B7. Afspraken voor uitwerking en toepassing kwaliteitsverbetering van het landschap ( )

Transcriptie

1 B7. Afspraken voor uitwerking en toepassing kwaliteitsverbetering van het landschap ( ) Regeling kwaliteitsverbetering van het landschap In juli 2011 is de regeling Kwaliteitsverbetering van het landschap in werking getreden. Voor een effectieve en efficiënte gemeentelijke planpraktijk is het gewenst dat afspraken over kwaliteitsverbetering op kort mogelijke termijn worden gemaakt zodat deze kunnen worden toegepast bij de ontwikkeling en beoordeling van ruimtelijke plannen. Beslispunten RRO juni en december 2011 In het RRO van 30 juni 2011 is afgesproken dat de werkgroep landschap de opdracht krijgt om de handreiking kwaliteitsverbetering voor het landschap uit te werken naar een voorstel voor: - gewenste afspraken over de uitwerking van de handreiking om in regionaal verband te maken; - de toepassing van de rood-met-groen koppeling op uniforme en eenduidige wijze, inclusief de minimale basisinspanning en mogelijkheid van fondsvorming, de periodieke verantwoording over uitvoering en handhaving en het voeren van ruimtelijk kwaliteitsbeleid. In het RRO van 7 december 2011 is de notitie over het toepassingsbereik van de regeling, opgesteld door de gemeenten Bernheze, Mill & St. Hubert, Schijndel en Oss, toegelicht en besproken. In de notitie wordt een categorisering voorgesteld voor de vereiste kwaliteitsverbetering in relatie tot de impact van een ruimtelijke ontwikkeling. De notitie voorziet ook in enkele aandachtspunten voor verdere discussie. De uitgangspunten over het toepassingsbereik worden breed gedragen. In het RRO heeft nog geen besluitvorming plaats gevonden, nadere afstemming wordt nodig geacht tav de uitwerking en detaillering. Met betrekking tot de uitgangspunten voor het ruimtelijk kwaliteitsbeleid en kwaliteitsverbetering zijn ook geen besluiten genomen. Wel is in het RRO meegegeven dat de ingebrachte gedachtelijn de basis vormt voor verdere uitwerking naar afspraken. Aanpak december 2011 juni 2012 Afstemming toepassingsbereik In deze periode is door de vier gemeenten samen met de provincie verder gewerkt aan de notitie over het toepassingsbereik. De basisgedachte van de notitie is ongewijzigd ten opzichte van de versie zoals toegelicht door wethouder H. Hoeksema van de gemeente Oss in het RRO van december Wel hebben enkele tekstuele aanpassingen en aanvullingen plaatsgevonden. De concrete indeling van ruimtelijke ontwikkelingen naar de drie categorieën vormde een belangrijk bespreekpunt; op dit moment is er en mbt de toedeling van een tweetal ruimtelijke ontwikkelingen geen overeenstemming met de provincie. De notitie over het toepassingsbereik is ook in breder verband toegelicht met name aan de Groene Woud gemeenten maar ook in de regio s Zuidoost en Midden Brabant. Betreffende regio s nemen de uitgangspunten van de notitie over. Methoden en basisinspanning Ondertussen bleek dat een aantal gemeenten in de regio Noordoost en de regio Midden Brabant een eigen uitwerking van de methodiek om de vereiste kwaliteitsverbetering bij niet-planmatige ontwikkelingen te bepalen hebben ontwikkeld.

