Mededeling van het college aan de gemeenteraad ( )

Transcriptie

1 Onderwerp: Lopende initiatieven en uitvoeringsagenda 2017/2018 integratie vergunninghouders Portefeuillehouder: Wethouder Langeveld Datum: 16 mei 2017 Kennis te nemen van 1. Overzicht van lopende initiatieven om te komen tot versnelde integratie van vergunninghouders in Doetinchem. 2. Initiatieven besteding beschikbare middelen 2017 e.v. als impuls voor verdere integratie vergunninghouders. 1.Kernboodschap lopende initiatieven integratie vergunninghouders Met deze memo informeren wij u over de integratie en participatie van vergunninghouders. Het gaat daarbij om de regie op de huisvesting en brede integratie en participatie van vergunninghouders. In deze memo informeren wij u over de stand van zaken op de verschillende onderdelen. Huisvesting De gemeente Doetinchem had de grote uitdaging om in 2016 voor in totaal 144 vergunninghouders huisvesting te organiseren. Door een gezamenlijke inspanning met de ketenpartners is Doetinchem erin geslaagd om in 2016 voor totaal 163 statushouders huisvesting te organiseren. Het aantal in 2016 beschikbaar gestelde woningen bedraagt 54. De taakstelling is daarmee behaald en wij hebben een voorsprong op de taakstelling 2017 gerealiseerd. In onderstaande tabel wordt de stand van zaken over het afgelopen jaar aangegeven: Taakstelling 1 e helft personen Taakstelling 2 e helft personen Totaal gerealiseerd in personen Totaal overrealisatie in personen Naast de huisvesting aan reguliere statushouders is er ook huisvesting geboden aan 22 minderjarige statushouders (AMV-ers) verdeeld over 6 woongroepen. Via kamergewijze huisvesting hebben 22 alleenstaande statushouders in de leeftijd van 16 tot 18 jaar onderdak in Doetinchem gevonden. Wij hebben samen met woningcorporatie Sité, VluchtelingenWerk Oost Nederland en alle andere betrokkenen veel inzet getoond om de statushouders te huisvesten in Doetinchem. Een veelomvattende klus die gezamenlijk goed opgepakt is. Taakstelling 2017 Op 30 september 2016 is de landelijke taakstelling voor het huisvesten van statushouders gepubliceerd in de Staatscourant. Voor de eerste helft van 2017 is de taakstelling door de secretaris van Veiligheid en Justitie vastgesteld op te huisvesten vergunninghouders. Pagina 1 van 8

2 Daarmee is de taakstelling substantieel lager dan de tweede helft van 2016, die bedroeg. Oorzaak is dat er minder vergunningen door de IND zijn afgegeven dan eerder verwacht. Dit is onder meer het gevolg van lagere asielinstroom en minder kansrijke asielverzoeken. Dit betekent voor Doetinchem een taalstelling over het eerste half jaar van 2017 van 43 personen. Op dit moment (april 2017) is er door Doetinchem reeds aan de taakstelling voor het eerste tijdvak voldaan. Huisvesting statushouders taakstelling 2017 Taakstelling 1 e helft personen Taakstelling 2 e helft 2017 (prognose) 37 personen Totaal taakstelling huisvesting statushouders 80 personen Reeds gerealiseerd in 1 e helft personen Integratie en participatie Doetinchem heeft een breed palet aan activiteiten als aanbod aan vergunninghouders met als oogmerk te komen tot een snelle integratie. Via deze memo informeren wij u over de activiteiten die momenteel aangeboden worden. Samen met de ketenpartners spannen wij ons maximaal in voor de aan Doetinchem gekoppelde vergunninghouders. De eigen verantwoordelijkheid om te integreren, de taal te leren en werk te vinden, staat daarbij voorop. De integratie van vergunninghouders vereist naast de eigen verantwoordelijkheid en de inspanning vanuit de gemeente met marktpartijen tevens een