Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 1791/FKI-HMA I. MELDING 1. Op 14 februari 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat FKI plc voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over HMA Power Systems B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 33 van 16 februari Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. FKI plc (hierna: FKI) is een op de London Stock Exchange genoteerde vennootschap naar Engels recht. FKI is de moedervennootschap van de wereldwijd opererende FKI-groep die haar activiteiten heeft onderverdeeld in drie divisies, te weten Material Handling, Hardware en Engineering. In dit kader zijn enkel de activiteiten van laatstgenoemde divisie van belang die zien op het ontwerpen, het produceren en het verkopen van roterende machines, schakelapparatuur (switchgears), en transformatoren. 3. HMA Power Systems B.V. (hierna: HMA) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij heeft als aandeelhouder Kameleon Beheer Ridderkerk B.V. die, net als HMA, is ontstaan uit een herstructurering van Holec Machines & Apparaten B.V. HMA is actief op het gebied van het ontwerpen, produceren en leveren van alsmede het verrichten van servicediensten voor verschillende producten die zijn verdeeld in de volgende productlijnen: Power and Industry, Maritime and Offshore, Heavy Material Handling, Special Products en Services. 4. De productlijn Power and Industry richt zich op het gebied van elektriciteitsopwekking en industrile elektrische aandrijving (vnl. generatoren) en de productie van tractiemotoren. De productlijn Maritime and Offshore richt zich op het produceren van inductiemotoren en bijzondere drives voor voortstuwing en aandrijving van on board-systemen ten behoeve van maritieme en offshore-activiteiten. De productlijn Heavy Material Handling houdt zich bezig met de levering van systemen voor elektrische aandrijving van havenkranen. De productlijn Special Products richt zich op de levering van bijzondere magnetische installaties die werken op basis van supergeleiding en de productielijn Services ten slotte, houdt zich bezig met de installatie, de serviceverlening, de reparatie en het onderhoud van de door HMA geleverde of door derden geleverde producten.

2 III. DE GEMELDE OPERATIE 5. De gemelde operatie is neergelegd in een Purchase Agreement of Shares in HMA Power Systems B.V. die de verkoop door Kameleon Beheer Ridderkerk B.V. van alle aandelen in HMA aan FKI Mondiale Holding B.V., een (indirecte) dochtervennootschap van FKI, behelst. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 6. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 5, omschreven transactie leidt er toe dat FKI, door middel van FKI Mondiale Holding B.V., uitsluitende zeggenschap verkrijgt over HMA. 7. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn FKI en HMA. 8. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten Standpunt van partijen 9. Tussen de activiteiten van partijen bestaat overlap op het gebied van de productie en verkoop van vijf producten, te weten de 2-polige turbogeneratoren, de 4-polige turbogeneratoren, tractiemotoren, inductiemotoren en drives. Partijen gaan ervan uit dat de producten ieder voor zich een aparte markt vormen nu de specifieke aard ervan, de gebruiksmogelijkheden en de verschillende typen van afnemers ertoe leiden dat de producten niet onderling substitueerbaar zijn. Enkel voor de 2- en de 4- polige turbogeneratoren is sprake van een zekere substitutiemogelijkheid nu deze beide kunnen worden gebruikt voor het opwekken van elektrische energie. Echter de verschillen in het ontwerp ervan en het gebruik (verschil in opgewekt vermogen) leiden er volgens partijen toe dat toch sprake is van te onderscheiden productmarkten. Beoordeling 2-polige en 4-polige turbogeneratoren 10. Generatoren worden gebruikt om mechanische energie van met name

