Waarom is artificiële intelligentie niet zo succesvol geweest als we vroeger hoopte?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Waarom is artificiële intelligentie niet zo succesvol geweest als we vroeger hoopte?"

Transcriptie

1 Intro Waarom is artificiële intelligentie niet zo succesvol geweest als we vroeger hoopte? Verkeerd model van cognitie? Nieuwe visie op cognitie 1) Klein beginnen 2) Geen cognitieve simulatie maar gedrag 3) De scheiding tussen waarneming, cognitie en gedrag verwerpen 4) Alternatief; Autonomous agent theory 1

2 Vergelijking; Computationalism versus de dynamische benadering Computationalism; 1) we moeten kijken naar het brein 2) interactie met de omgeving vereist transformatie 3) cognitie is een cyclisch, stapsgewijs, inputoutput proces 4) cognitie is modulair en hiërarchisch De dynamische benadering; 1) brein, lichaam en omgeving zijn gekoppeld 2) hun interactie bestaan uit verschillende krachten die op elkaar inwerken 3) deze interactie is continue 4) modulariteit komt voort uit onderliggende continue processen 2

3 Wat gaf de aanleiding voor deze nieuwe kijk op cognitie? 1) Representational Bottleneck 2) Koppelen van gedrag en waarneming aan cognitie 3

4 Kenmerken van gesitueerde cognitie 1) Gesitueerd - gematigde en meer radicale opvattingen van dit idee. - interactie staat centraal - cognitie is in de eerste plaats actief 2) Contextafhankelijk - de omgeving bepaalt de aard van cognitieve problemen en hun mogelijke oplossing 3) geen centrale planner - geen blauwdruk of centraal gezag - hard-assembly versus soft-assembly 4

5 4) subsumption architectuur - het cognitieve systeem bestaat uit verschillende afzonderlijke action-perception loops. - systeem moet steeds als geheel functioneel zijn! 5) scaffolded minds - external scaffolding, pen en papier, agenda - good at frisbee, bad at logic 6) emergence - direct emergence/indirect emergence 5

6 7) harmonie Waarom treedt er geen incoherent gedrag op? - Door evolutie worden processen op elkaar afgestemd - Omgeving dwingt het systeem tot coherent gedrag 8) Wederzijdse Causaliteit - In welke mate is er zo n intieme interactie tussen onze interne mechanisme en onze omgeving dat we niet meer kunnen spreken van twee systemen? 6

7 De dynamische benadering; vooronderstellingen 1) tijd staat centraal 2) hersenen, lichaam en omgeving zijn één systeem 3) gaat om verandering van een compleet systeem 4) wederzijdse en gelijktijdige verandering 5) gaat om krachten, niet representaties Toch kan binnen zulke systemen worden gesproken van kennis die het gedrag van het systeem beïnvloedt. Groot verschil; regels zijn niet gedefinieerd over representaties. 7

8 De dynamische methode Differentiale vergelijkingen beschrijven hoe het systeem door de tijd heen veranderd. Kwantitatieve modellen Kwalitatieve modellen Waarom moeten we voor deze methode kiezen? - Veel gebruikt - Past bij de aard van cognitie! 8

9 1) Tijd - tijd en geen opeenvolging - tegenargument; gaat om abstracte beschrijving 2) Continuïteit - krachtig model die beide vormen van cognitie beschrijft. Zowel stapsgewijze processen als continue processen 3) Meerdere relevante factoren Hoe moeten verschillende relevante factoren worden gecombineerd? 4) Meerdere tijdsintervallen Hoe moeten verschillende tijdsintervallen worden gecombineerd? 9

10 5) Zelforganisatie Hoe maken we een complex systeem waarin geen incoherent gedrag optreedt? 6) Embeddedness We moeten van de overgang van cognitie naar gedrag of van waarneming naar cognitie geen probleem maken. Vereist een nieuwe kijk op zowel gedrag en perceptie als cognitie. 10

PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE

PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE Mastervoorlichting masterweek februari 2016 PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE The search to understand the most complex, sophisticated and powerful information processing device known; The Human Brain - Brain

Nadere informatie

Geest, brein en cognitie

Geest, brein en cognitie Geest, brein en cognitie Filosofie van de geest en Grondslagen van de cognitiewetenschap Fred Keijzer 1 Overzicht: Wat is filosofie en waarom is dit relevant voor cognitiewetenschap en kunstmatige intelligentie?

