Alles over slaap. Presentatie NVAB 11 juni Reinier de Groot, longarts-somnoloog

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Alles over slaap. Presentatie NVAB 11 juni Reinier de Groot, longarts-somnoloog"

Lieven Kuipersё
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Alles over slaap Presentatie NVAB 11 juni 2018 Reinier de Groot, longarts-somnoloog

2 Disclosures Geen

Nederlands Slaap Instituut Focuskliniek diagnostiek en behandeling slaapstoornissen De grootste slaapkliniek van Nederland (ISO 9001/2015) Zeer korte

4 Nederlands Slaap Instituut Focuskliniek diagnostiek en behandeling slaapstoornissen De grootste slaapkliniek van Nederland (ISO 9001/2015) Zeer korte doorlooptijden voor diagnostiek en therapie Alle medisch specialisten zijn somnoloog (kwaliteit) Diagnostiek aan huis Zeer ruime ervaring diagnostisch projecten 1 e en 2 e lijn

5 Altijd maar slaap

6 Kon ik maar slapen

7 Storend gedrag in de slaap

9 Somnoloog Slaap geneeskunde is een vak met specifieke kennis, vaardigheden en ervaring Longarts KNO arts Neuroloog Kaakchirurg Tandarts -> ESRS Somnoloog

10 Slaap & Slaapstoornissen Biologie van de slaap Regulatie van de slaap Etc. Etc. Diagnostiek van de slaap Slaapstoornissen Indeling Diagnostiek Therapie

11 Classificatie van slaapstoornissen Het oude systeem, op basis van primaire symptomen (1979,90,97) Insomnie: slechte slaap Hypersomnie: teveel slaap en EDS Parasomnia: abnormaal gedraag tijdens de slaap International Classification of Sleep Disorders (2005:2014); op basis van pathofysiologie DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ICD-10 (International Classification of Diseases - WHO

12 Classificatie van slaapstoornissen Slaapstoornissen komen bij 10% van de bevolking voor met een evidente impact op het dagelijks functioneren. Meest frequent: Insomnie (medicatie gebruik) Sleep Related Breathing Disorders (SRBD) Restless legs syndrome

13 Prevalentie ICSD 3 (AASM): 7 categorieën Insomnia 10% Sleep Related Breathing Disorders 3-7% Central Disorders of Hypersomnolence 0, % Circadian Rhythm Sleep-Wake Disorders 7-16% Parasomnias 3-17% Sleep Related Movement Disorders 5-10% Other Sleep Disorders

14 Insomnie (1) Subjectief: patiënten klagen over een slechte slaap Verschillende dimensie: Problemen met het inslapen Problemen met doorslapen Te vroeg wakker worden Geen verfrissende slaap Combinaties Impact op het dagelijks functioneren: slaapdruk, vermoeidheid, stemming, cognitieve functies

15 Insomnie - Subtypes Short-term Insomnia Disorder Dat is: acute insomnie; bestaat korter dan 3 maanden, minder dan 3 keer per week gemiddeld. Chronic Insomnia Disorder; langer dan 3 maanden en meer dan 3 keer per week Psychofysiologisch, paradoxaal, idiopathisch, gerelateerd aan psychische stoornis, slechte slaaphygiene, gedrag, drugs, alcohol, medisch probleem Other insomnia Disorders restgroep Geïsoleerde symptomen en normale varianten Excessieve tijd in bed, korte slaper

16 Chronische Insomnie Minstens Probleem met inslapen (> 30 minuten) Probleem in slaap te blijven (> 30 minuten) Probleem te vroeg wakker worden (EMA, <6,5 uur slaap) Kinderen: verzet tegen normale slaaptijden Afhankelijkheid van derden om in slaap te vallen (dementie) Symptomen op de dag (EDS) Ondanks voldoende tijd en gelegenheid voor een goede slaap Minstens 3x week, gedurende 3 maanden Geen verklaring vanuit den andere slaapstoornis

17 Idiopathische Insomnie Vanaf de geboorte of vroege jeugd Geen aanwijsbare oorzaak Geen lange remissies 0,7% van de adolescenten Uitlokkende factoren zijn niet bekend; associatie met leerproblemen en ADHD (neurologisch defect?) Vaak ersntige objectieve insomnie

18 Circadiane Ritmestoornissen Regulering slaapritme De biologische klok Melatonine Licht en donker Symptomen Slaapdagboek Actigrafie Biomarker Dim Light Melatonin Onset (DLMO)

19 Slaapdagboekje Circadiane Ritmestoornissen

20 Actigrafie Circadiane Ritmestoornissen

21 DLMO Circadiane Ritmestoornissen

22 Circadiane Ritmestoornissen Voorwaarden voor een goede slaap

23 Circadiane Ritmestoornissen Verstoring van het ritme (misalignment)

24 Circadiane Ritmestoornissen Melatonine en de biologische klok

25 Melatonine ritme Circadiane Ritmestoornissen

26 Circadiane Ritmestoornissen De stoornissen Delayed Sleep Phase Disorder (DSPD) Advanced Sleep Phase Disorder (ASPD) Free running Onregelmatig ritme (ISWRD) Jetlag en Shift Work Disorder Not Otherwise Specified (NOS) ADHD, autisme, trauma CZS, medicamenten en alcohol