betrokkenheid van inwoners en maatschappelijke organisaties. A. Maatschappelijke begeleiding Wanneer een statushouder gekoppeld is aan de gemeente Doetinchem, wordt deze direct opgevangen en begeleid door VluchtelingenWerk. In een 8 maanden durend traject wordt de vergunninghouder wegwijs gemaakt in de Doetinchemse samenleving. Allereerst wordt de huisvesting geregeld. Dit betekent het tekenen van een huurcontract en eventueel het beoordelen van overname van goederen en het regelen van een periodieke overboeking voor de huur. Daarnaast is er aandacht voor het zoeken naar passend onderwijs voor kinderen en zaken als inschrijving bij een tandarts/huisarts en het afsluiten van (verplichte) verzekeringen. Vervolgens ondersteunen de vrijwilligers van VluchtelingenWerk de vergunninghouder bij de aanvraag van een inrichtingskrediet via het Zorgplein en het aanvragen en een uitkering bij Laborijn. Wanneer de basis op orde is, wordt de vergunninghouder wegwijs gemaakt in Doetinchem. Dit alles met als doel zo snel mogelijk op eigen benen te kunnen staan. Weten bij welk loket je met welke vraag terecht kunt, waar bijvoorbeeld de bibliotheek is, de bushalte en het station. Het aangeboden traject van maatschappelijke begeleiding betreft maatwerk, waarin ruimte wordt geboden aan vergunninghouders om zich zo snel mogelijk in Doetinchem thuis te kunnen voelen. Pagina 2 van 8

3 B. Informatie en adviespunt Wanneer iemand het traject van 8 maanden heeft doorlopen, wil dat niet voor iedereen betekenen dat er daarna geen vragen meer bestaan op de verschillende leefgebieden. Voor alle vergunninghouders geldt dat zij met vragen omtrent gezinshereniging, asielprocedure of inburgeringsvraagstukken terecht kunnen op het inloopspreekuur van VluchtelingenWerk. Daarvoor houdt VluchtelingenWerk inloopspreekuren op zowel de maandag- als de donderdagmiddag. Het informatie- en adviespunt is een laagdrempelige voorziening waar onafhankelijke informatie en zo mogelijk advies gegeven wordt over specifieke onderwerpen waar vluchtelingen en andere nieuwkomers mee te maken krijgen. Vanuit het informatie en adviespunt worden vergunninghouders direct geholpen in de hulpvraag, of doorgeleid naar de reguliere voorzieningen. C. Gezinshereniging Dit door VluchtelingenWerk aangeboden traject betreft individuele informatie en ondersteuning ten behoeve van gezinshereniging. Deze procedure is complex en kent grote afbreukrisico's. Waar nodig en mogelijk wordt naast begeleiding in dit traject een beroep gedaan op specifieke fondsen om (een deel van) de kosten van de procedure te dekken. In een beperkt aantal gevallen leidt een ingezette procedure niet tot de overkomst van de gezinsleden omdat niet aan één of meer voorwaarden kan worden voldaan. Momenteel bestaat de instroom van nieuwe Doetinchemmers voornamelijk uit vergunninghouders afkomstig uit Syrië. Bij deze groep mensen is op voorhand in te schatten dat de gezinshereniging door de IND positief beoordeeld zal worden. Ook de nareizigers tellen mee voor de taakstelling. D. Begeleiding alleenstaande minderjarige vreemdelingen 18+ Dit betreft een 6 maanden durend traject voor AMV-ers (Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen) op het moment dat ze 18 jaar zijn. Op dat moment staan ze niet meer onder de voogdij van Nidos en ontvangen ze geen formele begeleiding vanuit de begeleidingsorganisatie Lindenhout meer. We kunnen er niet van uitgaan dat wanneer een AMV-er 18 jaar wordt, deze volledig zelfstandig is en verantwoordelijkheid kan nemen op de verschillende leefgebieden. Het voortraject van iedere AMV-er is anders