Verduurzaming van pensioenfondsen en asset managers: call for action

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verduurzaming van pensioenfondsen en asset managers: call for action"

Transcriptie

1 Verduurzaming van pensioenfondsen en asset managers: call for action

2 Verduurzaming van pensioenfondsen en asset managers: call for action Duurzaamheid in de pensioensector en de Asset Management sector Pensioenfondsen staan in het middelpunt van de maat schappelijke aandacht. Belangrijke thema s die de agenda van de pensioenfondsen bepalen zijn onder meer de pensioenwet, dekkings graden, governance vraagstukken, vertrouwen, toezicht etc. Maar er is meer. De toekomstbestendigheid van de pensioenfondsen wordt óók beïnvloed door andere thema s. Thema s die vaak complex en nieuw zijn. Deze thema s vragen om een strategische oplossing maar ook om een intensievere en strategische samenwerking met onder meer asset managers. De waarde keten is belangrijker dan ooit. Deze brochure gaat nader in op 6 actuele maatschappelijke thema s voor pensioenfondsen én asset managers. Strategisch gezien kan de aanpak om deze thema s te adresseren als volgt zijn: Obtaining assurance Identifying and linking materiality 1. Awareness Setting clear targets 5. Assurance 2. Strategy 4. Reporting 3. Embedding Communicating your message Measuring your results De actuele maatschappelijke thema s zijn als volgt: 1. Risico management: ESG Risico management 2. Beleid: inbedden van de duurzaamheidsstrategie van sponsoren van pensioenfondsen 3. Bedrijfsvoering: DNB onderzoek - Duurzaam beleggen in de Nederlandse pensioensector 4. Doelstellingen en meetindicatoren: UN Sustainable Development Goals en impact investing 5. Bestuursverslag: Nieuwe wetgeving voor Niet Financiële Informatie 6. Verslaggeving en betrouwbaarheid: UN PRI assurance vereisten Deze thema s worden hierna verder verdiept waarna ze zijn voorzien van een beoogde call for action voor pensioenfondsen (asset owners) en asset managers. 2

3 1. Risico management: ESG risico anagement Stakeholders van financiële instellingen vragen om een toenemende aandacht voor Environmental Social & Governance (ESG) factoren in risico management systemen. Door o.a. DNB, S&P, Mercer, Blackrock en Robeco worden onder meer klimaatrisico s en de energie-transitie als de grootste (systeem)risico s van de toekomst gezien. Tegelijkertijd wordt benadrukt dat asset owners en asset managers deze risico s rondom stranded assets in hun beleggingsbeleid te weinig aandacht geven. Gedegen ESG onderzoek biedt naast een mogelijke risico reductie ook volop kansen omdat er in meerdere onderzoeken is aangetoond dat er een positieve correlatie bestaat tussen het ESG beleid en niet financiële prestaties van bedrijven en de financiële rendementen. In het recente rapport van Efama van september 2016 wordt in bijlage 2 een samen vatting gegeven van vele representatieve onderzoeken op dit gebied. In onderstaand overzicht is de relatie gelegd tussen de ESG risico relevantie voor diverse traditionele risico categorieën die relevant zijn voor asset owners en asset managers. Met deze ESG factoren wordt in de huidige risico management en ERM frameworks nog beperkt rekening gehouden, waardoor zowel risico s als kansen te beperkt inzichtelijk worden gemaakt. Top risk facing the Asset Management organization Based on EY Risk survey Risk % ESG risk relevance Regulatory / compliance risk 79 High Technology / data security 79 Medium Operational risk 69 Low Investment risk 47 High Reputation risk 47 High Strategic risk 37 High Liquidity risk 37 Low Market risk 34 High Third party / outsourcing risk 34 Medium Enterprise risk 16 High Counterparty risk 8 Medium ESG integreren in risk management frameworks en procedures Risk maturity assessment uitvoeren, stappenplan maken, meten van ESG risico s, risico modellering en scenario analyses, investment risk services voor bestaande en beoogde investeringen 3