27 Circadiane Ritmestoornissen Behandeling van de CRSD Medicamenteus Slaapmedicatie Cognitieve Gedragstherapie Vaak in combinatie met melatonine en licht therapie (chronotherapie)

28 Sleep Related Breathing Disorder Indeling OSAS (Obstructief) CSAS (Centraal) CSR (Cheyne Stokes) OHS (Obesitas) Snurken Klachten Altijd moe, slaapdruk op de dag, cognitieve functies, onrustige slaap, bezorgde partner Epidemiologie 4% mannen, 2% vrouwen AHI>5 en klachten, percentage met alleen een AHI > 5 ligt veel hoger

29 Sleep Related Breathing Disorder Diagnostiek Anamnese Vragenlijsten (ESS, PQ etc) Lichamelijk onderzoek (BMI, Kaakanatomie en KNO status) (poly)somnografie Behandeling Lifestyle adviezen CPAP (APAP), ASV, BiPAP MRA Chirurgische interventie (UPPP, osteotomie) Nieuwe behandeling pacemaker N XII

30 OSA: herhaalde obstructie van BLW

31 Mechanisme van OSA Functionele verstoring door passieve vernauwing van de pharynx (UA) gedurende de slaap. Cyclisch adempatroon met afwisselend reductie van de ventilatie (slaap) en herstel van de ademhaling (arousal) Events duren minimaal 10 seconden Complete blokkade apneu Partiele blokkade hypopneu AHI = Apneu Hypopneu Index = apneus+hypopneus/uren slaap.

32 OSA: obstructie van BLW

33 OSA Cyclus: overzicht

34 Anatomische oorzaken

35 OSA en aritmie

36 OSA en bloeddruk

37 Chronic Intermittant Hypoxia Lavie L Sleep Medicine Reviews 2015; 20:27-45

38 Ernst van OSAS Op basis van de AHI Normaal (0-4) Mild (5-14) Matig (15-30) Ernstig (>30 Echter Afkapwaarden zijn vrij arbitrair Normaalwaarden zijn bijv. leeftijdsafhankelijk ODI lijkt een veel betere voorspellende factor van symptomen, comorbiditeit en outcome Ruehland WR et al. Sleep 2009; 32(2):150-7

39 Definitie AASM ICSD-3 OSA = AHI> 5 met klinische symptomen OSA = AHI> 15 Klinische symptomen (elke uit deze lijst) Daytime symptoms Excessive daytime sleepiness (EDS) Cognitieve dysfunction Fatigue Nonrestoritive sleep Nighttime symptoms Insomnia Awakenings with gasping, choking etc Observed snoring, breathing interruptions Complications HT, coronary artery disease, stroke, Afib, DM II, mooddisorders

40 Traditional OSA diagnosis- Flow based Polysomnography (PSG) Polygraphy (PG)

41 Simplicity of Pulse Oximetry, Accuracy of PSG

42 WatchPAT technology in a nutshell 1 2 Normal Blood Flow Constricted Artery 3 PAT Signal

43 AASM Guidelines A technically adequate HSAT device incorporates a minimum of the following sensors: Nasal pressure, chest and abdominal respiratory inductance plethysmography, and oximetry; Or else PAT with oximetry and actigraphy.

44 Therapie OSAS LIFESTYLE MRA AHI< 30 CPAP/BiPAP/ASV AHI >30 Operatief UPPP (effect en duur niet voorspelbaar) BiMax osteotomie Overige Nervus hypoglossus stimulatie Sleep Position Trainer (SPT)

45 OSA: samenvatting OSA: herhaalde periode van SDB ten gevolgde van partiele of complete BLW obstructie. Zowel anatomische als niet-anatomische factoren dragen bij aan de pathogenese van OSA Systemische effecten van OSA zijn o.a. ritmestoornissen, HT, HVZ De ernst van OSA wordt ingedeeld in arbitraire groepen, respons op de ingestelde therapie kan worden gezien als proof of principle for OSAS

46 Hypersomnie Narcolepsie Type 1 en type 2 MSLT, MWT, Hypocretin 1,5 per Idiopathische Hypersomnie Nog minder frequent dan narcolepsie Syndrome van Kleine-Levin Zeer zeldzaam 1: Hypersomnie, cognitieve, gedrag, eetstoornis en hypersexualiteit

47 Parasomnie REM Slaap Nachtmerries RBD Praten, lachen, kreunen nrem slaap Slaapwandelen Nachtelijk eten Night Terror Confusional arousal

48 REM en NREM en Waak/N1/N2 Tandenknarsen Hypnic Jerks Bedplassen Slaapparalyse EHS Parasomnie

49 Bewegingsstoornissen tijdens de slaap PLMD RLS Kaak Bruxisme Behandeling Medicamenteus (pramipexol) of bitje bij knarsen

Vergelijkbare documenten

Onderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde

Onderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde Onderwerpen Basiscursus slaapgeneeskunde 24 maart 2011 De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde Slaap & Slaapgeneeskunde Slaapdiagnostiek Do s en don ts. Nanny Duis, Physician Assistant Centrum