ONTWERPBESLUIT WET NATUURBESCHERMING VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND

Transcriptie

1 ONTWERPBESLUIT WET NATUURBESCHERMING VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND Wet natuurbescherming hoofdstuk 3, ontheffing soorten Datum besluit : 24 januari 2018 Onderwerp : Wet natuurbescherming gemeente Rheden Activiteit : groot onderhoud aan De Vlashegge (complex ) in Dieren Verlenen/weigeren : verlenen ontheffing Aanvrager : Vivare Vastgoedbeheer Zaaknummer : Documentnummer(s). inzagestukken: , , , ,

2 Beslissing van GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND op het verzoek van Vivare Vastgoedbeheer, postbus 5265, 6802 EG te Arnhem, hierna te noemen de aanvrager, van 20 juli 2017 om een ontheffing op grond van de Wet natuurbescherming, hierna de Wnb. De opbouw van deze beslissing is als volgt: - Allereerst worden de ingediende aanvraag en het procesverloop toegelicht; - Daarna volgt het besluit met inbegrip van de voorschriften; - Onder het kopje beoordeling wordt de onderbouwing van het besluit gegeven; - De beslissing wordt afgesloten met enkele algemene bepalingen en een toelichting op het verdere procesverloop ( overige verplichtingen en zienswijzen ). AANVRAAG EN PROCESVERLOOP Op 20 juli 2017 ontvingen wij een aanvraag van Vivare Vastgoedbeheer voor een ontheffing in het kader van hoofdstuk 3 van de Wnb op grond van artikel 3.1 lid 2, voor het beschadigen en vernielen van nestplaatsen van de Huismus en Gierzwaluw en artikel 3.5 lid 2 en 4 voor het verstoren en het beschadigen en vernielen van voortplantings- en rustplaatsen van de Gewone dwergvleermuis. De ontheffing wordt aangevraagd in het kader van het in de wet genoemde belang de volksgezondheid en openbare veiligheid. De aanvraag maakt deel uit van deze ontheffing. Er is voor het aangevraagde project niet eerder een ontheffing verleend. Er wordt geen gebruik gemaakt van een gedragscode. Op 30 november, 5 en 6 december 2017 hebben wij van de aanvrager aanvullende stukken ontvangen waarom wij per d.d. 28 november en 4 december 2017 hebben verzocht. Op deze aanvraag is afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing verklaard. BESLUIT Gedeputeerde Staten van Gelderland HEBBEN BESLOTEN gelet op de artikelen 3.3 lid 1 en lid 4 (Vogelrichtlijnsoorten) en artikel 3.8 lid 1 en lid 5 (Habitatrichtlijnsoorten) van de Wet natuurbescherming ONTHEFFING TE VERLENEN aan Vivare Vastgoedbeheer, postbus 5265, 6802 EG te Arnhem; voor de soorten, verbodsbepalingen en wettelijke belangen zoals weergegeven in tabel 1. 2

3 Tabel 1 Soorten, verboden en belangen Soort Verbod Belang Huismus Artikel 3.1 lid 2 Het opzettelijk vernielen of beschadigen A (Passer van nesten, rustplaatsen en eieren of het domesticus) wegnemen van nesten Gierzwaluw (Apus apus) Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) Artikel 3.1 lid 2 Artikel 3.5 lid 2 Artikel 3.5 lid 4 Belang: A. (Vogelrichtlijn) Artikel 3.3 lid 4b onder 1 van de Wnb: in het belang van de volksgezondheid of de openbare veiligheid B. (Habitatrichtlijn) Artikel 3.8 lid 5b onder 3 van de Wnb: in het belang van de volksgezondheid, de openbare veiligheid of andere dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard en met inbegrip van voor het milieu wezenlijke gunstige effecten Aan deze ontheffing zijn op grond van artikel 5.3 van de Wet natuurbescherming de volgende voorschriften verbonden: Algemene voorschriften 1. De ontheffing geldt voor het projectgebied zoals aangegeven in figuur 1 en 2 van bijlage De geldigheidsduur van de ontheffing eindigt op Het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren of het wegnemen van nesten Het opzettelijk verstoren Het beschadigen of vernielen van voortplantingsplaatsen of rustplaatsen 3. De ontheffing geldt uitsluitend voor de soorten, verboden en belangen zoals weergegeven in tabel De ontheffinghouder dient contact op te nemen met de Provincie Gelderland indien er verbodsbepalingen worden overtreden, waarvoor geen ontheffing is verleend. Dit kan het geval zijn als er negatieve effecten optreden op soorten waarvoor geen ontheffing is verleend of als er onverwachte negatieve effecten van de activiteiten optreden. Dit kan via e- mailadres post@gelderland.nl, onder vermelding van het zaaknummer Deze ontheffing kan uitsluitend gebruikt worden door (medewerkers van) de ontheffinghouder of in opdracht van de ontheffinghouder handelende (rechts-)personen. De ontheffinghouder blijft verantwoordelijk en aansprakelijk voor de juiste naleving van deze ontheffing. 6. De in voorschrift 5 genoemde (rechts)personen beschikken op de plaats waar de activiteiten van de ontheffing worden uitgevoerd over een (digitale) kopie van deze ontheffing, en tonen deze op verzoek aan de daartoe bevoegde toezichthouders en opsporingsambtenaren. 7. De in voorschrift 5 genoemde (rechts)personen zijn op de hoogte van de inhoud en het doel van deze ontheffing en de daaraan verbonden voorschriften, zodanig dat zij daar ook invulling en uitvoering aan kunnen geven. A B 3

