Sint-Janscollege Krijten op het smartboard

Transcriptie

1 Sint-Janscollege Krijten op het smartboard Fundament onderwijskundige visie 1

2 Voorwoord In het schooljaar is op de locatie een commissie aan de slag gegaan om de invoering van de Vernieuwde Tweede Fase voor te bereiden. In het schooljaar is dit ook gebeurd in de onderbouw voor de invoering van De Nieuwe Onderbouw. Opvallend om te zien waren de uitkomsten van de discussies van beide commissies: zonder uitgebreid onderling overleg/contact bleken zij op vrijwel dezelfde lijn te zitten. Ook de schoolleiding zit op deze lijn. De aanbevelingen die in dit stuk worden gedaan, zullen zowel op het onderwijskundige, materiële als ook op het personele vlak (scholing) nog de nodige inspanningen vragen. De locatiedirectie 2

3 Inhoudsopgave Deel 1: Uitgangspunten pagina 4 Kennis en vaardigheden pagina 5 Doorlopende leerlijnen pagina 6 Leergebieden pagina 7 Aanbeveling aanpassing gebouw pagina 8 Deel 2: Uitgangspunten pagina 9 Het kennispeil pagina 10 Vaardighedenonderwijs pagina 11 Boeiend onderwijs door gevarieerde werkvormen pagina 12 Contacten met hbo, wo en samenleving pagina 13 Het welbevinden van de leerling pagina 14 3

4 1. Uitgangspunten Om te komen tot een goed voorstel omtrent de vernieuwingen/veranderingen in het onderwijs van de onderbouw op het Sint-Janscollege heeft de commissie De Nieuwe Onderbouw een aantal uitgangspunten opgesteld aan de hand waarvan een visie geschreven wordt over de invulling van dit onderwijs. Deze uitgangspunten zijn: 1. Kennis staat voorop 2. Meer aandacht voor vaardigheden 3. Aandacht voor de doorlopende leerlijn 4. Werken in leergebieden 4

5 2. Kennis en vaardigheden Bij uitgangspunt 1 Kennis staat voorop en uitgangspunt 2 Meer aandacht voor Vaardigheden moeten we rekening houden met het feit dat de overheid 58 kerndoelen verplicht stelt. Dit zijn er aanzienlijk minder dan in de oude situatie het geval was. In de nieuwe situatie is het merendeel van de lestijd in de brugklas en de tweede klas te benutten om minimaal deze 58 kerndoelen te verwezenlijken. In de derde klas staat het de school dan vrij om een eigen programma in te vullen. Aangezien wij op het Carbooncollege, locatie St.-Jan kennis een wezenlijk onderdeel vinden binnen de nieuwe onderbouw zullen we naast de 58 kerndoelen veel meer verdieping gaan aanbieden aan de leerling. Het ministerie van onderwijs gaat bij het aanbieden van de nieuwe kerndoelen uit van een verdeling van 2/3 van de lestijd voor het realiseren van de kerndoelen en 1/3 vrij in te vullen door de school. Als havo/vwo-school vinden wij dat deze tijd korter kan en er dus meer tijd overblijft voor verdere verdieping. Deze verdieping kan bestaan uit de, in de basisvorming voorgestelde, algemene vaardigheden en vakspecifieke vaardigheden alsmede extra verdiepingsstof. Voor deze verdiepingsstof kunnen secties deels gebruiken maken van de mogelijkheden die veel lesmethodes/uitgeverijen bieden maar daarbij kan ook gebruik gemaakt worden van zelf te ontwikkelen vakinhouden. Om te voorkomen dat er een te grote druk ligt op het aanleren van vaardigheden en behalen van kerndoelen in de brugklas en tweede klas stelt de commissie voor om een gelijkmatige spreiding aan te houden van voornoemde aandachtspunten (algemene vaardigheden en vakspecifieke vaardigheden alsmede extra verdiepingsstof) over de eerste 3 leerjaren (de onderbouw). Hierbij is het zinvol om op sectieniveau te bekijken wat het einddoel op gebied van kennis en vaardigheden is op havo-5 dan wel vwo-6 en om dan een realistische verdeling te maken van deze vaardigheden over eerdere leerjaren. Dit heeft als voordeel dat de vakspecifieke vaardigheden reeds in een vroeg stadium aangeleerd worden en daarmee de aansluiting op het onderwijs in de bovenbouw gemakkelijker zal moeten gaan verlopen. Daarnaast is het verstandig om leerlingen van de brugklas bij het vak informatica vaardigheden aan te leren die nuttig zijn in de verdere schoolcarrière, zoals gebruik van Word, Excel en PowerPoint. 5