en hangt onder meer af van de tijd dat ze al in Nederland zijn. De focus in de begeleiding door VluchtelingenWerk ligt op het zo snel mogelijk bereiken van zelfredzaamheid en het nemen van verantwoordelijkheid en regie op het eigen leven eventueel in aanvulling op de verlengde begeleiding door Yoin/Lindenhout. Naast het aanbod vanuit VluchtelingenWerk wordt er verlengde begeleiding vanuit Yoin/Lindenhout aangeboden. Dit betreft een maatwerkvoorziening voor een periode van 3 of 6 maanden. Dit traject is bedoeld om de overgang van 18- naar 18+ soepel te laten verlopen, in de contacten met school, Sité en Laborijn. Er bestaat hierin goede afstemming met de buurtcoach, die de sociale kaart van Doetinchem goed kent. Per wooneenheid zijn er 2 buurtcoaches gekoppeld. E. Integratietraject Samen Doetinchem Doetinchem is als pilotgemeente betrokken geweest bij het tot stand komen van de participatieverklaring voor vergunninghouders. Deze pilot heeft geresulteerd in aanpassing van wetgeving in die zin, dat nieuwkomers en nareizende gezinsleden vanaf 1 juli 2017 een participatieverklaring moeten ondertekenen als onderdeel van de verplichte inburgering. De Wet inburgering wordt aangepast op dit onderdeel. Pagina 3 van 8

4 De gemeente is vanaf wetswijziging verplicht om de inburgeraar een participatieverklaringstraject aan te bieden. Doelstelling is om via een traject nieuwkomers kennis te laten maken met de rechten en plichten en fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving. Het traject wordt afgesloten met de ondertekening van de verklaring waarmee de nieuwkomer onderschrijft van de waarden en spelregels van de Nederlandse samenleving kennis te hebben genomen en deze te respecteren. Doetinchem gaat de participatieverklaring opnemen in het traject Samen Doetinchem. Samen Doetinchem is een participatietraject waarin vergunninghouders gezamenlijk met Doetinchemmers activiteiten ondernemen. Het project is opgezet in een samenwerkingsverband met Graafschap Re-integratie, voetbalclub DZC 68, ZoZijn en de Gelderse sportfederatie. In het geboden traject worden verenigingsleven en vrijwilligerswerk ingezet om mensen uit het sociaal isolement te halen. Door middel van een wekelijks activiteitenprogramma wordt een nieuw en relevant netwerk opgebouwd. Het in augustus te starten aanbod van Samen Doetinchem bestaat uit een programma van 40 weken in aanvulling op de verplichte inburgering. Daarin komen onder meer de informele taalontwikkeling, oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt (ONA), een kennismodule Nederlandse samenleving (KNS) aan bod naast de participatie activiteiten zoals koken en sporten. Het verrichten van vrijwilligerswerk maakt onderdeel uit van het programma. Binnen Samen Doetinchem is er verbinding gelegd met partijen zoals de buurtcoaches, buurtsportcoaches en wijkwerk. Van de opzet en inhoud van de pilottraject Samen Doetinchem is een filmpje gemaakt, die op YouTube onder Samen Doetinchem te vinden is. F. Gezondheidszorg statushouders In de samenwerking tussen OTAV (VNG/Rijk), Pharos en GGD GHOR is er een ondersteuningsprogramma Gezondheid Statushouders ontwikkeld. Hiermee wordt Doetinchem vraaggericht ondersteund bij het organiseren van een integrale en preventieve aanpak rondom welzijn en gezondheid van statushouders. Dit kan bijvoorbeeld via het bieden van zwemles, voorlichting over alcohol en drugs, informatie over verzekeringen, noodnummer 112, verloskundigenzorg als onderdeel van gezondheidszorg, maar ook via een cursus opvoeden in twee culturen op scholen. Voorlichting geeft antwoord op vragen die