Nadere informatie

Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes

Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Paul Churchland Roderik Emmerink Rijksuniversiteit Groningen 21 december 2005 Inhoud 1 Introductie 2 Waarom FP een theorie is 3 Waarom FP wel eens

Nadere informatie

Dwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz

Dwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz Datum 15-04-2015 Dwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz Barend van Heusden Marnix Academie Utrecht, 18 maart 2016 Datum 15-04-2015 2 Inleiding Een heel bekende tegenstelling:

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch)

Samenvatting (Dutch) Samenvatting (Dutch) 162 Hier zal een korte samenvatting gegeven worden van de resultaten van het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift. Affect, Gemoedstoestand en Informatieverwerking Om te overleven

Nadere informatie

Visualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters

Visualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters Visualiseren en leren met animaties Pieter Wouters 1 Programma Multimedia en animaties Waarom animaties gebruiken? Hoe worden animaties door mensen verwerkt? Welke problemen ontstaan hierbij? Oplossingen

Nadere informatie

Preventief omgaan met probleemgedrag. Dag van het remediërend onderwijs Perceptie!!!

Preventief omgaan met probleemgedrag. Dag van het remediërend onderwijs Perceptie!!! Preventief omgaan met probleemgedrag Dag van het remediërend onderwijs 20.11.2012 Perceptie!!! 1 Wat kan ons zeker helpen? Kennis De overtuiging dat onze perceptie kan veranderen Welke bril zet ik op?

Nadere informatie

The role of interpersonal conflict between top and middle managers in top-down and bottom-up initiatives. Rein Denekamp

The role of interpersonal conflict between top and middle managers in top-down and bottom-up initiatives. Rein Denekamp Samenvatting Inleiding In de huidige dynamische en complexe omgeving waarin veel organisaties opereren, wordt corporate entrepreneurship vaak gezien als een noodzaak. Het goed doorgronden van het ondernemend

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken of klinische verschijnselen (fysieke beperkingen en cognitieve stoornissen) bij MS verklaard konden worden door verstoring van functionele hersenennetwerken

Nadere informatie

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte

Nadere informatie

2e2 Group BV. Dynomic BV Ronald Verweij Business Line Manager Date: 28 September 2006 Location: Bilthoven

2e2 Group BV. Dynomic BV Ronald Verweij Business Line Manager Date: 28 September 2006 Location: Bilthoven 2e2 Group BV Dynomic BV Ronald Verweij Business Line Manager Date: 28 September 2006 Location: Bilthoven Voorstellen Ronald Verweij S&P Simac IT dienstverlening, Manager Operations Services Dynomic IT

Nadere informatie

Inleiding Cognitiefilosofie. 18 april 2018 Elsbeth Brouwer

Inleiding Cognitiefilosofie. 18 april 2018 Elsbeth Brouwer Inleiding Cognitiefilosofie 18 april 2018 Elsbeth Brouwer Wat is (onderdeel van) cognitie? Suggesties in de literatuur: Ziel Geest Kennis Vermogen om kennis te verkrijgen Processen van verwerking van informatie

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht

Nederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht Nederlandse samenvatting Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht 222 Elke keer dat je naar iets of iemand op zoek bent, bijvoorbeeld wanneer je op een

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data- & applicatiemodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. Verantwoording methode doelgerichte digitale regelgeving. Hoofdstuk 3. Verantwoording methode doelgerichte digitale regelgeving

Hoofdstuk 3. Verantwoording methode doelgerichte digitale regelgeving. Hoofdstuk 3. Verantwoording methode doelgerichte digitale regelgeving Hoofdstuk 3. Verantwoording methode doelgerichte digitale regelgeving Datum: 22 maart 2019 Versie: definitief, 2.0, vastgesteld door PMT (07-03-2019) Toelichting/context: Waterschappen gaan uit van de

Nadere informatie

robot de mogelijkheid van artificieel leven De groeiende Stefan Jansen M.M.V. Johan Wagemans

robot de mogelijkheid van artificieel leven De groeiende Stefan Jansen M.M.V. Johan Wagemans De groeiende robot de mogelijkheid van artificieel leven Stefan Jansen M.M.V. Johan Wagemans INHOUD Inleiding 9 HOOFDSTUK 1 Onderzoek van een complexe realiteit 15 1.1 Newtons appelen vallen niet overal

Nadere informatie

Governance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk

Governance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk Beleggen Bewaken Sturen Informatiemanagement Inspireren Verbinden Organiseren Architectuur Verbeelden Structureren Afstemmen Gemeenschappelijk Communiceren Adviseren Beïnvloeden Beleggen: kan taken, verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Bestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0

Bestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0 Bestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0 Situatieschets PDDB: vergoeding van behandeling enkelvoudige dyslexie Enkelvoudig: bij het kind

Nadere informatie

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen 1. Wat is begrijpend lezen? Anne Helder 2. Wat weten we over de ontwikkeling van begrijpend lezen? 3. Wat weten

