Onderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde"

Transcriptie

1 Onderwerpen Basiscursus slaapgeneeskunde 24 maart 2011 De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde Slaap & Slaapgeneeskunde Slaapdiagnostiek Do s en don ts. Nanny Duis, Physician Assistant Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe, Heeze Slaapstoornissen We slapen 1/3 van ons leven Slaap & Slaapgeneeskunde Er bestaat een scala aan slaapstoornissen Slaapgeneeskunde is specialisme overstijgend: longziekten, neurologie, psychiatrie, KNO,1 ste lijns-geneeskunde Bínnen specialismen komen slaapstoornissen ook veel voor International Classification of Sleep Disorders Meer dan 80 verschillende slaapstoornissen geclassificeerd Dit aantal groeit nog steeds: nieuwe aandoeningen beschreven ICSD-2 vormt het raamwerk voor de slaapgeneeskunde ICSD-2 hoofdcategorieën Insomnia (11 subdiagnoses) Sleep Related Breathing Disorders (14 subdiagnoses) Hypersomnias of Central Origin (13 subdiagnoses) Circadian Rhythm Disorders (9 subdiagnoses) Parasomnias (15 subdiagnoses) Sleep Related Movement Disorders (8 subdiagnoses) Isolated Symptoms (9 subdiagnoses) Other Sleep Disorders (3 subdiagnoses) Sleep Disorders Associated with other Conditions (7 subdiagnoses)

2 Cijfers 2010 (algemeen) Cijfers (globaal) slaapdiagnostiek patiënten per jaar consulten per jaar opnames per jaar 1100 polysomnografie waarvan 200 aangevuld met slaapdrukmeting overdag (MSLT) 25 MWT 225 Actigrafie 362 Polygrafie Slaapdiagnostiek is onderdeel van slaapgeneeskunde Slaapdiagnostiek Arsenaal aan vragenlijsten, schalen, etc Slaapregistraties: PSG, video-psg, PG, MSLT, MWT, etc Andere fysiologische registraties: capnografie, oesofageale drukmetingen, actigrafie, etc Laboratorium: hypocretine-1, melatonine, etc Vragenlijsten, schalen, etc. Vragenlijst: o.a. voor bepaling zorgtraject Schalen: Bijvoorbeeld de Epworth Sleepiness Scale Een vragenlijst om de mate van slaperigheid overdag te meten. Afkapwaarde 11 (24)

3 Slaapregistraties Polysomnografie (I) EEG EMG EOG ECG Saturatie Ademhaling Lichaamshouding Geluid Polysomnografie (II) optioneel video Slaapregistraties Gouden standaard voor: Sleep Related Breathing Disorders OSAS Hypersomnias of Central Origin Als check voor een MSLT Met video Parasomnie Slaap Related Movement Disorders PLMD Polygrafie Slaapregistraties Polygrafie: (Polysomnografie zonder EEG) = Screenend meetinstrument voor vooral slaapafhankelijke ademhalingsstoornissen, controle CPAPtherapie

4 MSLT MSLT Multiple Sleep Latency Test (meting van de slaapdruk overdag) meetmomenten overdag - duur: 20 minuten - opdracht: probeer te slapen - liggen in bed in een donkere kamer - afwijkend 8 min. Wordt o.a. gebruikt bij vaststelling van narcolepsie. Slaapregistraties MWT Maintenance of wakefulness Test (meting van alertheid overdag) - 4 meetmomenten overdag - duur: 40 minuten - opdracht: probeer wakker te blijven - zitten in een halfdonkere kamer - afwijkend 8 min. Wordt gebruikt bij rijbewijskeuringen MWT Enkele voorbeelden Video PSG

5 REM Sleep Behavior Disorder Confusional arousals Slaapgebonden stridor Rhythmic movement disorder Obstructief slaapapneusyndroom Andere fysiologische registraties (1): Capnografie CO2-meting bij bijvoorbeeld nachtelijke hypoventilatie. Oesofageale drukmetingen: aanvullende diagnostiek bij slaapafhankelijke ademhalingsstoornissen (second opinion).

6 Andere fysiologische registraties (II): Laboratorium Actigrafie Beweging-/slaap-waak patroon over meerdere dagen Hypocretine-1 Narcolepsie Melatonine Specifieke casussen bv. blindheid Algemeen Do s en don ts Anamnese + hetero-anamnese!!! Aanvullende diagnostiek Uitwerken van differentiaaldiagnose Aantonen c.q. uitsluiten Do s Don ts Gebruik een slaapregistratie om een specifieke slaapstoornis aan te tonen (c.q. uit te sluiten). Interpreteer een PSG uitslag altijd in combinatie met de kliniek. Verbind geen conclusie aan weinig diepe slaap. Doe geen polygrafie bij een complex slaapprobleem. Doe geen MSLT zonder polysomnografie de nacht ervoor. Verbind niet te snel conclusies aan PLM s zonder klachten.