leven bij vergunninghouders, vrijwilligers en bij professionals. Voorlichting draagt er aan bij dat vergunninghouders hier hun leven kunnen vormgeven en bevordert hun integratie in Doetinchem. Op 6 april heeft de VNG gezondheid als onderdeel van integratie in Doetinchem als voorbeeld op haar site gepubliceerd. G. Woninginrichting vergunninghouders Wanneer vergunninghouders een passende woning in Doetinchem toegewezen krijgen, verzorgt het Zorgplein de financiële afwikkeling van een budget voor woninginrichting. Afhankelijk van de gezinssituatie wordt er een budget toegekend om de noodzakelijke eerste zaken van te kopen om de toegekende woning daadwerkelijk te kunnen bewonen. Dit toegekende budget wordt om niet verstrekt. Pagina 4 van 8

5 H. Eerste huurbetaling en overbruggingsuitkering Wanneer een huurcontract door een vergunninghouder is getekend, moet voorafgaand aan de bewoning direct de eerste huur voldaan worden. Daarnaast moet financieel de periode overbrugd worden tussen de datum aanvraag van de uitkering (waarmee het leefgeld vanuit het COA stopt) en de eerste betaalbaarstelling van de uitkering. Hiervoor wordt een overbruggingsuitkering om niet beschikbaar gesteld. Zowel de eerste huurbetaling als de overbruggingsuitkering worden om niet verstrekt. Bovenstaande initiatieven A tot en met H worden bekostigd uit de door het Rijk ontvangen middelen voor vergunninghouders (behoudens de verlengde begeleiding aan AMV-ers door Yoin/Lindenhout). Een financieel overzicht van de beschikbare budgetten vergunninghouders treft u als bijlage 1 aan. Overig aanbod en initiatieven Binnen Doetinchem worden naast bovengenoemde initiatieven aanvullend onderstaande activiteiten ingezet vanuit de samenleving en via maatschappelijke instellingen voor de vergunninghouders. Allemaal met als doel de integratie en taalontwikkeling te bevorderen waarmee de vergunninghouder volwaardig mee kan doen in de Doetinchemse samenleving en in staat wordt gesteld te participeren en een sociaal netwerk op te bouwen. In onderstaand schema zijn de verschillende partijen weergegeven met hun primaire focus als aanbod aan de vergunninghouder. Partij Integratie/ Taalontwikkeling participatie Samen Doetinchem x x Stichting Present x VluchtelingenWerk Oost Nederland x Het Taalhuis x Gruitpoort x x Stichting AMO x x Stichting Welkom in Doetinchem x x Stichting Ontmoetinchem x Stichting Present Bij stichting Present staan ontmoeten en verbinden centraal. Met het project Meet & Connect brengt Present verbinding tot stand tussen Doetinchemmers en vergunninghouders. Dit vanuit de overtuiging dat ieder mens vriendschap nodig heeft. Concreet betekent dit dat Doetinchemse gezinnen gekoppeld worden aan vergunninghouders voor een periode van 1 jaar. Gedurende dit jaar spreek je met elkaar af, onderneem je activiteiten en deel je je leven met elkaar op basis van vriendschap en gelijkwaardigheid. Tijdens dit jaar wordt men begeleid door Present. Na het jaar is begeleiding overbodig en zijn er nieuwe contacten en vriendschappen ontstaan. Stichting Present is gekoppeld aan het project Samen Doetinchem. Pagina 5 van 8