2 Samen met de provincie hebben de gemeenten Bernheze, Mill & St. Hubert, Schijndel en Oss op 16 april jl. een ambtelijke themamiddag kwaliteitsverbetering van het landschap georganiseerd. In deze regiobrede ambtelijke themamiddag, aangevuld met een vertegenwoordiging van de regio s Zuidoost, Midden en West, zijn een viertal uitgewerkte methodieken gepresenteerd en vergeleken. Verder is bezien of, en zo ja welke, kaderstellende afspraken binnen de regio Noordoost-Brabant gemaakt zouden kunnen worden over methoden en basisinspanning. De gepresenteerde methoden van Boxtel, Boxmeer, Mill & St. Hubert en Midden-Brabant gaan allen uit van een vorm van forfaitaire bedrag op basis van grondwaardeverandering. Goed beschouwd zijn het vier varianten op één methodiek. In lijn met de handreiking over kwaliteitsverbetering is geconstateerd dat er ruimte moet zijn voor lokaal maatwerk bij gemeenten. Gemeenten moeten zelf uitwerking kunnen geven aan de methodiek. Wel is er brede overeenstemming dat wordt uitgegaan van een methodiek die uitgaat van een forfaitair bedrag op basis van grondwaardevermeerdering (bestemmingswinst). Een dergelijk methode is inzichtelijk en kan vooraf duidelijkheid bieden aan initiatiefnemers. Planmatige ontwikkelingen Over de planmatige ontwikkelingen/stedelijke uitbreidingen is nauwelijks gesproken, maar zijn in het kader van de rood-met-groenkoppeling bij stedelijke uitbreidingen uit het streekplan 2002, eerder afspraken gemaakt met gemeenten in de regio. De norm van 1% van de uitgifteprijs, zoals opgenomen in de handreiking, sluit aan bij de minimale basisinspanning die toentertijd met een aantal regiogemeenten is afgesproken tbv de rood-met-groenkoppeling. Een afspraak waarbij wordt uitgegaan van percentage van de uitgifteprijs doet echter beter recht aan de lokale omstandigheden in de verschillende gemeenten. Voorstel is daarom om voor planmatige ontwikkelingen/ stedelijke uitbreidingen de norm van 1% van de uitgifteprijs als afspraak te hanteren. Wel wordt aandacht gevraagd voor evt. ontwikkelingen die door deze heffing onrendabel worden. In een evaluatie van de toepassing van de regeling zal dit aspect worden meegenomen. Juridische aspecten Daarnaast is gesproken over de juridische aspecten van de regeling kwaliteitsverbetering van het landschap. Daarbij kwam met name de juridische houdbaarheid van de regeling, de noodzakelijke borging in bestemmingsplannen en structuurvisies, anterieure overeenkomsten en het risico van onverschuldigde betaling aan bod. Deze juridische aspecten zijn genoteerd en vragen nog aandacht. Vanuit de regiogemeenten is er beperkte inzet beschikbaar om hierover actief mee te denken. Door de provincie is in het kader van het opstellen van de handreiking Kwaliteitsverbetering van het landschap onderzoek gedaan naar de juridische houdbaarheid van de regeling. De informatie met betrekking tot de juridische houdbaarheid zal verstrekt worden aan de gemeenten. Ook is op basis van toepassing van de rood-met-groenkoppeling voor stedelijke uitbreidingen conform streekplan 2002 niet gebleken dat een dergelijke regeling niet houdbaar is. Wel is het noodzakelijk dat er een goed gemeentelijk ruimtelijk kwaliteitsbeleid is, waarbij landschappelijke projecten (incl. kostenraming) zijn opgenomen in de uitvoeringsparagraaf van een structuurvisie. De provincie kan de regiogemeenten adviseren/informeren over een generieke regeling voor bestemmingsplannen. Uitvoering, handhaving en verantwoording De uitvoering, handhaving en verantwoording van de regeling is in regionaal verband beperkt besproken.

3 Voor de uitvoering is geconcludeerd dat dit een zaak is van de betreffende gemeente waarin regionaal verband geen afspraken over worden gemaakt. Ook de handhaving is een verantwoordelijkheid van gemeenten waar vooralsnog geen regionale afspraken over worden gemaakt. De regio plaatst kanttekeningen bij de monitoring en verantwoordingsplicht aan de provincie. In het tijdspad naar december 2012 zal nader onderzocht worden voor welke ontwikkelingen (categorieën) en op welke wijze een eenvoudig systeem van verantwoording kan worden opgesteld. Vriendelijk doch dringend wordt een beroep gedaan op regiogemeenten om in het verdere proces ter uitwerking van deelaspecten hierover meer mee te denken' Beslispunten RRO 14 juni 2012 In het RRO van juni liggen de volgende inhoudelijke beslispunten voor: - toepassingsbereik - ruimtelijk kwaliteitsbeleid - kwaliteitsverbetering - methodiek - basisinspanning Op basis van bespreking en besluitvorming in het RRO moeten deze worden geagendeerd in de afzonderlijke gemeenten om in het RRO van december 2012 als afspraak te bekrachtigen. Bij vertraging van het proces kunnen bilaterale afspraken worden gemaakt tussen provincie en afzonderlijke (groepen van) gemeenten. Notitie toepassingsbereik De gemeente Bernheze, Oss, Schijndel en Mill & St. Hubert hebben gezamenlijk een notitie opgesteld over het toepassingsbereik van art van de Verordening Ruimte waarin het voorstel wordt gedaan voor een categorisering van ruimtelijke ontwikkeling in relatie tot de vereiste kwaliteitsverbetering. Deze notitie is integraal bijgevoegd bij de stukken en vormt het basisdocument voor het voorliggende afsprakenkader. Deze notitie bevat de categorie-indeling van de ruimtelijke ontwikkelingen. In de notitie is het uiteindelijke doel van de regeling, een mooier landschap, sterker voorop gezet en is het begrip landschappelijke inpassing verder toegelicht en breder geïnterpreteerd. De indeling van ruimtelijke ontwikkelingen over de drie categorieën is aangescherpt; niet zo zeer de aard van de ontwikkeling maar de ruimtelijke impact van de ontwikkeling is doorslaggevend voor de categorie-indeling. Analoog hieraan wordt een indeling voor de gewenste tegenprestatie voorgesteld. Dat leidt, in essentie, tot de volgende categorie-indeling met bijbehorende tegenprestatie: Impact ruimtelijke ontwikkeling Landschappelijke tegenprestatie 1. geen of verwaarloosbare impact geen 2. beperkte impact landschappelijke inpassing 3. aanzienlijke impact landschappelijk inpassing plus Met de notitie toepassingsbereik wordt een pragmatische werkwijze voorgestaan waarbij de verbetering van het landschap voorop staat. Of iets een landschappelijke inpassing in de traditionele zin is of niet, is dan niet van belang.