4 8. Indien de ontheffinghouder de ontheffing in zijn geheel wil overdragen dan dient voor deze naamswijziging toestemming te worden gevraagd bij de Provincie Gelderland, via adres onder vermelding van het zaaknummer De werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd onder begeleiding van een deskundige 1 op het gebied van de Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis. 10. De deskundige op het gebied van de Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis houdt alle bevindingen bij in een logboek en heeft deze beschikbaar op het project. Daarnaast wordt het logboek uiterlijk twee weken na afronding van de werkzaamheden verstrekt aan de Provincie Gelderland, via adres post@gelderland.nl, onder vermelding van het zaaknummer In het logboek wordt vermeld op welke data de deskundige aanwezig was, welke werkzaamheden zijn uitgevoerd en (indien van toepassing) hoeveel exemplaren van welke soorten op welke locatie zijn waargenomen. Soortspecifieke voorschriften 11. Alle mitigerende maatregelen zoals genoemd onder het kopje In de aanvraag beschreven mitigerende maatregelen en in bijlage 3 van deze ontheffing, dienen te worden uitgevoerd. 12. Werkzaamheden aan woningen met nestplaatsen van Huismus en Gierzwaluw dienen pas te worden uitgevoerd na het broedseizoen 2018, dat wil zeggen na 15 augustus De werkzaamheden aan woningen met paarverblijven van de Gewone dwergvleermuis worden bij voorkeur voor 1 augustus 2018 afgerond of pas na 15 oktober 2018 opgestart. Als in de tussenliggende periode gewerkt moet worden, worden de verblijfplaatsen vóór 1 augustus 2018 ongeschikt gemaakt (exclusion flaps zie ook voorschrift 14). 14. Omdat de werkzaamheden zullen starten vanaf maart 2018 en kleine winterverblijfplaatsen van Gewone dwergvleermuis niet kunnen worden uitgesloten, dienen de verblijfplaatsen enkele weken voor aanvang van de werkzaamheden ongeschikt gemaakt te worden door middel van exclusion flaps en het wiggen van kantpannen om tocht te creëren. Voorwaarde hierbij is dat er 4 dagen achtereen geen nachtvorst is geweest. 15. De deskundige, zoals genoemd in voorschrift 9 begeleidt in elke geval het plaatsen of aanbrengen van mitigerende maatregelen en het ongeschikt maken van verblijfplaatsen. 1 De provincie Gelderland verstaat onder een deskundige een persoon die voor de situatie, habitats en soorten ten aanzien waarvan hij of zij gevraagd is te adviseren en/of te begeleiden, aantoonbare ervaring en ((soort)specifieke) ecologische kennis heeft. De ervaring en kennis dient te zijn opgedaan doordat de deskundige: - op HBO-, dan wel universitair niveau een opleiding heeft genoten met als zwaartepunt (Nederlandse) ecologie; en/of - als ecoloog werkzaam is voor een ecologisch adviesbureau, zoals bijvoorbeeld een bureau welke is aangesloten bij het Netwerk Groene Bureaus. Met betrekking tot soorten of specifieke soorten kan als deskundige ook iemand worden aangemerkt die: - op MBO-niveau een opleiding heeft afgerond met als zwaartepunt de Wet natuurbescherming, soortenherkenning en zorgvuldig handelen ten opzichte van die soorten; en/of - zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van de soortenbescherming en is aangesloten bij en werkzaam voor de daarvoor in Nederland bestaande organisaties (zoals bijvoorbeeld Zoogdiervereniging, RAVON, Stichting Das en Boom, Vogelbescherming Nederland, Vlinderstichting, Natuurhistorisch Genootschap, KNNV, NJN, IVN, EIS Nederland, FLORON, SOVON, STONE, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De Landschappen en Stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied) en/of zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van de soortenmonitoring en/of -bescherming. 4

5 BEOORDELING VAN DE AANVRAAG Project In de aanvraag beschreven project Vivare Vastgoedbeheer is voornemens groot onderhoud uit te laten voeren aan 81 woningen aan De Vlashegge te Dieren (complex ). In figuur 1 en 2 in bijlage 1 is het plangebied weergegeven. Een belangrijk onderdeel hierbij is de gevelisolatie en het vervangen van de gevelbekleding van de woningen. De werkzaamheden bestaan uit schilderwerk, vervangen houten lambrisering (gevelbekleding), regenwaterafvoer aanpassingen, houtrot herstel, plaatsen van steigers, al dan niet met doorwerkdoek en kleine bijkomende werkzaamheden. Planning De werkzaamheden worden uitgevoerd vanaf eind maart 2018 tot en met december , waarbij rekening wordt gehouden met de broedperiode van Huismus en Gierzwaluw en de paarperiode van de Gewone dwergvleermuis. Momenteel wordt er gewerkt aan een modelwoning (Vlashegge 9). In deze woning waren geen verblijfplaatsen vastgesteld. Met de werkzaamheden bij de andere woningen wordt gewacht tot de ontheffing is verleend en is de geplande startdatum eind maart Fasering Als aan een woning gewerkt wordt, worden daar ook direct de permanente voorzieningen gerealiseerd. Er is op deze wijze sprake van fasering, omdat in woningen die gereed zijn de nieuwe maatregelen klaar zijn als aan andere woningen wordt beginnen. Tezamen met de tijdelijke voorzieningen hebben de dieren dus altijd voldoende uitwijkmogelijkheid. Onderzoek In de aanvraag beschreven wijze van uitvoering van het onderzoek Het onderzoeksgebied en de directe omgeving zijn conform de geldende soortenstandaards Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis en het Vleermuisprotocol 2013 (vigerend in 2016/2017) geïnventariseerd. Op basis van een veldbezoek (quickscan) op 27 maart 2014 is de (kans op) aanwezigheid van wettelijk beschermde soorten onderzocht. Tijdens de quickscan is de geschiktheid van het projectgebied zowel vanuit de biotoop, als vanuit de beschermde soorten beoordeeld. Gebouwen werden zowel aan de buitenzijde, als van binnen beoordeeld op hun geschiktheid. De huizen binnen complex zijn tijdens de quickscan steekproefsgewijs onderzocht op openingen die gebruikt kunnen worden door jaarrond beschermde soorten als Huismus, Gierzwaluw en vleermuizen. Dit onderzoek is uitgevoerd vanaf een ladder en er is voor een nadere inspectie gebruik gemaakt van hulpmiddelen zoals spiegeltjes en zaklamp. Bij de beoordeling op huisniveau is een stoplichtmodel gehanteerd. Als er geen aanleiding was om beschermde soorten te verwachten, waren er geen belemmeringen voor het uitvoeren van de werkzaamheden (groen). Bij huizen die potentieel geschikt waren voor beschermde soorten, maar waar deze soorten niet zijn aangetroffen tijdens het veldbezoek kon de aanwezigheid niet worden uitgesloten, moest nader onderzoek worden uitgevoerd (oranje). Zo zijn bij verschillende huizen nestmateriaal aangetroffen, waarvan niet met zekerheid kon worden vastgesteld of het een nest van een jaarrond beschermde betrof, of een andere broedvogel. Bij woningen waar beschermde soorten zijn waargenomen (rood) moest een nader onderzoek worden uitgevoerd om de exacte aantallen in beeld te krijgen, dan wel de functie van het gebouw vast te stellen. Dit is voor de Huismus ook in 2014 gebeurd. In 2016 bleek dat voor de instandhouding van de woningen ook andere werkzaamheden moesten worden uitgevoerd. Omdat de werkzaamheden ook effect konden hebben op de andere 2 Per mail d.d. 30 november 2017 is de planning van de werkzaamheden gewijzigd. 5

