Inleiding. 1. Landelijke monitor sociaal domein.

Transcriptie

1 Monitor sociaal beleid augustus Inleiding In november 2014 werd een motie aangenomen over de wijze van monitoring van het sociaal beleid. Centraal daarin stonden de transities van drie componenten: Wmo, Jeugdwet en Participatiewet. We deelden in april van dit jaar mee dat we als gemeente aansluiting hadden gezocht bij de landelijke monitor (een initiatief van VNG en ministerie) die uitgevoerd wordt door het CBS. We gaven ook aan wat de voordelen waren van een landelijke monitor: - mogelijkheid tot benchmarking; - landelijke verwerking van gegevens van aanbieders (met name jeugd); - standaardisatie van registrering (codering); - nieuwe gegevens van de transities worden gekoppeld aan reeds bestaande databanken van het CBS waardoor meer gekoppelde informatie beschikbaar komt; - de systematiek kent ook early warnings, parameters die gemeenten erop attenderen welke risico s eraan kunnen komen en zodoende diezelfde gemeente de gelegenheid te bieden daarop in een vroeg stadium te reageren. Wij gaven in april inzicht in de te verwachten gegevens. In deze tussenrapportage geven we de stand van zaken weer voor wat betreft: - de landelijke monitor; - lokale cijfers (inhoudelijk en financieel) per onderdeel; - uitvoering WTCG; - uitvoering mantelzorgcompliment; - doorkijk komende periode. Misschien heeft u ook gehoord over de toepassing van privacyregels. Kort geleden leek het erop dat het onmogelijk was om persoonsgegevens op de vragen bij zorgaanbieders omdat dat verzoek indruist tegen de bestaande regelgeving. Het ministerie heeft in allerijl voor een (tijdelijke) oplossing gezorgd. Later dit jaar wordt deze omissie in de uitvoering verholpen via de zogenaamde Veegwet. Deze kwestie heeft voor enig oponthoud gezorgd. 1. Landelijke monitor sociaal domein. Wat nu bekend is, is dat over het eerste kwartaal de gegevens zijn aangeleverd (Q1). In totaal hebben 71 gemeenten besloten om hun resultaten te gebruiken voor de publicatie van inzichten op Waarstaatjegemeente.nl. Onze gemeente hoort hier bij. De inzichten komen vanaf half september beschikbaar en kunnen vergeleken worden met andere gemeenten. In totaal hebben 235 gemeenten deelgenomen aan de eerste gegevensaanlevering: o Circa 15% van deze gemeenten heeft gegevens aangeleverd en dit gezien als een proeflevering. Deze gemeenten geven aan hun administratie van het sociaal domein op dit moment nog onvoldoende op orde te hebben. Zij hebben deelgenomen om klaar te zijn voor de volgende levering die start in september. o o Circa 20% heeft nog geen besluit genomen over publicatie. Circa 35% is het deze gegevensaanlevering nog niet gelukt de gegevens correct aan te leveren. De VNG ondersteunt deze gemeenten onder andere via de softwareleveranciers om technische problemen te verhelpen en aanlevering voor de volgende periode mogelijk te maken Monitor sociaal beleid augustus 2015.

