Jaarbericht 2017 Royal Agrifirm Group. Better Together nr 1 Maart 2018

Transcriptie

1 Jaarbericht 2017 Royal Agrifirm Group Better Together nr 1 Maart 2018

2 Beste leden van Agrifirm Inhoudsopgave Dit is mijn laatste jaarbericht waarin ik, als uw voorzitter, enkele woorden mag schrijven. Een groot aantal jaren mocht ik me inzetten voor onze prachtige coöperatie. Een coöperatie die zich volop heeft doorontwikkeld naar de organisatie die er nu staat. En die zich ook door zal blijven ontwikkelen in de toekomst. Tijden veranderen en dat zal op uw bedrijf niet anders zijn. Een ding blijft gelijk; we hebben altijd gewerkt met trots en passie, dichtbij de natuur. Dat was in het verleden zo, dat is nu zo en dat zal ook altijd onze kracht blijven! Het is mooi om te zien dat de Better Together strategie van Agrifirm hier een natuurlijk gevolg van is, een strategie die bouwt op de fundamenten waar we trots op mogen zijn. Zo heeft Agrifirm zich sterker gemaakt in Processen verbeterd, structuren aangepast en geïnvesteerd in kwaliteit van producten met meer innovatieve toepassingen. Maar het belangrijkste is dat medewerkers van Agrifirm en haar dochterbedrijven beter kunnen presteren. En dat dit alles leidt tot een beter rendement bij u op de boerderij. Er is veel gebeurd en dat heeft geleid tot een degelijk resultaat voor uw coöperatie; met daarbij een prachtig bedrag dat we teruggeven aan onze leden. Zoals de medewerkers van Agrifirm het echte verschil kunnen maken, zo kunnen wij dat als boeren en tuinders ook. Het begint bij onszelf, bij u en mij. Wij kunnen het verschil maken in de samenleving, in het vormen van bruggen tussen ons en maatschappij. Wij kunnen de marktvragen beantwoorden en ons inzetten voor nieuwe verdienmodellen. Dit vraagt om betrouwbare overheden, sterke ketenpartijen en veel samenwerking. Agrifirm heeft die rol gespeeld en wil dat nog meer dan voorheen blijven doen. Samen met onze leden en andere partijen maken wij het verschil. Ik wens u veel coöperatie ; Better Together! Theo Koekkoek Voorzitter Raad van Commissarissen Voorwoord Theo Koekkoek Voorzitter Raad van Commissarissen Inhoudsopgave Interview Dick Hordijk CEO Agrifirm 8 11 Intervieuw Theo koekkoek Voorzitter Raad van Commissarissen Ledenraad Hoogste coöperatie orgaan Agrifirm in de wereld 12 Beeldpagina 28 Better Together 7 voor verantwoorde Jaap Vessies 30 voedselketen Toekomstige generaties in beeld 14 Interview CFO Agrifirm Een groeiende wereldbevolking, stijgende welvaart en generaties. de voedselketen voor toekomstige verstedelijking vraagt meer voedsel. Die wereldvoedselproblematiek gaat verder dan zame oplossingen ondersteunen Met meetbare, relevante en duur- productieuitdagingen van vandaag. Het gaat over het voeden trie in uitdagingen van vandaag we veehouders, telers en indus- van toekomstige generaties. en morgen. Samen verantwoordelijk voor toekomstige generaties. Royal Agrifirm Group ervaart dit als een grote verantwoordelijkheid en is trots te mogen voor, samen Better Together. Deze Daar staat Royal Agrifirm Group bijdragen aan een verantwoor- visie benadrukken we door deze 28 Interview Ruud Tijssens director Public & Cooperative Affairs Innovaties en ontwikkelingen JoinData Gaat innovatie op de boerderij versnellen CSR Symposium Gaan we de grens over? Nieuwe campagne Beeldpagina toekomstige generatie centraal te zetten in onze fotografie. ( agrifirm-in-nederland) 2 3

3 Dit bedrijf kan heel veel CEO Dick Hordijk ziet vooral kansen Na zijn eerste volle jaar als CEO ziet Dick Hordijk volop kansen voor Agrifirm. Hij baseert zijn optimisme deels op de verbeteringen die onder zijn bewind al in gang zijn gezet. Ook is hij onder de indruk van de kennis en betrokkenheid van de mensen van Agrifirm. Zij gaan boeren en telers helpen bij het vinden van oplossingen voor niet de minste uitdagingen, zoals het bouwen van een toekomstbestendige voedselketen. Onze mensen maken Agrifirm, zegt Dick Hordijk als we hem vragen naar wat hem in dat eerste jaar persoonlijk heeft getroffen. Hij vertelt over een jonge Agrifirm-collega die ernstig ziek werd en langdurig het ziekenhuis in moest. Zijn vader werkt ook bij ons en hij vertelde tijdens een bijeenkomst met meer dan 200 medewerkers hoe zijn zoon in het ziekenhuis werd bemoedigd door tientallen collega s - met bezoek, kaarten, enzovoort. Je kon een speld horen vallen bij het horen van de emotie van die vader. Inmiddels is de collega gelukkig weer herstellende. De reacties laten zien hoe sterk de band tussen er niet aan vuilmaken. de Agrifirm mensen is. Daar ben Hordijk ziet 2017 als een overgangsjaar, waarin de nieuwe ik heel trots op, en daar moeten we heel zuinig op zijn, aldus Hordijk. strategie Better Together is afgetrapt. Verbeterde interne Overgangsjaar samenwerking staat centraal De inzet en samenwerking van al en daarmee hebben we in 2017 die mensen heeft in 2017 geleid tot al mooie resultaten behaald. goede resultaten, ook in financiële Gevraagd naar voorbeelden, zin. De CEO toont zich vooral positief over het feit dat in alle kern- tussen het voormalige Nuscience noemt Hordijk de samenwerking markten groei is gerealiseerd. Een en de Feed-divisie. Dat leidde tot dieptepunt waren de leveringsproblemen met veevoer die zich in in Nederland, maar ook in Polen, betere oplossingen voor klanten de nazomer van 2017 voordeden Hongarije en Uruguay. Zo nam in Nederland. Dat mag natuurlijk bijvoorbeeld het marktaandeel in niet gebeuren, meer woorden ga ik vleespluimvee in Hongarije toe. Verrijking van de coöperatie Dick Hordijk had geen ervaring met coöperaties voordat hij aan de slag ging bij Agrifirm. Hij werkte eerder bij agro-industrie Cargill en smaakstoffenproducent Quest. Hordijk ervaart het als inspirerend om in een coöperatieve omgeving CEO te zijn, dicht bij de klanten, de Nederlandse leden. Ik heb geen nadelen ondervonden van de coöperatie, ik zie vooral de mogelijkheden. Om gezamenlijk een toekomstbestendige voedselketen te maken, zal de rol van de coöperatie veranderen. Is dit een herijking van het gedachtegoed? Hordijk vindt dat te ver gaan. Over dit proces overleggen we nadrukkelijk met onze Ledenraad. Het is niet zozeer een herijking, maar eerder een verrijking van onze coöperatieve agenda. 4 5