6 Het Taalhuis In de bibliotheek Doetinchem is een Taalhuis gevestigd. Het Taalhuis helpt alle mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Zo is er ook een aanbod voor nieuwkomers en vergunninghouders. Deelnemers hoeven geen lid te zijn van de bibliotheek. Het Taalhuis is een ontmoetingsplek voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven of het spreken van de Nederlandse taal. Er is begeleiding die vergunninghouders op weg helpen met deze onderwerpen. Daarnaast helpen ze bij het invullen van formulieren of het geven van juridisch advies. Deelnemers aan Samen Doetinchem maken voor hun taalontwikkeling gebruik van het Taalhuis. De Gruitpoort In de Gruitpoort wordt cultuurgeoriënteerde taalondersteuning geboden. Men voegt een culturele component toe aan het formele taalonderwijs. Dit vanuit drie aangeboden functies: - Presentatie (theater, film en debat) - Educatie (taal, kunst) - Participatie (jongeren en ouderen) De Gruitpoort maakt naast taal en cultuurdocenten gebruik van de inzet van vrijwilligers. Zo zijn er taal&cultuur-ateliers waarbij vergunninghouders aan de slag kunnen in kunst- en theaterlokalen, Café 2 waar in een taalcafé begeleiding wordt gegeven door taalmaatjes om de conversatie op gang te brengen gekoppeld aan een thema, Theater en voorstellingen met culturele integratie en maatschappelijke inclusiviteit als thema. Hierin is een samenwerkingsverband met Samen Doetinchem. Zo is er ook met het filmaanbod en bij excursies een samenwerking met Samen Doetinchem. Stichting AMO Stichting AMO (Arabisch Midden Oosten) zet zich in voor de integratie van vergunninghouders in Doetinchem met een Midden-Oosten achtergrond. Zij verleent hand- en spandiensten op allerlei gebied, zoals tolken, hulp bij het invullen van formulieren, ze biedt een thuisbasis voor vergunninghouders, doorverwijzing naar reguliere voorzieningen etc. Stichting AMO is verbonden aan het Graafschap College en biedt informele taalontwikkeling aan. Stichting Welkom in Doetinchem De stichting Welkom in Doetinchem helpt vergunninghouders, met name gezinnen, op een laagdrempelige manier hun leven in Doetinchem op te bouwen. Hiervoor is een buddy-project in het leven geroepen. Een project waarbij vergunninghouders contact hebben met een Nederlands sprekende buddy. Buddy en gezin spreken samen af hoe ze het contact gestalte geven. Bijvoorbeeld door samen te koken, eten, winkelen koffiedrinken, sporten, maar vooral door veel Nederlands met elkaar te praten. De buddy s van Welkom in Doetinchem worden ingezet voor de deelnemers aan Samen Doetinchem. Stichting Ontmoetinchem Deze stichting initieert multiculturele ontmoetingen tussen Doetinchemmers en vergunninghouders. Daarbij wordt actief gezocht naar participatie van organisaties van etnische minderheden en worden workshops en programma s aangeboden. Deze ontmoetingen worden verrijkt met verschillende interculturele optredens naast infotafels over verschillende culturen en achtergronden. Pagina 6 van 8

7 2. Kernboodschap initiatieven besteding beschikbare middelen vergunninghouders In dit onderdeel geven wij inzage in de beschikbare middelen voor de huisvesting en integratie van vergunninghouders. Tot en met 2015 was uitsluitend een specifieke uitkering van 1000 per statushouder beschikbaar. In het Bestuurs- en later het Uitwerkingsakkoord is tussen VNG en het Rijk afgesproken dat dit bedrag verhoogd wordt naar 2370 per nieuw binnenkomende volwassen statushouder. Vervolgens is in het Uitwerkingsakkoord verhoogde asielinstroom afgesproken dat de extra participatie- en integratiemiddelen verdeeld worden volgens de formule: geld volgt statushouder. Gemeenten ontvangen uit de 2 decentralisatie-uitkeringen over 2016 en per gehuisveste statushouder. Dit zijn middelen die voor 2 jaar incidenteel beschikbaar zijn gesteld, terwijl de verwachting is dat statushouders langdurig gebruik blijven maken van gemeentelijke ondersteuning en de daarbij behorende budgetten. Op grond van de realisatie in 2016 én omdat er geen volledig beroep is gedaan op de ontvangen Rijksmiddelen