Nadere informatie

Woord vooraf Opbouw van deze studie

Woord vooraf Opbouw van deze studie Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van

Nadere informatie

University of Groningen. Understanding crowd behaviour Wijermans, Ferdinanda Elfrida Hubertina

University of Groningen. Understanding crowd behaviour Wijermans, Ferdinanda Elfrida Hubertina University of Groningen Understanding crowd behaviour Wijermans, Ferdinanda Elfrida Hubertina IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

BIONISCHE TECHNOLOGIE. Tom Daniëls Business Development Manager West & South Europe. Welkom

BIONISCHE TECHNOLOGIE. Tom Daniëls Business Development Manager West & South Europe. Welkom BIONISCHE TECHNOLOGIE Tom Daniëls Business Development Manager West & South Europe Welkom INTRODUCTIE Wat is Bionische Technologie Toepassingen Voordelen Toekomst BIONICA Toepassing van biologische principes

Nadere informatie

Marleen Schippers - 1071319 Bewustzijn en Handelen Eindopdracht 6 februari 2004

Marleen Schippers - 1071319 Bewustzijn en Handelen Eindopdracht 6 februari 2004 Marleen Schippers - 1071319 Bewustzijn en Handelen Eindopdracht 6 februari 2004 Inleiding In dit betoog beschrijf ik mijn visie op het mind-body probleem 1. Ik richt me in het bijzonder op twee aspecten

Nadere informatie

Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop. Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter

Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop. Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter 200.000 jaar jager-verzamelaar 12:000 landbouw industrie sinds 200 jaar Hoever

Nadere informatie

Thema: hersenontwikkeling

Thema: hersenontwikkeling Thema: hersenontwikkeling stap 1: Ontwikkeling van de neurale buis Lengte: bv cortex, middenhersenen en hersenstam. Oppervlakte : bv visuele cortex, Diepte: verschillende lagen van een gebied Porblemen

Nadere informatie

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn

Nadere informatie

Belichaamde cognitie. Overzicht. Gesitueerd en belichaamd. 1. Belichaamde cognitie. Cognitie heeft een lichaam nodig. Het brein

Belichaamde cognitie. Overzicht. Gesitueerd en belichaamd. 1. Belichaamde cognitie. Cognitie heeft een lichaam nodig. Het brein Overzicht Belichaamde cognitie Gert Kootstra, Kunstmatige Intelligentie G.Kootstra@ai.rug.nl http://www.ai.rug.nl/~gert 1. Belichaamde cognitie: Een nieuwe stroming binnen de KI 2. Het simpele brein: Braitenberg

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32003 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Yuanyuan Zhao Title: Modelling the dynamics of the innovation process : a data-driven

Nadere informatie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is

Nadere informatie

BrainGame Handleiding

BrainGame Handleiding BrainGame Handleiding De BrainGame is een verzameling van drie verschillende intelligentiegames die een beroep doen op jouw cognitieve capciteiten en probleemoplossend vermogen. Deze games zullen veel

Nadere informatie

De Syntax-Semantiekredenering van Searle

De Syntax-Semantiekredenering van Searle De Syntax-Semantiekredenering van Searle Seminar AI Eline Spauwen 22 mei 2007 Searles kritiek op Harde KI Inleiding Ik Mijn afstudeeronderzoek: Student-assistentschappen Searles kritiek op KI Filosofie

Nadere informatie

filosofie vwo 2015-II

filosofie vwo 2015-II Opgave 2 Onbewuste discriminatie 6 maximumscore 4 Een beschrijving van de twee groepen waarin bij Descartes de gedachten van de ziel uiteenvallen: acties en passies van de ziel 1 een antwoord op de vraag

Nadere informatie

Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018

Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 THEORETISCH KADER : ONTWIKKELING / RIJPING VH BREIN Intro: Ontwikkeling / rijping van het brein

Nadere informatie

26/02/2013. Ontwikkelingspsychologie. Psychologie van de levensloop. Ontwikkelingstheorieën

26/02/2013. Ontwikkelingspsychologie. Psychologie van de levensloop. Ontwikkelingstheorieën Ontwikkelingspsychologie Psychologie van de levensloop Ontwikkelingstheorieën ERIKSON PIAGET 1 Aardbeving 1: HOOP ORAAL SENSORISCHE FASE EGOSTERKTE Temperament kind OMGEVING Moeder Koesteren, vastnemen,

Nadere informatie

Er staat veel op het spel bij selectie voor de geneeskundeopleiding. Slechts 6-30% van de kandidaten kan toegelaten worden tot de opleiding en selecti

Er staat veel op het spel bij selectie voor de geneeskundeopleiding. Slechts 6-30% van de kandidaten kan toegelaten worden tot de opleiding en selecti Samenvatting Er staat veel op het spel bij selectie voor de geneeskundeopleiding. Slechts 6-30% van de kandidaten kan toegelaten worden tot de opleiding en selectieprocedures zijn over het algemeen prijzig.