4 Als het een overgangsjaar is, gaat er dus nog meer veranderen? Ja zeker, want in de voedselketen is veel beweging gaande. De grote uitdaging in alle schakels is hoe we die keten toekomstbestendig maken; Agrifirm kan daarin een belangrijke bijdrage leveren. Waar ziet u voor Agrifirm de grootste kansen? Met onze Better Together strategie combineren we unieke kennis op diverse terreinen: van nutritie en diergezondheid tot gewasbescherming en advies. Al onze inzichten benutten we vanuit één centrale gedachte: het duurzaam verbeteren van het resultaat van onze klant. Zijn er ook bedreigingen? De wereldwijde snelle veranderingen dreigen een gat te slaan tussen consumenten en boeren. We moeten elkaar daarom veel actiever opzoeken - de voedselketen is immers van ons allemaal. Wat doet Agrifirm daaraan? Voor boeren en telers is een goed begrip van de wensen en verwachtingen van consumenten belangrijk. Wij maken daarom samen met onze leden steeds sterker de verbinding met spelers in de hele voedselketen - zoals winkelketens, NGO s, verwerkers en de overheid. Kansen die onze buitenlandse markten om daar ontstaan, vertalen we naar ook daar te werken aan een zakelijke concepten - die dus ook verantwoorde voedselketen voor economisch duurzaam zijn voor toekomstige generaties. We onze leden. richten ons op een paar kernmarkten, naast Nederland zijn Wordt internationale groei voor dat Brazilië, China en Polen. Daar Agrifirm in uw visie belangrijker? zetten we versneld ons brede Nederland loopt voorop in kennis pakket van kennis in - dus niet van teelt en diervoeding. Deze alleen specialiteiten en voer, kennis willen we inzetten in zoals tot nu toe het geval was. Veiligheid voorop Veiligheid is belangrijk voor onze medewerkers. In 2017 heeft Agrifirm daarom het veiligheidsbeleid herzien. Onderscheid is gemaakt tussen de veiligheid op kantoren, die op productielocaties en die op het erf van de klant. Belangrijk hulpmiddel is een bewustwordingscampagne, waarbij op alle productie- en kantoorlocaties wordt aangegeven hoeveel dagen er geen ongevallen, met verzuim als gevolg, hebben plaatsgevonden. Het streven is maximaal één incident met verzuim per 200 medewerkers per jaar en minimaal één melding van een bijnaincident per persoon op een productielocatie. Met de Nederlandse Vereniging Diervoederindustrie (Nevedi) ontwikkelde Agrifirm een handleiding om besmetting met, en verspreiding van zoönosen (van dier op mens overdraagbare ziekten) te voorkomen. Better Together voor verantwoorde voedselketen Agrifirm heeft in 2017 haar internationale Better Together strategie voor een verantwoorde voedselketen voor toekomstige generaties gepresenteerd. De coöperatie versterkt haar focus op het vergroten van toegepaste kennis en het creëren van synergie tussen haar internationale divisies. Agrifirm biedt met een innovatief productportfolio haar klanten geïntegreerde landbouw- en voedingsoplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen waarmee ze geconfronteerd worden. Een noodzaak in de continu veranderende wereld van voedselproductie. De complexiteit van de vraag naar landbouwadvies en -producten stijgt. De internationale Better Together strategie speelt in op deze maatschappelijke uitdagingen. Met het intensiveren van het delen van kennis tussen de coöperatie en internationale dochterondernemingen kunnen versneld oplossingen worden geboden op het gebied van duurzaamheid, bedrijfsvoering en verdere digitalisering. Agrifirm ontwikkelt daarbij programma s voor het verbeteren van het dierenwelzijn, gecombineerd met slimme voerconcepten. En draagt bij aan de verdere ontwikkeling van precisielandbouw zodat onder andere het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen geoptimaliseerd en drastisch verminderd kan worden. De combinatie van onze landbouwkennis, diervoeders en specialiteiten maakt dat de klanten wereldwijd innovatieve, hoogwaardige, nog beter renderende oplossingen kunnen gebruiken. Agrifirm wil haar positie in een select aantal landen versterken door het voeren van een actieve acquisitieagenda en strategische samenwerkingen met (keten)partners. De visie is om bij te dragen aan een verantwoorde voedselketen voor toekomstige generaties. Een drijfveer die alle boeren over de hele wereld kenmerkt: ze willen een beter bedrijf achterlaten voor de volgende generatie. Agrifirm wil bovendien impact hebben op lokale voedselketens in de markten waar het een wezenlijke rol speelt. Duurzame oplossingen ontwikkelen die boeren daadwerkelijk in de praktijk kunnen toepassen. Daarmee sluit het aan bij maatschappelijke trends en vragen vanuit de maatschappij, supermarkten, belangenorganisaties en boeren zelf. 6 7

5 Verder kijken dan die ene ploegvoor Voorzitter Theo Koekkoek neemt afscheid Theo Koekkoek neemt afscheid als een tevreden man. Natuurlijk, het werk is nooit af. Maar Agrifirm staat er goed voor, heeft een beter dan verwacht jaar achter de rug en er zijn volop kansen met een nieuw elan. De man die vijftien jaar geleden op zijn dertigste als jongste lid van het bestuur werd uitgekozen om voorzitter te zijn, stopt als voorzitter van de Raad van Commissarissen van Agrifirm. Hij is tevreden over de prestaties in Een goed jaar, we hebben boven verwachting gedraaid. En nog belangrijker: zonder uitschieters, alle onderdelen van het bedrijf deden het goed. Zonder Plukon In de cijfers over 2017 ontbreekt het resultaat van Plukon, deze deelneming werd in 2016 afgestoten. Daarmee is de prestatie over 2017 feitelijk nog beter. Het hogere resultaat leidt ook tot een mooiere uitkering aan onze leden, aldus Koekkoek. Hij noemt ook een negatief punt uit 2017: de fipronil-affaire, die diverse legpluimveehouders tot op de dag van vandaag schade verantwoordelijkheid om ook op berokkent. Koekkoek, zelf dat terrein de belangen van de akkerbouwer en pluimveehouder, leden te behartigen. betreurt de gang van zaken en ziet in de affaire het Stappen zetten zoveelste bewijs dat agrarisch Volgens Koekkoek verwachten de ondernemers vandaag de dag leden dat ook van de coöperatie. onder een vergrootglas liggen bij Onze Ledenraad vindt dat alles wat ze doen. Voor Agrifirm Agrifirm hierin stappen moet ligt er als grote coöperatie een zetten. Een boer ploegt op het Investeren in relatie met burger loont Op zijn eigen bedrijf in het Brabantse Almkerk ervaart Theo Koekkoek aan den lijve dat investeren in de relatie met de burger loont. Hij heeft sinds vier jaar een eierautomaat, waar mensen eitjes kopen die zijn geproduceerd door de vrije-uitloop leghennen die Koekkoek samen met zijn vrouw Sonja in maatschap houdt. Ik dacht eerst dat het alleen goodwill zou opleveren. Dat klopt, maar de omzet is veel hoger dan ik ooit had verwacht. Koekkoek heeft ook een akkerbouwtak met 50 hectare grond. Die bewerkt hij samen met een collega, zodat er voldoende tijd overblijft voor andere activiteiten. Als hij zou moeten kiezen, werd het alleen de boerderij, maar gelukkig is die keuze niet noodzakelijk. Theo Koekkoek stopt bij Agrifirm, maar treedt aan als commissaris bij vleesconcern Vion. Hij gaat de mooie tijd bij Agrifirm missen, maar er is overal een tijd voor, citeert Koekkoek het Bijbel-boek Prediker. Hij blijft onder andere actief in het CDA, het liefst niet op de voorgrond, maar als man die graag zijn steentje bijdraagt aan beter functionerende organisaties. 8 9