6 3. Doorlopende leerlijnen Bij de eerder genoemde invulling van de vaardigheden en het verdelen van de kerndoelen spelen de vaksecties een belangrijke rol. Door van bovenaf (eindexamenklassen) naar beneden te kijken om zo te komen tot een evenwichtige verdeling van vaardigheden en kennis speelt aandacht voor de doorlopende leerlijn (uitgangspunt C) natuurlijk een belangrijke rol. Bij deze doorlopende leerlijn is er sprake van drie richtingen: a. de doorlopende leerlijn vanuit het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs voor het verbeteren van deze doorlopende leerlijn is er onlangs een overleg opgestart tussen het basisonderwijs in de regio en het Carbooncollege (=bovooverleg). Bij dit overleg worden knelpunten in de overstap van bo naar vo besproken. In het vervolg van dit overleg zal er ook sprake zijn van uitwisseling van docenten waarbij men in elkaars keuken gaat kijken. De docenten uit het bo bezoeken de locaties van het Carbooncollege en wonen daar lessen bij. Omgekeerd gaat dit ook gebeuren waarbij docenten die een (groot) deel van hun lessen in de brugklas lesgeven het bo zal bezoeken. De achterliggende gedachte hierbij is dat we van elkaar kunnen leren: over welke kennis en over welke vaardigheden beschikt de leerling vanuit het bo al bij de overstap naar het vo. b. de interne doorlopende leerlijn vanuit de brugklas naar examenjaar havo-5 en vwo-6 Binnen de locatie liggen de mogelijkheden tot het verbeteren van de doorlopende leerlijn vooral in het derde lesjaar. De grote breuk lag in het verleden namelijk altijd bij de overgang van klas 3 naar klas 4. Hierbij spelen dan zowel de vaksecties alsmede de teams een rol: - vanuit de vaksecties is het essentieel dat aangegeven wordt wat de leerlingen allemaal moeten kennen en kunnen. Zo kan de werkwijze in de onderbouw al voorbereiden op de werkwijze en het kennisniveau van de bovenbouw. Om dit proces goed te bewaken is het aan te bevelen dat tweedegraads docenten een deel van hun lessen gaan geven in bovenbouwklassen en dat eerstegraads bevoegde docenten ook een aantal lessen geven in de onderbouw. Een opdracht aan de secties zou dan ook moeten zijn om hiermee rekening te houden bij de verdeling van de lessen aan het eind van het schooljaar. - vanuit de teams kan dan de vorm van het onderwijs en het invullen van de algemene vaardigheden worden aangegeven. In de teams zitten per slot van rekening docenten die kwaliteiten hebben om de betreffende groep leerlingen te begeleiden. Deze docenten weten ook het beste wat we wel en niet kunnen of mogen verwachten van de leerlingen binnen hun team. Om ook deze doorlopende leerlijn te kunnen bewaken zal een teamlid een percentage van zijn/haar lessen moeten geven binnen het team maar daarnaast natuurlijk ook in andere teams. Hierdoor blijft de aansluiting tussen de verschillende teams gegarandeerd. Daarnaast is het wenselijk om te komen tot vorming van clusters van secties. Hierbij is het uitgangspunt een vakinhoudelijke afstemming tussen deze secties. 6

7 c. de doorlopende leerlijn naar het vervolgonderwijs, hbo en wo Wenselijk is het, willen we ook deze doorlopende leerlijn kunnen bewaken, dat er ook een goed overleg komt met het hbo en het wo, vergelijkbaar met het bovo-overleg. Uitgangspunt hierbij dient o.a. te zijn: wat vraagt/verlangt/eist het hbo en het wo van de student die daar aan een studie begint. Meer hierover op pagina Leergebieden Bij het vormgeven van het onderwijs in de onderbouw staat het groepen van secties vrij om een leergebied te vormen. Dit leergebied kan dan in het eerste jaar op experimentele basis plaatsvinden in de brugklas waarbij vakken onder hun eigen naam in het rooster blijven staan maar toch als leergebied te werk kunnen gaan. Na een grondige evaluatie van dit experiment kan dan besloten worden tot het definitief opgaan van vakken in een leergebied. Ook is het mogelijk dat na de evaluatie duidelijk wordt dat vakken niet opgaan in een leergebied. In dit laatste geval is het een vereiste dat er wel een duidelijke samenwerking tussen deze vakken komt: niet alleen met de mond belijden maar ook praktisch toegepast. Dit zal o.a. naar voren moeten komen in een regelmatig overleg tussen verwante secties waarbij afspraken schriftelijk worden vastgelegd. Deze afspraken kunnen betrekking hebben op zaken als eenheid in het bespreken van gemeenschappelijk onderwerpen (bevordert de duidelijkheid naar de leerling toe) en waar sprake is van overlap in onderwerpen bij vakken in een gezamenlijke aanpak hiervan (levert tijdswinst op die voor verdieping gebruikt kan worden en geeft de leerling een beter inzicht in de lesstof). 7

