Coördinator beveiliging. Veilig werken en dienstplanning

Transcriptie

1 Coördinator beveiliging Veilig werken en dienstplanning 2018/2019

2

3 Coördinator beveiliging Veilig werken en dienstplanning Geschreven door: Rob van der Lans 3

4 Inhoud Colofon Copyright Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden op onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. De uitgever meent alle rechten van afbeeldingen te bezitten of daar afspraken over te hebben gemaakt. Indien rechthebbenden toch een opmerking hebben, kunnen zij zich tot de uitgever wenden. crebo ISBN Adresgegevens ex:plain Disketteweg 6 Postbus BE Amersfoort Inhoud Mei

5 Inhoud 1. Arbowetgeving Inleiding Arbeidsomstandighedenwet (Arbo) 11 Arbowet 12 Arbobesluit 13 Arbeidstijdenwet 14 Arbozorg 14 Arbodienst 14 Vertrouwenspersoon 15 Huisarts 15 Traumateam 17 Personeelszaken 17 Psychische problemen op de werkvloer 17 Sociale en culturele achtergronden Onveilige en ongezonde situaties Inleiding 20 Onveilige en ongezonde situaties 23 Voorlichting en onderricht bij werken met gevaarlijke stoffen 27 Organisatie van het werk 29 Arbo-eisen m.b.t. de inrichting van de werkplek Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid Agressie Inleiding 50 Uitingsvormen 51 Beheersbaarheid 52 Agressie door externen 52 Agressie door collega s Effecten agressie en geweld 52 Primaire traumatisering 53 Secundaire traumatisering 53 Gezondheidseffecten 53 Emotionele effecten 53 Effecten op functioneren 53 Arbeidsverzuim 53 Personeelsverloop 54 Ongelukken 54 Omvang problematiek 54 Relevante werksituaties 54 Relevante beroepen Agressieprotocol 56 Rol coördinator 57 5

6 Inhoud 3.4 Discriminatie 57 Grondwet (GW) 58 Wetboek van Strafrecht (WvSr) 59 Arbowet Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E) Inleiding Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) 62 Rol van de coördinator bij het opstellen van een RI&E 66 Voorbeeld RI&E met Plan van Aanpak collectieve arbeidsovereenkomst (cao) Inleiding Arbeidsovereenkomst 76 Communicatiemiddelen 79 Persoonlijke beschermingsmiddelen 82 Veiligheidsmanagement bij verhoogd risico 82 Verbijzondering regeling arbeidsvoorwaarden Aviation Persoonlijke beschermings-middelen (PBM s) Inleiding Persoonlijke beschermingsmiddelen Arbobesluit PBM s 88 Beschermende kleding 91 Ademhalingsbescherming 92 Gebruik ademhalingsbeschermingsmiddelen 93 Dodemansknop 93 Omvalbeveiliging 93 Gebruik ademhalingsbeschermingsmiddelen 93 Gehoorbescherming 93 Gelaatsbescherming 95 Oogbescherming 95 Handbescherming 96 Hoofdbescherming 97 Voetbescherming 98 Valbeveiliging Inspectie Aansprakelijkheid 101 Wettelijke aansprakelijkheid 101 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad 102 Aansprakelijkheid uit rechtmatige daad 103 Risicoaansprakelijkheid 104 Contractuele aansprakelijkheid 104 Wettelijke aansprakelijkheid 104 Schuldaansprakelijkheid 104 Aansprakelijkheid beperken 105 Inhoud 6

7 7. BHV-organisatie Inleiding Taken BHV ers Opleiding Maatscenario s 109 Maatgevend brandscenario 109 Maatgevend ongeval scenario 110 Maatgevend ontruimingsscenario 110 Opleiding en oefenen Gebruiksvergunning Heetwerkvergunning Zorgplicht en brandveiligheid Vluchtwegen en nooduitgangen 115 Noodverlichting Optreden bij onregelmatigheden Inleiding 118 Kleine overtredingen 118 Ernstige overtreding 119 Calamiteit Scenariodenken Instructieplan 120 Manier van optreden bij een onregelmatigheid Bedrijfsongevallen/arbeidsongevallen 121 Ongevallen met persoonlijk letsel 121 Ongevallen met eenvoudig letsel 121 Inspectie SZW (voorheen arbeidsinspectie) Optreden bij een brand Optreden bij milieu-incidenten 124 Milieu incident 124 Milieu ramp 124 Alarmering bij milieu-incidenten 125 Bestrijding van milieu-incidenten 125 Optreden als beveiliger bij een milieu-incident Etikettering gevaarlijke stoffen (oud en nieuw) Arbeidsconflict 126 Staking 127 Stiptheidsactie 127 Besmet werk 128 Taak van beveiliging Alcohol op het werk 128 Toezicht op alcoholovertredingen 129 Gevolgen van alcoholgebruik op de werkvloer 129 Verbieden van alcohol op de werkvloer 129 7

