Tractus digestivus externe secretie

Transcriptie

1 Tractus digestivus externe secretie Spijsverteringskanaal: Mond Mond keelholte Slokdarm Maag Dunne darm Dikke darm Endeldarm Anus Spijsverteringsstelsel: Lever Galblaas Alvleesklier Wand van het spijsverteringskanaal Het spijsverteringskanaal is in principe een lange gespierde holle buis van ongeveer 7 (!) meter. Het begint bij de mond en eindigt bij de anus. De wand van het kanaal bestaat uit (van binnen naar buiten) cilindrisch epitheel met slijmproducerende cellen = slijmvlies glad spierweefsel (1 laag verloopt circulair en 1 laag verloopt in de lengte richting) bindweefsel met elastische vezels Enzymen Zijn stoffen (eiwitten) die voedingsstoffen zodanig bewerken dat deze kunnen worden opgenomen in het bloed. Enzym Amylase Koolhydraten - glucose Enzym Protease Eiwitten - aminozuren Enzym Lipase Vetten - vetzuren Enzymen Mond amylase (ptyaline) zetmeel Maag pepsine eiwitten lipase vetten zoutzuur ziektekiemen doden/ activatie enzym Dunne darm protease (erypsine) eiwitten amylase zetmeel lipase vetten Alvleesklier amylase zetmeel lipase vetten trypsine eiwitten Lever gal vetten / emulgeren/geen enzym Functies: Mond Mond keelholte Slokdarm Maag Dunne darm Dikke darm Endeldarm Anus 1

2 Tanden en kiezen Tong: mengt voedsel en speeksel, en duwt hap naar achterkant mond. Speeksel: Bevat amylase = Begin koolhydraatsplitsing = natuurlijk tandpasta Laat voedselbrok goed door slokdarm glijden Varieert afhankelijk van soort voedsel Mond-Keelholte Tijdens doorslikken voedselbrok: Huig sluit de neusholte af Strottenklepje sluit de luchtpijp (Q) af Slokdarm Via peristaltiek gaat voedsel naar de maag Wand slokdarm: slijmvlies bindweefsel spierweefsel bindweefsel Maagsap Bevat: Enzym pepsine voor de eerste bewerking van de eiwitten Enzym lipase (heel weinig) voor bewerking vetten Zoutzuur/HCL heeft kiemdodende werking op met voedsel meegekomen ziektekiemen zorgt voor activatie van het enzym Slijm (bescherming van de maagwand) Intrinsic factor (nodig voor opname vit. B12 in dunne darm) Cardia en de pylorus (portierspier) Tussen slokdarm en maag zit een kringspier. De cardia. Tussen de maag en het begin van de dunne darm (= twaalfvingerige darm) bevindt zich een sluitspier: de pylorus of portierspier. Deze spieren zorgen ervoor dat het voedsel met kleine beetjes tegelijk in de maag of dunne darm komt. Dunne darm Ca. 6-8 meter lang (dus veel zenuwen) 3 delen: 12-vingerige darm Nuchtere darm Kronkeldarm Maakt darmsap: P.A.L. Protease Amylase Lipase Opname van de bewerkte voedingsstoffen! 2

3 Alvleesklier/Pancreas 12 vingerige darm, nuchtere darm en kronkeldarm enzymen PAL natrium bicarbonaat om de zure voedselbrij uit de maag te neutraliseren water en slijm Laatste fase van de voedselvertering vindt plaats in de nuchtere darm en de kronkeldarm Opname van de nu verkleinde voedselbestanddelen gebeurt in de darmvlokken met uitzondering van niet in water opgeloste vetzuren. Die worden door de chylvaten (lymfevaatjes) opgenomen Via Papil van Vater komt ook gal in dunne darm. Gal emulgeer vetten Opname voedingsstoffen Dunne darm Darmvlok bevat : Slagadertje Adertje Chylvaatje (= lymfevaatje in dunne darmvlok) Opname: aminozuren + glucose via adertje via poortader naar lever Vetzuren chylvaatje via lymfesysteem weer in bloed Poortader: Alle voedingsstoffen opgenomen uit de darmvlokken van de dunne darm gaan via de poortader naar de lever. Behalve vetten. Vetten gaan van de dunne darm via de chylvaten naar het lymfesysteem. Dikke darm (bestaat ook uit drie delen) verschil dunne en dikke darm Dunne darm Dikke darm - Werkzame enzymen - geen enzymen - Darmvlokken - geen darmvlokken - Opname van voedingstoffem - geen opname - Geen indikking - resorptie water - Geen vitamine aanmaak - vitamine K i.s.m Ecoli 3