3 turbines om te zetten in elektrisch vermogen.[1] FKI produceert en verkoopt via haar dochtervennootschap Brush Electrical Machines Ltd. 2-polige turbogeneratoren met een vermogen tussen 1 MW en 170 MW. FKI produceert daarnaast 4-polige turbogeneratoren met een vermogen van 3 MW tot 25 MW. HMA produceert en verkoopt 2-polige turbogeneratoren met een vermogen van 25 MW tot 55 MW. De 4-polige turbogeneratoren van HMA hebben een vermogen van 10 MW tot 60 MW. Partijen geven aan dat hun belangrijkste afnemers voor zowel de 2-polige als de 4-polige generatoren de producenten van stoom- en gasturbines zijn. 11. Met partijen kan worden aangenomen dat er sprake is van een productmarkt voor de productie van generatoren. Hoewel de meeste producenten zowel 2-polige als 4-polige turbogeneratoren produceren, is het niet uit te sluiten dat er sprake is van nadere te onderscheiden deelmarkten van 2-polige turbogeneratoren en 4-polige turbogeneratoren gelet op de tussen beide typen bestaande verschillen.[2] Het kan evenwel voor de beoordeling van de onderhavige concentratie in het midden blijven of er aparte productmarkten bestaan voor respectievelijk 2-polige turbogeneratoren en 4- polige turbogeneratoren nu dat de materile beoordeling niet benvloedt (zie punt 18). Ook is het niet nodig om deze mogelijke markten verder af te bakenen naar de verschillende vermogenscapaciteiten, omdat dat eveneens voor de verdere beoordeling van de concentratie geen verschil maakt (zie punt 19). Tractiemotoren 12. Tractiemotoren worden gebruikt voor de aandrijving van treinen, trams en andere massatransportmiddelen. In het onderhavige geval kan met partijen worden aangenomen dat de productie van deze motoren gelet op de eigenschappen en het gebruik[3] ervan een van de productie van andere motoren te onderscheiden productmarkt vormt. Inductiemotoren 13. Inductiemotoren worden gebruikt voor het aandrijven van industrile machines. Partijen geven aan dat inductiemotoren voornamelijk worden toegepast voor maritieme en offshore-activiteiten, zoals voor pompen, voor kranen en voor voortstuwing. Met partijen kan worden aangenomen dat, gelet op de technische kenmerken van inductiemotoren en de toepassingen ervan in vergelijking met andere typen motoren, in het onderhavige geval reden is om van een separate productmarkt voor de productie van inductiemotoren uit te gaan. Drives 14. Drives, ook wel frequentieregelingen genaamd, worden gebruikt om motoren te besturen die bedoeld zijn om te werken onder regelbare snelheden. Partijen noemen als toepassingsmogelijkheden voor deze producten de drives voor kranen, de aandrijving van scheepsmotoren en de drives voor tractiemotoren. Volgens partijen moeten de activiteiten van FKI enerzijds en HMA anderzijds in feite als complementair worden aangemerkt nu de producten van FKI standaardproducten zijn en de producten van HMA als niche-producten moeten worden beschouwd. Deze HMA- producten kennen een complex besturingssysteem en worden met name gebruikt voor kranen en baggermachines. FKI produceert deze speciale producten niet. Voor de beoordeling van de onderhavige concentratie is het niet nodig om te

4 onderzoeken of binnen de markt voor drives een onderverdeling moet worden gemaakt naar eventuele deelmarkten in verband met het specifieke gebruik van de drives, nu dat de materile beoordeling niet benvloedt (zie punt 22). Relevante geografische markt Standpunt van partijen 15. Partijen stellen zich op het standpunt dat de geografische markt voor het produceren (en verkopen) van de genoemde producten wereldwijd is. De afnemers van de producten van partijen en van hun concurrenten zijn overal ter wereld gevestigd. Er zijn geen technische of economische barrires voor een wereldwijde levering en de transportkosten zijn, in verhouding tot de waarde van de producten, niet noemenswaardig. Partijen wijzen erop dat de Europese Commissie in eerdere besluiten[4] zich weliswaar niet expliciet over de geografische omvang van de markten voor het produceren van dit soort goederen heeft uitgelaten, maar dat zij wel heeft vastgesteld dat deze ten minste de Europese Gemeenschap omvatten. Beoordeling 16. Met partijen kan worden aangenomen dat de geografische markt voor de productie van de onderhavige producten groter is dan nationaal en ten minste een Europees karakter heeft. Gelet op het feit dat zowel de belangrijkste concurrenten van partijen als hun afnemers wereldwijd gevestigd en actief zijn is het niet uit te sluiten dat sprake is van een wereldmarkt. Evenwel kan een precieze afbakening van de geografische omvang van de markten in een wereldwijde dan wel in een markt die de Gemeenschap omvat in het midden blijven, nu dat de materile beoordeling niet benvloedt (zie punten 18 tot en met 22). B. Gevolgen van de concentratie 17. Partijen wijzen op twee beschikkingen van de Europese Commissie[5] waarbij zij concentraties tussen, volgens partijen, grote concurrenten heeft toegestaan. Partijen geven aan dat de marktaandelen van partijen zowel in waarde als in volume op de mogelijk te onderscheiden markten uiterst gering zijn. De gezamenlijke marktaandelen zullen volgens partijen op iedere mogelijk af te bakenen markt minder dan [10-20%] bedragen. 2-Polige en 4-polige turbogeneratoren 18. Partijen geven aan dat het gezamenlijke marktaandeel van FKI en HMA op een wereldmarkt voor de productie van 2-polige turbogeneratoren minder dan [0-10%] bedraagt. Voorts geven zij aan dat het gezamenlijke marktaandeel op een wereldmarkt voor 4-polige turbogeneratoren minder dan [0 10%] bedraagt. Op een Europese markt schatten partijen hun gezamenlijke marktaandeel in op minder dan [0 10%] voor wat betreft de productie van 2-polige en 4-polige turbogeneratoren gezamenlijk. 19. Indien een onderverdeling wordt gemaakt naar verschillen in vermogen, bereiken partijen voor wat betreft turbogeneratoren (2- en 4-polig) met een vermogen van 40 tot 120 MW en turbogeneratoren met een vermogen tussen 15 en 40 MW steeds een gezamenlijk marktaandeel van minder dan [10-20%] op zowel een Europese markt als een wereldmarkt. Er is geen reden