6 land, maar moet ook verder kijken dan die ene ploegvoor. Hij heeft Agrifirm niet alleen voor producten en advies, maar ook om zijn positie in de maatschappij te ondersteunen. Dit betekent niet, zo benadrukt de scheidend voorzitter, dat Agrifirm de rol van belangenorganisaties zoals LTO wil overnemen. We werken uitstekend samen, onze inzet heeft altijd te maken met de economische positie van onze leden. Als voorbeeld noemt Koekkoek de zero-emissie stal die Exlan ontwikkelt. Dat speelt in op maatschappelijke wensen en biedt mogelijkheden om je te onderscheiden in de markt. Wij benaderen dat zakelijk, als een mogelijkheid om waarde te creëren in het belang van onze leden. Kwaliteit van de organisatie Bij dit soort ontwikkelingen is samenwerking tussen verschillende onderdelen van Agrifirm essentieel. En daar is de afgelopen jaren vooruitgang geboekt, zo stelt Koekkoek vast. Ik zie de kwaliteit van onze organisatie vooruitgaan. Er is meer ondernemerschap, meer focus en meer samenwerking binnen Agrifirm. Een goed voorbeeld is de bundeling van voer en de plantaardige activiteiten. Beide sectoren Werk aan de winkel hebben elkaar veel te bieden. Ondertussen blijft er ook werk Rundveehouders worden meer aan de winkel bij het verbeteren akkerbouwer, omdat ze hun van de efficiency; een mooi mineralenmanagement willen voorbeeld is de modernisering verbeteren. Akkerbouwers van de voerfabriek in Veghel. En kijken serieuzer naar organische ja, er gaan dan soms ook dingen mest voor een duurzamere fout, waar leden niet blij mee zijn. bedrijfsvoering. Dan wordt er ingegrepen en volgt er een stevige discussie. De vernieuwing komt ook tot Hij ziet in 2018 de verdere uitdrukking in de slogan van uitwerking van Better Together. Agrifirm: Better Together. Het Naast het aan de achterkant is mooi om te zien hoe snel dit van het bedrijf integreren wordt opgepakt, onder leiding van het voormalige Feed en van nieuwe mensen zoals CEO Plant, verwacht Koekkoek Dick Hordijk en directeur Ronald veel van de samenwerking met van de Ven. Er liggen nog diverse Specialties (o.a. premixen), dat mogelijkheden om de onderlinge eerder zelfstandig opereerde samenwerking te verbeteren, onder de naam Nuscience. Dat maar de trend is positief. Je ziet wordt volledig geïntegreerd, dat onze adviseurs eerder een zodat we bijvoorbeeld als Royal specialist erbij halen, als ze zelf Agrifirm Group kunnen werken op een bepaald punt te weinig in China. Ik verwacht hierdoor kennis hebben. Onze leden hogere rendementen bij onze waarderen dat. buitenlandse activiteiten. Theo koekkoek discussieert graag met jonge ondernemers. Ledenraad: hoogste coöperatie orgaan De Ledenraad van de koninklijke Coöperatie Agrifirm bestond in 2017 uit 75 leden. De gewenste omvang is vastgesteld op 70 leden, waarbij diverse sectoren, regio s en bedrijfstypen zoveel mogelijk vertegenwoordigd zijn. Via natuurlijk verloop zal de komende jaren dit gewenste aantal worden bereikt. De leden zijn ingedeeld in 10 districten waarbij in ieder district één keer per jaar een ledenbijeenkomst wordt georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten wordt het financieel resultaat besproken en is de strategie toegelicht. Tevens is in elk district een interessant bedrijf bezocht. Bijna 900 leden maakten in 2017 gebruik van deze contactmogelijkheid met hun coöperatie. In de tweede helft van 2017 heeft de Ledenraad intensief gesproken over de positie en de koers van de coöperatie. Daarbij is geconstateerd dat de leden behoefte hebben aan een coöperatie die een grotere maatschappelijke rol inneemt dan tot dusver. Daarmee kan de coöperatie haar leden helpen op de juiste manier om te gaan met de eisen die worden gesteld vanuit de wetgeving en de samenleving. Enerzijds doet Agrifirm dat al met kennis, innovaties en advies. Meer en meer zal Agrifirm ook een rol op zich nemen richting politiek, overheden en ketensamenwerkingen. Naast de discussie over de positie en strategie stemde de Ledenraad in met de benoeming van de heer Kees van der Bos als nieuwe Agrifirm-commissaris. Het gegeven dat hij al een aantal jaren functioneerde in de Ledenraad, maakte de benoeming bijzonder. Verder handelde de Ledenraad haar statutaire bevoegdheden zorgvuldig af, zoals het vaststellen van de jaarrekening en het verlenen van decharge aan bestuur en directie. Raad van Commissarissen De samenstelling van de raad van commissarissen was op 31 december 2017 (van links naar rechts): Xander Wessels, Lizet Friesen- Leibbrandt, Teun Smits, Kees van der Bos, Mieke Philipsen, Theo Koekkoek (vz.), Arian Kamp (vice-vz.) en Marcel Scholtens. In 2017 is Kees van der Bos, akkerbouwer in Holwerd (Frl.), toegetreden. Hij nam de plaats in van Ton Görtz, varkenshouder in Baarlo (L.). Voorzitter Theo Koekkoek is op 1 april 2018 aftredend en niet herkiesbaar