2 Welke inzichten komen eind deze zomer beschikbaar? De inzichten in de Wmo, Jeugdzorg, Participatiewet en sociale basisondersteuning die eind van de zomer stapsgewijs beschikbaar komen. - Gemeenteprofiel: het gemeenteprofiel laat een aantal demografische kenmerken van een gemeente zien en geeft inzicht in de sociaal economische status van de burgers. Ook vormen belangrijke voorspellers van zorg en ondersteuning onderdeel van het gemeenteprofiel ( early warnings ). - Inzicht in gebruik van zorg en ondersteuning: voor de Wmo, Jeugd- en Participatiewet zal inzicht worden gegeven in het gebruik van maatwerkarrangementen. Het gaat hierbij om inzichten als het aantal cliënten met een voorziening en de in- en uitstroom van voorzieningen. Om ook inzicht te krijgen in de verhouding van dit gebruik tot de omvang van de sociale basisondersteuning, wordt inzicht gegeven in de kosten daarvan. - Inzicht in de stapeling van gebruik binnen de Wmo: hiermee wordt inzicht gegeven in de mate waarin burgers tegelijkertijd gebruik maken van verschillende maatwerkarrangementen in de Wmo (zie verderop ook bij Wmo-overzichten). - Inzicht in publieke gezondheid en sociale veiligheid: hiermee wordt inzicht gegeven in de sociale leefomgeving, zelfredzaamheid, samenredzaamheid, mentale gezondheid en leefstijl en inzicht in de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers (bron: GGD). Welke inzichten worden nog niet gepubliceerd over Q1 en waarom? Een aantal inzichten kan wel gegenereerd worden op basis van de aangeleverde (facultatieve) gegevens door gemeenten, maar zal nog niet in september gepubliceerd worden. - Inzicht in gebruiksduur, wachttijd en intensiteit: vanwege de veelal langer lopende voorzieningen en maatwerkarrangementen blijken deze inzichten niet veelzeggend over de periode van één kwartaal. Deze inzichten komen daarom over een volledig jaar in 2016 beschikbaar. - Inzicht in de kosten per wet (Wmo, Jeugdzorg en Participatiewet): de kosten per wet blijken op dit moment nog onvoldoende betrouwbaar om te publiceren. Gemeenten hebben de uitvraag mogelijk op verschillende manieren geïnterpreteerd. Bovendien is de periode Q1 erg kort. Bij veel gemeenten is sprake van aanbieders die nog geen kosten over het eerste kwartaal hebben gefactureerd. Na de tweede gegevensaanlevering over het eerst halfjaar (Q1 en Q2) wordt gekeken of een betrouwbaar beeld geschetst kan worden met de kosten. - Inzicht in de stapeling van gebruik van voorzieningen over de wetten binnen Sociaal Domein heen: hiermee wordt inzicht gegeven in de mate waarin huishoudens tegelijkertijd gebruik maken van maatwerkarrangementen over de drie wetten in het Sociaal Domein (Wmo, Jeugdzorg en Participatiewet) heen. Dit inzicht komt in november 2015 beschikbaar over het eerste half jaar (Q1 en Q2). Welke inzichten komen in de toekomst beschikbaar? Bovenstaande inzichten bieden een basis om verder te bouwen aan de ambitie die gemeenten bij de start van de monitor met elkaar hebben geformuleerd. In de toekomst zal de gemeentelijke monitor tevens inzicht bieden in resultaten en daarmee gemeenten handvatten verschaffen om te sturen op kwaliteit, financiële beheersbaarheid en de beoogde transformatie. Deze onderdelen zijn volop in ontwikkeling, maar worden voor eind 2015 (over Q1 en Q2) nog niet gerealiseerd. 2. Lokale gegevens. In dit hoofdstuk worden achtereenvolgens de drie decentralisaties (3D) van het sociaal domein behandeld. Enkele algemene data: 2

3 - In de afgelopen periode zijn er in totaal 587 cliënt-contacten afgehandeld. Daaronder 393 keer dat een vraag ter informatie werd doorgestuurd naar een consulent van het CMD zonder dat een vervolgactie noodzakelijk was. In 47 gevallen hebben consulenten de vraag opgepakt, in 124 gevallen werd rechtstreeks een antwoord gegeven. - Op dit moment hebben we in totaal 130 zorgaanbieders in beeld. Een meer gedetailleerd overzicht van aanbieders is beschikbaar via de griffie. - De in de financiële tabellen opgenomen cijfers zijn gemaakte kosten, exclusief de overheadkosten van gemeentewege. - De persoonsgebonden budgetten (PGB s) worden de komende periode geherïndiceerd. Het ministerie heeft gemeenten de gelegenheid gegeven om deze nieuwe indicaties tot 1 oktober uit te voeren. Echter, gemeenten geven zonder uitzondering aan dat deze termijn te kort is om op een zorgvuldige manier tot herijking te komen. In onze gemeente gaat het om de volgende aantallen. Tabel 1: PGB s naar wet. Wetgeving Aantallen Wmo huishoudelijke hulp 62 Wmo begeleiding 57 Jeugd Wmo De Wmo kent twee onderdelen. Ten eerste voortzetting van de oude regelgeving (o.a. huishoudelijke hulp, rolstoelen, vervoersvoorzieningen). Daarin vraagt met name de korting op het budget huishoudelijke hulp aandacht. Het beleid dat onze gemeente hanteert is behoud van huishoudelijke hulp met dien verstande dat er geen nieuwe cliënten meer bijkomen. Daardoor zullen de uitgaven langzaamaan dalen. Daarnaast is er aandacht voor nieuwe taken onder meer begeleiding en persoonlijke verzorging. Onderstaand een overzicht van de huidige stand van zaken. Tabel 2: De resultaten tot nu toe. Wmo Toekenning voorzieningen Beëindiging voorzieningen Wmo - oud Wmo - nieuw 92 5 De beëindigingen hebben betrekking op: Wmo-oud: 17 x vervoer 16 x rolstoel 6 x woonvoorziening 32 x hulp bij het huishouden Wmo nieuw: 5 X begeleiding De oorzaken van beëindiging zijn verhuizing, overlijden, aangeven van de cliënt dat zorg niet meer nodig is of via herindicering. Tabel 3: Financieel overzicht Zorg Begroot 2015 Gerealiseerd juni % Besteed Wmo- nieuw % 3