4 Verduurzaming van pensioenfondsen en asset managers: call for action 2. Beleid: inbedden van duurzaam heids strategie van de sponsoren van pensioenfondsen Stakeholders van de sponsorende ondernemingen van pensioen fondsen én die van de pensioenfondsen zelf kijken steeds kritischer naar het duurzaamheidsbeleid van de pensioenfondsen. Pensioenfondsen worden geacht duurzaamheidsthema s die voor de sponsoren én de bedrijfstak relevant zijn ook in hun beleggingsbeleid terug te laten komen. Het pensioenfonds is indirect een verlengstuk van de onderneming. Partijen als PGGM en MN zijn hier als pensioen uitvoerders bijvoorbeeld actief mee bezig (inbedden van thema s als zorg, circulaire economie, energietransitie, afvalverwerking etc). Niet alleen komen deze thema s prominent terug in hun beleggingsbeleid maar er worden ook omvangrijke bedragen gealloceerd aan hun impact investing programma s. Via deze programma s wordt geïnvesteerd in maatschappelijke vraagstukken waar zowel een financiële als niet financiële prestaties mee wordt nagestreefd. Het meten van deze niet financiële prestaties is wel complex. Nog niet veel andere pensioenfondsen zijn hier actief mee bezig maar de druk van stakeholders en de maatschappelijke behoefte zal verder toe gaan nemen. Tijd voor actie dus. Duurzaamheidsstrategie van de sponsoren inbedden in de beleggings- en impactstrategie van het pensioenfonds Stakeholder- en materialiteits analyse uitvoeren, duurzame benchmark/indices op maat maken, ondersteunen bij de inbedding van de duurzaamheidsstrategie, meten van niet financiële prestaties (impact measurement) 3. Acties n.a.v. DNB onderzoek - Duurzaam beleggen in de Nederlandse pensioensector De acties voor pensioenfondsen én asset managers die DNB beschrijft in haar onder zoeksrapport naar duurzaam beleggen van september 2016 zijn: Integreer duurzaamheid verder in het risicomanagement van de beleggingsportefeuille, met name ook de effecten van niet financiële informatie (NFI) Toon meer transparantie op het gebied van duurzaam beleggen Zorg voor toename in de keten van beschikbaarheid, kwaliteit en standaardisatie van ESG informatie en zet in op eenduidige rapportages over duurzaamheid Doe nader onderzoek naar de invloed van ESG-criteria op het beleggingsbeleid Vergroot de samenwerking binnen de sector Het invulling geven aan deze acties is voor de toekomstbestendigheid van zowel de pensioenfondsen als asset managers van groot belang. Specifiek maken van de beschreven acties uit het DNB onderzoek voor de eigen organisatie en waar relevant de acties opvolgen GAP analyse uitvoeren, ondersteunen bij opvolging van acties, sector ondersteuning op specifieke onderwerpen, kwalificeren en kwantificeren van ESG kansen en risico s en quality assurance op resultaten 4

5 4. Doelstellingen en meetindicatoren: UN Sustainable Development Goals en impact meting De Verenigde Naties hebben in samenwerking met het bedrijfsleven en diverse Non Governmental Organizations, 17 Sustainable Development Goals (SDG s) opgesteld om vorm te geven aan de gezamenlijke, wereld wijde maatschappelijke agenda. De SDGs zijn verder concreet uitgewerkt in targets (subdoelen) en meetindicatoren (KPI s). Hiermee wordt beoogd de impact van een organisatie op een specifieke SDG meetbaar te maken. Hiermee wordt tevens de link gelegd met het waardecreatie proces van bedrijven. Pensioenfondsen en asset managers die via hun investeringen en/of het duurzaamheidsbeleid van hun sponsor invulling geven aan hun maatschappelijke beleid, kunnen deze koppelen aan de SDG s en daarmee voor een breed publiek de impact van dit beleid meer gestandaardiseerd zichtbaar maken. Wij observeren dat een behoorlijk aantal bedrijven inmiddels overweegt of is gestart met het incorporeren van de SDG s in hun externe en interne verslaggeving. In de financiële sector heeft een aantal pensioenfondsen en asset managers inmiddels ook de Sustainable Development Investment groep opgericht alsmede de Dutch Sustainable Investing Agenda, gericht op Impact Investing. Het koppelen van materiële thema s aan de SDG s is van essentieel belang voor het specifiek maken van de doelen en om gericht sturing te kunnen geven. Materiële thema s van de (herijkte) duurzame strategie koppelen aan SDG s en relevante KPI s definiëren Stakeholder- en materialiteitsanalyse uitvoeren, EY Total Value assessment (inclusief externalities) uitvoeren, impact investing haalbaarheidsonderzoek uitvoeren, impact meet methodiek definiëren en impact meting uitvoeren, SDG reporting benchmark uitvoeren 5

6 Verduurzaming van pensioenfondsen en asset managers: call for action 5. Bestuursverslag: nieuwe wetgeving voor Niet Financiële Informatie (NFI) Organisaties van openbaar belang met meer dan 500 medewerkers dienen vanaf verslagjaar 2017 een niet-financiële verklaring op te nemen in het bestuursverslag. Diverse pensioen fondsen zullen deze wet naar verwachting om maatschappelijke redenen vrijwillig toe gaan passen. In de niet-financiële verklaring dient onder meer informatie te worden opgenomen over milieu-, sociale en personeelsaangelegenheden, eerbiediging van mensenrechten en bestrijding van corruptie en omkoping. Dit geldt zowel voor de organisatie als de (investerings)keten. Deze bedrijven moeten naast beleid ook rapporteren over resultaten, risico s en KPI s op deze onderwerpen. Management systemen (o.a. datamanagement, control cyclus, compliance) dienen hierop te worden ingericht. NFI wordt ook wel gedefinieerd als toekomstige financiële informatie. Niet voldoen aan de regelgeving leidt tot een maatschappelijk, reputatie én compliance risico. In kaart brengen van de NFI vereisten en het datamanagement en assurance framework hier ook op inrichten GAP analyse uitvoeren, data management ondersteuning, data kwaliteit checks, KPI definiëringen, readiness reviews, quality assurance 6. Verslaggeving en betrouwbaarheid: UN PRI vereisten die zwaarder worden De UN Principles for Responsible Investing zijn door ruim asset owners en asset managers ondertekend. In de praktijk varieert de diepgang van het voldoen aan de PRI principes enorm. De PRI heeft dit onderkend en heeft inmiddels een reporting framework verplicht gesteld. Dit heeft al tot een reductie van het aantal signatories geleid. Het volgende project waar de PRI mee bezig is betreft het onderwerpen van de signatories aan een assurance (verificatie) framework. De exacte invulling wordt momenteel nader uitgewerkt, maar nu al staat vast dat deze toekomstige verplichte assurance tot verzwaring van ESG integratie, ESG documentatie en ESG reporting zal leiden. Enkele asset owners en asset managers hebben al stappen gezet om zich voor te bereiden op de aankomende verificatie(vormen). Als dit efficiënt wordt vormgegeven leidt dit tot een grotere verantwoordelijkheid en betrouwbaarheid van Responsible Investing informatie. Verantwoord beleggen en de 6 UN PRI principles in een (bestaand) assurance framework integreren ESG integratie, assurance relevantie en type assurance per onderwerp definiëren, assurance efficiency vormgeven, readiness reviews, quality assurance Conclusies en aanbevelingen De in deze brochure beschreven thema s bepalen in toenemende mate de agenda s en toekomstbestendigheid van pensioenfondsen en asset managers. Het zijn tevens optimale kansen om pensioenfondsen en asset managers verder te verduurzamen. Via de hierboven beschreven calls for action kunnen beide sectoren noemenswaardige stappen vooruit zetten. De pensioenfondsen en asset managers kunnen hun leiderschap en (fiduciare) verantwoordelijk heid vergroten voor de maatschappelijke agenda van zichzelf, de sponsoren, de investees en ook vele stakeholders. 6

