GESPREKSNOTITIE OVER VERSTERKING VAN HET SALLANDSE LANDSCHAP DOOR AANLEG, HERSTEL EN BEHEER VAN LANDSCHAPSELEMENTEN. in de periode

Transcriptie

1 GESPREKSNOTITIE OVER VERSTERKING VAN HET SALLANDSE LANDSCHAP DOOR AANLEG, HERSTEL EN BEHEER VAN LANDSCHAPSELEMENTEN in de periode (versie 3 mei 2014) situatie per SAMEN STERKER Werkgroep Een kleine werkgroep (Jaap Starkenburg, Hennie Rodijk, Eibert Jongsma en Gerard Jutten) heeft in oriënterende zin gesproken over de mogelijkheden die zij zien. Dit is een korte weergave van de hoofdlijnen, geen blauwdruk. Bedoeld om met diverse betrokkenen te bespreken en daarna nader uit te werken. Gespreksnotitie versterking van het Sallandse landschap Pagina 1

2 Uitgangssituatie In Salland zijn sinds 2009 ruim 230 contracten gesloten door de stichting Kostbaar Salland met eigenaren van landschapselementen. Gericht op aanleg, herstel en beheer van bijvoorbeeld houtwallen, singels en lanen, maar ook van hoogstamboomgaarden, solitaire bomen en boomgroepen. We hebben het over onder anderen ca. 65 kilometer aan houtwallen en singels, 40 hectare geriefhoutbosjes, 1800 knotbomen, 300 solitaire bomen en 11 hectare aan hoogstamfruitboomgaarden! Al doende is ca. 30% van de aanwezige landschapselementen duurzaam onder contract gebracht: 21 jaar beheer is verankerd. Een prima basis om op voort te bouwen. Er is nog veel te doen. We willen aansluitend aan deze bestaande contracten nog een slag maken! Op naar de 50% duurzaam beheer doelstelling. Als streekfonds voor Salland verwerft Kostbaar Salland meer financiële middelen in de komende jaren, evenals via het rendement op het fondsvermogen. De provincie Overijssel overweegt een interim-regeling Groene en Blauwe Diensten Voor het Sallandse landschap is het van belang daar optimaal op in te spelen. Voor zover bekend gaat de provincie thans uit van cofinanciering door gemeenten van 25% dan wel bij provinciaal belang van 10%. Deze nieuwe regeling komt in mei Het is wenselijk daarop in te spelen. De provincie gaat uit van de bekende doelstellingen / thema s zoals groen blauwe dooradering, natuur en water. Mogelijkheden van pilots worden verkend. Belangrijk blijft de gebiedsopgave en het bij voorkeur werken in / met groepen, participatie van burgers/ vrijwilligers. De doelstelling 50% onder duurzaam beheer in 2018 blijft staan als provinciale doelstelling. Salland breed is er het initiatief van de partijen betrokken bij de Salland Deal: inzet en planvorming op het gebied van natuur en landschap, boeren met water, vitale landbouw. Een breed perspectief waarbij / waaraan versterking van het landschap goed bij aan kan sluiten, bijvoorbeeld via een deelplan landschapselementen onder regie van het streekfonds Kostbaar Salland. Voorbeeld is de koppeling van akkerrandenbeheer, het vrij maken van stroken landbouwgrond voor flora en fauna in combinatie met duurzaam beheerde landschapselementen. IJssellandschap en de agrarische natuurvereniging Groen Salland, LTO en het waterschap Groot Salland zetten zich daarvoor in. Er zijn mogelijkheden om ten behoeve van natuur en landschap meer middelen aan te spreken, eventueel ook als ontwikkelgelden. Te denken valt aan gelden van de Postcode Loterij (Landschap Overijssel), POP-middelen, de zogenoemde Koopmansgelden. Er is nog een hele weg te gaan om de doelstellingen van het LandschapsOntwikkelingsPlan Salland (LOP) te halen en deze bovengenoemde ontwikkelingen, kansen en wensen passen daar uitstekend in. Kern van het LOP: versterking van het al bestaande landschap, behoud van streekeigenheid en het tegengaan van verloedering en verrommeling. Samen kunnen we daar meer werk van maken, aansluitend bij ook de Kracht van Salland. Waterschappen hebben grote opgaven in deze tijd die aansluiten bij onze wens van een groene en blauwe dooradering: denk aan het programma Ruimte om te leven met water. Niet onvermeld mag blijven in dit kader het Deltaplan Agrarisch waterbeheer van LTO. Gespreksnotitie versterking van het Sallandse landschap Pagina 2