7 Agrifirm in de wereld De Better Together-strategie draagt bij aan een verantwoorde voedselketen voor toekomstige generaties en weerspiegelt de drijfveer van boeren over de hele wereld: ze willen een beter bedrijf achterlaten voor de volgende generatie. Agrifirm wil groeien in Nederland en daarbuiten. Duitsland: Verkoop fabrieken De activiteiten in Duitsland Legenda zijn in 2017 volledig geher- Fabriek structureerd. De productie- Verkooporganisatie locaties (Neuss, Drentwede en Export Losten) zijn verkocht aan lokale partijen in de Duitse markt. Deze partijen blijven gebruik maken van de Agrifirm kennis, Servië: Ontwikkeling stagneert onder andere door afname van De landbouwontwikkeling in specialiteiten. Verder bedient Servië stagneert. Reden voor Agrifirm veehouders in het Agrifirm om haar (minderheids-) Duitse grensgebied vanuit positie in het bedrijf Sto Posto te Nederland. heroverwegen. Polen: Overname Bacutil 12 Vecteezy.com België Hongarije: Herstel en De voerproductie in België groeide samenwerking Algerije: Anders beleveren China: Regelgeving neemt toe Bacutil in Polen over. Daarmee door ten opzichte van Een Het resultaat in Hongarije Agrifirm onderzoekt of de Opvallend is de toenemende creëerde Agrifirm in Polen Brazilië: Zorg over economie groei die vooral wordt gerealiseerd herstelde zich. De intensieve belangrijke Algerijnse markt op regelgeving op milieugebied een bijna landelijke dekking. Brazilië profiteert van kosten- in de pluimveesector. samenwerking tussen de voer- een andere manier kan worden die vanuit de Chinese overheid Bacutil richt zich vooral op besparingen in de operationele en specialiteiten specialisten beleverd dan via export vanuit worden opgelegd aan bedrijven in de pluimveesector, zowel sfeer en een verbeterde markt- Frankrijk: Uitbreiding Bonda levert kennis- en kostenvoordeel Europa. Dit Noord-Afrikaanse land het algemeen en in de veehouderij vleeskuikens als leghennen, met aanpak, na tegenvallende ont- Bonda wist in Frankrijk haar op. Vooral in de voeding van streeft een meer onafhankelijke in het bijzonder. Sluiting van een capaciteit van ton wikkelingen in 2016, die mede activiteiten uit te breiden, wat jonge dieren onderscheidt deze positie na ten aanzien van primaire productiebedrijven komt per jaar. Het is gevestigd in Bedlno het effect waren van de slechte leidde tot mooie resultaten. samenwerking zich. importen van speciaal producten. daarbij voor. Radzyńskie, Oost Polen. economische situatie in dat land. Agrifirm nam mengvoerbedrijf 13

8 Winstdoelstellingen gehaald in sterk veranderende markten CFO Jaap Vessies bespreekt belangrijkste ontwikkelingen Royal Agrifirm Group behaalde in 2017 een resultaat van 38,4 miljoen euro, een resultaat hoger dan in Een resultaat dat is gerealiseerd in sterk veranderende markten, waarin meer en meer economisch draagvlak ontstaat voor duurzaamheid, ten behoeve van de voedselketen van toekomstige generaties. De nieuwe strategie Better Together werpt de eerste vruchten af. Financieel goed jaar We zijn tevreden over de financiële prestaties in 2017, aldus Vessies. Het resultaat is wereldwijd verbeterd en daarmee is een eerste stap gezet naar de doelstellingen voor In Nederland is sprake van klantenwinst bij gewasbescherming in de plantaardige sector en in de diersector bij de varkens- en pluimveehouderij. Ook waren er sterke prestaties van Bonda, NutriControl en Retail. De prestaties internationaal waren wisselend. In Brazilië werd een belangrijke commerciële reorganisatie doorgevoerd, terwijl in België de resultaten tegenvielen door een importstop van specialiteiten in Algerije. Polen deed het uitstekend, China was in lijn met de verwachting. Agrifirm zet de lijn door dat zij streeft naar hogere winst, die het mogelijk maakt als sterk innoverend bedrijf in de markt te opereren en tegelijk hogere rendementen voor haar leden te halen. Winst die (voor een groot deel) middels ledenuitkeringen terugvloeit naar de leden, meldt Vessies. Voor die leden is eind 2017 de Loyaliteitsregeling geïntroduceerd. Een dergelijke regeling versterkt de band tussen het lid en de coöperatie. Poolproducten wisselend Hoewel het areaal granen met circa tien procent afnam, wist Agrifirm in 2017 twee procent meer graan te collecteren. De oogst verliep moeizaam, waardoor in 2017 sprake was van hogere droog- en schoonkosten. De prijzen van het graan lagen op een lager niveau dan de afgelopen jaren. Telers van peen kregen bijzonder lage prijzen voor hun producten of konden deze niet afzetten. De fruitteeltsector kende, hoewel het beeld wisselend was, een moeizaam jaar. Schade door vorst en hagel, gecombineerd met lage prijzen, zorgt voor weinig investeringsruimte. Topjaar in Polen In Polen verwierf Agrifirm het bedrijf Bacutil. Daarmee realiseert Agrifirm een nagenoeg landelijke dekking in de productie van mengvoer op de Poolse markt. Naast de acquisitie was sprake van een goede autonome groei in de afzet van pluimveevoer. Deze ontwikkeling is een stimulans voor de verdere inzet van de Agrifirm manier van werken. Het resultaat in Hongarije herstelde zich van het tegenvallende jaar Het meer toeleggen op financieel sterke veehouders levert rendement op. Tegelijkertijd leidt de intensieve samenwerking tussen de mengvoeder en specialiteiten deskundigen van Agrifirm veel kennis- en kostenvoordeel op. De productieactiviteiten in Duitsland zijn in 2017 volledig 14 15