7 Contact Contactpersonen EY die pensioenfondsen en asset managers met hun verduurzaming kunnen ondersteunen: Remco Bleijs Jan Niewold Marie-Claire Franzen-Aerts Carolien Gadella-van Wersch Annechien ten Brink Vincent Stap

8 EY Assurance Tax Transactions Advisory Over EY EY is wereldwijd toonaangevend op de gebieden assurance, tax, transaction en advisory services. Met de inzichten en de hoogwaardige diensten die wij bieden, dragen wij bij aan het versterken van het vertrouwen in de kapitaalmarkten en economieën overal ter wereld. Wij brengen toonaangevende leiders voort die door samen te werken onze beloften aan al onze stakeholders waarmaken. Daarmee spelen wij een cruciale rol bij het creëren van een beter functionerende wereld voor onze mensen, onze cliënten en de maatschappij. De aanduiding EY verwijst naar de wereldwijde organisatie en mogelijk naar een of meer lidfirma s van Ernst & Young Global Limited (EYG), die elk een afzonderlijke rechtspersoon zijn. EYG is een UK company limited by guarantee en verleent zelf geen diensten aan cliënten. Voor meer informatie over onze organisatie, kijk op ey.com Ernst & Young Accountants LLP. Alle rechten voorbehouden. ED None Dit document is uitsluitend bedoeld ter algemene informatie en niet als accountancy, fiscaal of anderszins professioneel advies. Gelieve voor specifiek advies contact op te nemen met uw adviseurs. ey.com/nl

Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen. IM seminar, Amstelveen 10 mei Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability

Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen. IM seminar, Amstelveen 10 mei Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen IM seminar, Amstelveen 10 mei 2016 Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability Maatschappelijke uitdaging Opiniestuk FD Minister Dijsselbloem

Nadere informatie

Heldere pensioencommunicatie. helpt bij financiële keuzes

Heldere pensioencommunicatie. helpt bij financiële keuzes Heldere pensioencommunicatie helpt bij financiële keuzes De AOW-leeftijd verschuift en de wettelijke pensioenleeftijd is momenteel 68 jaar. 51% van de vijftigplussers is onbekend met de hoogte van het

Nadere informatie

Workshop lokale breedbandinitiatieven

Workshop lokale breedbandinitiatieven Workshop lokale breedbandinitiatieven De civiele en fiscale aspecten van de breedbandcoöperatie 4 oktober 2016 Programma Inleiding Kenmerken van de coöperatie Belastingheffing en coöperatie Bijzonderheden

Nadere informatie

Uw subsidieprojecten. control. Onze subsidiespecialisten, uw subsidiekompas

Uw subsidieprojecten. control. Onze subsidiespecialisten, uw subsidiekompas Uw subsidieprojecten in control Onze subsidiespecialisten, uw subsidiekompas Vernieuwing is de drijfveer van onze samenleving. Daarom zijn er diverse subsidieprogramma s voor energie & milieu, innovatie,

Nadere informatie

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille 30 januari 2018 Annette van der Krogt Agenda 1. Algemene ontwikkelingen verantwoord beleggen 2. MVB Investment

Nadere informatie

EU-richtlijn: bekendmaking van niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit

EU-richtlijn: bekendmaking van niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit EU-richtlijn: bekendmaking van niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit EU-richtlijn: bekendmaking van niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit Vanaf verslagjaar 2017

Nadere informatie

Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen

Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Delen uitkomsten Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Patrick Corveleijn DNB Toezicht Pensioenen, 14 November 2016 Agenda Introductie: aanleiding en opzet onderzoek Uitkomsten Algemeen beeld Beleid Risicomanagement

Nadere informatie

Tax Alert 12 november Public sector Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen Nadere handreikingen van de SVLO

Tax Alert 12 november Public sector Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen Nadere handreikingen van de SVLO Tax Alert 12 november 2015 Tax Alert Public sector Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen Nadere handreikingen van de SVLO Inleiding Op 6 november 2015 heeft de Samenwerking

Nadere informatie

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille beïnvloeden? Jeroen Veenstra 21 juni 2018 IORP II: Ontwikkeling pensioenwetgeving Ontwikkeling pensioenwetgeving staat

Nadere informatie

Beleggen in de jungle van duurzaamheid. Hoe beoordeel ik beleggingen op duurzaamheid?