7 Referenties Vragen? The AASM Manual for the scoring of sleep and Associates Events (American Academy of Sleep Medicine) (2008) International Classification of Sleepdisorders 2 Dank voor jullie aandacht.

Informatie over de somnologie modules

Informatie over de somnologie modules Informatie over de somnologie modules Somnologie module A Scoren slaapstadia / MSLT / MWT Theorie (90 min.) - Uitleg van de slaapstoornissen Insomnie, Hypersomnie, Parasomnieen en Circadiane ritme stoornissen.

Nadere informatie

Dr.Al de Weerd Slaapcentrum SEIN Zwolle-Groningen adweerd@sein.nl

Dr.Al de Weerd Slaapcentrum SEIN Zwolle-Groningen adweerd@sein.nl Slaap/waakstoornissen Diagnose; rol van polygrafie; overzicht van aandoeningen; impact op dagelijks leven en werk Dr.Al de Weerd Slaapcentrum SEIN Zwolle-Groningen adweerd@sein.nl Wat gebeurt er in de

Nadere informatie

Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie

Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie Prof. dr. Marike Lancel / psycholoog & somnoloog / GGZ Drenthe & RuG Onderwerpen slaaponderzoek,

Nadere informatie

Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome

Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome Stijn Verhulst Slaapcentrum voor Kinderen Universitair Ziekenhuis Antwerpen Overzicht Indicaties Methodiek Outcome 2 1 Overzicht Methodiek Indicaties Outcome

Nadere informatie

Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken

Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken. 20.03.2018 Workshop 5 Verstandelijke beperking, epilepsie en slaap: de kip of het ei? Inhoudsopgave Deel I Achtergrond van slaap en slaapproblemen

Nadere informatie

Slaapapneu in de praktijk. Jeffrey Benistant, MCs.

Slaapapneu in de praktijk. Jeffrey Benistant, MCs. Slaapapneu in de praktijk Jeffrey Benistant, MCs. Over mij Technische Geneeskunde 2008-2016 Afgestudeerd MST, Longgeneeskunde, Sleep Apnoea Detection Using Small & Cheap Sensors Medeoprichter & werkzaam

Nadere informatie

Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II

Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II Patiënt: Al jaren niet fit overdag. Kan daarom zijn werk als manager van supermarkt niet meer aan. Zit nu thuis en is in overleg met bedrijfsarts

Nadere informatie

Slaapstoornissen: anamnese, kenmerken en diagnosen. Nicole Neerings Physician Assistant, somnoloog Amsterdam Slaap Centrum

Slaapstoornissen: anamnese, kenmerken en diagnosen. Nicole Neerings Physician Assistant, somnoloog Amsterdam Slaap Centrum Slaapstoornissen: anamnese, kenmerken en diagnosen Regiobijeenkomst NH-W V&VN-SPV 19 okt 2017 Nicole Neerings Physician Assistant, somnoloog Amsterdam Slaap Centrum Gevolgen van slecht of te kort slaap.

Nadere informatie

Alles over slaap. Presentatie NVAB 11 juni Reinier de Groot, longarts-somnoloog

Alles over slaap. Presentatie NVAB 11 juni Reinier de Groot, longarts-somnoloog Alles over slaap Presentatie NVAB 11 juni 2018 Reinier de Groot, longarts-somnoloog Disclosures Geen Nederlands Slaap Instituut Focuskliniek diagnostiek en behandeling slaapstoornissen De grootste slaapkliniek

Nadere informatie

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen

Nadere informatie

Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap

Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap Diagnose en behandeling van parasomnie Bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap komen in vele varianten voor, variërend van praten in de slaap tot veelvuldig

Nadere informatie

Overmatige slaperigheid overdag

Overmatige slaperigheid overdag Overmatige slaperigheid overdag Diagnose en behandeling van hypersomnie Iedereen is overdag wel eens moe en dommelt op een rustig moment wel eens in slaap. Wie lijdt aan hypersomnie kampt echter dagelijks

Nadere informatie

Eindelijk ben ik behandeld voor OSAS, maar ik blijf moe en slaperig. Andere oorzaken van slaperigheid overdag.