6 soortgroepen dan die in de quickscan waren vermeld, is in 2016 en 2017 een volledig onderzoek naar verblijfplaatsen van huismussen, gierzwaluwen en gebouwbewonende vleermuizen uitgevoerd. Er zijn in totaal 14 veldbezoeken uitgevoerd, zie voor de onderzoeksdata de tabellen in bijlage 2 bij deze ontheffing. Huismus Naast dat naar de aanwezigheid van de vogels is gekeken, is ook gelet op baltsende mannetjes, territoriaal gedrag, jongen en het transport van nestmateriaal of voedsel. Op 24 april en 12 mei 2016 is het onderzoek naar huismussen uitgevoerd. Gierzwaluw Tijdens drie onderzoekrondes tussen 1 juni en 15 juli zijn de aanwezigheid en mogelijke nestplaatsen van gierzwaluwen geïnventariseerd. De belangrijkste aanwijzing voor het lokaliseren was het laag overvliegen (gieren) in de nabijheid van gebouwen. Daarna is gericht naar nestplaatsen gezocht. Voor het vaststellen van een verblijfplaats is het in- en uitvliegen van de vogel de ultieme waarneming, maar vaker worden ook sporen van uitwerpselen, de aanwezigheid van nestmateriaal, geluid of jongen gebruikt om nesten vast te stellen. De inventarisatie heeft plaatsgevonden op 8 juni, 28 juni en 13 juli Alle veldbezoeken zijn uitgevoerd conform de criteria uit de Soortenstandaard Gierzwaluw (gunstige weersomstandigheden tussen en uur). Vleermuizen De vleermuisinventarisatie heeft in 2016 en 2017 plaatsgevonden. Bij de inventarisatie werd gestreefd naar een periode tussen twee onderzoeken die volgens het Vleermuisprotocol optimaal is. Door onvoorziene externe omstandigheden (bijvoorbeeld het weer) maar ook door tijdsaspecten, werd soms gekozen voor een kortere tussenliggende periode. Om een beter beeld te krijgen van de locaties waar in- en uitgevlogen wordt, zijn verschillende zijden van de gebouwen onderzocht. De onderzoeksinspanning heeft zich geconcentreerd op het in beeld brengen van het gebruik door en de functie voor vleermuizen van de woningen. Het gebied is vrij overzichtelijk en beperkt van omvang. De onderzoeksrondes zijn door 1 waarnemer per deelgebied uitgevoerd. In 2016 is het projectgebied in 2 onderzoeksgebieden opgesplitst en zijn 5 onderzoeksrondes uitgevoerd. In 2017 zijn 5 extra onderzoeksrondes uitgevoerd. Het plangebied is daarbij opgedeeld in 3 deelgebieden, Noord, midden en zuid. In het totaal zijn 10 rondes uitgevoerd (zie onderzoeksdata in bijlage 2) en wordt gemotiveerd afgeweken van het Vleermuisprotocol. Door de aaneengesloten ligging van de onderzoeksgebieden vindt een zekere overlap plaats. Immers, er wordt altijd ook net buiten het onderzoeksgebied gekeken. Verder wordt gewerkt met een Batlogger M. In de aanvraag is aangegeven dat uit de ervaring van de onderzoekers blijkt dat de gevoeligheid (veel) groter is dan die van de veel gebruikte Petterson D240X. Dat door deze werkwijze een goed beeld is verkregen van de aanwezige verblijfplaatsen wordt bevestigd doordat met de aanvullende veldbezoeken in 2017 het aantal verblijfplaatsen gelijk is gebleven. Voor de najaarsronden wordt gemotiveerd afgeweken van het Vleermuisprotocol t.a.v. de omvang van het te onderzoeken gebied. Uit onderzoek blijkt dat de aangetroffen vleermuizen nagenoeg gedurende de gehele nacht paarroepen laten horen. Binnen het Vleermuisprotocol is hierin voorzien doordat het is toegestaan de onderzoeksduur te bekorten binnen een deelgebied als alle functies in beeld zijn. Door de avondbezoeken niet direct na zonsondergang, maar juist 1 tot 1,5 uur na zonsondergang te starten, werd geïnventariseerd in een periode waarin de meeste baltsactiviteit was te verwachten. Door rond te lopen in een groter plangebied konden de paarverblijven dekkend geïnventariseerd worden, omdat dezelfde dieren steeds weer op dezelfde plaats werden waargenomen. De kans op het missen van territoria is op deze wijze nihil. Door een collegabureau is in 2016 en 2017 ook onderzoek uitgevoerd in andere wijken van Dieren, ook in wijken ten zuidwesten en zuidoosten van het plangebied. De planning is om deze gebieden ook in 2018 te renoveren. 6