Beleggen in de jungle van duurzaamheid. Hoe beoordeel ik beleggingen op duurzaamheid? Beleggen in de jungle van duurzaamheid Hoe beoordeel ik beleggingen op duurzaamheid? 23 Classificatie: mei 2019 Situatie: klimaat roept discussie op, maar effecten zijn niet te negeren Pagina: 2 Reactie:

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen

Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie

Nadere informatie

TAX alert Juli Uitkomst van het onderzoek naar de belastingrenteregeling

TAX alert Juli Uitkomst van het onderzoek naar de belastingrenteregeling TAX alert Juli 2018 Uitkomst van het onderzoek naar de belastingrenteregeling 1 Inleiding Belastingrente wordt tegelijk met een belastingaanslag in rekening gebracht. Met de belastingrenteregeling wordt

Nadere informatie

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R 2 0 1 8 Introductie Werkzaam bij Kempen, onderdeel van Van Lanschot Kempen Fiduciair manager van NL pensioenfondsen Lid ESG council Kempen

Nadere informatie

REAL ESTATE TAX ALERT 18 september Prinsjesdag Fiscale gevolgen voor de vastgoedsector

REAL ESTATE TAX ALERT 18 september Prinsjesdag Fiscale gevolgen voor de vastgoedsector REAL ESTATE TAX ALERT 18 september 2018 Prinsjesdag 2018 Fiscale gevolgen voor de vastgoedsector 1 Inleiding Prinsjesdag 2018 brengt zoals verwacht een aantal ingrijpende fiscale maatregelen voor de vastgoedsector

Nadere informatie

IT risk management voor Pensioenfondsen

IT risk management voor Pensioenfondsen IT risk management voor Pensioenfondsen Cyber Security Event Marc van Luijk Wikash Bansi Rotterdam, 11 Maart 2014 Beheersing IT risico s Het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de hele procesketen,

Nadere informatie

Heeft u het huis op orde voor de AVG?

Heeft u het huis op orde voor de AVG? Heeft u het huis op orde voor de AVG? Hoe u erop kunt vertrouwen dat u volledig aan de AVG voldoet en tegelijkertijd uw informatiebeveiliging verder op orde kunt brengen? The better the question. The better

Nadere informatie

Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen. 7 september 2017

Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen. 7 september 2017 Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen 7 september 2017 9 elementen van effectief beleggen met impact Risico-rendement profiel portefeuille, strategische context

Nadere informatie

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid 1 Versie Datum Door Status Omschrijving wijziging incl. aanleiding 1.0 17-01-2018 BVC Voorlopig 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Verslaggeving Duurzaam Ondernemen. I.B.R. I.R.E. Belgium

Verslaggeving Duurzaam Ondernemen. I.B.R. I.R.E. Belgium Verslaggeving Duurzaam Ondernemen I.B.R. I.R.E. Belgium Verslaggeving Duurzaam Ondernemen Rosita Van Maele Ernst & Young 1. Definities Duurzaam Ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen Societal

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen

Jaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid

Nadere informatie

verantwoord beleggen

verantwoord beleggen verantwoord beleggen Verantwoord beleggen bij Delta Lloyd Delta Lloyd Groep ziet beleggen als een effectieve manier om waarde te vermeerderen, zolang dat op een verantwoorde manier gebeurt. Maar wat is

Nadere informatie

kpmg ESG compliance Masterclass voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL

kpmg ESG compliance Masterclass voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL kpmg ESG compliance Masterclass voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL Deze Masterclass is de training bij uitstek voor pensioen professionals die zich willen

Nadere informatie

ESG compliance. Masterclass. Voor professionals in de pensioensector. kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL

ESG compliance. Masterclass. Voor professionals in de pensioensector. kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL ESG compliance Masterclass Voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL Deze Masterclass is de training bij uitstek voor pensioen professionals die zich willen

Nadere informatie

Verantwoord beleggen beleid

Verantwoord beleggen beleid Verantwoord beleggen beleid Samenvatting Waarom verantwoord beleggen? PMT heeft als missie het zorgen voor een betaalbaar, duurzaam en waardevast pensioen voor alle deelnemers in de sector Metaal en Techniek.

Nadere informatie

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er

Nadere informatie

Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants t.a.v. Adviescollege voor Beroepsreglementeting Postbus 7984 1008 AD AMSTERDAM

Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants t.a.v. Adviescollege voor Beroepsreglementeting Postbus 7984 1008 AD AMSTERDAM E Ernst & Young Accountants LLP Telt +31 88 407 1000 Boompjes 258 Faxt +31 88407 8970 3011 XZ Rotterdam, Netherlands ey.corn Postbus 2295 3000 CG Rotterdam, Netherlands Nederlandse Beroepsorganisatie van

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit document

Nadere informatie

Eerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen

Eerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen eerste halfjaarverslag 2018 maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied

Nadere informatie

Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en ketenrisico s Analyse voor Vlaanderen op sectorniveau

Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en ketenrisico s Analyse voor Vlaanderen op sectorniveau Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en ketenrisico s Analyse voor Vlaanderen op sectorniveau Céline De Waele, EY Climate Change and Sustainability services Inhoud van de presentatie 1.