Eindelijk ben ik behandeld voor OSAS, maar ik blijf moe en slaperig. Andere oorzaken van slaperigheid overdag. Eindelijk ben ik behandeld voor OSAS, maar ik blijf moe en slaperig. Andere oorzaken van slaperigheid overdag. Thom Timmerhuis, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis 's-hertogenbosch 26-11-2018 Hoe verloopt

Nadere informatie

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-WAAKCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

OSA en diabetes. Wake 2/3 of life. Inleiding. Slaap is een basale behoefte. NREM Sleep ~80% of night. Prof. Dr. Dries Testelmans

OSA en diabetes. Wake 2/3 of life. Inleiding. Slaap is een basale behoefte. NREM Sleep ~80% of night. Prof. Dr. Dries Testelmans OSA en diabetes Prof. Dr. Dries Testelmans Diabetessymposium 2016 Inleiding Slaap is een basale behoefte Wake 2/3 of life NREM Sleep ~80% of night REM Sleep ~20% of night 1 Inleiding Slaap is een basale

Nadere informatie

Dr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam

Dr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam Dr. E. J. de Bruin Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam E.J.deBruin@UvA.nl Doelen Enig inzicht in slaapregulatie Hoe insomnia en verlate

Nadere informatie

TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN

TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN DR. STEPHANIE HÖDL Centrum voor Neurofysiologische Monitoring Universitair Ziekenhuis Gent SLAAPSTADIA POLYSOMNOGRAFISCHE - REGISTRATIE Monitoring

Nadere informatie

Info. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-waakCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Dr. Sebastiaan Overeem, arts-somnoloog Afd. Neurologie, Donders Instituut, UMC St Radboud, Nijmegen Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe,

Nadere informatie

Wat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend.

Wat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend. REM sleep behaviour disorder Wat is een REM sleep behaviour disorder? Een REM sleep behaviour disorder is een slaapstoornis waarbij de spieren van kinderen en volwassen tijdens het dromen in de REM-slaap

Nadere informatie

Klinisch Slaaponderzoek ( Polygrafie)

Klinisch Slaaponderzoek ( Polygrafie) Klinisch Slaaponderzoek ( Polygrafie) Uw afspraken: 1. Voor de Slaapregistratie is voor u een bed gereserveerd voor één nacht op afdeling A4 van Rode Kruis Ziekenhuis. U kunt zich daar om 22.00 uur melden

Nadere informatie

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-WAAKCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

Welkom bij het Slaap Waak Centrum

Welkom bij het Slaap Waak Centrum Welkom bij het Slaap Waak Centrum Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2014 pavo 1085 Inleiding Binnenkort heeft u een afspraak bij het Slaap Waak Centrum van het Albert Schweitzer ziekenhuis. In deze folder

Nadere informatie

Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap. Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden

Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap. Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden 1 Overzicht Inleiding Waarom slapen we? Wat kan er fout gaan in de slaap? Dokter,

Nadere informatie

Welkom bij het Slaapwaakcentrum

Welkom bij het Slaapwaakcentrum Welkom bij het Slaapwaakcentrum Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Binnenkort heeft u een afspraak bij het Slaapwaakcentrum van het Albert Schweitzer ziekenhuis.

Nadere informatie

AHI OK Patiënt niet Wat nu?

AHI OK Patiënt niet Wat nu? AHI OK Patiënt niet Wat nu Mw. dr. Hennie Janssen, longarts & somnoloog Kempenhaeghe Centrum voor Slaapgeneeskunde Waar komen onze Apneu patiënten vandaan AHI OK Patiënt niet Wat nu normaal 1 Hersenactiviteit

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Klinisch Slaaponderzoek (Polygrafie) rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Klinisch Slaaponderzoek (Polygrafie) rkz.nl Patiënteninformatie Klinisch Slaaponderzoek (Polygrafie) rkz.nl Slaappolikliniek In het is er voor het vaststellen en behandelen van het Slaapapneu Syndroom (OSAS) een samenwerkingsverband opgezet tussen

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Klinisch Slaaponderzoek (Polygrafie) rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Klinisch Slaaponderzoek (Polygrafie) rkz.nl Patiënteninformatie Klinisch Slaaponderzoek (Polygrafie) rkz.nl Slaappolikliniek In het is er voor het vaststellen en behandelen van het Slaapapneu Syndroom (OSAS) een samenwerkingsverband opgezet tussen

Nadere informatie

nee nee nee nee ja ja ja Nee nee ja nee nee ja ja nee ja ja nee Patiënt met slaperigheid overdag 1. Verdenking narcolepsie 12. Overige slaapst.