8 Inhoud 9. Dienstplanning Inleiding 132 Competenties coördinator 134 Instructies 134 Span of control 135 Vast of tijdelijk 135 Fulltime of parttime Personeelsplanning 136 Kwalitatieve en kwantitatieve personeelsplanning 136 Strategische personeelsplanning 136 Tactische personeelsplanning 137 Operationele personeelsplanning 137 Werkplanning 138 Roosterprogramma 138 Coördinatie 138 Rol coördinator 139 (Buitengewoon)verlof en kort verzuim Soorten verzuim 141 Wit verzuim 141 Grijs verzuim 141 Zwart verzuim 141 Blijf in gesprek 141 Mag een werkgever een wachtdag inhouden? 142 Wet Verbetering Poortwachter 142 Zorgverlof 144 Werkregistratie Collectieve arbeidsovereenkomst (cao) 146 Cao Particuliere Beveiliging 146 Nederlandse Veiligheidsbranche 146 Ondernemingsraad (OR) 147 Vakbonden 147 Keurmerk 148 Stichting Opleidingsfonds Beveiligingsbranche (SOBB) 148 Onderdelen uit de cao Particuliere Beveiliging 148 Inhoud 10. Inwerken nieuwe medewerker Inleiding Ongediplomeerd leren in de praktijk 169 Aspirantendossier 169 Legitimatiebewijs 171 Praktijkwerkboek 171 Welke eisen worden er gesteld aan aspirant-beveiligers? Bronvermelding 172 8

9 ArbowetgevingH1

10 H1 Arbowetgeving Leerdoelen De bedoeling van Arbowetgeving kunnen beschrijven De begrippen Arbo-besluit, Arbo-catalogus, Arbeidstijdenwet, Arbowet, Arbozorg kunnen toelichten De functie en taken van huisarts, Arbodienst, traumateam, afdeling Personeelszaken en vertrouwenspersoon kunnen beschrijven m.b.t. de Arbowet In grote lijnen de inhoud van de cao particuliere beveiliging kunnen beschrijven incl. de verschillende functies die hierin worden beschreven De rol van de coördinator t.a.v de Arbowet kunnen beschrijven De rol van de coördinator m.b.t. psychische problemen op de werkvloer kunnen beschrijven De consequenties van interculturele personeelssamenstelling kunnen beschrijven 1.1 Inleiding Iedere onderneming heeft te maken met risico s. Deze risico s kunnen voortkomen uit het ondernemerschap, zoals commerciële risico s (verkeerde producten) en financiële risico s (betalingsachterstanden), maar deze risico s kunnen ook ontstaan tijdens het verrichten van werkzaamheden. Deze veiligheidsrisico s dienen zoveel mogelijk te worden beperkt. Een werkgever dient op het gebied van deze veiligheidsrisico s een (pro)actief beleid te voeren en kan een coördinator beveiliging daarbij een bepaalde rol toedienen. Zo kan een coördinator beveiliging worden belast met een groot aantal taken en verantwoordelijkheden op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn, waarbij zowel de belangen van de klant als van de medewerker in het oog gehouden moeten worden. De rol van de coördinator zal dan voornamelijk preventief, signalerend en wanneer nodig repressief zijn. Daarnaast rapporteert de coördinator zijn bevindingen aan zijn leidinggevende. Wanneer een coördinator verantwoordelijk is voor één of meerdere medewerkers, heeft hij niet alleen te maken met een groep medewerkers, maar ook met de afzonderlijke leden van die groep. Ook heeft hij te maken met andere personen, zoals bezoekers, leveranciers en werknemers van derden. Om zijn taken op het gebied van veiligheid en gezondheid goed te kunnen uitvoeren moet een coördinator weten welke eisen er vanuit de Arbowet zijn gesteld en wat de cao Particuliere Beveiliging inhoudt. 10