4 Het is zaak om met de categorie-indeling en vereiste tegenprestatie aan de slag te gaan bij de begeleiding van de vele ruimtelijke plannen en zo te bezien hoe de voorgestane indeling werkt in de praktijk. Voorstel is om na een jaar deze werkwijze te evalueren. Bespreekpunt indeling vergroting burgerwoningen: Bij de nu opgenomen indeling van ruimtelijke ontwikkelingen over de drie categorieën is uitgegaan van: de initiële lijst en provinciale reactie daarop, de lijst van Midden Brabant en de ervaringen uit de praktijk. De provincie steunt het principe van de categorie-indeling naar impact van de ruimtelijke ontwikkeling met bijbehorende tegenprestatie. Ook ten aanzien van de toedeling van ruimtelijke ontwikkelingen bestaat grote consensus. De toedeling van het vergroting van burgerwoningen sluit echter niet aan bij het provinciale beleidskader. De regio stelt de vergroting van burgerwoningen tot 750 m 3 in categorie 1, daarboven stelt de regio de ontwikkeling in categorie 3. De provincie vindt burgerwoningen tot 600 m 3 in categorie 1 acceptabel, daarboven zou de ontwikkeling echter in categorie 3 geplaatst moeten worden. De provincie gaat uit van de Verordening ruimte, waarin deze ruimtelijke ontwikkeling op basis van art lid 4 een ruimtelijke ontwikkeling betreft waarvoor art van toepassing is. Betreffende ruimtelijke ontwikkeling betreft een aanzienlijke ruimtelijke ontwikkeling en gaat ook de maatvoering van het voormalige provinciale beleid te boven. In de regio bestaan verschillende beelden over burgerwoningen in het buitengebied. Sommige gemeenten zullen 600 m 3 als grens hanteren waarboven zij een landschappelijke tegenprestatie (cat. 3) willen vragen, andere gemeenten zetten de grens op 750 m 3. Zij achten dat naar huidige maatstaven als een acceptabele omvang en voelen zich daarbij gesterkt daarbij gesterkt door de recente uitspraak van de Raad van State inzake de reactieve aanwijzing van de provincie in het bestemmingsplan Buitengebied Alphen Chaam. Maar zoals gezegd hebben gemeenten altijd de vrijheid om strenger, dus al vanaf 600 m 3 of desgewenst al nog eerder, de vergroting als categorie 3 te behandelen. Beslispunt Notitie toepassingsbereik 1. Instemmen met de notitie toepassingsbereik, met name de verdeling van verschillende ruimtelijke ontwikkelingen over de drie categorieën en bijbehorende kwaliteitsverbetering. (zie notitie toepassingsbereik van de regio ) met inachtname van de bespreking van de genoemde ruimtelijke ontwikkeling. 2. Deze werkwijze in het RRO van december 2013 te evalueren. Uitgangspunten m.b.t ruimtelijk kwaliteitsbeleid: Door gemeenten is ingebracht dat er voldoende beleidskader is ten behoeve van de beoordeling en sturing van ruimtelijke ontwikkelingen en de daarmee verbonden kwaliteitsverbetering van het landschap. Voor de regio Noordoost is in het landschapsatelier met de regio de ambitiekaart met landschapsversterkende opgave opgesteld. Voor zover bekend hebben alle gemeenten binnen de regio een vorm van beleidskader om de gewenste landschappelijke verbeteringen te kunnen duiden en beoordelen. Dit betekent dat gemeenten in de regio beschikken over: 1. een structuurvisie of zijn voornemens deze op te stellen/te actualiseren; 2. een actueel beleidskader en/of parate gebiedskennis om de inrichtingsvoorstellen voor kwaliteitsverbetering te beoordelen en aan te sturen.