9 geherstructureerd. Alle drie de Kerncijfers Dankzij betrokken medewer- wist Bonda in Frankrijk de acti- sterke kostenbesparingen en een productielocaties (Neuss, Dren- (alle bedragen zijn in miljoenen euro s tenzij anders vermeld) kers en extra inzet van allerlei viteiten uit te breiden, wat leidde verbeterde marktaanpak. Het twede en Losten) zijn verkocht Omzet en resultaat middelen werd vanaf het vierde tot mooie resultaten. resultaat ligt hoger dan in aan lokale partijen in de Duitse markt. Duitse veehouders in de grensstreek worden volledig vanuit Nederland bediend met kwaliteitsvoerders en concepten, weet Vessies. Netto-omzet Operationeel bedrijfsresultaat 56,4 31,7 Operationeel bedrijfsresultaat als % van de omzet 2,7% 1,5% Bedrijfsresultaat 56,4 31,7 Financiële baten en lasten -4,5-2,8 Resultaat voor belastingen 51,9 28,9 Resultaat deelnemingen 0,1 13,8 kwartaal weer geacteerd op goed niveau. Deze inzet leidde tot hogere kosten en de matige afleverperformance leidde ook tot klantverlies. Aan het eind van het jaar was sprake van BV Oldambt kreeg eind 2016 te maken met brand in een opslagloods, waardoor een deel van de gedroogde (luzerne)voorraad verloren ging. De groeizame nazomer in 2017 maakte dat de drogerij Een specialiteiten importstop door Algerije raakte de productielocatie in Drongen (België). De productie in deze nieuwe locatie blijft achter bij de verwachtingen. Agrifirm onderzoekt of de belang- Netto resultaat 38,4 30,6 een goede klantenbalans in de veel gras kon verwerken. Door het rijke Algerijnse markt op een an- In de Nederlandse veehouderij kende Agrifirm een prima eerste Netto activa Vaste activa 298,3 335,5 meeste diersectoren, dat had een uitstekende klantenbalans natte weer later in het seizoen, kon niet alle luzerne worden geoogst dere manier kan worden beleverd In andere markten, zoals Spanje, halfjaar van Groei in alle sectoren dankzij uitstekende Netto werkkapitaal 89,3 85,2 Totaal netto activa 387,6 420,7 kunnen zijn, aldus Vessies. en namen de droogkosten toe. Italië en Oost-Europa, loopt de afzet boven of op begroting en producten en concepten. Ook Financiering Goede resultaten overige België dus boven Ook de activi- financieel werden de doelen bereikt dankzij een goede inkoopstrategie en efficiëntievoordelen. Het kosten- en margebeheer maakte dat Agrifirm sterk in de markt acteerde. Door een samenloop van omstandigheden stokte deze ontwikkeling tijdens het derde kwartaal. Gebrek aan transportcapaciteit, introductie van een nieuw planningsprogramma en toename van klant Groepsvermogen 464,4 452,8 Voorzieningen 8,6 15,0 Netto schuld -85,4-47,1 Totaal financiering 387,6 420,7 Groepsvermogen in % van totaal vermogen 57,6% 53,2% Investeringen Investeringen vaste activa 26,8 36,1 Afschrijvingen vaste activa 33,5 32,0 Kasstroom Kasstroom uit operationele activiteiten 82,6 93,8 Ledenuitkeringen Ledenvoordeel / Ledenkorting 25,0 22,5 bedrijven Bonda, BV Oldambt en de afzet van veevoeders in België kenden goede resultaten. De afzet van gemengde vochtige voeders vanuit de Bonda-locatie in Den Bosch krijgt steeds meer waardering van veehouders, als die zich oriënteren op een goedkoper totaal rantsoen en/of zoeken naar mogelijkheden om de fosfaatproductie te reduceren. Daarnaast De voerproductie in België groeide ten opzichte van 2016 gestaag door. Een groei die vooral wordt gerealiseerd in de legpluimveehouderij. Specialiteiten kent lastig jaar De specialiteiten-activiteit van Agrifirm kent een bewogen jaar. De matige ontwikkelingen in Brazilië, door de slechte economische situatie, zijn gekeerd dankzij teiten in China renderen prima. Aandachtspunt is de toenemende regelgeving op milieugebied die vanuit de Chinese overheid wordt opgelegd aan bedrijven in het algemeen en aan de veehouderij in het bijzonder. Belangrijke investeringen In 2017 zijn een aantal belangrijke investeringen gedaan in onder andere de herbouw van de specifieke voeders, VLOG-voeders Personeel varkensvoerfabriek in Veghel en en maatmelen maakten dat productie en logistiek niet met elkaar in de pas liepen. Ook het Aantal medewerkers ultimo jaar (in FTE) Afzet (x ton) Mengvoeders Welkoop prima uitbreiding van de in 2016 overgenomen fabriek in Płośnica (Polen), deze investeringen helpen van melkveehouders om binnen de fosfaatwetgeving een goede melkproductie te realiseren, leidde tot extra uitdagingen in het (meng)voerproductieproces. De Co-producten Premixen & concentraten Totaal diervoeding Granen, aardappelen, uien en peen Kunstmeststoffen Totaal plantaardig Welkoop hield de in 2016 ingezette positieve ontwikkeling vol in Ook de financiële prestaties waren prima. Trots kon Welkoop melden dat haar organisatie opnieuw, net als in 2016, was verkozen tot de Beste Winkelketen in de categorie Dierenspeciaalzaken & Tuin bij de verkiezing van de ABN AMRO Beste Winkelketen. Een felicitatie dragen bij aan een verdere verbetering van kwaliteit en een efficiëntere productie. Door deze investeringen worden verdere groeiambities mogelijk. afleverperformance was daarmee Totaal afzetvolume waard, glundert Vessies. De financiële slagkracht van een tijd lang niet op orde. Gewasbeschermingsmiddelen (in miljoen) 118,2 141,9 Agrifirm is sterk

10 Leiderschap centraal op Jongerendag Werk je thuis mee op het bedrijf zij willen spelen en om dit uit te gers vond dat boeren en tuinders of ben jij de eigenaar en neem jij spreken. Om als jonge agrarische meer over de heg moeten durven de beslissingen? Wie zie je als ondernemer succesvol een bedrijf kijken. Als je wilt werken aan je voor de spiegel staat? Is dat te ontwikkelen is leiderschap een goede toekomst van je be- degene die de lijnen uitzet; hij of onontbeerlijk. drijf, is het zinvol om jezelf op te Ledenuitkering: meer dan 100 miljoen sinds 2012! zij die de leider is? En zo ja, ben je dan scherp in beeld? Of zie jij iemand anders of zelfs helemaal niemand? De vraag is dan, wat kun je doen om het beeld scherper te krijgen en hoe toon Hij kreeg bijval van arbeids- en organisatiepsycholoog Joke Land. Niet kiezen, betekent vaak verliezen. Land spoorde jonge agrarische ondernemers aan om zadelen met een probleem, stelt Burgers. Ruim 700 agrarische jongeren uit heel Nederland kwamen naar Apeldoorn om mee te doen aan de Over 2017 keert Agrifirm 25 miljoen euro uit aan de euro, kan worden bijgeschreven op de Agrifirm je leiderschap? uit hun comfortzone te stappen. Agrifirm Jongerendag. Dit waren leden. Het hoogste bedrag ooit. Vanaf 2012 keerde Loyaliteitsregeling. Leden die niet willen of kunnen Marketeer en schrijver Jos Bur- er meer als ooit tevoren. de Coöperatie al meer dan 100 miljoen euro aan haar meedoen aan de Agrifirm Loyaliteitsregeling krijgen Tijdens de Jongerendag 2017 leden. Vanaf 2018 kunnen leden kiezen hun geld op hun Ledenuitkering in mei bijgeschreven. Met deze reikte de Jongerenraad van Agri- de Agrifirm Loyaliteitsregeling bij te laten schrijven. coöperatieve aanpak onderscheidt Agrifirm zich van firm de jonge ondernemer in de andere grote spelers in de markt. zaal daarvoor de handvatten aan. Agrifirm beloont met deze regeling trouwe klanten. En tegelijk werd de verschillende Daarvoor kunnen ze hun ledenuitkering 2017 in Vanaf 2012 keerde Agrifirm ruim 100 miljoen euro sectoren een spiegel voorge- plaats van uit te laten keren, bij laten schrijven op uit aan haar leden. Toch is de financiële positie van houden. Aan wie spiegelen jonge de nieuwe Agrifirm Loyaliteitsregeling. De regeling Agrifirm ijzersterk met 57,6 procent Eigen Vermogen ondernemers zich als agrarische beloont de leden met een hoge opslag van 6 procent en een beperkte schuldenlast. Ook de investeringen ondernemer als het gaat om hoe boven de Euribor-rente (3 maand). Ondernemers die en afschrijvingen liggen keurig in verhouding. de sector in beeld moet komen? veel zaken doen, profiteren het meest. Op de langere termijn geeft deze binding voordeel voor beide partijen. De Ledenraad stemde in met het voorstel om 1,6 procent Ledenvoordeel over de omzet in 2017 uit te keren. Aan Ledenkorting komt daar 35 eurocent per 100 kilo mengvoer en 2,7 procent Meer dan 100 miljoen ledenuitkering Leiderschap toon ik door vandaag keuzes te maken en niet morgen, stelde Joost van de Pas, voorzitter van de Agrifirm Jongerenraad en varkenshouder in het Brabantse Heeswijk-Dinther. Hij nodigde alle jonge (toekom- over de omzet gewasbescherming bij. Deze totale stige) ondernemers uit om voor Ledenuitkering, dit jaar totaal circa 25 miljoen Ledenvoordeel Ledenkorting zichzelf te bedenken welke rol 18 19