Nadere informatie

TAX ALERT 10 juli Internetconsultatie conceptwetsvoorstel implementatie ATAD1

TAX ALERT 10 juli Internetconsultatie conceptwetsvoorstel implementatie ATAD1 TAX ALERT 10 juli 2017 Internetconsultatie conceptwetsvoorstel implementatie ATAD1 Inleiding Op 10 juli 2017 heeft het Ministerie van Financiën een internetconsultatie opengesteld met conceptwetgeving

Nadere informatie

Life Cycling Zwitserleven 21 augustus 2014. Eelco Ubbels Alpha Research

Life Cycling Zwitserleven 21 augustus 2014. Eelco Ubbels Alpha Research Life Cycling Zwitserleven 21 augustus 2014 Eelco Ubbels Alpha Research Beoordeling van Life Cycle fondsen Waar op te letten bij het product van de toekomst? ALPHA RESEARCH EELCO UBBELS RBA Vanmiddag 1.

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 9-1-2018 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ESG-beleid Over dit document Dit document beschrijft het ESG-beleid (Environmental, Social en Governance) van Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Nadere informatie

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt

Nadere informatie

ISO 9001: Business in Control 2.0

ISO 9001: Business in Control 2.0 ISO 9001: 2015 Business in Control 2.0 Waarom Geintegreerd toepassen verschillende management normen Betere aansluiting normen op de strategie; zorgen voor een goede inbedding in de bedrijfsvoering WAAROM

Nadere informatie

Seriously Seeking Security

Seriously Seeking Security Seriously Seeking Security The Quest for the Holy Grail? Aart Bitter 27 november 2007 SBIT congres: Taking Security Seriously Aart.Bitter@information-security-governance.com Agenda Taking Security Seriously

Nadere informatie

Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár

Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Jaarcongres Pensioenfederatie 16 mei 2017 14:30-15:15 15:20-16:05 Martin Mlynár 06 2113 8933 +41 76 397 4200 martin.mlynar@robeco.nl

Nadere informatie

Toezicht op beleggingen

Toezicht op beleggingen Toezicht op beleggingen Studiebijeenkomst VvP, 6 Jurgen Willemsen Inhoud Sectie 1: Introductie toezicht op het beleggingsbeleid Sectie 2: Overzicht vermogensbeheeronderzoeken Sectie 3: Veranderingen in

Nadere informatie

Wanted: builders of a better working world

Wanted: builders of a better working world Wanted: builders of a better working world Meld je aan voor EY s Transaction Graduate Program ey.nl/tgp Meld je aan voor EY s Transaction Graduate Program Je bent (bijna) afgestudeerd en wilt graag werken

Nadere informatie

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam bij small cap ondernemingen Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen Agenda De rol van aandeelhouders Betrokken aandeelhouderschap

Nadere informatie

Ervaringen met GRI en CO2-Prestatieladder. 14 december 2011

Ervaringen met GRI en CO2-Prestatieladder. 14 december 2011 Ervaringen met GRI en CO2-Prestatieladder 14 december 2011 Overzicht presentatie Intro VGG Communicatie en organisatie GRI en Jaarbeeld CO2 en Prestatieladder Transparantiebenchmark Aanbestedingen Slide

Nadere informatie

Classification: Public. Innovatie bij duurzaam beleggen

Classification: Public. Innovatie bij duurzaam beleggen Innovatie bij duurzaam beleggen Stelling 1:Verantwoord beleggen is mijn fiduciaire plicht? Ja Nee Weet het niet Trending Page: 3 Sugar economics Page: 4 Might as well face it, you re addicted.. Koppeling

Nadere informatie

Corporate Responsibility beleid en acties EY Nederland

Corporate Responsibility beleid en acties EY Nederland Corporate Responsibility beleid en acties EY Nederland 2017-2020 EY is wereldwijd actief in Assurance, Tax & Law, Transactions en Advisory services. Met de diensten die we bieden, dragen we bij aan het

Nadere informatie

Ad Hoc rapportage of constante sturing. Presentatie door: Paul Brands Regional Account Executive

Ad Hoc rapportage of constante sturing. Presentatie door: Paul Brands Regional Account Executive 1 Ad Hoc rapportage of constante sturing Presentatie door: Paul Brands Regional Account Executive Agenda 2 Wie zijn wij? Duurzaam ondernemen / Informatie voorziening. Veranderende inzichten. Knelpunten

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen.

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. RiskTransparant, deel 6 Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. In deze zesde serie uit een reeks van zeven, delen wij graag onze kennis met

Nadere informatie

Beleid Duurzaam Beleggen Bpf Bakkers

Beleid Duurzaam Beleggen Bpf Bakkers 7 juli 2017 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Visie op duurzaam beleggen...... 4 3. Beleid... 5 3.1 Reikwijdte beleid 5 3.2 Uitsluitingenbeleid 5 3.3 Stembeleid 7 3.4 Selectie externe vermogensbeheerders 8 3.5

Nadere informatie

Verwacht niveau beleggingskennis bestuurders pensioenfondsen

Verwacht niveau beleggingskennis bestuurders pensioenfondsen Verwacht niveau beleggingskennis bestuurders pensioenfondsen 7 december 2016 Marc B.M. van Heel en Maarten Heikoop 7 december 2016 1 Inhoud 1.Project Beleggingskennis: waarom en waarom nu? 2.Profielen

Nadere informatie

NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting. 17 januari 2017 Paul Hurks

NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting. 17 januari 2017 Paul Hurks NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting 17 januari 2017 Paul Hurks NBA Wat is IR? Eccles at al. NBA Wat is IR? Eccles at al. NBA Wat is IR? Welke informatie is voor

Nadere informatie

De benchmark geanalyseerd

De benchmark geanalyseerd Datum 21-05-2015 1 De benchmark geanalyseerd Master studies naar de uitkomsten van de Transparantie Benchmark Allard Hibma MSc Prof. dr. Dick de Waard Datum 21-05-2015 2 Agenda Introductie Toelichting

Nadere informatie

Terug naar de kern Bob Hendriks

Terug naar de kern Bob Hendriks Terug naar de kern Bob Hendriks Oktober 2013 Waarom nog beleggen? 2 Agenda BlackRock? Sparen & beleggen We leven langer/pensioen Inkomsten uit beleggen Conclusie 3 BlackRock is opgericht voor deze nieuwe

Nadere informatie

Jaarverslag verantwoord beleggen 2015

Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat

Nadere informatie

Visie en Strategie van pensioenfondsen: voorbereid op de toekomst!

Visie en Strategie van pensioenfondsen: voorbereid op de toekomst! Visie en Strategie van pensioenfondsen: voorbereid op de toekomst! Montae Educatiesessie Maarten Heikoop 1 De wereld verandert 2 Visie op toezicht 2018-2022 Thema s 2018 1. Evenwichtige financiële keuzes

Nadere informatie

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 Impact op uw fonds? 2 Inspanningen van toezichthouders nemen toe 3 Agenda Wat is de ERB en waarom eigenlijk? Vereisten in

Nadere informatie

Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds

Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Stemmen 6. Engagement 7. ESG-integratie 1.

Nadere informatie

Strategisch Pensioenmanagement

Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement is samenbrengen. Strategisch Pensioenmanagement De belangrijkste taak van Strategisch Pensioenmanagement is ervoor te zorgen dat u in control

Nadere informatie

Beleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd

Beleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd Beleid Duurzaam Beleggen Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd 28 maart 2018 1. Inleiding Dit document beschrijft het beleid van Delta Lloyd Pensioenfonds op het gebied van duurzaam beleggen. Het fonds heeft

Nadere informatie

Gedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018

Gedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 Gedragseffecten in de (internal) audit-professie 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 1 Introductie John Bendermacher RA CIA 57 jaar Chief Audit Executive ABN AMRO Voorheen SNS REAAL,

Nadere informatie

De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen!

De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen! De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM- alleen! Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Wat kunt u verwachten? Ontwikkelingen systeemnormen Plug-in

Nadere informatie

In Balans deel A. Verkenning Besluit bekendmaking niet-financiële informatie en geïntegreerde verslaggeving

In Balans deel A. Verkenning Besluit bekendmaking niet-financiële informatie en geïntegreerde verslaggeving In Balans 2017- deel A Verkenning Besluit bekendmaking niet-financiële informatie en geïntegreerde verslaggeving Publicatiedatum: 12 december 2017 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)

Nadere informatie

Beleid Verantwoord Beleggen

Beleid Verantwoord Beleggen Beleid Verantwoord Beleggen 23-10-2018 Vastgesteld 23-10-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat is verantwoord beleggen?... 3 3. Waarop richten wij ons in het kader van verantwoord beleggen?... 4

Nadere informatie

ESG AWARD JURYRAPPORT NVP ESG AWARD 2018

ESG AWARD JURYRAPPORT NVP ESG AWARD 2018 ESG AWARD 2018 JURYRAPPORT NVP ESG AWARD 2018 JURYRAPPORT De jury van de NVP ESG Award van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) presenteert met veel plezier zijn juryrapport met

Nadere informatie

Voor vandaag. Balanced Scorecard & EFQM. 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004. Aan de hand van het 4x4 model. De 3 facetten.

Voor vandaag. Balanced Scorecard & EFQM. 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004. Aan de hand van het 4x4 model. De 3 facetten. Balanced Scorecard & EFQM 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004 Voor vandaag! Grondslagen van Balanced Scorecard Aan de hand van het 4x4 model! Het EFQM model in vogelvlucht De 3 facetten! De LAT-relatie

Nadere informatie

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 Ridzert van der Zee Aan welke CO 2 gerelateerde financiële risico s is uw beleggingsportefeuille blootgesteld? Impact van energietransitie

Nadere informatie

Toekomstbestendig risicoraamwerk

Toekomstbestendig risicoraamwerk 24 Toekomstbestendig risicoraamwerk De diverse veranderingen in het pensioenstelsel, het verlies van vertrouwen in de sector, de hierdoor groeiende vraag naar meer transparantie en het beter beheersen

Nadere informatie

Welke beleggingen sluiten wij uit?