5 om aan de opgave van partijen te twijfelen.[6] Naast partijen is een aantal krachtige ondernemingen op genoemde segmenten actief zoals Siemens, General Electric, Toshiba en Mitsubishi. Het is, gelet op het bovenstaande, niet aannemelijk dat als gevolg van de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markt voor de productie van turbogeneratoren en op de mogelijke deelmarkten zoals omschreven. Tractiemotoren 20. FKI produceert tractiemotoren die zij voornamelijk levert aan haar zustervennootschap Brush Traction die deze gebruikt bij de productie van locomotieven. HMA produceert en levert tractiemotoren ten behoeve van haar zustervennootschap Traxis B.V. (hierna: Traxis). Partijen schatten hun gezamenlijke marktaandeel op zowel een wereldmarkt als een Europese markt op minder dan [10-20%]. Er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. Naast partijen zijn krachtige ondernemingen op deze markt actief zoals Adtranz, Alstom, GE, General Motors, Toshiba en Hitachi. Inductiemotoren 21. FKI produceert en verkoopt inductiemotoren met een vermogen tot 15 MW. HMA produceert en verkoopt inductiemotoren die voornamelijk worden gebruikt voor heavy handling machines, zoals kranen en baggermachines, en aandrijving. De inductiemotoren van FKI worden niet voor deze toepassingen gebruikt. Partijen schatten hun gezamenlijke marktaandeel op een wereldmarkt in op minder dan [0-10%] en op een Europese markt in ieder geval minder dan [10-20%]. Drives 22. Partijen geven aan dat het gezamenlijke marktaandeel op de wereldmarkt voor de productie van drives minder dan [0-10%] bedraagt. Op een Europese markt zal dit gezamenlijke aandeel volgens partijen minder dan [10 20%] bedragen. Indien een nadere onderverdeling moet worden gemaakt naar het specifieke gebruik van de drives zal er geen sprake zijn van overlap nu de drives die HMA produceert complexe besturingseenheden hebben en worden gebruikt voor de specifieke eisen voor de besturing van kranen en baggermachines. Volgens opgave van partijen produceert FKI deze nicheproducten met deze toepassing niet. 23. Gelet op het bovenstaande is het niet aannemelijk dat door de concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. NEVENRESTRICTIES 24. Partijen geven aan dat zij een non-concurrentiebeding en een wervingsverbod ten laste van de verkoper en haar moedervennootschap ten aanzien van werknemers, afnemers en leveranciers van HMA als onderdeel van de transactie aanmerken. Het non-concurrentiebeding ziet, kort gezegd, op een verbod op het uitvoeren van vergelijkbare productie- en

