheer Noord Brabant): Dankzij het GOB kunnen we het gebiedsproces in het bijzondere Maasheggengebied een extra impuls geven. Door subsidie aan te vragen voor kavelruil zijn nu grond aan- en verkopen en ruilingen opgestart, is er extra ruimte en flexibiliteit voor Ondernemend Natuurnetwerk en natuur-inclusieve landbouw en krijgen we inzicht in nieuwe investeerders in het Maasheggengebied. Kavelruil is daarmee een mooi aanvullend instrument voor realisatie van het Natuurnetwerk in Brabant."

8 2017: beschikking gemiddeld binnen 12 weken Mede dankzij de inspanningen van zowel medewerkers van het fonds als de Investeringscommissie loopt dit proces gesmeerd. De maximale beschikkingstermijn, zoals vastgelegd in het Investeringsreglement, is 22 weken.

9 2017: lancering website duurzamegronduitgifte.nl

10 2017: natuurlijk ondernemen & verdere verduurzaming pachtvoorwaarden. Resultaat actiepunt 2017: grond voor experimenten 2x pilot Natuurlijk Ondernemen Het Groen Ontwikkelfonds heeft niet alleen geld beschikbaar om (potentiële) partners in beweging te brengen, maar ook grond. In 2017 hebben we, in twee tranches, in totaal ruim 100 hectare ingezet op zoek naar nieuwe, verfrissende ideeën die helpen om het Ondernemend Natuurnetwerk tot stand te brengen. Eind 2017 is de 1 e tranche afgerond en hebben we twee natuurlijke ondernemers geselecteerd. In totaal wordt hierdoor ongeveer 20 hectare Ondernemend Natuurnetwerk gerealiseerd. De 2 e tranche wordt begin 2018 afgerond. Resultaat actiepunt 2017: grond voor experimenten Verduurzamen van de pachtvoorwaarden Het Groen Ontwikkelfonds Brabant streeft naar een duurzamer beheer van de pachtgronden. Om dit te bevorderen hebben we in 2016 een nieuw pachtsysteem ingevoerd. Hierbij bepaalt niet alleen de prijs wie welke gronden kreeg toegewezen, maar wordt bij de beoordeling van de inschrijvingen ook meegewogen of de pachter zich aantoonbaar inspant voor goed waterbeheer, verbetering van de bodemkwaliteit en versterking van de biodiversiteit. Uit een analyse van de uiteindelijke gunning blijkt dat in 2017 aanzienlijk meer percelen zijn verpacht aan duurzame ondernemers. Voor de verpachting van de gronden hebben we met ingang van 1 januari 2018 de voorwaarden aangescherpt. Zo krijgen omschakelende biologische boeren (SKAL-certificaat) voortaan ook extra duurzaamheidspunten toegekend en levert deelname aan het Bodempaspoort (ZLTO) ook punten op.

11 2017: regeling kavelruil toegevoegd aan Investeringsreglement.

12 Resultaat actiepunt 2017: doe eens gek! Nieuw concept: natuur realiseren door combinatie met tijdelijke energie Wil je tot vernieuwing komen, dan is lef gevraagd. Het Groen Ontwikkelfonds Brabant daagt ondernemers, organisaties, particulieren en overheden uit om nieuwe combinaties van ondernemerschap en natuur te bedenken en uit te voeren. Dat is hard nodig om het Natuurnetwerk Brabant op tijd af te krijgen. We werken graag actief mee aan de realisatie van deze plannen. In 2017 zagen we diverse combinaties van natuur en ondernemerschap ontstaan. Bijvoorbeeld natuur & voedsel, natuur & zorg en natuur & recreatie. Om natuur en ondernemerschap verder aan te jagen onderzochten we in 2017, samen met anderen welke mogelijkheden er zijn voor het verbinden van natuurontwikkeling en tijdelijke opwekking van duurzame energie. Hierbij hebben we ons in eerste instantie vooral gericht op het opwekken van zonne-energie. 2017: lancering concept natuur & energie Deze zoektocht heeft geleid tot een kansrijk concept; dat eind 2017 is gelanceerd. In dit concept wordt landbouwgrond omgevormd tot een zonneweide met 30% natuur en landschapselementen, waar gedurende 15 jaar zon geoogst wordt. Dit levert de benodigde cofinanciering om er na 15 jaar puur natuur van te maken. Voor meer informatie zie We hopen op veel initiatiefnemers in 2018 en verder. Uiteraard vraagt dit concept een goede landschappelijke inpassing. Dit is een uitdagende ontwerpopgave. Hiervoor sluiten we aan bij het traject op weg naar de landschapstriënnale in Brabant in 2020.