8 5. Aanbeveling aanpassing gebouw Voortdurend wordt er op gewezen dat de leerling slecht gemotiveerd is (leraar) en dat onderwijs saai is (leerling). Om dit te doorbreken zullen we het onderwijs moeten aanpassen. Niet meer als docent vrijwel alleen de les vullen/bepalen, maar vooral zorgen voor meer variatie in de les. Frontaal lesgeven, individueel werken, groepswerk, praktische opdrachten, alles kan en mag! Maar zorg wel voor een goede variatie hierin. Gezien de ontwikkeling in de samenleving kan en mag ICT niet meer ontbreken in de les. Uitgangspunt dient te zijn dat de secties de beschikking hebben over goed geoutilleerde vaklokalen: * het lokaal is aantrekkelijk voor docent én leerling * dit maakt meer variatie in de les mogelijk * hierdoor zal de motivatie bij leerling én docent toenemen Vaksecties/docenten die nu al veelvuldig gebruik maken van lokalen voorzien van smartboard, beamer, etc. zijn enthousiast en zien dit bij de leerlingen terug. Aangezien het om uiteenlopende redenen vaak niet wenselijk is om meerdere computers in een lokaal te plaatsen is het aan te bevelen om ook in de C-vleugel ruimtes in te richten met computerfaciliteiten. Daarnaast zal hier ook gelegenheid moeten zijn om vaardigheden aan te leren zoals het houden van presentaties. Om een zo goed mogelijke indeling van het schoolgebouw (o.a. wat betreft verdeling van vaklokalen) te bereiken is reeds door de directie aan de verschillende vaksecties gevraagd om te komen met voorstellen hiervoor. Ook zal nog een aantal aanpassingen aan het gebouw nodig zijn om het toegankelijker te maken voor de minder valide leerling. 8

9 1. Uitgangspunten De commissie herziening Tweede Fase is gestart met het opstellen van enkele uitgangspunten voor het onderwijs. Deze zijn vervolgens richtinggevend voor de ontwikkeling van het onderwijs in de Tweede Fase de komende jaren. Bij het vaststellen van de uitgangspunten heeft de commissie zich laten leiden door de onlangs geformuleerde visie en missie van het Carbooncollege en door de uitslag van de enquête gehouden onder oud-leerlingen met name omdat het centrale thema van deze locatie is: een kolommenstructuur met goede doorlopende leerlijnen, extern en intern. Onze uitgangspunten zijn: 1. de leerlingen verlaten de locatie St.-Jan met een hoog kennispeil 2. de leerlingen beheerst de vaardigheden die op hbo en wo worden geëist 3. de leerling krijgt via allerlei werkvormen uitdagend en boeiend onderwijs 4. de leerling heeft vanuit praktijkervaring een duidelijk beeld van hbo, wo en de maatschappij 5. de leerling voelt zich prettig en veilig op de locatie St.-Jan 9