7 In de aanvraag beschreven ecologische waarden Huismus In 2014 zijn bij het nader onderzoek 19 nesten van de Huismus in de te onderhouden woningen vastgesteld. In 2016 zijn er 24 nesten vastgesteld. De nesten bevonden zich in ruimtes tussen de betimmeringen aan de gevel (lambrisering), achter regenpijpen zowel aan de voor- als de achterzijde van de woningen. Soms waren de nesten zelf gezien, in andere gevallen is de nestlocatie vastgesteld aan de hand van het gedrag van de dieren. Zo is het aanvliegen met voer of nestmateriaal, parende mussen of de aanwezigheid van nog niet vliegvlugge jongen een duidelijke indicatie voor de aanwezigheid van een nest. Wat opvalt is dat in het noordelijk deel het aantal nesten is toegenomen, terwijl het aantal nesten ten zuiden van de Cederlaan is afgenomen van 12 naar 5. Mogelijk heeft de aanwezigheid van de Steenmarter in dit gebied invloed op deze verschuiving. Het onderzoeksgebied kent met gemiddeld 8,6 nesten per hectare een aanzienlijke hogere bezetting; de wijk is een belangrijk leefgebied voor de Huismus. De huismussen foerageren in tuinen en parken in de buurt. Deze blijven in de plannen ongewijzigd en dus van gelijke geschiktheid voor, tijdens en na de ingreep. Gierzwaluw Er zijn 3 nesten van gierzwaluwen aangetroffen binnen het plangebied. In het noordelijk gedeelte zijn, op een ander plek dan waar de nesten zijn, 6 laagvliegende dieren waargenomen. Ook zijn in het zuidelijke gebied maximaal 6 laaggierende dieren waargenomen. Bij het hanteren van de omrekenfactor uit de soortenstandaard Gierzwaluw, duidt dit op 8 nesten. Omdat het gebied niet volledig was te overzien, wordt ondanks het versnipperde bezit uitgegaan van 9 nestlocaties. De gierzwaluwen foerageren in tuinen en parken in de buurt. Deze blijven in de plannen ongewijzigd en dus van gelijke geschiktheid voor, tijdens en na de ingreep. Vleermuizen De huizen bevatten gevelbetimmeringen (lambrisering) en onder de uitstekende dakpannen aan de kopgevels is ruimte voor vleermuizen om onder te kruipen. Tijdens het onderzoek zijn in de ruime omgeving van het onderzoeksgebied de onderstaande vleermuissoorten vastgesteld: Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis, Gewone grootoorvleermuis, Laatvlieger, Rosse vleermuis en Myotis spec. In alle ronden was er activiteit van vleermuizen. De soorten zijn verspreid over het gebied waargenomen. De Ruige dwergvleermuis is alleen foeragerend op grote afstand van de projectwoningen langs de Harderwijkerweg en in de Breukinklaan aangetroffen. Het onderzoeksgebied speelt geen rol van betekenis als foerageergebied of als verblijfplaats van deze soort. De Gewone grootoorvleermuis is enkel bij de eerste veldronde waargenomen. Nabij de projectwoningen zelf staan geen geschikte bomen die als verblijfplaats kunnen dienen. Door de ligging ten opzichte van de Veluwe en het zuidelijker gelegen park, wordt op basis van de tijdstippen van de waarnemingen geconcludeerd dat er geen verblijfplaatsen in of nabij de projectwoningen aanwezig zijn. De Laatvlieger is regelmatig waargenomen. Bij de onderzoeksronde van 19 juni 2017 werd een verblijfplaats waargenomen aan Vlashegge 2 van tenminste 4 dieren. Dit betreft geen projectwoning. Gezien de hoge activiteit van deze soort is het zeer waarschijnlijk dat in de ruime omgeving van de projectwoningen een kraamverblijf aanwezig is. Onderzoek door een ander ecologisch bureau bevestigt deze analyse: ten zuiden van het park aan de zuidzijde van het onderzoeksgebied zijn 3 flats met kraamverblijven. De Rosse vleermuis is nagenoeg alleen tijdens de voorjaarronden aangetroffen. Gezien de ligging ten opzichte van De Veluwe en het zuidelijk gelegen park is de kans op verblijfplaatsen in de groenvoor-zieningen in de wijk klein. Het forse aantal opnamen wijst erop dat het onderzoeksgebied een belangrijke (deel)foerageerbiotoop is. Bij de analyse van de opnamen blijkt een vleermuis van het geslacht Myotis in de ronde van 21 september in 3 opnamen te zijn geregistreerd. Er valt niet met zekerheid te zeggen welke soort dit betreft. Op basis van andere verspreidingsgegevens en recente inventarisaties langs het Apeldoorns kanaal zijn opnamen van Baardvleermuis, Franjestaart en Watervleermuis voor de hand liggend. Voor al deze soorten geldt dat het gebied op zijn hoogst een deelbiotoop vormt en dat de voorgenomen werkzaamheden geen effect hebben. 7

8 Gewone dwergvleermuis De meeste waarnemingen tijdens de veldbezoeken waren van de Gewone dwergvleermuis. De dieren zijn verspreid over het onderzoeksgebied foeragerend waargenomen. Tijdens het onderzoek zijn geen kraamverblijfplaatsen vastgesteld. Bij een in 2016 waargenomen paarverblijf werd op 19 juni 2017 wederom een Gewone dwergvleermuis waargenomen. Deze verblijfplaats kan daarom worden aangemerkt als zowel paar- als zomerverblijf. In het onderzoeksgebied zijn 4 locaties met paarverblijven onderscheiden. Dit is gedaan door de baltsende mannetjes te karteren. Er was niet met zekerheid aan te geven in welke woningen de paarverblijven zich bevonden, behalve die aan de Vlashegge nummer 23. Op basis van het gedrag is in het veld bepaald dat de verblijfplaatsen in de onderzochte gebouwen zitten. In de meeste gevallen betreft het de spouwmuren aan de kopse kant van de gebouwen. Tijdens de najaarsronden zijn geen zwermende dieren waargenomen; er zijn geen aanwijzingen dat de gebouwen als (massa)winterverblijf worden gebruikt. Omdat (vorstvrije) paarplekken ook als tijdelijk winterverblijf of als winterverblijf voor individuele dieren gebruikt kunnen worden, kunnen deze niet worden uitgesloten. Foerageergebieden, migratie- en vliegroutes Het onderzoeksgebied ligt in de bebouwde kom. De nabijgelegen bossen, landerijen en vooral ook het Apeldoorns kanaal vormen belangrijke foerageergebieden. Omdat de werkzaamheden alleen plaatsvinden aan de gebouwen, zijn de gevolgen van de voorgenomen werkzaamheden voor de foerageerfunctie van het gebied minimaal. Structuren zoals bomenrijen, die van belang kunnen zijn als migratie- of vliegroute, worden niet aangetast door de geplande werkzaamheden. Omgevingscheck Alle woningen in de directe omgeving zijn in dezelfde periode gebouwd en kennen dezelfde bouwkundige problemen, waardoor de in het onderzoeksgebied aangetroffen beschermde soorten (Huismus, Gierzwaluw en vleermuizen) vergelijkbare mogelijkheden hebben. De resultaten van het onderzoek dat uitgevoerd is door een collegabureau in 2016 en 2017 in naastgelegen wijken in Dieren vertonen veel overeenkomsten voor de soorten Huismus, Gierzwaluw en vleermuizen. Steenmarter Tijdens het vleermuisonderzoek op 28 juni 2016 is een steenmarter waargenomen onder een auto bij de Breukinklaan 78. Er is geen overlast bekend uit het gebied, daarom wordt aangenomen dat de steenmarter geen verblijfplaats heeft in een van de huizen. In de aanvraag beschreven effecten van het project op de ecologische waarden Huismus Nesten van de Huismus zijn jaarrond beschermd. Onder de dakpannen en achter lambrisering (achter regenpijpen) van 24 projectwoningen zijn nesten aangetroffen. Bij vervanging van de lambrisering worden de nesten verstoord en vernield. Gierzwaluw Nesten van de Gierzwaluw zijn jaarrond beschermd. Er zijn 9 nestlocaties van gierzwaluwen aanwezig in projectwoningen. Door de werkzaamheden gaan de nesten verloren. Gewone dwergvleermuis In de directe omgeving van de te renoveren woningen zijn in 4 verblijven aangetroffen. Aangenomen wordt dat een klein deel van de verblijfplaatsen ook fungeert als kleine winterverblijfplaats voor individuele dieren of kleine groepen. Daarom wordt uitgegaan van aanwezigheid van maximaal 2 individuele winterverblijven. Door de werkzaamheden gaan deze verblijfplaatsen verloren. De gevolgen van de ingreep hebben een tijdelijke invloed op kleine verblijfplaatsen, zijn lokaal en hebben effect op het individu en niet op de populatie. Door de 8