13 In 2017 werd voor ruim 13 miljoen aan subsidies beschikt.

14 Tot en met 2017: 115 hectare (46 km) aan EVZ-aanvragen ingediend. Inhaalrace voor Ecologische Verbindingszones (EVZ) Resultaat actiepunt 2017: Investeren in ecologische verbindingszones Eind 2016 hebben we vastgesteld dat de aanvragen voor Ecologische Verbindingszones fors achterblijven bij onze ambitie. Onze opgave betreft 1775 hectare (710 kilometer). Daarvan was eind 2016 slechts een beperkt aantal hectare beschikt en/of gerealiseerd. Als reactie hierop is eind 2016 een aantal noodzakelijke aanpassingen in de randvoorwaarden (Investeringsreglement) en de werkwijze voor de realisatie van ecologische verbindingszones doorgevoerd. Zo is het Investeringsreglement eenvoudiger gemaakt, de werkwijze aangepast en het subsidiepercentage als experiment deels, onder voorwaarden, verhoogd van 50% naar 75% (voor in totaal 250 hectare; 100 kilometer). Eind 2017 is door de provincie opnieuw de mogelijkheid gegeven om voor 250 extra hectare (100 kilometer) het subsidiepercentage naar 75% op te hogen laat een groei van het aantal aanvragen zien voor EVZ s. Eind 2017 (vanaf 2014) staat de teller op een totale omvang van ongeveer 115 hectare (ingediende aanvragen). Daarnaast geeft de werkeenheid aan dat er voor ongeveer 120 hectare aan aanvragen in voorbereiding is. Het gaat dus beter, maar nog niet snel genoeg. In 2017 is een beleidsevaluatie van de EVZ s gestart door de provincie Noord-Brabant. In 2018 zal dit ongetwijfeld leiden tot aanvullende actiepunten om tot verdere versnelling te komen.

15 2017: 5 subsidieaanvragen voor Ondernemend Natuur Netwerk Brabant en 2 projecten natuurlijk ondernemen. Totaal ongeveer 100 hectare.

16 Resultaat actiepunt 2017: zegt het voort! Naamsbekendheid vergroot In 2017 hebben we veel aandacht besteed aan onze communicatiestrategie. Hoe meer mensen en organisaties de mogelijkheden van het Groen Ontwikkelfonds Brabant op het netvlies hebben, hoe meer kans op nieuwe initiatieven. Naast een actieve digitale campagne via LinkedIn, Facebook en Twitter en uiteraard onze nieuwsbrief (1200 abonnees) waren we in 2017 vaak en veel op tournee. Zo waren we, al dan niet samen met de werkeenheid, te zien en horen op het jaarcongres van de ZLTO, ledenvergadering van Brabants Particulier Grondbezit, vrijwilligersdag Coördinatiepunt Landschap van Brabants Landschap, discussiebijeenkomst Trefpunt groen Eindhoven, Delta Innovation Day s, Symposium Biodiversiteit & Leefgebieden en meer. Samen met IVN en de provincie organiseerden we de eerste bijeenkomst Natuur in Eigen hand. Tot slot nam het Groen Ontwikkelfonds Brabant in 2017 ook deel aan de gemeenschappelijke communicatieaanpak over het NNB van de manifestpartijen. 2017: natuurmakers in beeld gebracht in filmpjes. Zie

17 2017: volop voedselbossen in voorbereiding.

18 Kansgericht natuur realiseren Resultaat actiepunt 2017: minder bureaucratie In 2017 hebben we onverminderd gewerkt aan het wegnemen van bureaucratische belemmeringen bij het realiseren van natuur. Minder tekentafelnatuur en meer kansgericht natuur maken samen met initiatiefnemers. Om dit laatste te stimuleren hebben we een inspiratiegids gemaakt voor potentiele initiatiefnemers. De gids wordt gebuikt tijdens gesprekken met initiatiefnemers en is te raadplegen op onze website. Kansgericht natuur realiseren? Het klinkt als een open deur. En dat is het eigenlijk ook. De eenvoud van het idee laat, gelukkig ook maar, niet zien hoe moeilijk om het in de wereld van weten regelgeving en ingesleten werkwijzen voor elkaar te krijgen. Initiatiefnemers krijgen sinds eind 2016, uiteraard onder de voorwaarde dat zij natuurdoelen realiseren, meer ruimte om buiten de lijntjes te kleuren. Concreet: buiten de lijntjes van de huidige ambitiekaart en de verordening ruimte. Het Groen Ontwikkelfonds maakt een inspiratieboek met aantrekkelijke voorbeelden en ideeën. Dit heeft in 2017 geleid tot 9 aanvragen, voor in totaal 75 hectare, (deels) buiten het NNB.