10 2. Het Kennispeil Het kennispeil en de uitgebreide contacturen worden door docenten, leerlingen en ouders als een groot goed gezien. Hét sterke punt van de school is een goed kennisniveau, wat ook blijkt uit de laatste oud-leerlingenquêtes. Dit moet behouden blijven en waar mogelijk versterkt. Het verplichte examenprogramma vormt hierbij slechts een eerste startpunt en verdere verdieping dient eerder norm dan uitzondering te zijn. Scholen hebben in de nieuwe 2 e fase ruimte en mogelijkheden gekregen om meer te doen dan de verplichte examenstof voorschrijft. Zo zijn de mogelijkheden om zelf eisen te stellen in de schoolexamens beduidend toegenomen. Bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om vakoverstijgende eisen te stellen, waarbij meerdere vakken als beoordelaar optreden. De verschillende vakken zijn traditioneel sterk bezig met de examenvoorbereiding. In de oude visie van het St.-Janscollege was het werken naar een waardevol diploma een belangrijk onderdeel van de visie en missie. De huidige locatie wil hierin verder gaan door de leerlingen een examenplus niveau te laten behalen. Niet alleen het examen en het diploma zijn einddoel maar een succesvolle doorstroming naar HBO en WO is einddoel. Dit vereist dat leerlingen de kennis beheersen die zij nodig hebben om verder te studeren. Waar deze kennis ontbreekt in het verplichte examenprogramma zal deze in het 2 e faseprogramma opgenomen moeten worden of als aansluitingsmodules na afloop van het Centraal Examen aangeboden worden. Een voortdurende terugkoppeling door eigen onderzoek onder oud-leerlingen en een regelmatige uitwisseling met het vervolgonderwijs dient voldoende harde informatie aan te leveren om de ontwikkeling van een goed aansluitend onderwijssysteem aan te sturen. Niet alleen de doorlopende leerlijn met het vervolgonderwijs is van groot belang maar ook de aansluiting intern. Secties hebben in de afgelopen jaren meer oog gekregen voor, en gewerkt aan, een meer geleidelijke overgang van onder- naar bovenbouw. In het schooljaar werden door alle secties nieuwe vakwerkplannen geschreven waarbij uitdrukkelijk de doorlopende leerlijn in het oog gehouden moest worden. Deze vakwerkplannen zullen in de komende jaren telkens bijgesteld moeten worden aan de hand van evaluaties en interne onderwijskundige ontwikkelingen. Daarbij is de onderlinge discussie en afstemming tussen de vaksecties van groot belang. 10

11 3. Vaardighedenonderwijs Oud-leerlingen hebben in de enquête aangegeven dat naast kennis de meer traditionele vaardigheden zoals het maken van verslagen, het bestuderen van grotere hoeveelheden stof, het trekken van conclusies, e.d. goed aangeleerd worden. Echter bepaalde andere vaardigheden zouden binnen ons onderwijs meer nadruk moeten krijgen. De locatie zal dan ook in het onderwijs meer ruimte en tijd invoeren voor: - presentaties: deze zullen bij verschillende vakken in het programma worden opgenomen. - groepswerk en de daarbij horende vaardigheden worden geoefend en aangeleerd. Te denken valt daarbij aan werkverdeling, planning, elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden, gezamenlijk presenteren van het eindresultaat, enz. - ict-vaardigheden betreffen met name de gebruiksvaardigheid van verschillende zeer veel gebruikte Windowsprogramma s zoals Word, PowerPoint, Excel, Access. De invoering van een schoolbrede training in het kader van een Europees Digitaal Rijbewijs wordt nadrukkelijk overwogen. - structurele opbouw van zelfstandigheid met name door het leren plannen van de studie. Het verbeteren van het werken met de studiewijzer is hierbij een belangrijk instrument. Daarnaast zal de begeleiding van de mentor er op gericht moeten zijn dat de leerling zijn eigen functioneren/leren analyseert en verbetert. 11

12 4. Boeiend onderwijs door gevarieerde werkvormen De verschillende werkvormen dienen opgenomen te worden als een integraal onderdeel van het leerplan van de verschillende vakken. Elke sectie maakt een vakwerkplan waarin van de eerste t/m de laatste klas is opgenomen de inhoud maar ook de wijze waarop men de leerlingen naar het eindexamen en de vervolgopleiding brengt. Een verplichte afstemming van onder- en bovenbouw is logisch terwijl ook een verplichte afstemming dient te gebeuren met de verwante vakken binnen de profielen. De doorlopende leerlijn en de onderlinge profielafstemming gecombineerd met een curriculum waarin naar inhoud, vaardigheden en competenties van leerlingen een logische opbouw zit is het doel. Directie en teamleiders zullen dit gezamenlijk initiëren, begeleiden en controleren. Op basis van de onderwijskundige ideeën van de profielteams en sectieclusters zullen investeringen in het gebouw worden ondernomen, waarbij de doelstelling is om flexibel om te gaan met ruimtes en deze verder zo in te richten dat ze door meerdere secties gebruikt kunnen worden. Men kan dan bijvoorbeeld denken aan een talenvleugel en taaldorp bij de moderne vreemde talen/nederlands of een technolab voor de practica. De vaklokalen zullen zo worden ingericht dat de verschillende werkvormen gemakkelijk in het lokaal georganiseerd kunnen worden. Leerlingen kunnen zo gevarieerd en gedifferentieerd aan de slag. Ook de leermiddelen zullen gemoderniseerd moeten worden waarbij men kan denken aan een beamer of smartboard en meer computerfaciliteiten. Niet alleen is ICT niet meer weg te denken uit onze samenleving maar de compex-examens dwingen ook om hier op korte termijn serieus werk van te maken. Daarbij is het uitdrukkelijk de bedoeling een tweeslag te maken: uitbreiding en verbetering van de hardware moet gepaard gaan met onderwijskundige scholing van het personeel in de gebruiksmogelijkheden van de diverse software in de les. De investeringen in het gebouw moeten zodanig gebeuren dat ruimtes optimaal gebruikt worden. Dit zal consequenties hebben voor de huidige indeling in het gebouw. 12