11 Agrifirm kiest bredere invulling van coöperatie Ruud Tijssens, director Public & Cooperative Affairs Nu boeren en telers steeds nadrukkelijker te maken krijgen met maatschappelijke druk en technologische vernieuwingen, neemt de roep om praktische innovaties toe. Hoe zorgen we er voor dat we als agrarische sector draagvlak behouden? En hoe kan de coöperatie bijdragen aan de oplossing? In reactie op deze vragen kiest Agrifirm een bredere aanpak. We willen onderdeel zijn van de oplossing, vat Ruud Tijssens de kern van de verbreding samen. Hij is bij Agrifirm verantwoordelijk voor onder andere coöperatieve zaken. Tijssens is enthousiast over de bredere benadering. Meer dan aandeelhouder Van oudsher is de coöperatie de aandeelhouder van de onderneming; een aandeelhouder die een goed rendement op kapitaal nastreeft, maar wel vanuit een lange termijn visie. De relatie met de leden beperkt zich tot het leveren van producten en diensten, zo legt Tijssens uit. Meer en meer vragen leden aan Agrifirm om hen ook te helpen om hun positie in de maatschappij te versterken. Het draagvlak voor agrarisch ondernemers staat onder druk en de eisen die worden gesteld aan boeren en telers worden steeds specifieker en dwingender. De tijd van louter verzet tegen deze maatschappelijke tendens lijkt op zijn eind te lopen. Boeren zien heel goed dat je meer bereikt door begrip te tonen voor de wensen van burgers. Dan kun je op basis van wederzijds vertrouwen afspraken maken die voor ondernemers haalbaar zijn, illustreert Tijssens. Ledenraad De geschetste problematiek is in 2017 met de voltallige Ledenraad van de coöperatie besproken. Uit die discussie kwamen vier kernbegrippen naar voren: rentmeesterschap, toekomstbestendigheid, toekomstige generaties en lokale betrokkenheid. Onze leden willen dat Agrifirm hen ondersteunt bij het ontwikkelen van een manier van boeren die ze kunnen doorgeven aan de volgende generatie. Daarmee kunnen we ook het maatschappelijk klimaat over onze sector minder grimmig maken en meer potentiële opvolgers mobiliseren. Door het lokaal en praktisch aan te pakken, helpen we om concrete kansen te scheppen voor boeren, in plaats van te praten over mondiale vraagstukken. Dus liever een bijdrage aan de grondwaterproblematiek in veenweidegebieden dan eindeloos discussiëren over het klimaatprobleem. Geen belangenbehartiger Om misverstanden te voorkomen: Agrifirm wordt niet de belangenbehartiger van boeren en telers. Die rol vervullen organisaties zoals LTO en daarmee werken we nauw samen. Wij richten ons op zakelijke initiatieven, dus het ontwikkelen van een business model voor vernieuwingen die de positie van ondernemers in onze sector versterkt. Nog een belangrijke randvoorwaarde: het zal niet gaan om voorschrijven, dus boeren verplichten tot bepaalde maatregelen 20 21

12 door Agrifirm. We hebben dit zeer nadrukkelijk met de Ledenraad besproken en we hebben heel duidelijk gekozen voor helpen en stimuleren, niet voor dwingen, vat Tijssens samen. Initiatieven En wat is het dan concreet? Tijssens noemt zes initiatieven die passen in de nieuwe aanpak. Hij voegt toe dat in 2018 met boeren en telers in de regio wordt gesproken over andere initiatieven. Het is niet in beton gegoten en deels ook voor ons een zoektocht, die we samen met onze leden ondernemen. De zes initiatieven die nu al onder de brede coöperatieve benadering vallen, zijn: > JoinData, het initiatief voor zeggenschap over en delen van boerendata, waarin Agrifirm deelneemt; > Akkerweb, de samenwerking van Agrifirm en WUR die akkerbouwers een open platform biedt voor dataverzameling; > De ontwikkeling van een nieuwe rundveestal met extra lage ammoniakemissie; > De zero-emissie varkensstal waar Agrifirm-dochter Exlan het initiatief voor neemt; > Het Jonge Ondernemers Ontwikkel Programma (JOOP) om bedrijfsopvolgers te coachen; > De mest en mineralen aanpak, waartoe onder andere het Mestinvesteringsfonds behoort. Kosten Een voor de hand liggende vraag: wat gaat dit allemaal kosten? Tijssens: De Ledenraad beslist hierover. Er is geen vast budget, het gaat om de kwaliteit en haalbaarheid van de initiatieven. En wanneer is het geslaagd? Als onze leden ervaren dat Agrifirm voor hun belangen opkomt en bijdraagt aan hun toekomst. Hoe we dat gaan meten? Daarover hebben we nog geen hard criterium. Natuurlijk moet er bij ieder project zicht zijn op een lonende exploitatie. En we gaan de initiatieven regelmatig voorleggen in onze Ledenmonitor, zodat we weten hoe onze leden er over denken. Eurocommissaris Andriukaitis bezoekt fabriek Veghel Op 28 november bezocht eurocommissaris voor gezondheid en voedselveiligheid Vytenis Andriukaitis de productielocatie in Veghel. De eurocommissaris zag hoe voedingsmiddelen die niet langer gebruikt worden voor menselijke consumptie, omgezet worden in ingrediënten van hoge kwaliteit voor diervoeders. Discussieonderwerp was het belang van dit onderdeel van de circulaire economie en de barrières voor innovatie hierin. In Europa wordt jaarlijks 3,5 miljoen ton aan voedingsmiddelen anders gebruikt dan naar vergister of vuilnisbelt. De ambitie is om dit volume te verdubbelen. In de EU wordt jaarlijks ongeveer 88 miljoen ton voedsel verspild. Gezonde planten en gezonde bodem Een gezonde bodem en weerbare gewassen > Natuurlijke vijanden: bevorderen van natuurlijke vormen de basis voor een duurzame voedselketen. bestrijders. Verantwoorde gewasbescherming is hierbij van > Precisielandbouw: moderne apparatuur, zoals groot belang. In november 2017 lanceerde Agrifirm gps- en internettechnologie maakt minimalisering haar nieuwe strategie voor gewasbescherming, die van middelgebruik mogelijk. Digitale informatie gericht is om in samenwerking met alle schakels beperkt ook erfemissie. in de keten de invloed van gewasbeschermingsmiddelen op het milieu en de leefomgeving te voortdurend veranderende wetgeving en > Kennis & advies: telers helpen met bijbenen minimaliseren. technologische ontwikkelingen. De gewasbeschermingsstrategie is erop gericht om Agrifirm stimuleert de de ontwikkeling van minder middelen te gebruiken, en de milieu-impact gewasbeschermingsmiddelen met een steeds lagere van middelen die gebruikt kunnen worden, zoveel milieu-voetafdruk. Dit is een belangrijk deel van de mogelijk te verlagen. Deze aanpak kent de volgende geïntegreerde gewasbeschermingsstrategie, dat bouwstenen: preventie van het gebruik combineert met verdere > Weerbare planten en bodems: sterke gewassen die verduurzaming van gewasbeschermingsmiddelen. Een groeien op een gezonde bodem ander voorbeeld van toepassing van de geïntegreerde > Low-impact middelen: de milieu-impact van gewasbeschermingsstrategie, is TopCrop. Dit is een chemische en natuurlijke gewasbeschermings- driejarig project van Stichting Natuur & Milieu, Albert middelen voortdurend verlagen. Heijn en Agrifirm, dat najaar 2017 van start ging