4 Reservering overgangsregeling Wmo (eenmalig) Opmerking: Het financiële overzicht geeft de betaalde rekeningen aan die tot op het moment van schrijven van deze rapportage bekend zijn. 2.2 Jeugdwet Met de wijziging van de Jeugdwet kwamen een reeks nieuwe taken naar de gemeenten. Taken die van oorsprong bij de provincie en het rijk lagen. Een van de prestatie-indicatoren was om ervoor te zorgen dat hulpvragen zoveel mogelijk opgevangen werden binnen het CMD in plaats van doorverwijzing naar specialistische (duurdere) zorg. Illustratief voor de doorloop naar specialistische hulpverlening is het volgende overzicht. Tabel 4: Vraag naar jeugdhulp via CMD Hulpverlening Instroom Opgelost binnen CMD Doorverwijzing specialistische hulp Casussen jeugdhulp In onderstaande tabel wordt aangegeven op grond waarvan het CMD beschikkingen heeft opgesteld ten behoeve van specialistische zorg. Tabel 5: Herkomst beschikkingen jeugd Herkomst Aantal Doorverwijzing CMD 30 Directie doorverwijzing artsen (huisarts/ specialist) 42 Totaal 72 Tabel 6: financieel overzicht uitgaven jeugd Zorg Begroot 2015 Gerealiseerd juni % besteed jeugdzorg % Reservering transformatie % Opmerkingen: - op basis van de doorloop naar specialistische zorg kunnen we vaststellen dat een groot deel van de hulpvragen via het CMD opgelost wordt in plaats van doorverwijzing; - we constateren daarmee ook dat tot dusverre een relatief klein beroep gedaan wordt op de gelden bedoeld voor ambulante jeugdzorg; - de doorverwijzing door huisartsen/specialisten zijn niet gespecificeerd. Op dit moment is niet bekend welk aandeel rechtstreeks door de huisartsen en welk deel rechtstreeks via specialisten wordt doorverwezen. Wij proberen dat onderscheid wel aan te brengen alvorens met betrokkenen in overleg te treden. Een speerpunt voor de rest van het jaar en in De doorverwijzing naar specialistische zorg heeft grotendeels te maken met dyslexie. 2.3 Participatiewet. 4

5 De Participatiewet vervangt de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet op de sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong). Tabel 7 is de bijgewerkte versie van de uitgaven tot augustus 2015 (dus de uitgaven van de uitkeringen t/m juli 2015: in paars). De ontvangsten zijn groen gekleurd en betreffen het hele jaar 2015 (rijksbudget). Omdat wij meer uitgaven verwachten dan het rijk aan bijdragen verstrekt is in de gemeentebegroting een hoger noodzakelijk uitkeringsbedrag opgenomen (in rood weergegeven). De beide andere tabellen geven inzicht in de uitkeringsstromen (per 31 juli 2015) Inkomensdeel-Buig budget Elk jaar ontvangt de gemeente een uitkering uit het fonds werk en inkomen, het inkomensdeel of wel BUIG-budget 1. Op basis van de laatste berichten wordt aan inkomsten verwacht. In de begroting wordt rekening gehouden met uitgaven van We constateren dat de werkelijke uitgaven nagenoeg hetzelfde verloop hebben als vorig jaar. Daarmee liggen de uitgaven in lijn met de raming. Op het verwachte verlies kunnen we een deel (ca ) via de vangnetregeling aanvragen. In de raadscommissie van 14 oktober 2015 wordt een analyse aangeboden met maatregelen om de uitgaven te reduceren. Tabel 7: Participatiewet Inkomen Kosten uitkeringen (BUIG) Nuenen Tabel 8: Participatiewet Inkomen In- en Uitstroomgegevens 1 Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten 5