5 3. een ambitiekaart met regionale landschapsopgaven voor investering in (sub)regionale landschapsversterkende projecten. Beslispunt ruimtelijk kwaliteitsbeleid: Gemeenten dragen zelf zorg voor het benodigde ruimtelijk kwaliteitskader. Uitgangspunten m.b.t. kwaliteitsverbetering: Gemeenten hechten belang aan een fysieke koppeling tussen de locatie van de ontwikkeling en de kwaliteitsverbetering. Maar ook worden kansen gezien om de kwaliteitsverbetering in te zetten voor de (sub)regionale landschapsopgaven die er zijn; met name bij grotere ruimtelijke ontwikkelingen is deze aanpak in beeld. Tevens zijn er gemeenten die een storting in een landschapsfonds in beginsel altijd prefereren (boven een landschappelijke prestatie in natura) om hun landschapsplannen te financieren. Daarmee is er geen unaniem gedragen beeld over de wijze waarop de landschappelijke tegenprestatie bij ontwikkelingen in het buitengebied geleverd moet worden. Ten aanzien van planmatige stedelijke ontwikkelingen wordt wel unaniem een storting in een landschapsfonds voorgestaan. Afhankelijk van de omstandigheden zal een gemeente haar keuze maken. Voor een regionaal landschapsfonds wordt de noodzaak niet gezien en heeft daarmee geen draagvlak. Dit betekent dat binnen de regio de volgende afspraken kunnen worden gemaakt. Beslispunten kwaliteitsverbetering: 1. Bij grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen/planmatige stedelijke ontwikkelingen wordt voor de kwaliteitsverbetering uitgegaan van een storting in een landschapsfonds of een bijdrage in natura in landschapsversterkende projecten. 2. Bij ontwikkelingen in het buitengebied kiezen gemeenten met betrekking tot de kwaliteitsverbetering van het landschap zelf hun insteek of zij deze bij voorkeur in natura op of nabij de projectlocatie, middels een storting in een landschapsfonds, of een combinatie van beide gerealiseerd zien. 3. Bij kwaliteitsverbetering bij de projectlocatie of in de directe omgeving zal het ruimtelijk plan de verantwoording bevatten van de kwaliteitsverbetering. 4. Er wordt vooralsnog geen energie gestoken in het oprichten van een (sub)regionaal landschapsfonds. Indien gemeenten een grensoverschrijdend landschapsproject willen realiseren, weten zij elkaar te vinden. Uitgangspunten methodiek en basisinspanning De in de regiobrede bijeenkomst gepresenteerde methoden, van Boxtel, Boxmeer, Mill & St. Hubert en Midden-Brabant gaan allen uit van een vorm van forfaitair bedrag op basis van grondwaardeverandering. Goed beschouwd zijn het vier varianten op één methodiek. De grootste onderscheidende kenmerken zijn het al dan niet gebruik maken van: - lokaal getaxeerde (standaard) m 2 prijzen voor diverse functies; - de WOZ-waarde om de waarde van de huidige situatie te bepalen; - een basisinspanning als % van de waardeverandering;