Nadere informatie

Scene Statistics: Neural Representation of Real-world Structure in Rapid Visual Perception I.I.A. Groen

Scene Statistics: Neural Representation of Real-world Structure in Rapid Visual Perception I.I.A. Groen Scene Statistics: Neural Representation of Real-world Structure in Rapid Visual Perception I.I.A. Groen Nederlandse samenvatting behorende bij het proefschrift Scene statistics: neural representation of

Nadere informatie

Hoe ontstaat handelingsverlegenheid bij leraren & complicaties bij complex onderzoek. Jan Bijstra, Niels Strolenberg, Jan Hoving & Wilfred Hofstetter

Hoe ontstaat handelingsverlegenheid bij leraren & complicaties bij complex onderzoek. Jan Bijstra, Niels Strolenberg, Jan Hoving & Wilfred Hofstetter Hoe ontstaat handelingsverlegenheid bij leraren & complicaties bij complex onderzoek Jan Bijstra, Niels Strolenberg, Jan Hoving & Wilfred Hofstetter Programma Handelingsverlegenheid: wat is dat? Onze missie:

Nadere informatie

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae 184 Welbevinden en hoofdpijn bij adolescenten: de rol van zelfregulatie In dit proefschrift is de rol van zelfregulatie processen voor het welbevinden van

Nadere informatie

Everyday Multiscreening. How the Simultaneous Usage of Multiple Screens Affects Information Processing and Advertising Effectiveness. C.M.

Everyday Multiscreening. How the Simultaneous Usage of Multiple Screens Affects Information Processing and Advertising Effectiveness. C.M. Everyday Multiscreening. How the Simultaneous Usage of Multiple Screens Affects Information Processing and Advertising Effectiveness. C.M. Segijn Dutch Summary (Nederlandse samenvatting) Alledaags multiscreening.

Nadere informatie

filosofie havo 2018-I

filosofie havo 2018-I Opgave 2 Online roleplayinggames 10 maximumscore 2 een uitleg dat een avatar in WoW niet kwalitatief identiek is met zichzelf als hij een hoger level bereikt: zijn mogelijkheden/eigenschappen/kwaliteiten

Nadere informatie

S a m e n v a t t i n g

S a m e n v a t t i n g S a m e n v a t t i n g Dit proefschrift presenteert onderzoekresultaten over hoe virtuele productiecellen kunnen worden ingezet om de doorlooptijd te verkorten van enkelstuks en kleinserie onderdelenfabricage.

Nadere informatie

2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD

2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD 2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD Dr. Eva Debusscher Psychiater Eenheid Ontwenning dr. Céline Hinnekens Doctor in de psychologie; Psycholoog Eenheid Ontwenning INTRODUCTIE INTRODUCTIE INTRODUCTIE INTRODUCTIE OVERZICHT

Nadere informatie

Immanuel Kant Kritiek van de zuivere rede 53

Immanuel Kant Kritiek van de zuivere rede 53 Ten geleide Kant en de grenzen van de rede 15 Geraadpleegde literatuur 39 Verantwoording bij de vertaling 41 Immanuel Kant aan Marcus Herz (21 februari 1772) Het 'geboorteuur' van de Kritiek van de zuivere

Nadere informatie

Samenvatting. - Samenvatting - Figuur 1. Een voorbeeld waarbij je geheugen nodig hebt: Wat voor dier is dit?

Samenvatting. - Samenvatting - Figuur 1. Een voorbeeld waarbij je geheugen nodig hebt: Wat voor dier is dit? Samenvatting 143 Het geheugen is één van de belangrijkste eigenschappen van de mens. Het geheugen speelt niet alleen een belangrijke rol bij het onthouden van feiten, of bij het leren van nieuwe vaardigheden,

Nadere informatie

ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling

ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling Ontwikkeling van een innerlijk kompas Identiteit Psychosociale identiteit Het zelf Een positief zelfbeeld 196-200

Nadere informatie

DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM

DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data flow diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil

Nadere informatie

Samenvatting Dit proefschrift beschrijft een aantal onderzoeken op het gebied van gehechtheid en psychosociaal functioneren in de volwassenheid. In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gegeven van de gehechtheidstheorie.