Welke beleggingen sluiten wij uit? Ons verantwoord beleggingsbeleid Wij hebben de taak om het beste beleggingsresultaat te behalen in het belang van onze deelnemers. Beleggen doen wij graag verantwoord. Daarom houden wij rekening met milieu,

Nadere informatie

Beweging naar purpose-driven beslissingen op het gebied van verantwoord beleggen in de private-equitysector

Beweging naar purpose-driven beslissingen op het gebied van verantwoord beleggen in de private-equitysector Spotlight Cultuur en gedrag Beweging naar purpose-driven beslissingen op het gebied van verantwoord beleggen in de private-equitysector Anna Bulzomi - Sustainability & Responsible Governance, Assurance

Nadere informatie

ESG bij Pensioenfondsen

ESG bij Pensioenfondsen ESG bij Pensioenfondsen Klaar voor de toekomst? Ontwikkelingen implementatie ESG bij Pensioenfondsen klaar voor de toekomst? In de afgelopen tien jaar hebben verscheidene pensioenfondsen een verantwoord

Nadere informatie

Corporate Responsibility beleid en acties EY Nederland

Corporate Responsibility beleid en acties EY Nederland Corporate Responsibility beleid en acties EY Nederland 2018-2020 EY is wereldwijd actief in Assurance, Tax & Law, Transactions en Advisory services. Met de diensten die we bieden, dragen we bij aan het

Nadere informatie

Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin

Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin www.pwc.nl Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin Even voorstellen Maurice Steffin Maurice is Manager Privacy binnen het Privacy team. Hij combineert zijn privacy kennis

Nadere informatie

FONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid

FONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO September 2015 Verantwoord Beleggingsbeleid Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO V E R A N T W O O R D B E L E G G I N G S B E L E I D INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Casper Hesp Hoofd Portefeuillemanagement , Financial Investigator Seminar

Casper Hesp Hoofd Portefeuillemanagement , Financial Investigator Seminar [CLICK TO START] Casper Hesp Hoofd Portefeuillemanagement 30-10-2018, Financial Investigator Seminar ESG beleid vol in de schijnwerpers 2 Waarom vastgoed in de portefeuille? Goed risico rendementsprofiel

Nadere informatie

Aegon Future Fit Governance, cultuur en gedrag in een exponentieel versnellende omgeving

Aegon Future Fit Governance, cultuur en gedrag in een exponentieel versnellende omgeving Aegon Future Fit Governance, cultuur en gedrag in een exponentieel versnellende omgeving Strategie egon Nederland Commissarissen symposium KPMG Amstelveen 9 oktober 2017 Aegon Future Fit Introductie Aegon

Nadere informatie

Beleid. Verantwoord beleggen in de financiële sector

Beleid. Verantwoord beleggen in de financiële sector Beleid Verantwoord beleggen in de financiële sector September 2017 Inhoud 1 Introductie 3 2 ESG-beleid voor de Financiële Sector 4 INHOUD 2 1 Introductie ACTIAM is dé verantwoorde fonds- en vermogensbeheerder

Nadere informatie

Corporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart

Corporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart Corporate presentation Risicomanagement Jeroen Baart Leading specialist in safe, productive and innovative solutions for working at height Since 1968, 48 years experience Offices in 16 countries, 57 depots

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds

Nadere informatie

Heel veel dank voor de uitnodiging om hier vandaag te mogen spreken.

Heel veel dank voor de uitnodiging om hier vandaag te mogen spreken. Speech Bert Boertje, divisiedirecteur Toezicht pensioenfondsen bij De Nederlandsche Bank, bij het congres Pensioen Update van Euroforum op 8 december 2016 Dames en heren, Heel veel dank voor de uitnodiging

Nadere informatie

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen WMP heeft zowel de UN PRI als de UN Global Compact getekend Wealth Management Partners is actief als vermogensbeheerder en vermogensregiseur (investment

Nadere informatie

ICT Barometer over aanbestedingsprocedures bij de overheid

ICT Barometer over aanbestedingsprocedures bij de overheid ICT Barometer over aanbestedingsprocedures bij de overheid Jaargang 10 16 december 2010 De ICT Barometer, een onderzoek van Ernst & Young, is de gerenommeerde vinger aan de pols voor managers. Het onderzoek

Nadere informatie

ACTIAM Academy. (ESG) Self risk assessment. Colette Grosscurt. Classificatie: publiek

ACTIAM Academy. (ESG) Self risk assessment. Colette Grosscurt. Classificatie: publiek ACTIAM Academy (ESG) Self risk assessment Colette Grosscurt 1. Waarom ESG-risico s van belang zijn A. ESG heeft een effect op het risico-/rendementsprofiel van beleggingen nu en in de toekomst B. Link

Nadere informatie

Pensioenen. DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen

Pensioenen. DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen Nieuwsbrief oktober 2015 Pensioenen DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen Binnen een beheerst beleggingsbeleid past ook aandacht voor duurzaamheid. Vanuit het oogpunt van risicomanagement,

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit

Nadere informatie

ESG bij Pensioenfondsen. Klaar voor de toekomst?

ESG bij Pensioenfondsen. Klaar voor de toekomst? ESG bij Pensioenfondsen Klaar voor de toekomst? ESG bij Pensioenfondsen Ontwikkelingen implementatie ESG bij Pensioenfondsen klaar voor de toekomst? In de afgelopen tien jaar hebben verscheidene pensioenfondsen

Nadere informatie

2014 KPMG Advisory N.V

2014 KPMG Advisory N.V 02 Uitbesteding & assurance 23 Overwegingen bij uitbesteding back- en mid-office processen van vermogensbeheer Auteurs: Alex Brouwer en Mark van Duren Is het zinvol voor pensioenfondsen en fiduciair managers

Nadere informatie

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen 11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen

Nadere informatie

Op 14 maart 2017 publiceerde het DNB Expertisecentrum Operationele en IT Risico's een memo 'Toelichting Toetsingskader Informatiebeveiliging 2017'.