voor de verhoogde asielinstroom (voor bijvoorbeeld huisvesting, bijzondere bijstand voor inrichtingskosten, scholing, GGZ en jeugd) zijn er nu niet bestede middelen beschikbaar. Een overzicht van de herkomst en bestedingen van de budgetten voor vergunninghouders treft u in bijlage 1 aan. Met onderstaande uitvoeringsagenda voor 2017 en 2018 geven wij inzage in de initiatieven voor integratie bevorderende maatregelen. Dit zijn acties die we gaan inzetten met als doel de integratie van de doelgroep vergunninghouders in aanvulling op de bestaande activiteiten te intensiveren. Screening klantenbestand In samenwerking met Laborijn wordt er extra ingezet op de analyse van het huidig klantenbestand. Sinds in 2013 de regie op de inburgering niet meer onder de gemeente valt, is de doelgroep buiten beeld geraakt. Laborijn heeft in 2017 de dienstverlening aan de doelgroep als speerpunt benoemd en heeft hiervoor een integraal plan van aanpak opgesteld. Inzet meetinstrument Het inzetten van een persoonlijk profiel scan (PPS) als meetinstrument van de competenties van de vergunninghouder qua opleiding, werkervaring en persoonlijke achtergrond. Deze kan in de eigen taal worden afgenomen. Met de verkregen informatie wordt het traject naar opleiding en arbeidsmarkt vergemakkelijkt Inzet op taalontwikkeling Met de resterende middelen voor de doelgroep vergunninghouders kan een extra impuls gegeven worden aan de bevordering van de taalvaardigheid gericht op arbeidsparticipatie. Het is evident dat de taalontwikkeling van zeer groot belang is voor de snelle integratie en participatie van vergunninghouders. Pagina 7 van 8

8 Werkprojecten vergunninghouders In samenwerking met het Werkgeversservicepunt wordt er een stimulans gegeven aan projecten gericht op het verhogen van de arbeidsparticipatie van vergunninghouders. Zo worden er momenteel projecten ontwikkeld om vergunninghouders te begeleiden naar werk in de bouw en in de horeca. Kwantitatief onderzoek We willen een onafhankelijk kwalitatief onderzoek instellen om inzicht te krijgen in de ervaringen van vergunninghouders met het eigen integratieproces tot dusverre en met de knelpunten en oplossingen die zij daarbij hebben ervaren. Op basis van de uitkomsten kan het integratieproces verder aangescherpt worden. Risicoparagraaf De in de bestedingen van de budgetten vergunninghouders opgenomen bedragen zijn een afgeleide van de prognose van de instroom nieuwe vergunninghouders. Dit blijft slechts een aanname van de aantallen asielgerechtigden die landelijk een vergunning toegewezen zullen krijgen. Wanneer de z.g. Turkije deal van tafel gaat of er wederom grote massa s mensen op de vlucht slaan voor oorlog of geweld, zal dit gevolgen hebben voor de begroting. Vervolg Alle in de Uitvoeringsagenda genoemde initiatieven zullen hun beslag krijgen in 2017 en Regionale samenwerking Op het thema huisvesting en integratie vergunninghouders wordt intensief regionaal samengewerkt. Met de Achterhoekse gemeenten is er een regioplan sluitende aanpak vergunninghouders opgesteld. Met dit regioplan wordt inzicht gegeven in de wijze waarop de Achterhoekse gemeenten het integratievraagstuk (lokaal) invulling geven, hoe de samenwerking met partners versterkt kan worden en welke verbeteringen aangebracht kunnen worden in de integrale integratieaanpak om vervolgens te komen tot een gezamenlijk en regionaal draagvlak op dit thema. In een binnenkort separaat aan u toe te zenden raadsmededeling zult u over dit regioplan uitvoerig geïnformeerd worden. Bijlage 1. Meerjarenbegroting budgetten vergunninghouders Pagina 8 van 8