19 2017: beroep en bezwaar In 2017 zijn geen bezwaren ingediend door initiatiefnemers tegen subsidiebesluiten van het Groen Ontwikkelfonds Brabant BV.

20 Lerend team! Resultaat actiepunt 2017: teamwork stimuleren Het Groen Ontwikkelfonds Brabant is een netwerkorganisatie en heeft geen eigen personeel in dienst. In 2017 hebben we het inhuren van personeel via dienstverleningsovereenkomsten aan de orde gesteld, omdat dit niet optimaal bijdraagt aan de gewenste lerende organisatie. Het gesprek hierover is nog gaande. Maar ondertussen zitten we niet stil! Omdat wij teamwork zien als de basis van onze lerende organisatie besteedde we in 2017 veel aandacht aan het creëren van gezamenlijke uitgangspunten en een samenhangende werkwijze. Ook een aantal praktische zaken hielp bij het stimuleren van teamwork; zoals een nieuwe overlegstructuur en de broodnodige informele momenten. Verder zijn we verhuisd naar de nieuwbouw naast het provinciehuis. Dit gaf een enorme impuls aan de samenwerking; dat gaat nu eenmaal beter als je elkaar zo af en toe bij de koffieautomaat of in de wandelgangen tegenkomt.

21 De organisatiebegroting van het Groen Ontwikkelfonds Brabant bedraagt 1,1 miljoen euro per jaar. In 2017 was sprake van een onderbesteding. We hielden ruim 2 ton euro over.

22 Lerende werkwijze: doen, evalueren en aanpassen! Om het Natuurnetwerk Brabant uiterlijk 2027 te realiseren zijn nieuwe partijen en nieuwe concepten nodig. Hoe? Door ruimte te geven. Dit vraagt om een nieuwsgierige houding en om een lerende werkwijze. Doen, evalueren en aanpassen. Zonder lef geen vernieuwing. Vermeldenswaardig hierbij is natuurlijk de samenwerking met de Werkeenheid. Dankzij een intensieve samenwerking kunnen we snel inspelen op signalen. In 2017 is leren, en dus ook fouten mogen maken, ingebed als werkwijze en cultuur van het Groen Ontwikkelfonds Brabant. Dat is allesbehalve een loze kreet. Ook is in 2017 het Investeringsreglement (IR) een aantal malen aangepast. Op basis van praktische ervaringen is driemaal (februari, juni en december) een wijziging aangebracht. Door deze wijzigingen is er onder andere ruimte ontstaan om ook nieuwe natuur te realiseren in de zogenaamde enclaves bestaande natuur en is het subsidiepercentage voor de Ecologische Verbindingszones opgehoogd. Ook is een kavelruilregeling toegevoegd aan het IR. Tot slot zijn tekstuele aanpassingen gedaan om het reglement beter leesbaar te maken. Ook de 1ste pilot natuurlijk ondernemen heeft veel ons veel geleerd over de do s en dont s bij het zoeken naar de meest geschikte initiatiefnemers voor onze (veelal nog niet ingericht) grond.

23 Brabants Buitenmuseum op Oud-Herlaer Het landgoed Oud-Herlaer in Sint Michielsgestel is in 2017 verkocht aan stichting Brabants Landschap. Een compleet en uitdagend plan met de allure van het Kröller-Müller Museum, was het oordeel van de adviescommissie over het uitgewerkte idee van Brabants Landschap. Meer info? Kijk op

24 Verkopen en kopen grond/gebouwen in 2017 Het Groen Ontwikkelfonds Brabant verkocht in 2017 bijna 900 hectare grond. Het betrof veelal ingerichte natuurgrond. We kochten bijna 25 hectare (nog niet ingerichte) natuurgrond. Daarnaast kochten we ongeveer 15 hectare ruilgrond. Begin 2018 kregen we een aanvullende opdracht om meer grond te kopen. We verwachten daarom dat het aantal hectares in 2018 substantieel hoger zal zijn. Daarnaast verkocht het Groen Ontwikkelfonds Brabant dit jaar 2 gebouwen uit de portefeuille. Het betrof locaties in Sint Michelsgestel en Ossendrecht. Daarnaast kochten we 1 nieuwe locatie in Westerhoven. Eind 2017 resteren er nog 19 voormalige agrarische bedrijven/boerderijen die verkocht moeten worden.