11 Arbowetgeving 1.2 Arbeidsomstandighedenwet (Arbo) De Arbowet heeft onder andere als doel werknemers op het gebied van veiligheid en gezondheid zo goed mogelijk te beschermen. Dit wil men bereiken door de kwaliteit van het beleid over arbeidsomstandigheden te verbeteren. De Arbowet geeft daartoe hoofdregels met betrekking tot arbeidsomstandigheden in het algemeen en regels betreffende de veiligheid en gezondheid in het bijzonder. Coördinatoren hebben te maken met deze regels èn met de regels van het bedrijf. Het is van belang dat een coördinator voldoende kennis heeft van veilig en gezond werken binnen de onderneming. De Arbowet is een Nederlandse wet, die regels bevat voor werkgevers en werknemers om de gezondheid en de veiligheid van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen. Een tweede doel van de wet is om ongevallen en ziekten, veroorzaakt door het werk, te voorkomen. De Arbowet is een kaderwet. Dat betekent dat er geen concrete regels in staan, maar algemene bepalingen en richtlijnen over het arbeidsomstandighedenbeleid (arbobeleid) binnen bedrijven. De Arbowetgeving valt uiteen in 4 delen: 1. de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet); 2. het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit); 3. de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling); 4. de beleidsregels (Arbobeleidsregels). Sinds 1 juli 2005 is de Arbowet aangepast om beter te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn veiligheid en gezondheid van werknemers op het werk. Deze richtlijn stamt uit 1989 en regelt de arbeidsomstandigheden voor alle werknemers binnen de Europese Unie (EU), zodat een zekere kwaliteit van arbeidsomstandigheden gewaarborgd is. Naar aanleiding van deze richtlijn zijn er de afgelopen jaren een aantal wijzigingen doorgevoerd met betrekking tot de Arbowet. Zo is het voor een ondernemer niet meer verplicht om aangesloten te zijn bij een arbodienst. Een ondernemer mag nu zelf de arbotaken uitvoeren, met uitzondering van die taken waarvoor hij een bedrijfsarts in moet schakelen. H1 Daarnaast zijn alle ondernemingen verplicht om één of meer (eigen) medewerkers als preventiemedewerker aan te wijzen. Het maakt daarbij niet uit of de onderneming wel of niet is aangesloten bij een arbodienst. Het arbobeleid wordt door deze nieuwe richtlijn niet meer tot in detail door de centrale overheid geregeld. De ondernemingen zelf moeten zoveel mogelijk beleid op maat maken. Hierbij zal de Nederlandse overheid, voor zover de Europese regelgeving het toelaat, de normen bepalen voor de te behalen doelstellingen. Hoe werkgevers en werknemers de doelen gaan bereiken, wordt per sector geregeld. Het idee is dat vakbonden en werkgeversorganisaties een zogenaamde arbocatalogus samenstellen, waarin wordt aangegeven op welke manier en met welke middelen bedrijven de doelvoorschriften kunnen halen. Zo heeft ook de beveiligingsbranche een arbocatalogus. 11