Op 14 maart 2017 publiceerde het DNB Expertisecentrum Operationele en IT Risico's een memo 'Toelichting Toetsingskader Informatiebeveiliging 2017'. Inleiding Op 14 maart 2017 publiceerde het DNB Expertisecentrum Operationele en IT Risico's een memo 'Toelichting Toetsingskader Informatiebeveiliging 2017'. Hierin wordt aangegeven dat DNB in 2017 met

Nadere informatie

HOE LAAT U UW ADVIESOMZET EXPONENTIEEL STIJGEN? De Jong Accountants en adviseurs & Exact. Koen de Jong & Michelle Pesch

HOE LAAT U UW ADVIESOMZET EXPONENTIEEL STIJGEN? De Jong Accountants en adviseurs & Exact. Koen de Jong & Michelle Pesch HOE LAAT U UW ADVIESOMZET EXPONENTIEEL STIJGEN? De Jong Accountants en adviseurs & Exact Koen de Jong & Michelle Pesch Adviseren 2018 EXACT 2018 EXACT Accountant/ boekhouder* = Financial/ Business* Controller

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018 Algemene Vergadering van Deelnemers 26 juni 2018 1 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling agenda 3. Verslag Algemene Vergadering van Deelnemers d.d. 20 juni 2017 4. Jaarverslag 2017 5. Herbenoemingen bestuur

Nadere informatie

ISO en andere managementsysteemnormen

ISO en andere managementsysteemnormen ISO 45001 en andere managementsysteemnormen De impact van de nieuwe ISO 45001 17 april 2018 Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl Welke onderwerpen

Nadere informatie

Delta Lloyd Groep. Duurzaam ondernemen bij Delta Lloyd Groep. Nyenrode Business Universiteit, 28 mei 2010

Delta Lloyd Groep. Duurzaam ondernemen bij Delta Lloyd Groep. Nyenrode Business Universiteit, 28 mei 2010 Delta Lloyd Groep Duurzaam ondernemen bij Delta Lloyd Groep Nyenrode Business Universiteit, 28 mei 2010 Aanwezige leden van de Raad van Bestuur Niek Hoek CEO Emiel Roozen CFO Voorzitter van de Raad van

Nadere informatie

Een nieuwe stap in duurzaam beleggen

Een nieuwe stap in duurzaam beleggen BLACKROCK IMPACT SCREENS ESG IMPACT Een nieuwe stap in duurzaam beleggen BlackRock Impact combineert het beste van BlackRock om beleggers te helpen een maatschappelijk én financieel verantwoord rendement

Nadere informatie

ALM en scenario s bij PGB. Jeroen Rijk, 1 november 2018

ALM en scenario s bij PGB. Jeroen Rijk, 1 november 2018 ALM en scenario s bij PGB Jeroen Rijk, 1 november 2018 Uw pensioen bij PGB in 2016 1 3 september 2015 Inhoud Het ALM Basisscenario Scenario s als risicomanagementtool Scenario s dynamisch beleid 2 Het

Nadere informatie

Het Algemeen Pensioenfonds De evolutie van het pensioenfonds

Het Algemeen Pensioenfonds De evolutie van het pensioenfonds Het Algemeen Pensioenfonds De evolutie van het pensioenfonds Nicolette Opdam 3 e jaarcongres IVP Besturen en beleggen in 2015 De APF geschetst Eigen vermogen APF Bestuur Raad van Toezicht Fictief APF BO

Nadere informatie

Wetswijzigingen BW2 Titel 9

Wetswijzigingen BW2 Titel 9 November 2015 EYe Opener Wetswijzigingen BW2 Titel 9 Wat is de impact op uw jaarrekeningen? In dit nummer: Wetswijzigingen BW2 Titel 9 Mooie toekomstmuziek voor startups en MKB Samenvoeging innovatiesubsidieregelingen

Nadere informatie

EEN DUURZAME GEMEENTE

EEN DUURZAME GEMEENTE Duurzaamheidsbeleid met impact EEN DUURZAME GEMEENTE De burger kijkt afwachtend naar de overheid waar het gaat om duurzaamheidsmaatregelen. Hoe mooi zou het zijn als keuzes en de impact van beleid voor

Nadere informatie

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1 ISO/IEC 38500 Governance of InformationTechnology Yvette Backer ASL BiSL Foundation 16 juni 2016 ISO 38500 Governance of Information Technoloy 1 Achtergrond Yvette Backer Zelfstandig consultant en trainer,

Nadere informatie

Beleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen

Beleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen eloni Beleid Verantwoord Beleggen 1 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Opzet van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.1. Doel van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.2. Implementatie van het beleid...

Nadere informatie

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen 11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen

Nadere informatie

ISO 20000 @ CTG Europe

ISO 20000 @ CTG Europe ISO 20000 @ CTG Europe 31/10/2007 mieke.roelens@ctg.com +32 496266725 1 Agenda 31 oktober 2007 Voorstelling Project Business Case: Doel & Scope Projectorganisatie Resultaten assessments en conclusies De

Nadere informatie

De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen: Een globale visie voor lokaal beleid en actie

De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen: Een globale visie voor lokaal beleid en actie De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen: Een globale visie voor lokaal beleid en actie Jan Beyne Programme Manager CIFAL Flanders Bovenlokaal Bibliotheekbeleid Brussel, 17 0 2018 1. CIFAL FLANDERS UNITAR

Nadere informatie