25 Vanaf 2017 voortaan volledig digitaal subsidieaanvragen doen.

26 In control! Resultaat actiepunt 2017: blijvende aandacht voor bedrijfsvoering en subsidiekaart op orde. In 2017 is grote vooruitgang geboekt in de bedrijfsvoering van het Groen Ontwikkelfonds Brabant. Erik van Oss, Hendri Wijnen en Jolanda Snijder zijn het team komen versterken. Dat scheelt een slok op een borrel! Onze accountant heeft audits uitgevoerd op de twee hoofdprocessen van het Groen Ontwikkelfonds Brabant: gronden vastgoedtransacties en het subsidieproces. De resultaten zien er goed uit. Met vlag en wimpel geslaagd. Slechts enkele kleine opmerkingen. Het project de basis op orde is door de provincie in 2017 afgerond. Hiermee is de historische informatie over het NNB in kaart gebracht. De vertaling van dit project moet begin 2018 leiden tot een aanpassing van de opdracht van het GOB en een concrete vertaling naar onze subsidiekaart. De Aandeelhoudersvergadering is in 2017 vierkeer bijeengekomen. In 2017 is daarnaast eenmaal een schriftelijke Aandeelhoudersvergadering gehouden. Op de agenda stonden onder andere: 3x aanpassen Investeringsreglement, jaarverslag en jaarrekening 2016, risicomanagementprotocol 2017, bespreeknotitie Samen leren (over de dienstverleningsovereenkomsten), project basis op orde en de evaluatie van het Natuurbeleid (Brabant Uitnodigend Groen).

27 2017: natuur is een serieuze zaak, daarom hebben we op 1 april op ludieke wijze aandacht gevraagd voor natuur en economie. 1 april 2017 Vanaf vandaag grootschalige wietteelt op Brabantse natuurgronden

28 De manifestpartijen komen in 2017 goed op gang. Er lopen eind 2017 in gebiedsprocessen, met als (deel)doel het realiseren van nieuwe natuur, in onder andere Maasheggen, Raamvallei, Peelvenen, Westelijke Langstraat, N69, Dommeldal de Hogt, Helvoirts Broek/Brokkenbroek, Noordrand Midden en Pompveld. Dit gaat zoden dan de dijk zetten in volgende jaren.

29 Investeringscommissie De Investeringscommissie (IC) heeft in 2017 maandelijks vergaderd. De IC heeft 59 positieve adviezen afgegeven. Sommige adviezen zijn voorzien van een inhoudelijke aanbeveling en/of voorwaarde. De IC heeft geen negatief advies gegeven; eind 2017 zijn 4 aanvragen aangehouden. Eind 2017 is, door vertrek van een van de leden van de IC, een nieuw lid benoemd.

30 Uitbetalingen subsidiebeschikkingen In 2017 is in totaal voor een bedrag van ruim 9 miljoen euro, op basis van subsidiebeschikkingen, uitbetaald aan derden.

31 Nawoord Tot slot is het goed om te vermelden dat er door veel betrokkenen hard is gewerkt om de opdracht van het Groen Ontwikkelfonds Brabant, het realiseren van het Natuurnetwerk Brabant, tot een succes te maken. Het kernteam van het Groen Ontwikkelfonds Brabant werkt met veel mensen samen aan onze natuuropdracht. Die persoonlijke betrokkenheid en deskundigheid van onder andere Tom, Anne, Cindy, Jiri, Hans, Mirjam, Martien, Carlo, Margriet, Anneke, Ad, Mario, Wilma, Mireille, Anneke, Rene, Erik, Hendri, Jolanda, Melissa, Pieter, Guido, Roy, Bernard, Taco, Don, Anton, Karel, Myke, Simone, Marnix, Wendy, Arie, Nico, Lieke, Chimène, Ingrid, Leon, Frank, Heine, Gilles, Linda, Sandy, Karin, Jeannette, Lynn, Hoema, Sevda, Petra, Marylin, Andries, Cor, Jos, Ella, Josette, Jan, Karin, Arno, Peter en Wil verdient een groot compliment. Groen Ontwikkelfonds Brabant BV. Brabantlaan 1 Postbus MC s-hertogenbosch Telefoon info@groenontwikkelfondsbrabant.nl Nummer Kamer van Koophandel: IBAN: NL84 INGB

32 2017 Veel gedaan, nog veel te doen! Samen Kansen benut