12 Arbowet Zoals gezegd is een bedrijf door de overheid, via de Arbowet, verplicht gesteld om maatregelen te treffen op het gebied van veiligheid en gezondheid. Concreet betekent dit het nemen van maatregelen op het gebied van o.a.: Eerste hulp Naast levensreddend handelen, moet ook de kennis aanwezig zijn hoe te handelen in minder ernstige situaties. Men moet in staat zijn te handelen bij minder levensbedreigende verwondingen en aandoeningen die in het dagelijks leven veelvuldig voorkomen. Brandbestrijding Het doel van brandbestrijding is uiteraard het blussen van een brand, maar ook het redden van mens en dier en het voorkomen van schade en/of overlast. Evacuatie / ontruiming Evacuatie is het verplaatsen van personen van een gevaarlijke plaats naar een veilige plaats, vanwege dreiging of een gevaarlijke gebeurtenis. Voorbeelden zijn de evacuatie van een gebouw vanwege een bommelding of brand, de evacuatie van een gebied vanwege een calamiteit, overstroming of bombardement of de evacuatie van een stad vanwege een orkaan. In situaties waarbij gevaarlijke materialen of een mogelijke besmetting een rol spelen, moeten evacués soms ontsmet worden, voordat ze uit het gevaarlijke gebied worden gehaald. Opleiding en instructie Alle medewerkers moeten zijn opgeleid en geïnstrueerd over de gevaren op de werkplek. Samenvatting Het doel van de Arbowet is het bevorderen van veilige en gezonde arbeidsomstandigheden gericht op het voorkomen van arbeidsgerelateerde gezondheidsschade. Er moeten binnen een bedrijf maatregelen zijn getroffen met betrekking tot: eerste hulp; brandbestrijding; evacuatie/ontruiming; opleiding en instructie. 12

13 Arbowetgeving Arbobesluit Het Arbobesluit maakt deel uit van de Arbowet. In het Arbobesluit staan concrete regels, ingedeeld naar onderwerp. De voorschriften die algemeen zijn geformuleerd, geven aan welk resultaat het arbobeleid moet hebben, maar leggen niet dwingend op hoe dat resultaat bereikt moet worden. Het Arbobesluit geldt voor zowel de overheid, het bedrijfsleven als voor alle werknemers in die sectoren. Daarbij zijn er specifieke regels opgesteld voor o.a. het onderwijs, de overheid, het vervoer, de justitiële rijksinrichtingen, defensie, jeugdigen, zwangere vrouwen en thuiswerkers. In het Arbobesluit staan regels over bijvoorbeeld arbozorg, organisatie van het werk, inrichting van arbeidsplaatsen, het gebruik van gevaarlijke stoffen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Arbobeleid Werkgevers zijn verplicht om een Arbobeleid te voeren, zodat werknemers veilig en gezond kunnen werken. De overheid stelt doelen vast voor de mate waarin werknemers moeten worden beschermd. Arbocatalogus Een arbocatalogus is een document, een verzameling van instrumenten, methoden en/of good practices, waarin vertegenwoordigende organisaties van werkgevers en werknemers op brancheniveau vastleggen, welke maatregelen werkgevers moeten nemen om aan de voorschriften van de Arbowet te voldoen. Deze arbocatalogus wordt ook wel een oplossingenboek genoemd om veilig en gezond te kunnen werken en is bedoeld voor zowel werkgevers als werknemers. H1 De digitale versie van de arbocatalogus ( bestaat uit: een inleiding (informatie over het hoe, wat, waarom van deze arbocatalogus); een leeswijzer; informatie over de partners die deze arbocatalogus hebben vastgesteld; informatie over de geldigheid; informatie over het wetgevend kader (o.a. Burgerlijk Wetboek, doelvoorschriften, arbeidshygiënische strategie, etc.). De arbocatalogus beschrijft verschillende functiegroepen in de beveiliging waarbij mogelijke risico s, oplossingen en hulpmiddelen om het risico te voorkomen of te beperken worden besproken. Deze groepen zijn: algemene beveiligingsfuncties; geld- en waardenlogistiek; luchthavenbeveiliging; overige functies (zoals BOA s en parkeerwacht). 13