4 Endeldarm/Anus Endeldarm Ophoping onverteerbare resten = faeces Anus: Uitscheiding faeces Bestaat uit twee sluitspieren 1. Uitwendige sluitspier dwarsgestreept spierweefsel, dus willekeurig 2. Inwendige sluitspier glad spierweefsel, dus onwillekeurig Lever Ontgifting Opslag ijzer voor erytrocyten Opslag glucose / glycogeen Productie gal Productie stollingseiwit fibrinogeen+protrombine Productie bloedeiwitten albumine en globuline Aanmaak vitamine A Omzetting aminozuren naar lichaams eiwitten (assi) Omzetting ammoniak naar ureum (afval eiwit) Afbraak erytrocyten Alvleesklier/ pancreas: Endocrien - Exocrien Zonder afvoerbuis; afgifte in het bloed Maakt hormonen in de eilandjes van Langerhans Hormonen: Insuline Glucagon Met afvoerbuis, via papil van Vater in 12- vingerige darm Wat? PAL Protease Amylase Lipase Welke voedingsstoffen hebben we? Koolhydraten Vetten Eiwitten Koolhydraten Splitsing in mond en dunne darm tot enkele suikers (glucose) Gebeurt door het enzym amylase Vetten Splitsing in dunne darm (en beetje in de maag) door enzym lipase vetzuren en glycerol Gal emulgeert vet Opslag in het lichaam in de vorm van glycogeen Afvalstof: CO 2 en H 2 O Opname door chylvaten, via lymfe naar bloed Het lichaam kan uit koolhydraten vetten vormen Afvalstof: CO 2 en H 2 O 4

5 Functie vetten Reservestof (energie) Steunvet (rond oogkas en nieren) Smeerstof (beweging pezen in peesschede) Isolatie Opslag vitamine A-D-E-K Eiwitten Splitsing in maag (pepsine), dunne darm (trypsine van alvleesklier en erypsine van darmsap). Door enzym protease Afgebroken tot aminozuren Afvalstof: ureum en urinezuur Verzadigd vet = Verkeerd Onverzadigd vet = Oké Functie eiwitten/proteïnen Functie voedingsstoffen Gaan via de vena porta naar de lever lever geeft ze mee aan het bloed lever bouwt er leverprotoplasma van lever bouwt bloedeiwitten op (bijv. fibrinogeen) Menselijk eiwit: 22 aminozuren 10 essentiële aminozuren (moeten uit voedsel opgenomen worden) Koolhydraten Vetten Eiwitten directe brandstof, snelle energie reserve brandstof, reserve energie bouwstof, Calorische waarde van de voedingsstoffen 1 gram Koolhydraten 4 Cal / 17 Joules 1 gram Eiwitten 4 Cal / 17 Joules 1 gram Vetten 9 Cal / 39 Joules Vitaminen in vet oplosbaar Vitamine A Weerstand tegen bacteriën Conditie en groei huid en slijmvliezen Antioxidant Lever, vis, melk, kaas, eieren, caroteen Vitamine D Groei skelet en gebit In balans houden van calcium en fosfor huishouding Melk, vis(olie), lever, eieren 5

6 Vitaminen in vet oplosbaar Vitamine E Opbouw celmembranen Bloedsomloop Antioxidant Plantaardige oliën, eieren, noten, paprika, spinazie Vitamine K Bloedstolling Groene bladgroenten, vlees, eieren, vruchten, bloemkool, lever Welke stoffen nog meer? (vervolg) Mineralen Zijn zouten Afkomstig uit de aardbodem Belangrijk bij colloid-osmotische druk, in stand houden van de zuurgraad (ph) van het bloed, prikkeloverdracht (electrolytisch) Vitaminen en Mineralen hebben geen calorische waarde Vitaminen en Mineralen zijn BIO-KATALYSATOREN = STOF DIE EEN PROCES IN JE LIJF OP GANG BRENGT ZONDER ZELF AAN HET PROCES DEEL TE NEMEN 6