9 planning van werkzaamheden en het aanbrengen van (tijdelijke) voorzieningen zijn de effecten op de Gewone dwergvleermuis slechts tijdelijk en hebben geen, of zelfs mogelijk een positieve invloed op de populatie. Dit door het aanbrengen van meer, én kwalitatief duurzame permanente, verblijfplaatsen dan dat er zijn waargenomen. Er zijn geen effecten te verwachten op zowel de kwaliteit van de voorzieningen, als op de omgeving. Cumulatieve effecten zijn niet aan de orde. Omdat er in het kader van de aanvraag enkel iets aan de woningen aan de Vlashegge wordt gewijzigd en geen maatregelen worden getroffen in de omgeving, blijft de omgeving geschikt voor de soorten. Uit onderzoek in Dieren door een ander ecologisch adviesbureau blijkt dat er in de directe omgeving van het plangebied een groot kraamverblijf van Gewone dwergvleermuis aanwezig is (dat niet door werkzaamheden wordt aangetast). Dit versterkt de argumentatie dat de gunstige staat van instandhouding niet in het geding komt. In de aanvraag beschreven preventieve maatregelen om effecten te voorkomen De werkzaamheden uitgevoerd buiten de kwetsbare periode van de Gewone dwergvleermuis en buiten het broedseizoen van Huismus en Gierzwaluw. Om doden en verwonden van dieren te voorkomen worden de verblijfplaatsen van Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis worden voorafgaand aan de werkzaamheden ongeschikt gemaakt indien gewerkt moet worden in het broedseizoen. In de aanvraag beschreven gedragscode Uit de aanvraag blijkt dat geen gebruik gemaakt wordt van een gedragscode. Nu preventieve maatregelen, ter voorkoming van overtreding van de in hoofdstuk 3 van de Wnb vermelde verboden, niet voldoende in deze aanvraag zijn opgenomen en er geen gedragscode van toepassing is, is voor het uitvoeren van de aangevraagde activiteit een ontheffing nodig. In de aanvraag beschreven mitigerende maatregelen Om negatieve effecten van de werkzaamheden op de Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis te voorkomen worden mitigerende maatregelen voorgesteld. Er worden de volgende tijdelijke en permanente voorzieningen aangebracht: Uitgangspunt bij de werkzaamheden is dat de woningen waar actueel verblijfplaatsen zijn, deze woningen ook na het uitvoeren van de werkzaamheden geschikte verblijfplaatsen bieden voor de soorten. Als dit niet mogelijk is, worden mitigerende permanente verblijfplaatsen zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke verblijfplaatsen gerealiseerd. De genomen maatregelen volgen de richtlijnen en voorwaarden genoemd in de soortenstandaards Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis. 9

10 Als aan een woning gewerkt wordt, worden daar ook direct de permanente voorzieningen gerealiseerd. Er is op deze wijze sprake van fasering, omdat in woningen die gereed zijn de nieuwe maatregelen klaar zijn als aan andere woningen wordt beginnen. Tezamen met de tijdelijke voorzieningen hebben de dieren dus altijd voldoende uitwijkmogelijkheid. Huismus Ter compensatie van het tijdelijk ongeschikt worden van de verblijfplaatsen, zijn in februari tijdelijke mussenkasten in de directe omgeving opgehangen aan de kopse kanten van de huizenblokken. Het betreft 16 combinatiekasten (systeemkast Eco) die per 3 geschakeld zijn. In figuur 3 in bijlage 3 zijn de locaties van de kasten weergegeven. De ervaring leert dat huismussen een dergelijke nieuwe nestgelegenheid snel in gebruik nemen waardoor er, in combinatie met de geschiktheid van de andere huizen buiten het plangebied, altijd voldoende potentiële verblijfplaatsen zijn. De kasten blijven hangen tot na de werkzaamheden. Vivare heeft de keuze gemaakt om in dit project geen vogelschroot toe te passen, zodat alle daken van de woningen na de renovatie geschikt blijven voor de Huismus. Het aanbrengen van nieuwe lambrisering achter de regenpijpen bleek niet mogelijk. Met het weglaten van vogelschroot en het blijven hangen van de kasten, blijft de functionaliteit tijdens en na de werkzaamheden gewaarborgd. De verstorende werkzaamheden (met name aan de regenpijpen) worden enkel uitgevoerd buiten het broedseizoen (van half maart tot augustus) en onder voor de huismus gunstige weersomstandigheden (droog, niet vriezend en minder dan windkracht 6 Bft). Vóór gestart wordt met het werk zal een deskundige op het gebied van huismussen controleren of daadwerkelijk alle nesten van huismussen verlaten zijn. Als de nesten niet verlaten zijn, wordt op deze plekken gewacht met de werkzaamheden tot de nesten alsnog verlaten zijn. Het onklaar maken van nesten is om deze reden niet nodig. Ecologisch blijkt dat de toeggepaste gierzwaluwkasten in de praktijk ook goed worden gebruikt door de Huismus. Samenvattend 1. In februari 2017 zijn 16 combinatiekasten (systeemkast Eco) die per 3 geschakeld zijn, gerealiseerd aan de kopse kanten van de huizenblokken. De 48 kasten blijven hangen na de werkzaamheden. 2. Alle woningen met mogelijke verblijfplaatsen van huismussen die vóór 15 augustus 2018 worden onderhouden, worden vóór het nieuwe broedseizoen, vóór 15 februari 2018 ongeschikt gemaakt. Bij werkzaamheden na 15 augustus 2018 is er geen kans op verstoring van een broedsel en wordt enkel gewerkt onder voor de huismus gunstige omstandigheden. 3. Door het weglaten van vogelschroot blijven alle daken geschikt voor de Huismus. Gierzwaluw Er wordt uitgegaan van 9 nesten van de gierzwaluw op basis van het maximaal aantal laagvliegende dieren. Dit houdt in dat 9*5 = 45 permanente verblijfplaatsen gerealiseerd moeten worden. Voor de Gierzwaluw worden direct permanente voorzieningen gerealiseerd. In figuur 5 in bijlage 3 zijn de locaties van de voorzieningen weergegeven Als permanente mitigatie worden op de kopse kanten van alle oost-west georiënteerde huizenblokken en aan de noordgevel van alle noord-zuid georiënteerde huizenblokken in het totaal 45 opbouwkasten type NK GZ 08 gerealiseerd. De kasten zijn snel en kostenefficiënt te realiseren. Hierdoor kunnen deze nog voordat de gierzwaluwen terug zijn uit Afrika gerealiseerd worden. De huidige verblijven en de opbouwkasten zijn dus één seizoen naast elkaar functioneel, wat de kans op acceptatie vergroot. Bovendien blijken de kasten in de praktijk een hoog bezettingspercentage te kennen. Werkzaamheden aan de woningen met verblijfplaatsen vinden niet plaats in de meest kwetsbare broedperiode van de gierzwaluw (half april - begin augustus). Samenvattend 1. In februari 2017, voor terugkomst van de gierzwaluwen uit Afrika, zijn 45 permanente gierzwaluwkasten type NK GZ 08 opgehangen aan kopse gevels van woningen. 10