3 Wat is ons doel? Landschapselementen vormen een belangrijke drager van de kwaliteit van natuur en landschap in Salland. Het Sallandse landschap draagt bij aan de belevingseconomie (recreatie), aan de ruimtelijke kwaliteit, aan biodiversiteit, aan de gezondheid van mensen en de eigen identiteit van het gebied. Aansluitend aan ontwikkelingen in de samenleving en aan bestaande activiteiten en toekomstige kansen die we zien, willen we minimaal 50% van de landschapselementen in Salland onder duurzaam beheer brengen. We zien dit doel daarbij als volwaardig onderdeel van de Kracht van Salland en de Salland Deal. De bestaande situatie De kaart op de voorzijde van deze notitie geeft aan welke landschapselementen onder contract staan bij Kostbaar Salland. Er is een goede basis gelegd voor verdere ontwikkeling van een duurzaam landschapsbeheer. Een interessante uitdaging is om na te gaan waar welke landschapselementen nog extra aandacht vragen wat betreft aanleg, herstel en beheer. Er is nog veel te doen. Die inventarisatie van kansen en mogelijkheden heeft prioriteit. Wij vinden het een inspirerende gedachte om de ideeën en de uitwerking daarvan te koppelen aan het LOP. Wat is er bijvoorbeeld aan vitale landschapsonderdelen verdwenen? Kansen en mogelijkheden De werkgroep ziet veel kansen, mogelijkheden en aanknopingspunten. Een belangrijke basisgedachte is, dat inzet voor duurzaam beheer van landschapselementen, mede als drager voor natuurwaarden, kansen biedt voor grondgebruikers (landschap krijgt immers weer een economische functie). Duurzaam beheer van landschapselementen geeft ook invulling aan behoud van de Sallandse identiteit voor bewoners en bezoekers/recreanten en heeft daarmee economische, sociale en landschappelijke meerwaarde. We zien daarbij kansen om de wens voor verkaveling te combineren met de wens om het landschap, het groenblauwe netwerk, te versterken. Aanleg van nieuwe landschapselementen in combinatie met kavelruil. We zien kansen bij elkaar versterkende combinaties: landschapsonderhoud in combinatie met randenbeheer en / of in combinatie met waterbeheer (Deltaplan agrarisch waterbeheer). We zien mogelijkheden om andere thema s te verbinden aan het landschap: te denken valt aan inzet van werkzoekenden, aan participatie van zorgboeren en vrijwilligers, aan koppeling met de behoefte aan biomassa. Dat biedt kansen op vergroting van het draagvlak en op cofinanciering. We zullen bij onze inventarisatie van kansen en mogelijkheden ook analyseren wie er voor beheer van landschapselementen op de wachtlijst bij SKS staan, zich al gemeld hebben bij een gemeente en of er meer interessante aanknopingspunten zijn te vinden. Gespreksnotitie versterking van het Sallandse landschap Pagina 3