Nadere informatie

Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts

Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts Ondersteunen van de opdrachtgever in de Bouw gedurende de initiatieffase 1 Introductie Deze dissertatie beschrijft een onderzoek naar de toepassing van ICT om

Nadere informatie

Gemeenten voeren Regie op Informatie en Processen

Gemeenten voeren Regie op Informatie en Processen Gemeenten voeren Regie op Informatie en Processen Kenmerken van de huidige situatie Eindgebruikers - Voor elk domein binnen een gemeente worden aparte totaaloplossingen gebruikt. - Gegevens worden niet

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22849 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Haazebroek, Pascal Title: On the dynamic interplay between perception and action

Nadere informatie

De opgave voor de publieke gezondheid verandert. en dus ook die voor onderzoekers! Karien Stronks Sociale Geneeskunde AMC/UvA

De opgave voor de publieke gezondheid verandert. en dus ook die voor onderzoekers! Karien Stronks Sociale Geneeskunde AMC/UvA De opgave voor de publieke gezondheid verandert. en dus ook die voor onderzoekers! Netwerkdag 1 februari 2018 Karien Stronks Sociale Geneeskunde AMC/UvA Mijn betoog Wij willen als onderzoekers evidence

Nadere informatie

Als kinderen niet (kunnen) begrijpen wat je zegt

Als kinderen niet (kunnen) begrijpen wat je zegt Als kinderen niet (kunnen) begrijpen wat je zegt Communicatie in de zwemles bij kinderen met een lager IQ Patty van t Hooft Dag van het zwemonderwijs 2017 Programma Welkom IQ Begrijpen Ontwikkelingsfasen

Nadere informatie

Interdisciplinair bètaonderwijs Didactische strategieën en implicaties

Interdisciplinair bètaonderwijs Didactische strategieën en implicaties dr. D. van Breukelen M. Smeets, MEd Inhoud workshop in het algemeen Design-Based Learning (DBL) als integratieve benadering FITS-model als didactisch model voor DBL Specifieke didactische benaderingen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35896 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Viana de Carvalho, Rafael Title: Computational modeling of mycobacterium infection

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2012-2013

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2012-2013 Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van

Nadere informatie

Samenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte

Samenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte Samenvatting Audiovisuele aandacht in de ruimte Theoretisch kader Tijdens het uitvoeren van een visuele taak, zoals het lezen van een boek, kan onze aandacht getrokken worden naar de locatie van een onverwacht

Nadere informatie

Business Intelligence. Toepassing BI Database en Datawarehouse BI proces BI Organisatie Implementatie BI

Business Intelligence. Toepassing BI Database en Datawarehouse BI proces BI Organisatie Implementatie BI Business Intelligence Toepassing BI Database en Datawarehouse BI proces BI Organisatie Implementatie BI Toepassing BI (Operationele) sturing Financieel (BBSC) Performance NIET voor ondersteuning proces

Nadere informatie

Functionele specificaties Omgevingsloket online. Gecombineerde aanvraag. Februari 2018 Versie

Functionele specificaties Omgevingsloket online. Gecombineerde aanvraag. Februari 2018 Versie Functionele specificaties Omgevingsloket online Gecombineerde aanvraag Februari 2018 Versie 2.13.2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Identificatie 3 1.1 Doel van dit document 3 1.3 Scope en uitgangspunten

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij autisme

Cognitieve gedragstherapie bij autisme Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme

Nadere informatie

DevOps Waarom moeilijk doen 31 oktober 2013. als het samen kan

DevOps Waarom moeilijk doen 31 oktober 2013. als het samen kan DEVOPS?! INLEIDING Wat gaan we doen? 18:00 Introductie 19:00 Uitleg open space 19:30 Koffie + start open space 20:30 Wrap-up INLEIDING Even vooraf Samen Duurzaam Innoveren INLEIDING Ik ben Jan Buurman

Nadere informatie

Hoshin Kanri. Denk groot, zet kleine stappen. Het proces van strategievorming en -implementatie

Hoshin Kanri. Denk groot, zet kleine stappen. Het proces van strategievorming en -implementatie Hoshin Kanri Denk groot, zet kleine stappen Het proces van strategievorming en -implementatie 16-4-2019 Hoshin Kanri Hoshin Kanri is letterlijk vertaald Richting management, ook bekend als Strategy Deployment

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate datamodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Brain Oscillations and Synchrony in Neurocognitive Systems J. van Driel

Brain Oscillations and Synchrony in Neurocognitive Systems J. van Driel Brain Oscillations and Synchrony in Neurocognitive Systems J. van Driel Nederlandse samenvatting Hersenactiviteit is sterk ritmisch, net als bijvoorbeeld geluidsgolven, lichtspectra en signalen voor moderne

Nadere informatie

The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity

The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity Synopsis onderszoeksplan Afstudeerscriptie Strategisch Management, faculteit Bedrijfskunde, Wendy Poppelaars -