11 2. Werkzaamheden aan woningen met verblijfplaatsen van gierzwaluwen worden of vóór 15 april 2018 afgerond, of zullen pas starten na het broedseizoen van de Gierzwaluw, dus na 15 augustus Gewone dwergvleermuis Ter mitigatie van de 4 paarverblijven dienen 16 alternatieve verblijfplaatsen gerealiseerd te worden. In februari 2017 zijn 15 tijdelijke vleermuiskasten aan de kopse kanten van de projectwoningen opgehangen. Hiermee wordt de gewenningstijd van vervangende verblijfplaatsen (6 maanden voor paarverblijven) ruimschoots gehaald. Aan de kopse kanten van 4 huizenblokken worden in het voorjaar van 2018 ter mitigatie van eventuele kleine winterverblijfplaatsen tevens 8 (4 x 2 geschakelde) inbouwkasten ingemetseld. Daarmee zijn de inbouwkasten minstens 6 maanden aanwezig voordat het paarseizoen begint. Het creëren van deze geschakelde winterverblijven vergroot de potentiële betekenis van het gebied voor de Gewone dwergvleermuis sterk. Als permanente voorziening worden ook vanaf het voorjaar 2018 gootbetimmeringen aangebracht over de gehele lengte aan de achterzijde van de woningblokken die kunnen dienen als zomer- en/of paarverblijfplaats door het creëren van een ruimte achter de goot. In figuur 7 in bijlage 3 is het ontwerp van de gootbetimmering weergegeven. In figuur 4 en 6 in bijlage 3 zijn de locaties van de tijdelijke en permanente voorzieningen weergegeven. Aangenomen wordt dat een klein deel van de paarverblijfplaatsen ook fungeert als winterverblijfplaats voor individuele dieren of kleine groepen. Verwacht wordt dat de meeste vleermuizen richting een massa-winterverblijf vertrekken in de winter. Maar bij een zachte winter zijn overwinterende individuele dieren niet uitgesloten. Het meest praktisch is de verblijfplaatsen vooraf ongeschikt te maken door het wiggen van de kantpannen en het plaatsen van exclusionflaps bij geschikte uitvliegmogelijkheden. Deze werkzaamheden worden enkele weken voor aanvang van de werkzaamheden uitgevoerd. Voorwaarde hierbij is dat er 4 dagen geen nachtvorst is geweest. Samenvattend 1. In februari 2017 zijn 15 tijdelijke kasten opgehangen aan kopse kanten van 10 woningen. 2. In het voorjaar van 2018 realiseren van 8 permanente inbouwkasten (4 x 2 geschakeld) op kopse gevels van de projectwoningen, geschikt als zomer- en winterverblijf (potentiële upgrade van het gebied voor vleermuizen). 3. De woningen met paarverblijven van de gewone dwergvleermuis worden bij voorkeur voor 1 augustus 2018 afgerond of pas na 15 oktober 2018 opgestart. Als in de tussenliggende periode moet worden gewerkt worden de verblijfplaatsen wordt voor 1 augustus 2018 ongeschikt gemaakt (exclusion flaps). 4. Vanaf voorjaar 2018 realiseren van permanente gootbetimmering over de gehele lengte van alle woningblokken, geschikt als zomer- en paarverblijfplaats. De maatregelen worden begeleid door een ter zake kundig ecoloog die voldoet aan de criteria die in een ontheffing worden gesteld ten aanzien van de deskundigheid. Er wordt een ecologisch werkprotocol opgesteld met daarin de werkwijze. In de aanvraag beschreven overtreding van verbodsbepalingen Aan de hand van het voorgaande is in de aanvraag bepaald welke verbodsbepalingen worden overtreden. Dit is aangegeven in het aanvraagformulier. Er is ontheffing aangevraagd voor de soorten, verboden en belangen zoals opgenomen in tabel 1. 11

12 Beoordeling Beoordeling van de resultaten van het ecologisch onderzoek en de mitigerende maatregelen Wij hebben het ecologisch onderzoek beoordeeld en wij oordelen dat het onderzoek naar de Huismus, Gierzwaluw en vleermuizen op de juiste wijze is uitgevoerd en compleet is. Op een aantal punten is afgeweken van het vleermuisprotocol, wat nader is onderbouwd. We kunnen akkoord gaan met de onderbouwing. Huismus en Gierzwaluw Door de werkzaamheden gaan 24 nestlocaties van de Huismus verloren. De nesten van de Huismus zijn tijdelijk niet beschikbaar voor de soort. Voor de Huismus zijn in februari 2017 conform de soortenstandaard voldoende tijdelijke nestkasten aangeboden. Tijdens de werkzaamheden zijn er in de directe omgeving voldoende geschikte alternatieve nestplaatsen aanwezig waar de huismussen tijdelijk naar kunnen uitwijken. Door geen vogelschroot toe te passen bij de woningen na renovatie, blijven er aan de voor- en achterzijde van de woningen voldoende nestmogelijkheden voor Huismus aanwezig. Omdat er gefaseerd wordt gewerkt, zijn naast de tijdelijke systeemkasten ook nieuwe permanente mogelijkheden in de gerenoveerde woningen die klaar zijn. Het totale aanbod aan nestplaatsen blijft zowel tijdens als na de werkzaamheden gelijk. Omdat de Huismus een jaarrond beschermd nest heeft dient buiten de broedperiode gewerkt te worden. Vóór gestart wordt met het werk zal een deskundige op het gebied van huismussen controleren of daadwerkelijk alle nesten van huismussen verlaten zijn. Als de nesten niet verlaten zijn, wordt op deze plekken gewacht met de werkzaamheden tot de nesten alsnog verlaten zijn. Het onklaar maken van nesten is om deze reden niet nodig. Woningen met nesten van de Huismus die voor 15 augustus 2018 worden onderhouden, worden voor 15 februari 2018 ongeschikt gemaakt. Er bestaat een kans dat de huismussen niet tot broeden komen omdat ze zijn aangewezen op de alternatieve voorzieningen. Wij adviseren om met de werkzaamheden te wachten tot na het broedseizoen, dus na augustus Door de werkzaamheden gaan 9 nestlocaties van de Gierzwaluw verloren. Voor de Gierzwaluw zijn in februari 2017 conform de soortenstandaard voldoende opbouwkasten (type NK GZ 08) aangeboden in de directe omgeving van de oorspronkelijke nesten. Deze kasten zijn duurzaam en blijven permanent hangen. De kasten waren al een geheel seizoen aanwezig, naast de oorpronkelijke verblijfplaatsen. De werkzaamheden aan woningen waar nesten van gierzwaluwen aanwezig zijn, worden uitgevoerd buiten het broedseizoen, dus na augustus Doordat er geen vogelschroot wordt toegepast bij de woningen na renovatie, blijven de daken geschikt als nestgelegenheid voor de Gierzwaluw. Gewone dwergvleermuis Door de werkzaamheden gaan 4 paarverblijfplaatsen en mogelijk 2 kleine winterverblijfplaatsen verloren.in februari 2017 zijn 15 tijdelijke vleermuiskasten in het plangebied opgehangen. Dit aantal is niet geheel conform de soortenstandaard, want voor 4 paarverblijfplaatsen zouden 16 tijdelijke kasten moeten worden aangeboden. Maar omdat er gefaseerd wordt gewerkt zijn er tijdens de werkzaamheden al direct permanente voorzieningen beschikbaar. Tijdens de werkzaamheden worden 8 (4 x 2 geschakeld) inbouwkasten gerealiseerd die als zomer- of winterverblijfplaats kunnen dienen. Als permanente voorzieningen worden over de gehele lengte van de woningblokken gootbetimmeringen aangebracht. Daarmee zijn er tijdens en na de werkzaamheden voldoende en verschillende typen alternatieve verblijfplaatsen waarnaar de Gewone dwergvleermuizen kunnen uitwijken. De werkzaamheden zullen starten vanaf maart 2018, de kans is aanwezig dat enkele vleermuizen ook overwinteren in de woningblokken. Enkele weken vóór de werkzaamheden worden eventuele verblijfplaatsen ongeschikt gemaakt om doden en verwonden van vleermuizen te voorkomen. Een voorwaarde hierbij is dat er 4 dagen achtereen geen vorst is geweest. In wijken in de omgeving van het plangebied zijn ook verblijfplaatsen van huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen aangetroffen in vergelijkbare aantallen. Het is dan ook aannemelijk 12