13 Innovaties en ontwikkelingen stikstofefficiëntie in het gewas te halen. Stikstofruimte is de voerspoor. De unieke combinatie van kennis over akkerbouw, produceren van melk geproduceerd door koeien die gevoerd zijn met beperkende factor voor de grasland en veeteelt leidt tot gecertificeerd gentechvrij veevoer. Agrifirm is actief en voorloper in ontwikkelingen. Veelal gericht op het Tevens steeg het eiwitgehalte in de aardappelteelt in Zuid en Oost extra reductie. Akkerbouwmatig Agrifirm is partner in dit traject voordeel halen op het boerenerf. Soms ook iets verder voor de muziek bonen tot boven de 40 procent. Nederland. Een hogere benutting telen van gras, gerichte inzet van om het mengvoer voor deze uitlopend. Een compilatie. zorgt voor minder denitrificatie voedergewassen en een betere bedrijven te produceren. Praktijktest gecoate meststoffen en/of uitspoeling. Eerdere jongvee-opfok en leeftijdsopbouw Circa 200 melkveehouders Cichorei plek in Nederland. Circa 400 Agrifirm introduceert voor proeven op onderzoeklocatie van de melkveestapel zijn toepas- produceren voor deze aparte Agrifirm werd in 2017 de hectare werd in 2017 ingezaaid. seizoen 2018 een nieuwe Vredepeel toonden ook positieve bare maatregelen. Uiteindelijk is melkstroom. Zij ontvangen belangrijkste dienstverlener Mede dankzij de professionele kunstmestsoort (TopCote effecten van het coaten. het streven om 1,1 miljoen kilo een hogere melkprijs die de iets in de cichorei ten behoeve teeltbegeleiding vanuit Agrifirm Aardappel) met gecoate en fosfaat minder te produceren hogere mengvoerprijs ruim van verwerker Sensus. steeg de opbrengst dit jaar naar ongecoate korrels. Samen met 1,1 miljoen kilo fosfaatreductie bij de Agrifirm-klanten. Eind compenseert. Het agentschap in Zuid- en circa kilo per hectare, 12 akkerbouwers startte Een pakket aan maatregelen 2017 bleek dat de Nederlandse Oost-Nederland betreft circa waarbij de topopbrengsten rond Agrifirm in voorjaar 2017 een zorgt voor een forse rundveehouderij onder het UV-licht tegen fungiciden 80 procent van de markt. de kilo lagen. Een niveau praktijkproef naar het effect, fosfaatreductie. Agrifirm gaat fosfaatplafond was gebleven. Diverse middelen tegen bewaar- waarbij de, voor humane doelen de voordelen van gecoate daarmee verder dan het alleen fungiciden zijn of worden Soja geteelde, soja financieel kan meststoffen. Daaruit bleek dat verlagen van de gehalten in VLOG-voeders succesvol verboden in de pootaardappel- De sojateelt verovert een concurreren met zomergranen. coaten helpt om een hogere het voer, het zogenaamde FrieslandCampina wil kaas teelt. De sector zoekt daarom al 24 25

14 langere tijd naar alternatieven. bijsturen wanneer dat nodig we waar mogelijk en nodig aan helpt zeugenhouders om biggen Explosieve vraag naar in een groeiende sector. Steeds Het behandelen van pootgoed blijkt. Ook kan hij de gegevens de verbetering daarvan. Agrifirm van de hoogste kwaliteit te biologisch voedsel meer boeren gaan de uitdaging met UV-licht (Cleanlight) is zo n vergelijken met andere ziet daarnaast een interesse produceren. In de totaalaanpak De consumptie van biologische aan. Agrifirm helpt hen met mogelijkheid. Ook in bloembollen bedrijven of met voorgaande ontstaan naar meer regionale zijn groei, vitaliteit, gaafheid van producten is in Europa de deze omschakeling. Bij de wordt deze techniek nu getoetst slachtrondes. Het op deze grondstoffen en ontwikkelde een de big, uniforme tomen, geen afgelopen 5 jaar met gemiddeld omschakeling gaat het om drie op voldoende werking. manier beheren en bewaken Code Grondstoffen van Europese diarree, rust in de toom en een 7 procent per jaar gegroeid. In aparte onderdelen. Daarbij wordt van resultaten was nog niet herkomst, om daarmee de goede conditie bepalend voor het 2015 is de grens van 1 miljard de invloed en persoonlijkheid van PoultryNext in vleespluimvee mogelijk. discussie over de herkomst maximale rendement. De nieuw euro aan consumentenuitgaven de ondernemer geplaatst naast Agrifirm ontwikkelde van de producten te kunnen ontwikkelde biggenscan brengt voor biologische producten in de opzet en de eigenschappen PoultryNext. Deze applicatie Aangescherpt inkoopbeleid en beantwoorden. Voor Agrifirm op basis van deze factoren de Nederland doorbroken. Vanuit van de onderneming en worden bundelt alle technische Europese grondstoffen staat voorop dat grondstoffen bij situatie in beeld. Samen met Nederland gaat 928 miljoen de invloeden vanuit en naar de en financiële gegevens op Agrifirm kijkt bij haar inkoop voorkeur komen uit die gebieden de adviseur wordt vervolgens euro aan biologische producten omgeving beoordeeld. een vleespluimveehouderij. goed naar de regio s waar die in alle opzichten de beste gekeken waar verbeteringen de grens over. Kortom: de vraag Het geeft daarmee de grondstoffen voor mengvoer omstandigheden bieden. kunnen worden gerealiseerd. naar biologische producten pluimveehouder inzicht in de vandaan komen. Voor de grote Daarvoor zijn bijvoorbeeld groeit sterk. Werken in de lopende of juist afgesloten productstromen kijkt Agrifirm Nieuwe totaal aanpak vijf voerlijnen beschikbaar, biologische sector betekent mestronde. Daarmee kan de naar de sociale- en milieurisico s voor biggen ontwikkelt door de voer- en onderzoeken, uitproberen en ondernemer snel en accuraat in teeltlanden en waar werken De ontwikkelde totaalaanpak specialiteitenexperts. werken, kortom ondernemen 26 27