6 - een basisinspanning als nominaal bedrag per m 2 voor diverse functies; - concrete eisen voor categorie 2 gevallen in de vorm van een vast % inpassing van het bouwblok. In lijn met de handreiking over kwaliteitsverbetering is geconcludeerd dat er ruimte moet zijn voor lokaal maatwerk bij gemeenten om zelf uitwerking te geven aan methodiek. Dit betekent dat er geen gedetailleerde afspraken gemaakt worden op het niveau van principes en uitwerkingen. Wel was er brede overeenstemming over het feit dat een methodiek die uitgaat van een forfaitair bedrag op basis van grondwaardevermeerdering (bestemmingswinst) de meest geschikte methode is. Een dergelijk methode is inzichtelijk en kan vooraf duidelijkheid bieden aan initiatiefnemers. Dit kan regiobreed als uitgangspunt worden gehanteerd. Verder kunnen uiteraard goede praktijkervaringen van gemeenten binnen de regio gedeeld worden. Beslispunten methoden voor bepaling kwaliteitsverbetering: De methode voor bepaling van de kwaliteitsverbetering bij ontwikkelingen in het buitengebied gaat uit van de volgende principes: - de berekening van een vorm van forfaitair bedrag gebaseerd op een percentage van de grondwaardeverandering (bestemmingswinst). Dit berekende forfaitair bedrag bepaalt de omvang van de te leveren prestatie; - gedifferentieerd systeem van inspanningen gebaseerd op lokale (grond)waarden: - een minimale basisinspanning voor de kwaliteitsverbetering, gemeenten kunnen een hogere inspanning vragen aan initiatiefnemers; - geeft duidelijkheid aan initiatiefnemers bij start planontwikkeling. Uitgangspunten basisinspanning De notitie over toepassingsbereik biedt het kader voor de basisinspanning die bij de verschillende ruimtelijke ontwikkelingen wordt voorgestaan. Bovendien wordt onderscheid gemaakt naar planmatige stedelijke ontwikkelingen en ontwikkelingen in het buitengebied. In het buitengebied zijn de ruimtelijke ontwikkelingen gecategoriseerd naar ruimtelijke impact waar vervolgens de tegenprestatie aan is gerelateerd. Voor ruimtelijke ontwikkelingen in het stedelijk gebied wordt aangesloten bij de eerdere afspraken voor de rood-voor-groenkoppeling bij stedelijke uitbreidingen en het voorstel uit de handreiking. Beslispunten basisinspanning Voor planmatige stedelijke ontwikkelingen: - een vaste afdracht per m 2, basisinspanning te stellen op 1% van de uitgifteprijs.

7 Voor ontwikkelingen in het buitengebied: - categorie 1: geen tegenprestatie - categorie 2: een goede landschappelijke inpassing op basis van een door gemeente goedgekeurd landschapsplan waarbij de realisatie, beheer en de instandhouding van de inpassing zijn geborgd (bijv. anterieure overeenkomst). De landschappelijke inpassing wordt verder niet gekwantificeerd. Maatwerk staat hier voorop. - categorie 3: een methode die uitgaat van de berekening van een forfaitair bedrag op basis van de verandering van de waarde van de grond (bestemmingswinst). Voorstel is om als basisinspanning uit te gaan van 20% van de waardevermeerdering. Doorkijk december 2012 Afspraak bekrachtigen in december 2012 Voor duidelijkheid in de gemeentelijke planpraktijk (gemeenten, initiatiefnemers) is het van belang dat de afspraken over kwaliteitsverbetering daadwerkelijk en zo snel mogelijk bekrachtigd worden. Ook de provincie hecht groot belang aan een duidelijkheid en resultaatgerichteid met betrekking tot dit onderwerp. Na bespreking en besluitvorming in het RRO van juni 2012 dient het onderwerp ter instemming geagendeerd te worden voor college/ raad in de 20 gemeenten binnen de regio Noordoost. Op basis van een accordering in de gemeenten kan in het RRO van december 2012 de afspraak worden bekrachtigd. Het voorstel om in regionaal verband globale afspraken te maken betekent dat er wel nadere afstemming nodig zal zijn tussen de afzonderlijke gemeente en provincie met betrekking tot de lokale invulling (uitwerking methodiek, voorgestelde inspanning) van de kwaliteitsverbetering. Verantwoording, monitoring en juridische aspecten Ten aanzien van de vereiste verantwoording en monitoring zal nog nadere uitwerking plaats moeten vinden. In het RRO van december 2012 zal hier nader inzicht in worden verleend. Tenslotte zal nog teruggekomen moeten worden op de juridische aspecten die tijdens de regionale themamiddag besproken zijn. Vriendelijk doch dringend wordt een beroep gedaan op regiogemeenten om in het verdere proces ter uitwerking van deelaspecten hierover meer mee te denken. Beslispunten tbv RRO december De regiogemeenten nemen een besluit tbv de concept-afspraken die op basis van bespreking en besluitvorming in het RRO van juni 2012 over Kwaliteitsverbetering van het landschap worden voorgelegd.

8 - Vooruitlopend op het RRO besluit van december 2012 mogen gemeenten werken in de lijn met de concept-afspraken/beslispunten "Kwaliteitsverbetering van het Landschap" van juni In het RRO van december 2012 wordt een voorstel tbv de vereiste verantwoording en monitoring van Kwaliteitsverbetering van het landschap voorgelegd.