13 dat de soorten in het plangebied en omgeving aanwezig blijven. De foerageergebieden van Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis blijven intact. Op basis van het voorgaande hebben wij bepaald voor welke (aangevraagde) soort(en) welke verbodsbepalingen worden overtreden. Deze zijn weergegeven in tabel 1 en 2. Voor deze soort(en) en verbod(en) wordt de ontheffing verleend. Dit komt overeen met de aangevraagde soort(en) en verbod(en). Andere bevredigende oplossing In de aanvraag beschreven andere bevredigende oplossingen Het betreft het isoleren van woningen en het vervangen van de gevelbekleding. Dit is locatiegebonden. Alternatieve locaties zijn niet aan de orde. De nu voorgestelde werkwijze is afgestemd op de nu aanwezige beschermde soorten. Een alternatieve inrichting biedt geen meerwaarde en is dus niet verder uitgewerkt. Wel is overwogen om nestgelegenheden van de Gierzwaluw achter de gevelbetimmering te realiseren. Tijdens het opstellen van dit rapport is de inschatting gemaakt dat er hier te weinig ruimte zou zijn voor het realiseren van een dergelijke verblijfplaats. Ook zijn inbouwkasten overwogen. Aangezien opbouwkasten tegenwoordig zeer duurzaam zijn en bovendien snel gerealiseerd kunnen worden, is gekozen voor deze oplossing. Voor de Huismus is overwogen om mussenvides toe te passen, maar aangezien er geen dak werkzaamheden gepland zijn en wel de gevelbekleding achter de regenpijp vernieuwd wordt, ligt hier een betere kans voor het mitigeren van de mussenverblijfplaatsen. Vivare heeft de keuze gemaakt om in dit project voor de huismussen geen vogelschroot toe te passen bij de woningen, zodat er nestgelegenheid aanwezig blijft. Ecologisch blijkt dat de toeggepaste gierzwaluwkasten in de praktijk ook goed worden gebruikt door de Huismus. De werkzaamheden zijn dermate gefaseerd dat ze worden uitgevoerd in de periode dat individuele dieren er de minste hinder van hebben. De periode waarin het werk wordt uitgevoerd en de wijze waarop, zijn volledig afgestemd op het vermijden van effecten op de aangetroffen beschermde soorten. Aan woningen met nesten van huismussen en gierzwaluwen wordt niet gewerkt tijdens het broedseizoen. De tijdelijke kasten voor huismussen zijn dan al vanaf februari 2017 functioneel, waardoor huismussen deze kunnen gebruiken als uitvalsbasis. Voor de gierzwaluwen geldt dat hun huidige verblijfplaatsen gelijktijdig functioneel zijn met tijdelijke kasten die namelijk al vanaf februari In 2018 is de nieuwe situatie met voorzieningen voor de gierzwaluw ruimschoots vóór de gierzwaluwen terugkeren uit Afrika functioneel, terwijl ook de tijdelijke kasten dan nog hangen. Bij de woningen met vleermuisverblijfplaatsen wordt in ieder geval gewerkt buiten de paarperiode. Omdat kleine winterverblijven niet zijn uitgesloten, worden vóór de werkzaamheden en als 4 dagen achtereen geen vorst is geweest, exclusion flaps aangebracht bij de verblijfplaatsen. De vleermuizen zijn dan nog actief en verlaten de verblijfplaatsen (vrijwel) elke nacht. De dieren kunnen na het verlaten niet meer terugkeren in de verblijfplaats vanwege de exclusion flap. Daardoor worden ze gedwongen een andere verblijfplaats binnen hun netwerk, of een tijdelijke vleermuiskast, op te zoeken. De tijdelijke kasten (15 stuks) zijn reeds vanaf februari 2017 functioneel. De werkzaamheden worden uitgevoerd in de periode dat de minste overlast optreedt. Ecologisch kan beargumenteerd worden dat een verdere fasering in de tijd (werkzaamheden spreiden over meerdere jaren) gunstig kan zijn. Met dezelfde argumenten kan beargumenteerd worden dat het gunstiger is alle werkzaamheden aaneengesloten uit te voeren, zodat er daarna weer een lange periode van rust is. Beoordeling van de andere bevredigende oplossingen Er zijn geen alternatieve locaties, wijze van uitvoering en periodes voorhanden die minder negatieve effecten hebben op de Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis. 13