4 Werkwijze We willen in onze werkwijze meer toe naar een participatiemodel: buurten of groepen van grondeigenaren verantwoordelijk maken voor hun landschap. We geloven in een meer buurtgerichte aanpak : betrokkenheid van plaatselijk gemotiveerde burgers en van grondgebruikers zien we als een belangrijke succesfactor. Met en door de streek is de kern: samen sterker. Organisaties als Kostbaar Salland, Landschap Overijssel en anderen kunnen faciliteren, mede-financieren, begeleiden, kortom de ambities van de buurt en de grondgebruiker mede-mogelijk maken. De moeilijke situatie wat betreft (co-)financiering van activiteiten door gemeenten zien we als een gegeven, maar betrokkenheid en ambtelijke en bestuurlijke ondersteuning blijven zeer gewenst. We zullen zoeken naar nieuwe vormen van (extra) financiering van landschapsbeheer, waar mogelijk in combinatie met inzet van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, met betrokkenheid van vrijwilligers, door inzet en betrokkenheid van zorgboeren, in vormen van cofinanciering door fondsen, door landgoedeigenaren en andere grotere eigenaren in geld dan wel in werk / uren. Natuurlijk blijven we zeer alert op de efficiëntie van het landschapsbeheer. Indien er mogelijkheden zijn om met hetzelfde geld meer te doen zullen we dat absoluut oppakken. We stellen ons voor dat er een Salland Brede Gebiedsaanpak komt, waarbinnen de verschillende onderdelen (permanente kavelruil / gebiedscoördinator; natuurgericht stroken of randen; landschapsbeheer, waterbeheer en landbouw) een plek kunnen krijgen in een uitwerking met deelplannen. Onze ambitie is dat landschap een volwaardig onderdeel wordt van de Kracht van Salland en van de Salland Deal. In die aanpak staan ruimte voor participatie en voor ideeën van onderop centraal. We denken een participatiemodel te ontwikkelen en te hanteren door bijvoorbeeld plaatselijk belang of werkgroepen daarvan in de dorpen in te schakelen of andere vormen van participatie toe te passen zoals: - Samenwerking met kringen van boeren in kavelruil of rondom Deltaplan Agrarisch waterbeheer. - Het samenwerkingsmodel Patrijs van Salland - het Heetense model voor de ontwikkeling van recreatieve fiets- en wandelpaden - Het model Eschmarke bij Enschede (stichting agrarisch landschapsbeheer) waarbij plaatselijke eigenaren en betrokkenen samen verantwoordelijkheid dragen (en controle uitoefenen door middel van een jaarlijkse schouw) - Samenwerking met particuliere landgoedeigenaren en burgers in het buitengebied Voordat we een en ander uitwerken willen we in gesprek met mogelijke betrokkenen. Wat zijn uw ideeën en wensen? Welke mogelijkheden ziet U. Welke bijdrage kunt u leveren? Gespreksnotitie versterking van het Sallandse landschap Pagina 4

5 Samengevat en vervolg We streven naar het onderbrengen van structureel landschapsonderhoud tot 50 % van de totale omvang. Naast de reguliere opbrengsten uit het fonds Kostbaar Salland zet Kostbaar Salland zich in om extra fondsen hiervoor te verwerven, o.a. uit de interim regeling landschapsonderhoud van provincie Overijssel. Het Sallandse plan tot landschapsonderhoud wordt in samenhang gezien en met de overige plannen voor de groene omgeving in het kader van de Salland Deal (onderdeel Kracht van Salland). Het landschapsonderhoud voeren we uit in directe samenwerking met boeren, burgers, natuurbeschermers en relevante organisaties. Communicatie Met deze notitie onder de arm geven we een toelichting op diverse plekken en in diverse overlegsituaties. (april en mei 2014). Daarvoor worden ook de website en andere communicatiemiddelen benut. Ook is dit mogelijk een interessant onderwerp in een komende bijeenkomst van het Salland Café en op bijeenkomsten voor (nieuwe) raadsleden en colleges van B&W. Daarna werken we een en ander (graag samen met anderen) verder uit, inspelend op de kansen en mogelijkheden die we dan effectief kunnen benutten (juni en juli). Dan is ook een nadere prioritering aan de orde, zodat duidelijk wordt wat we met name in 2014 en 2015 gaan realiseren. Wordt vervolgd dus! Jaap Starkenburg (IJssellandschap) Hennie Rodijk (gemeente Raalte) Eibert Jongsma (Landschap Overijssel) Gerard Jutten (Kostbaar Salland). Contactadres: G.J. Jutten info@kostbaarsalland.nl Gespreksnotitie versterking van het Sallandse landschap Pagina 5