Nadere informatie

Inhoud cursus stresspreventie

Inhoud cursus stresspreventie Inhoud cursus stresspreventie Verschil tussen distress en eustress. Mensen moeten weten dat niet alle stress slecht voor je is en dat je stress ook nodig hebt. Maar waar zit het omslagpunt van goede en

Nadere informatie

Onderzoeksprojecten en onderzoeksmethoden. Ella Roubtsova

Onderzoeksprojecten en onderzoeksmethoden. Ella Roubtsova Onderzoeksprojecten en onderzoeksmethoden Ella Roubtsova Inhoud Motivatie Typen van de onderzoeksprojecten Onderzoeksmethoden Relaties tussen projecten en methoden Vragen 2 Motivatie Rob Kusters: Een afgestudeerde

Nadere informatie

waarbij de kennisontwikkeling plaatsvindt vanuit een specifieke situatie en gericht is op een specifiek gemeenschappelijk doel. In dit proces is het v

waarbij de kennisontwikkeling plaatsvindt vanuit een specifieke situatie en gericht is op een specifiek gemeenschappelijk doel. In dit proces is het v Samenvatting Het oplossen van complexe vraagstukken gebeurt steeds vaker door experts die in multidisciplinaire teams virtueel, veelal langs elektronische weg, samenwerken zonder elkaar rechtstreeks te

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA & BEDRIJFSMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA & BEDRIJFSMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA & BEDRIJFSMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data & bedrijfsmodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een

Nadere informatie

21 e eeuw vaardigheden

21 e eeuw vaardigheden 21 e eeuw vaardigheden Filmpje: Tweepraat Wat vind je hiervan? Even sparren met je buurman/buurvrouw Nog wat quotes: We kunnen problemen niet oplossen door op dezelfde manier te denken als toen we ze

Nadere informatie

filosofie vwo 2016-II

filosofie vwo 2016-II Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 DE EVOLUTIETHEORIE ALS RADICALE HERORIËNTATIE 15 HET MECHANISME VAN DE BIOLOGISCHE EVOLUTIE 29 HOOFDSTUK 1 HOOFDSTUK 2

Inhoud. Voorwoord 11 DE EVOLUTIETHEORIE ALS RADICALE HERORIËNTATIE 15 HET MECHANISME VAN DE BIOLOGISCHE EVOLUTIE 29 HOOFDSTUK 1 HOOFDSTUK 2 Inhoud Voorwoord 11 HOOFDSTUK 1 DE EVOLUTIETHEORIE ALS RADICALE HERORIËNTATIE 15 Darwins sublieme denkbeeld 15 De filosofische betekenis van de evolutietheorie 17 Toelichting bij het schema 19 De sowhatters

Nadere informatie

Volkskrant zaterdag 28 september 2013 Volkskrant zaterdag 28 september 2013 De angst voor de hersenwetenschappen is ongegrond. De hersenwetenschappen zijn niet het begin, maar juist het einde van het

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

Why So Fast? An Investigation of the Cognitive and Affective Processes Underlying Succesful and Failing Development of Reading Fluency. M.H.T.

Why So Fast? An Investigation of the Cognitive and Affective Processes Underlying Succesful and Failing Development of Reading Fluency. M.H.T. Why So Fast? An Investigation of the Cognitive and Affective Processes Underlying Succesful and Failing Development of Reading Fluency. M.H.T. Zeguers Het menselijke brein is waarschijnlijk niet uitgerust

Nadere informatie

Theorie en filosofie. 2.1 Theorie

Theorie en filosofie. 2.1 Theorie Theorie en filosofie 2 De belangrijkste uitgangspunten van de RET, het verband tussen gevoel, gedachte en gedrag; de centrale plaats van het denken, de filosofische grondslag, en de empirische onderbouwing.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44267 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Spierings, M.J. Title: The music of language : exploring grammar, prosody and

Nadere informatie

"Van installateur naar technisch dienstverlener"

Van installateur naar technisch dienstverlener "Van installateur naar technisch dienstverlener" Doekle Terpstra Voorzitter UNETO-VNI Er dient zich een nieuw tijdperk aan, met uitdagingen op het gebied van extramurale zorg, energietransitie, infrastructuur

Nadere informatie

de verzwakkingscorrectie uit te voeren op basis van de berekende verzwakkingscorrectie.

de verzwakkingscorrectie uit te voeren op basis van de berekende verzwakkingscorrectie. De ultieme uitdaging in het veld van neurowetenschappelijk onderzoek is om te begrijpen wat de biologische basis is van emoties, cognitie en, uiteindelijk, van bewustzijn. Het verkennen van de menselijke