6 handelsactiviteiten als die van HMA alsmede op een verbod tot directe of indirecte deelname in, het voeren van het management over of financiering van ondernemingen met gelijkwaardige activiteiten als HMA. Het wervingsverbod ziet op de huidige werknemers van HMA en de werknemers die in het jaar voor de closing voor haar werkzaamheden verrichtten. Voorts zijn de contractspartijen een wervingsverbod overeen gekomen ten aanzien van de afnemers en leveranciers van HMA, eveneens omvattend de leveranciers en afnemers met wie zij binnen een periode van een jaar voor de closing nog heeft gecontracteerd. Zowel de wervingsverboden als het nonconcurrentiebeding worden aangegaan voor een periode van drie jaar en zijn geografisch beperkt tot Nederland en de overige gebieden waar HMA actief is op het moment van de closing. 25. Ten slotte hebben partijen een wederzijds wervingsverbod tussen HMA en haar zustervennootschap, Traxis, opgenomen ten aanzien van de werknemers die ten tijde van de closing bij de ander in dienst zijn, voor een periode van twee jaar. 26. De koper van een onderneming zal tot op zekere hoogte beschermd moeten worden tegen concurrerend handelen van de verkoper. De in punt 24 genoemde clausules kunnen als rechtstreeks verbonden aan en noodzakelijk voor de verwezenlijking van de concentratie en derhalve als nevenrestrictie worden beschouwd voorzover het financieringsverbod geen betrekking heeft op het verstrekken van leningen of ander krediet en voorzover het wervingsverbod zoals omschreven in punt 24 niet verder gaat dan het actief werven van personeel dat beschikt over belangrijke know-how betreffende de onderneming van HMA. 27. Voor wat betreft het wervingsverbod, omschreven in punt 25, wordt opgemerkt dat een bescherming van de verkoper (of diens dochtervennootschap) gewoonlijk niet kan worden beschouwd als nevenrestrictie. Partijen hebben in dit kader aangegeven dat de ondernemingen Traxis en HMA zijn ontstaan uit een splitsing in 1998 van het bedrijf Holec Machines en Apparaten B.V. Tot het moment dat de onderhavige transactie zal zijn geffectueerd zijn HMA en Traxis evenwel feitelijk nog nauw met elkaar verbonden.[7] Partijen geven aan dat de medewerkers van HMA en Traxis nog samenwerken en in dat kader ook belangrijke know-how uitwisselen. Op het moment van het effectueren van de transactie zal deze samenwerking worden beindigd. Het wervingsverbod wordt door partijen beschouwd als een redelijke en noodzakelijke clausule om de splitsing van know-how vorm te geven en het behoud van ieders kennis te verzekeren. Gelet op het feit dat de medewerkers van beide ondernemingen beschikken over know-how van zowel Traxis als van HMA, is het aannemelijk geworden dat de totstandbrenging van de onderhavige concentratie enkel kans van slagen heeft indien het wervingsverbod wederzijds geldt. Het wervingsverbod, zoals omschreven in punt 25, kan derhalve als nevenrestrictie worden aangemerkt. VII. CONCLUSIE 28. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om

7 aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 29. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 30. Gelet op de overwegingen in de punten 24 tot en met 27 is de directeurgeneraal van oordeel dat, voorzover de in de punten 24 en 25 omschreven clausules overeenkomsten vormen als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomsten voorzover deze clausules niet verder gaan dan zoals in punt 26 omschreven. Datum: De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam [1] Zie besluit van de Europese Commissie IV/M.1484-Alstom/ABB, 2 juni [2] Partijen wijzen in dit verband op de verschillen in onder meer gewicht en ontwerp. Zij wijzen erop dat de keuze voor een 2-polige dan wel een 4-polige turbogenerator kan afhangen van bijvoorbeeld de rotatiesnelheid van de turbine, het toelaatbare gewicht (2-polige generatoren zijn zwaarder) en de technische specificaties van de afnemers, zoals beperkingen aan vibratie en geluid. [3] Het gaat om zogenaamde trekmotoren die specifiek voor massatransportmiddelen worden gebruikt. [4] Besluiten IV/M.700-Emerson/Caterpillar betreffende dieselgeneratoren en IV/M.1094-Caterpillar/Perkins betreffende dieselmotoren.

8 [5] Te weten IV/M.1404-General Electric/Alstom en IV/M.1484-Alstom/ABB. [6] Partijen baseren de cijfers van de totale omvang van de markten op gegevens van de zogenaamde Goulden Reports, The Worlds Manufacturers of Industrial Motors and Generators, [7] Partijen hebben aangegeven dat de beide ondernemingen nog in hetzelfde bedrijfspand zijn gevestigd. De medewerkers op het gebied van onderzoek en ontwikkeling zijn nog gehuisvest in een gezamenlijke kamer. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.