13 5. Contacten met hbo, wo en samenleving Het centrale thema van de locatie is, een kolommenstructuur met goede doorlopende leerlijnen, extern en intern. Degelijk en uitdagend onderwijs voor iedereen Een havo en een vwo met extra inspanning op de goede aansluiting qua kennisinhoud en noodzakelijke vaardigheden voor de vervolgopleiding. De vervolgopleiding dient in lijn te liggen d.w.z. havisten naar het hbo en vwo leerlingen naar de universiteit. In principe is onze havo dus een voorbereidend hbo. Een doorstroom richting vwo blijft wel mogelijk door de keuzes in de 2 e fase. Bovenstaande principiële keuze betekent ook dat de locatie zich richt op de verticale doorstroom en niet kiest voor de mogelijkheid voor havisten om vakken op het vwo niveau af te sluiten. De examenplus gedachte betekent op St.-Jan dat we vakinhoudelijk en qua vaardigheden en competenties willen aansluiten bij de eisen die de vervolgopleidingen stellen. Om deze doelen te verwezenlijken is het noodzakelijk dat er regelmatige contacten zijn met hbo en wo op het niveau van docent en leerling. De profielwerkstukken worden dan ook zoveel mogelijk in samenwerking met HBO en WO instellingen aangeboden. Initiatieven van leerlingen of docenten om een praktische invulling te vinden voor het profielwerkstuk eventueel in samenwerking met vrijwilligersorganisaties en bedrijven worden gestimuleerd en gehonoreerd. Buitenschools leren vinden we belangrijk en maakt deel uit van de plus die wij als school willen aanbieden. Hieronder verstaan we bepaalde praktijkopdrachten in het profiel. Programma s bij vervolgopleidingen laten volgen. Alsmede regelmatig gastdocenten uitnodigen (van binnen en buiten het onderwijs). De contacten met vervolgopleidingen om hier vorm aan te geven zullen worden versterkt. 13

14 6. Het welbevinden van de leerling De mening van leerlingen over het onderwijs wordt structureel gepeild via de klankbordgroepen, de leerlingenraad en het contact met de mentoren. Hun mening over het onderwijs wordt serieus genomen en is mede richtinggevend. Daarnaast is de opzet van een goed leerlingvolgsysteem op het vlak van cijfers/vaardigheden en competenties een absolute voorwaarde om de begeleiding verder te kunnen ontwikkelen. Daarbij dient de mentor over zo volledig mogelijke actuele informatie over de ontwikkeling van zijn leerlingen te kunnen beschikken. Zodat de mentor nog meer dan nu de verantwoordelijkheid kan nemen voor de begeleiding van zijn leerlingen. In de bovenbouw is het streven de mentoren met de leerlingen te laten meegaan. Binnen het team is de ontwikkeling van de leerling een gedeelde verantwoordelijkheid. Naast de kennis en de vaardigheden gaan we allerlei leerlingactiviteiten in het geheel vrije deel waarderen. Elke leerling moet uit het aanbod van school minimaal twee onderdelen kiezen die vervolgens opgenomen worden in zijn portfolio. Te denken valt hierbij aan het ondersteunen van onderbouwleerlingen via leerhulp/tutorschap, leerlingenraad, mr, debatgroep, schoolkrant, European Parliament, maatschappelijke stages enz. De leerling kan deze activiteiten opnemen en overleggen bij zijn mentor, die de studievoortgang volgt. Het portfolio in zijn totaliteit is periodiek onderwerp van de mentorgesprekken. Vervolgens kan het portfolio een rol spelen bij een intakecommissie op hbo of wo. De leerling kan op deze wijze aangeven bepaalde competenties te hebben ontwikkeld. 14