Nadere informatie

Inbo Bouwkunde. Ketensamenwerking De ultieme vorm van werken in multidisciplinair teamverband is voor ons ketensamenwerking. Een samenwerkingsvorm

Inbo Bouwkunde. Ketensamenwerking De ultieme vorm van werken in multidisciplinair teamverband is voor ons ketensamenwerking. Een samenwerkingsvorm Ketensamenwerking Inbo Bouwkunde Inbo Bouwkunde heeft talentvolle professionals die ambities hebben om landelijke en stedelijke gebieden in te richten. Onze kracht is om in een professionele omgeving,

Nadere informatie

LAVEREN DOOR HET SOCIALE LEVEN: OVER SOCIALE COGNITIE IN GEZONDHEID EN PSYCHOSE SAMENVATTING

LAVEREN DOOR HET SOCIALE LEVEN: OVER SOCIALE COGNITIE IN GEZONDHEID EN PSYCHOSE SAMENVATTING LAVEREN DOOR HET SOCIALE LEVEN: OVER SOCIALE COGNITIE IN GEZONDHEID EN PSYCHOSE SAMENVATTING Navigating Social Life Samenvatting Sociale cognitie ligt ten grondslag aan succesvol sociaal functioneren.

Nadere informatie

Begripsontwikkeling (in het biologieonderwijs) in de praktijk. Kerst Boersma

Begripsontwikkeling (in het biologieonderwijs) in de praktijk. Kerst Boersma Begripsontwikkeling (in het biologieonderwijs) in de praktijk Kerst Boersma Begripsontwikkeling in het basisonderwijs? Nu: weinig of geen aandacht voor begripsontwikkeling Gewenst: Ontwikkeling van begrippen

Nadere informatie

Organisatieleren organisatieverandering en Chaos- en complexiteitstheorie

Organisatieleren organisatieverandering en Chaos- en complexiteitstheorie Organisatieleren organisatieverandering en Chaos- en complexiteitstheorie Dr. Thijs H. Homan th.homan@tiscali.nl 1 Nieuw boek Thijs Homan over organisatie-verandering: outline 1. Waar zijn wij helemaal

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

Analyseverslag. Mobile Concepting 16 maart 2015. Rogier Wijnands Jelle Clignet Tom Bessems

Analyseverslag. Mobile Concepting 16 maart 2015. Rogier Wijnands Jelle Clignet Tom Bessems Analyseverslag Mobile Concepting 16 maart 2015 Rogier Wijnands Jelle Clignet Tom Bessems 1. Doelgroepomschrijving 1.1 Kinderen tussen 6 en 8 jaar 1.2 Kinderen tussen 8 en 10 jaar 1. Kinderen tussen 10

Nadere informatie

THEMA S VAKDIDACTIEK GEDRAGSWETENSCHAPPEN

THEMA S VAKDIDACTIEK GEDRAGSWETENSCHAPPEN THEMA S VAKDIDACTIEK GEDRAGSWETENSCHAPPEN Uitgangspunt: Studenten in de (verkorte) educatieve master in de Maatschappijwetenschappen kunnen een aanvraag doen om Vakdidactiek gedragswetenschappen als bijkomende

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. Hoofdstuk 1: De interpersoonlijke cirkel kort, maar krachtig 9. Hoofdstuk 2: communicatieve vaardigheden 63

Inhoud. Inleiding 7. Hoofdstuk 1: De interpersoonlijke cirkel kort, maar krachtig 9. Hoofdstuk 2: communicatieve vaardigheden 63 Inhoud Inleiding 7 Hoofdstuk 1: De interpersoonlijke cirkel kort, maar krachtig 9 Hoofdstuk 2: communicatieve vaardigheden 63 Hoofdstuk 3: Verklarend deel 89 Hoofdstuk 4: Pochen bij de vrienden 153 Bijlagen

Nadere informatie

BEST VALUE PROCUREMENT, HOE WERKT DAT IN DE PRAKTIJK? CASE CLOUD NATIVE ARCHITECTURE ENEXIS CORINE VAN WEIJEN

BEST VALUE PROCUREMENT, HOE WERKT DAT IN DE PRAKTIJK? CASE CLOUD NATIVE ARCHITECTURE ENEXIS CORINE VAN WEIJEN BEST VALUE PROCUREMENT, HOE WERKT DAT IN DE PRAKTIJK? CASE CLOUD NATIVE ARCHITECTURE ENEXIS CORINE VAN WEIJEN 14-02-2018 AGENDA WAAROM DEZE AANBESTEDING HOE HEBBEN WE DEZE GEDAAN RESULTATEN NA HALF JAAR