15 Meer deelnemers We hebben in 2017 het 3 miljoen kilo fosfaat fundament gelegd. Inmiddels Het mestinvesteringsfonds (MIF) hebben ook de akkerbouw- ondersteunt mestverwerkings- coöperaties Cosun en Avebe de projecten door het beschikbaar intentie uitgesproken om toe te stellen van achtergestelde lenin- treden; ik verwacht dat in de loop van wie de slimste toepassingen gen. Er zijn 10 projecten gefinan- van dit jaar nog meer partijen ontwikkelt. cierd, waardoor bijna 3 miljoen zich aansluiten, aldus een kilo fosfaat verwerkingscapaci- optimistische Loman. Hij wijst er Loman verwacht dat JoinData teit is gerealiseerd. op dat de trend naar het delen ontwikkelaars van slimme van data actueel is, bijvoorbeeld toepassingen uitdaagt, zodat De ondersteuning gebeurt door ook in de Amerikaanse landbouw. boeren en tuinders betere tools verstrekken van achtergestelde JoinData gaat innovatie op de boerderij versnellen, voorzitter Ton Loman Grote partijen die in eerste instantie probeerden data en applicaties af te schermen, komen terug van die filosofie. Uiteindelijk werkt het beter om niet te concurreren om de data, in handen krijgen om duurzamer en efficiënter te werken. Om dit soort oplossingen mogelijk te maken, hebben we ooit de coöperatie uitgevonden; geen wonder dat deze structuur ook geldleningen. Daarmee kunnen investeerders eenvoudiger vreemd vermogen aantrekken. Het fonds stelt eisen aan o.a. het percentage te exporteren fosfaat, de kwaliteit van het businessplan en de effec- maar om te concurreren op basis goed werkt voor JoinData. tiviteit van de investering. In 2017 Steeds meer boeren en tuinders produceren steeds meer data. Hiermee realiseren we drie scherpte het fonds haar eisen, voor De brede toepassing van sensoren en robots in de land- en tuinbouw doelen, legt Ton Loman uit. nieuwe aanvragen, aan. Dit betreft zorgt voor een wassende stroom gegevens. Tijd om die stroom te De oud-ceo van Agrifirm is de kwaliteit van het eindproduct en kanaliseren, zodat de data nog beter tot waarde kunnen worden onafhankelijk voorzitter van de wijze waarop het eindproduct in gebracht met praktijkgerichte applicaties. het bestuur van coöperatie de markt wordt gezet. Het droge- JoinData. Het centraliseren stofgehalte van het eindproduct Dat is, in het kort, de reden Boer beslist van de toegang tot data kan moet nu minimaal 55% zijn. En voor het oprichten van JoinData vervangt de situatie waarbij allereerst de kosten voor boeren moet vooraf duidelijk zijn hoe de JoinData. Halverwege 2017 er diverse dataverzamelingen en tuinders verlagen. Een tweede verkoop wordt aangepakt. De extra besloten de oorspronkelijke zijn bij verschillende bedrijven doel is het efficiënter maken van eisen zijn van belang voor aantrek- initiatiefnemers van Smart en organisaties. Met JoinData agrarische productieketens, door kelijke mestexportmarkten, zoals Dairy Farming - Agrifirm, beslissen boeren en tuinders zelf gemakkelijke uitwisseling van Polen, Hongarije, Noord-Spanje. FrieslandCampina en CRV - om wie toegang tot hun data heeft. data. En de derde doelstelling Het mestinvesteringsfonds is een samen met LTO Nederland Door op basis daarvan de toegang is het verder verduurzamen initiatief van 25 mengvoerbedrij- en EDI Circle (agrarische tot data te faciliteren, kunnen van de ketens, bijvoorbeeld ven. Het ondersteunt onderne- accountantskantoren) tot gespecialiseerde bedrijven met door slimme toepassingen op mers om de mestverwerking op te de verdere uitbouw van deze big data nieuwe toepassingen het terrein van bemesting of pakken en de capaciteit daarin te datahub. ontwikkelen. gewasbescherming. De melkrobot is een bron van data. versnellen

16 CSR Symposium gaan we de grens over? Verantwoorde gewasbescherming, feiten en/of gevoel? De discussie over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is volop in het nieuws de laatste tijd, wat dit onderwerp actueel gezien wel het meest beladen maakt. Rik Grashoff - Tweede Kamerlid GroenLinks, en Guido Sterk - specialist geïntegreerde gewasbescherming, gaan in debat. Op vrijdag 10 november vond het CSR-symposium Gaan we de grens over? plaats. Dagvoorzitter Felix Rottenberg opende het symposium op het hoofdkantoor van Royal Agrifirm Group en heette alle genodigden welkom. Tijdens het symposium werden drie thema s uit de agrarische sector besproken, gerelateerd aan duurzame landbouw in Nederland en de wereldmarktpositie. Information Based Solutions De landbouw digitaliseert snel. De boer wordt meer en meer ondersteund door data. Information based solutions wordt gezien als één van de oplossingen om de wereld te voeden. Anne Bruinsma, mede-oprichter van FarmHack, gaat met het publiek in gesprek. Rik Grashoff: Als agrarische sector kan je lobbyen en inzetten op het tegenhouden van verandering, of je kunt als sector de omslag inzetten. Stel samen doelen voor vermindering van gebruik hoge risicomiddelen. Guido Sterk: Chemische gewasbescherming zal altijd belangrijk blijven om parasieten te bestrijden. Als er geen biologische antagonisten zijn, zullen we het scheikundig moeten oplossen. Natuurinclusieve veehouderij: JA of NEE? Hoe natuurvriendelijk moet onze landbouw zijn? Moeten alle boeren biologisch en natuurinclusief gaan werken? Of moet je juist zo efficiënt mogelijk werken? Hidde Boersma, wetenschapsjournalist en auteur, en Joris Lohman, oprichter en eigenaar Food Hub, gingen met elkaar in debat. Hidde Boersma: Joris Lohman: Als we landbouw zo Vertical farming is in opkomt. intensief mogelijk inzetten, De diversiteit neemt toe. Ik een zo hoog mogelijke geloof in grondgebonden opbrengst realiseren op oplossingen: boeren die de een klein oppervlak, dan regio bedienen. kan de rest allemaal natuur worden. Anne Bruinsma: Innovatie moet je niet op een gesloten manier uitvoeren, maar op een open manier. Data delen staat centraal. Reactie vanuit Agrifirm - Albert van den Belt: Het is belangrijk dat de boer zelf kan bepalen met wie hij zijn data wil delen, al staat vast dat verdere professionalisering van de internationale landbouw vraagt om goede benutting en data in de keten. Agrifirm vindt het belangrijk om hierbij te blijven faciliteren. Reactie vanuit Agrifirm - Rob van de Lindeloof: Gewasbescherming moet je alleen inzetten wanneer en waar die nodig is en er moet altijd gestreefd worden naar middelen die zo weinig mogelijk impact op de omgeving hebben

17 Colofon Dit is een uitgave van Agrifirm Redactie Communicatie Agrifirm Fotografie Marnix Klooster, Daniel Wenzel, Arek Kulasik, Agrifirm Ontwerp DTP & Vormgeving Agrifirm Drukwerk Bek Uitgave maart 2018 MS-N NL Royal Agrifirm Group T info@agrifirm.com Postbus HA Apeldoorn