6 Vanwege de (naweeën van de) economische crisis is de instroom in de bijstand de laatste jaren sterk toegenomen. Doorgaans is het gevolg van een hoge instroom dat er ook veel mensen uitstromen naar betaalde arbeid. Diezelfde crisis heeft tot gevolg dat het aantal beschikbare banen beperkt is waardoor de uitstroom achterblijft bij in de instroom. Tabel 9: Participatiewet Inkomen Uitkeringsaantallen Nuenen (augustus 2013 juni 2015) De bijstandspopulatie is de afgelopen jaren als gevolg van de economische crisis serieus gegroeid. Daarnaast stijgt door de toename van het aantal te vestigen statushouders het aantal bijstandsontvangers (verdubbeling t.o.v. andere jaren). Tevens zien wij een toename van de doelgroepen die voorheen in de Wajong en Wsw regeling konden instromen. Zij kunnen niet altijd terecht op werktrajecten die wij hebben ontwikkeld Participatiebudget Voor de begeleiding van werkzoekenden maken wij gebruik van het participatiebudget (onderdeel van decentralisatie-uitkering sociaal domein). Van het bedrag van gaat op aan verplichtingen voor het huidige Wsw-bestand. Zij blijven tot uittreding bij hun werkgevers (WSD of Ergon) een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Voor het restantbudget kan de gemeente aan de doelgroep van participatiewet ondersteuning naar werk aanbieden. 2.4 Bezwaren Een indicator of de inwoners van Nuenens de juiste ondersteuning hebben gekregen is onder meer af te lezen van het aantal ingediende bezwaarschriften. In de afgelopen periode zijn ten aanzien van de volgende ondersteuning bezwaarschriften ingediend. Tabel 10: Bezwaarschriften Bezwaar Aantal Bezwaren Wmo-nieuw 1 Bezwaren Jeugdzorg 1 Participatiewet onbekend 6

7 2.5 Samenvatting Resumerend komen we tot onderstaand financieel overzicht van het eerste half jaar van Samenvattend financieel overzicht 2015 Begroot 2015 Gerealiseerd t/m juni % besteed Uitgaven jeugdzorg % Reservering voor transformatie jeugdzorg % Uitgaven Wmo-nieuw % Reservering voor overgangsregeling Wmo Uitgaven Participatiewet (re-integratie) % Bedrijfsvoering/uitvoeringskosten % Totale decentralisatie-uitkering sociaal domein % Wij zijn voorzichtig optimistisch. Het is nog te prematuur om nu al over een betrouwbaar beeld te spreken. Kwesties als het niet mogen hanteren van persoonsgegevens en het tijdig aanbieden van declaraties heeft een achterstand tot gevolg gehad. 3. WTCG Vanaf 2014 heeft het Rijk twee landelijke financiële regelingen afgeschaft: de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de regeling compensatie eigen risico (CER). Deze maatregelen hadden tot doel om burgers te compenseren voor kosten vanwege chronische ziekte, beperking of aandoening. Deze regelingen is als taak overgeheveld naar gemeenten. De verklaring hiervoor is dat de landelijke regelingen te ongericht waren en gelden niet terecht kwamen bij de mensen die het echt nodig hebben en werkelijk meerkosten hebben ten gevolge van chronische ziekte en/of handicap. Omdat gemeenten dichter bij de mensen staan zijn zij beter in staat om gericht maatwerk te leveren. Met een aanpassing van de huidige Wmo wordt het voor gemeenten mogelijk gemaakt om personen met een chronische ziekte en/of beperking een tegemoetkoming, onder de noemer maatwerkvoorziening inkomensondersteuning, te verstrekken. Rekening houdend met genoemde uitgangspunten heeft de gemeente Nuenen c.a. een voorkeur voor de variant van een financiële tegemoetkoming vanuit de Wmo. Dat is vastgelegd in onze Wmo beleidsuitgangspunten. De regeling wordt nu uitgevoerd. Enkele data: - In totaal zijn 800 aanvraagformulieren verzonden aan Nuenense belanghebbenden. - Tot op heden (tot 25 augustus 2015) zijn 200 aanvragen helemaal afgehandeld. Daarvan zijn 18 aanvragen afgewezen. Toegewezen zijn 182 aanvragen. - In totaal is er een bedrag van uitgekeerd. - De afwijzingen hebben zonder uitzondering betrekking op een te hoog inkomen. - Er zijn een kleine 500 aanvragen ingediend waarvan er nog 300 afgehandeld moeten worden. 7