Nadere informatie

Kunst en cultuur voor kinderen? Reflecties vanuit de ontwikkelings- en de onderwijspsychologie. Paul van Geert Universiteit Groningen

Kunst en cultuur voor kinderen? Reflecties vanuit de ontwikkelings- en de onderwijspsychologie. Paul van Geert Universiteit Groningen Kunst en cultuur voor kinderen? Reflecties vanuit de ontwikkelings- en de onderwijspsychologie Paul van Geert Universiteit Groningen 1 Wat is cultuur en kunst?.. Vanuit het perspectief van ontwikkeling

Nadere informatie

Impact van het woord op het NAH herstelproces. Prof. Dr. Evert Thiery Universiteit Gent

Impact van het woord op het NAH herstelproces. Prof. Dr. Evert Thiery Universiteit Gent Impact van het woord op het NAH herstelproces Prof. Dr. Evert Thiery Universiteit Gent Disclosure belangen spreker * Geen belangenverstrengeling * Geen voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

Samenvatting. Figuur 1. Algemene structuur van een nucleotide (links) en de structuren van de verschillende basen (rechts).

Samenvatting. Figuur 1. Algemene structuur van een nucleotide (links) en de structuren van de verschillende basen (rechts). DA is het molecuul dat in levende organismen alle genetische informatie bevat. et komt doorgaans voor als een dimeer van twee complementaire nucleotide-polymeren, waarbij de individuele nucleotiden in

Nadere informatie

Programma van toetsing en afsluiting. Schooljaar Atheneum 5. Chr. College Groevenbeek

Programma van toetsing en afsluiting. Schooljaar Atheneum 5. Chr. College Groevenbeek Schooljaar 2017-2018 Atheneum 5 Chr. College Groevenbeek Godsdienst 4SE 401 Christendom van 0 tot nu S 3 4SE 50 min 5SE 501 Thema binnen de Islam P 3 P2 5SE 502 Wegen van Overgave (Islam) S 4 TW2 þ 50

Nadere informatie

Movares Duurzaamheidsscan

Movares Duurzaamheidsscan Movares Duurzaamheidsscan Innovatief procesinstrument Grip op duurzaamheid in elke projectfase Grip op duurzaamheid van A tot Z. Dat is de ambitie van Movares. Voor veel mensen en partijen is duurzaamheid

Nadere informatie

Perceptie. dinsdag 6 maart 2012

Perceptie. dinsdag 6 maart 2012 Perceptie H7 Gestuurde perceptie... Perceptie betekent observatie, hoe je iets waarneemt, je blik zoals in is een glas half vol of half leeg?. Je perceptie wordt beïnvloed door je ervaringen en je basishouding

Nadere informatie

College 6: Skills. Anderson, hoofdstuk 9 Ingmar Visser

College 6: Skills. Anderson, hoofdstuk 9 Ingmar Visser College 6: Skills Anderson, hoofdstuk 9 Ingmar Visser Vragen Vragen vorige colleges? Overzicht college Introductie, behaviorisme versus cognitivisme Psychologie & AI Overzicht cursus Hoofdstuk 9 Anderson,

Nadere informatie

The survival of the fittest

The survival of the fittest The survival of the fittest Ortho 2020 UC Leuven-Limburg 2016 1869 Herbert Spencer 'oude' en 'nieuwe' hulpverlening. 1 Voorwaarden voor evolutie: - variatie - omgevingsdruk - (isolatie) Twee mogelijke

Nadere informatie

Samenvatting SAMENVATTING

Samenvatting SAMENVATTING SAMENVATTING Introductie Dit proefschrift geeft het theoretische en experimentele werk weer rondom de auditieve en cognitieve mechanismen van het top-down herstel van gedegradeerde spraak. In het dagelijks

Nadere informatie

A Dialogue Game for Critical Discussion: Groundwork in the Formalisation and Computerisation of the Pragma-Dialectical Model of Argumentation J.C.

A Dialogue Game for Critical Discussion: Groundwork in the Formalisation and Computerisation of the Pragma-Dialectical Model of Argumentation J.C. A Dialogue Game for Critical Discussion: Groundwork in the Formalisation and Computerisation of the Pragma-Dialectical Model of Argumentation J.C. Visser Jacky Visser Een dialoogspel voor kritische discussie

Nadere informatie

Programma Maak van je Pensioen een Succes. Persoonlijk rapport voor Jan Voorbeeld

Programma Maak van je Pensioen een Succes. Persoonlijk rapport voor Jan Voorbeeld Programma Maak van je Pensioen een Succes Persoonlijk rapport voor Jan Voorbeeld LET OP! Dit rapport toont slechts delen van het persoonlijk rapport behorend bij het programma Maak van je Pensioen een

Nadere informatie