14 Conclusie Er bestaat geen andere bevredigende oplossing. Belang In de aanvraag beschreven belang(en) In de aanvraag is bepaald welk wettelijk belang op het project van toepassing is. Dit is aangegeven in tabel 1. De ontheffing wordt voor de Gierzwaluw en Huismus (Vogelrichtlijn) en de Gewone dwergvleermuis (Habitatrichtlijn) aangevraagd in het belang van de volksgezondheid. Dit kan met twee gronden beargumenteerd worden: Als er niet wordt geïsoleerd, leidt dit tot overlast door vocht, waardoor schimmels in de woningen ontstaan. Het RIVM zegt hierover het volgende: In onderzoek is een consistente associatie gevonden tussen vocht in de woning en het voorkomen van luchtwegsymptomen zoals hoesten en piepen. Blootstelling aan vochtige woonomstandigheden of schimmel geeft een verhoogd risico op het ontstaan van astma, verergering van astma, luchtwegklachten en luchtweginfecties. Vochtproblemen ontstaan in een woning wanneer vochtige lucht door onvoldoende ventilatie blijft hangen. Dit vocht kan afkomstig zijn van bijvoorbeeld koken, douchen of afwassen. Sommige woningen hebben door een bouwkundig gebrek al vochtproblemen. Door verbeteringen in de bouw is een afname in vochtproblemen te zien. Er bestaan verschillende wetten, richtlijnen en besluiten die het binnenmilieu moeten bevorderen, bijvoorbeeld het Bouwbesluit, de Tabakswet en de Warenwet. Het verbeteren van het binnenmilieu in woningen, scholen en kindercentra is een van de speerpunten van de overheid in de Nationale Aanpak Milieu en Gezondheid. De te verwijderen gevelpanelen zijn asbesthoudend. Uit veiligheidsoverwegingen en vanwege beleidsrichtlijnen (bij groot onderhoud asbesthoudende materialen altijd verwijderen) worden deze verwijderd. Bovendien leidt het isoleren van woningen tot minder verbruik van fossiele brandstoffen en dus tot minder uitstoot van CO2. Het energieconvenant is hier eenduidig over en schrijft dat algemeen bekend is wat de effecten van klimaatverandering zijn, ook op flora en fauna. Beoordeling van belang(en) Wij kunnen instemmen met de in de aanvraag beschreven belangen. Het betreft de belangen die zijn weergegeven in tabel 1. Gunstige staat van instandhouding In de aanvraag beschreven effect op de staat van instandhouding van de desbetreffende soorten In Nederland zijn zowel de Huismus, Gierzwaluw en de Gewone dwergvleermuis algemene soorten (zie desbetreffende soortenstandaarden). De Gewone dwergvleermuis en Huismus komen nagenoeg overal voor waar bebouwing aanwezig is en de Gierzwaluw komt in steden en dorpen algemeen voor. Voor alle drie de soorten is ook Dieren een dorp waarvan de omvang groot genoeg is om meerdere gezonde populaties te bevatten. Er zijn in het verleden diverse onderzoeken uitgevoerd naar de aanwezigheid van vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen in de bebouwde kom van Dieren. Daarbij zijn diverse verblijfplaatsen van vleermuizen en nesten van de huismus en gierzwaluw aangetroffen. Op basis van deze gegevens wordt geconcludeerd dat alle drie de soorten in de hele bebouwde kom van Dieren algemeen voorkomen. De projectwoningen maken deel uit van het leefgebied van de soorten, maar zijn niet van essentieel belang voor het voorbestaan van de populaties, aangezien de meeste nesten en verblijfplaatsen buiten het plangebied vallen. Bovendien maken gewone dwergvleermuizen gebruik van een netwerk van verblijfplaatsen (soortenstandaard Gewone dwergvleermuis, 2014), waardoor er altijd andere verblijfplaatsen beschikbaar zijn. Ook worden de verblijfplaatsen die verloren gaan ruimschoots gecompenseerd. Verder zijn veel woningen in de omgeving van de projectlocatie in dezelfde periode zijn gebouwd. Deze woningen hebben vergelijkbare 14

15 bouwkundige problemen waardoor ze vergelijkbare potenties hebben voor flora en fauna als de projectwoningen. De gunstige staat van instandhouding is dan ook gegarandeerd. Beoordeling van de effecten op de staat van instandhouding van de desbetreffende soorten Het uitvoeren van de maatregelen als bedoeld in de aanvraag leidt niet tot verslechtering van de staat van instandhouding van de Huismus, Gierzwaluw en Gewone dwergvleermuis. Conclusie Gelet op het voorgaande kan de gevraagde ontheffing worden verleend. OVERIGE VERPLICHTINGEN Wij wijzen u erop dat u zelf verantwoordelijk bent voor het verkrijgen van eventueel benodigde ontheffingen, vergunningen of toestemmingen op grond van andere wet- en regelgeving. ZIENSWIJZEN Gedurende de periode van terinzagelegging kan eenieder schriftelijk of mondeling zienswijzen over het ontwerpbesluit naar voren brengen. Ingediende zienswijzen worden met het uiteindelijke besluit en de bijbehorende stukken ter inzage gelegd. Schriftelijke zienswijzen kunnen worden gericht aan Gedeputeerde Staten van Gelderland, Postbus 9090, 6800 GX Arnhem, of aan post@gelderland.nl, onder vermelding van het zaaknummer dat op de eerste bladzijde van het ontwerpbesluit staat vermeld. Voor een mondelinge zienswijze of toelichting over het ontwerpbesluit kan contact worden opgenomen met het Provincieloket (telefoonnummer (026) ). Wij maken u erop attent dat alleen beroep tegen het uiteindelijke besluit kan worden ingediend als de indiener ook een zienswijze heeft ingebracht tegen het ontwerpbesluit en men belanghebbende is. De periode van terinzagelegging is te vinden onder de technische informatie van de kennisgeving. Deze kennisgeving is in te zien op de website van Overheid.nl. bijlagen: - Bijlage 1: Kaart projectlocatie - Bijlage 2: Onderzoeksdata - Bijlage 3: Mitigerende maatregelen 15

16 BIJLAGE 1 Kaart projectlocatie Figuur 1 ligging plangebied 16

17 Figuur 2 te renoveren woningen (zwart omkaderd) 17

18 BIJLAGE 2 Onderzoeksdata Vleermuizen Gierzwaluw Huismus 18

19 BIJLAGE 3 Mitigerende maatregelen Figuur 3 Tijdelijke mitigatie Huismus: dit zijn 16 combinatiekasten, per 3 geschakeld, totaal 48 kasten. Het aantal kasten voor Gewone dwergvleermuis en Gierzwaluw zijn niet juist. Het juiste aantal is weergegeven in figuur 4 en 5 19

20 Figuur 4 Tijdelijke mitigatie Gewone dwergvleermuis, totaal 15 kasten 20

21 Figuur 5 Tijdelijke en permanente mitigatie Gierzwaluw, totaal 45 kasten 21

22 Figuur 6 Permanente mitigatie Gewone dwergvleermuis, de maatwerkoplossing Huismus is niet aan de orde, beide zijden van de woningblokken zijn na de werkzaamheden beschikbaar wegens het achter wege laten van vogelschroot. Permanente mitigatie Gierzwaluw is volgens figuur 5 gerealiseerd 22

23 Figuur 7 Tekening vleermuisverblijf achter goot 23