8 - In de gemeentebegroting is voor het hele jaar een bedrag geraamd van In 2016 is een beperkter budget beschikbaar. - De huidige regeling wordt na afhandeling van de aanvragen geëvalueerd. 4. Mantelzorg compliment Tot 1 januari 2015 bestond een landelijke regeling Mantelzorgcompliment. Deze regeling werd uitgevoerd door de Sociale Verzekeringsbank. Onder bepaalde voorwaarden kwam een mantelzorger in aanmerking voor een compliment in de vorm van een geldbedrag ( 200). In de gemeente Nuenen hebben in 2014 ruim 400 mensen gebruik gemaakt van deze regeling. Met de komst van de Wmo 2015 is deze taak overgeheveld naar de gemeente. Het bedrag dat met deze regeling was gemoeid is echter niet één op één overgegaan naar de gemeente. Dat betekent dat we moeten kiezen voor een andere invulling van het Mantelzorgcompliment. Wij hebben gekozen voor een Mantelzorgcompliment in de vorm van VVV bonnen of Bioscoopbonnen. De mantelzorgers die op dit moment staan geregistreerd bij het Steunpunt Mantelzorg (circa 240) krijgen het mantelzorgcompliment automatisch toegestuurd. Daarnaast zal medio september in Rond de Linde een oproep worden gedaan om zich als mantelzorger te laten registreren bij het steunpunt mantelzorg. Ook deze groep ontvangt het mantelzorgcompliment 5. Doorkijk Ondanks dat deze notitie de naam monitor heeft gekregen is het veel meer een 0-meting. Dat wil zeggen dat we bezig zijn om ervaringscijfers te verzamelen om op termijn nauwgezetter te kunnen monitoren. We proberen wel te vergelijken met de voorgaande jaren, maar veel verder dan een financiële evaluatie komen we in dit stadium niet. Mogelijk dat bij een volgende rapportage aangesloten kan worden bij de bekende cijfers uit voorgaande jaren. Maar dat is zeer moeilijk, omdat definiëring van producten zo divers is, zowel per gemeente al per zorgaanbieder. Daardoor wordt een betrouwbare vergelijking met voorgaande jaren bemoeilijkt. De getoonde overzichten laten een voorzichtige tendens zien dat het CMD succesvol is. Er worden veel hulpvragen opgelost in plaats van dat doorverwezen wordt naar (relatief duurdere) specialistische zorg. In elk geval is er nog geen reden om een beroep te doen op het eenmalig beschikbaar gestelde fonds voor de uitvoering van de nieuwe taken (1 miljoen euro). Via de site is eenieder naar verwacht vanaf half september op elk moment in staat om de meest actuele gegevens te raadplegen en dat is de verwachting voor de nabije toekomst te vergelijken met andere gemeenten. Financieel Voor 2016 zijn de budgetten voor jeugdzorg fors gedaald (meicirculaire 2015). De gemeente Nuenen ontvangt in minder dan in 2015, oftewel 18%. Ten opzichte van de meerjarenraming (jaarschijf 2016), gebaseerd op de septembercirculaire 2014, is de terugloop zelfs Nog onduidelijk is hoeveel de werkelijk benodigde middelen zijn voor jeugdzorg. Maar gezien de omvang van de verlaging is het erg onwaarschijnlijk dat dit in zijn geheel kan worden opgevangen. In de begroting 2016 gaan we vooralsnog een deel van de korting omzetten in een verlaging van de begrote uitgaven jeugdzorg. 8

9 De volgende rapportage monitor sociaal domein (Q1 Q3) zal in december aanstaande beschikbaar komen. Nuenen, september