14 Arbeidstijdenwet De Arbeidstijdenwet geldt voor iedereen die voor een werkgever werkt, dus voor alle werknemers, inclusief stagiaires, uitzendkrachten en gedetacheerden. De Arbeidstijdenwet is van toepassing op alle werkzaamheden die werknemers verrichten. Wanneer iemand verschillende banen heeft, worden de verschillende werktijden bij elkaar opgeteld. In een aantal gevallen geldt de Arbeidstijdenwet ook voor zelfstandigen. Het gaat dan om situaties waarin de veiligheid van derden in het geding is, zoals in de vervoerssector. In de Arbeidstijdenwet staan onder meer regels over werken op zondag, nachtdiensten, oproepdiensten en aanwezigheidsdiensten. De regels uit de Arbeidstijdenwet gelden voor iedereen van 18 jaar of ouder. Er zijn aparte regels voor jongeren tot 18 jaar. Zij mogen in de meeste gevallen niet werken tussen uur en uur. Arbozorg Arbozorg is de zorg van werkgevers en werknemers voor de arbeidsomstandigheden in het bedrijf. De nadruk ligt op preventie. Mochten er toch ongelukken voorkomen, dan zorgt de bedrijfshulpverlener voor de eerste hulp, totdat de hulpdiensten arriveren. Arbodienst Bedrijven zijn niet verplicht zich bij een arbodienst aan te sluiten. Het blijft wel verplicht zich deskundig te laten ondersteunen. Deze ondersteuning kan plaatsvinden door een interne of externe bevoegde arbodeskundige. De wijziging in de Arbowet is bedoeld om branches en bedrijven meer keuze te bieden op het gebied van arbeidsomstandigheden en verzuimpreventie. Om de verzuimbegeleiding te waarborgen en de werknemers in de gelegenheid te stellen het arbeidsomstandighedenspreekuur te bezoeken, moeten er afspraken gemaakt worden met, of moet er een contract zijn met een geregistreerde bedrijfsarts. De kerntaken van een arbodienst zijn: verzuimbegeleiding; risico-inventarisatie en evaluatie; aanstellingskeuringen; arbeidsomstandighedenspreekuur; periodiek arbeidsgeneeskundig onderzoek. Een arbodienst moet de volgende deskundigen in dienst hebben: bedrijfsarts; arbeidshygiënist; arbeids- en organisatiedeskundige; veiligheidsdeskundige. Gedurende voorgaande jaren regelden de bedrijfsverenigingen alles wanneer een werknemer ziek was. Door de veranderde sociale wetgeving heeft de werkgever nu de verantwoordelijkheid voor de verzuimbegeleiding en de arbeidsomstandigheden binnen het bedrijf. 14

15 Arbowetgeving De arbodiensten kunnen en willen deze verantwoordelijkheid niet overnemen. Wanneer de arbeidsomstandigheden zodanig kunnen worden aangepast dat de werknemers het werk minder als een belasting ervaren, zal zowel het verloop in arbeidskrachten als in het verzuim afnemen. Van een arbodienst kan advies worden verwacht voor alles dat betrekking heeft op arbeidsomstandigheden. Als er bijvoorbeeld nieuwe bedrijfsmiddelen aangeschaft moeten worden, kan aan de arbodienst gevraagd worden waaraan die middelen moeten voldoen om gezondheidsrisico s te voorkomen. Met een medewerker van de arbodienst is te bespreken hoe het arbeidsproces te optimaliseren is. De arbodienst heeft ook een signalerende functie. Wanneer hetzelfde probleem bijvoorbeeld uit een Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) en/of op het spreekuur door werknemers naar voren komt, behoort de arbodienst het bedrijf te informeren en te bespreken hoe hiermee om te gaan. Ten slotte dient een arbodienst de gemaakte afspraken na te komen, zorgvuldig om te gaan met vertrouwelijke informatie, het bedrijf te attenderen op de wetgeving en andere belangrijke zaken. Vertrouwenspersoon Wanneer er klachten van werknemers zijn binnen een bedrijf, dan is de vertrouwenspersoon het eerste aanspreekpunt. Hij begeleidt en ondersteunt medewerkers bij de behandeling van die klachten. De klachten kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met ongewenst gedrag door collega s of leidinggevenden. De vertrouwenspersoon kan bekijken of er strafrechtelijke of civielrechtelijke maatregelen moeten worden genomen en wat daarvan de consequenties zijn. Daarnaast levert hij een bijdrage aan de jaarlijkse rapportage rondom arboverslaglegging. H1 Huisarts Naast een bezoek aan de vertrouwenspersoon van een bedrijf, kunnen werknemers met lichamelijke of psychische problemen terecht bij hun huisarts. In Nederland werkt de huisarts in een solo praktijk, duopraktijk of in een gezondheidscentrum. Een Nederlandse huisarts werkt meestal tussen 08:00 en 17:00 uur. Omdat de huisartsenzorg in Nederland een 24-uurszorg is, moeten er buiten deze tijden om ook diensten worden gedraaid. 15