nee nee nee nee ja ja ja Nee nee ja nee nee ja ja nee ja ja nee Patiënt met slaperigheid overdag 1. Verdenking narcolepsie 12. Overige slaapst. Patiënt met slaperigheid overdag 1. Disclaimer 1 januari 2015 De Richtlijnen van de afdeling Neurologie Erasmus MC zijn met zorg samengesteld op basis van de stand van de wetenschap ten tijde van het vaststellen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Slaperigheidsonderzoek Multiple Sleep Latency Test

Patiënteninformatie. Slaperigheidsonderzoek Multiple Sleep Latency Test Patiënteninformatie Slaperigheidsonderzoek Multiple Sleep Latency Test Inhoud Inleiding... 3 Praktische informatie... 3 Omschrijving van het slaperigheids-onderzoek (M.S.L.T.)... 4 Verloop van M.S.L.T....

Nadere informatie

De invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe

De invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe De invloed van psychofarmaca op de slaap Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen De invloed van psychofarmaca op de slaap Onderwerpen:

Nadere informatie

Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde. Alle kennis. Alle aandacht.

Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde. Alle kennis. Alle aandacht. Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde Alle kennis. Alle aandacht. Gespecialiseerd in slaapstoornissen Het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe is het grootste

Nadere informatie

Centrum voor Slaapstoornissen Algemene informatie

Centrum voor Slaapstoornissen Algemene informatie Centrum voor Slaapstoornissen Algemene informatie 2 Inleiding In deze folder vindt u informatie over het Centrum voor Slaapstoornissen. Het is van belang deze informatie goed te lezen, zodat u goed voorbereid

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Hoofdbonken.

Kinderneurologie.eu. Hoofdbonken. Hoofdbonken Wat is hoofdbonken? Hoofdbonken is een bewegingsstoornis tijdens de slaap waarbij voornamelijk kinderen tijdens het inslapen of midden in de nacht met hun hoofd tegen de bedrand aanbonken.

Nadere informatie

Bezoek aan de slaapapneu/snurkpoli i.v.m. snurken, ademstops, vermoeidheid

Bezoek aan de slaapapneu/snurkpoli i.v.m. snurken, ademstops, vermoeidheid Pulmonologie Bezoek aan de slaapapneu/snurkpoli i.v.m. snurken, ademstops, vermoeidheid Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Postbus 30002 7800 RA Emmen Tel. 0591 69 19 11 MA 1391 11-11-v1 - H 12 1 Poli longziekten

Nadere informatie

Het slaapcentrum voor kinderen

Het slaapcentrum voor kinderen Het slaapcentrum voor kinderen Kinderen met slaapproblemen kunnen voor onderzoek en behandeling terecht bij het slaapcentrum van Haaglanden Medisch Centrum (HMC) Westeinde. Er is een speciaal behandelteam

Nadere informatie

Verstoorde ademhaling tijdens de slaap

Verstoorde ademhaling tijdens de slaap Verstoorde ademhaling tijdens de slaap Diagnose en behandeling van slaapapneu Als u last heeft van een verstoorde ademhaling tijdens de slaap bent u zich daarvan niet altijd bewust. Een verstoorde ademhaling

Nadere informatie

Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde

Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde Gespecialiseerd in slaapstoornissen Het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe is het grootste multidisciplinaire slaapcentrum

Nadere informatie

Slaap. - Je zal er maar wakker van liggen. SPV regiobijeenkomst Noord Holland West. Nynke Storm, psychiater

Slaap. - Je zal er maar wakker van liggen. SPV regiobijeenkomst Noord Holland West. Nynke Storm, psychiater Slaap - Je zal er maar wakker van liggen Nynke Storm, psychiater SPV regiobijeenkomst Noord Holland West 1 Welkom 2 Opbouw Belang van aandacht voor slaap Welke slaapstoornissen zijn er? Dynamiek tussen

Nadere informatie

Registratie ademhaling tijdens slaap Voor ander specialisme dan Longziekten

Registratie ademhaling tijdens slaap Voor ander specialisme dan Longziekten CARDIOLOGIE/KNO Registratie ademhaling tijdens slaap Voor ander specialisme dan Longziekten ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden

Nadere informatie

Langdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie

Langdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie Langdurige slapeloosheid Diagnose en behandeling van insomnie We spreken van langdurige slapeloosheid ofwel chronische insomnie als het niet in slaap vallen, het niet kunnen doorslapen en/of veel te vroeg

Nadere informatie

Slaap, slaapproblemen en

Slaap, slaapproblemen en Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog en somnoloog medisch adviseur 1989-2018 Almelo / Hengelo Nederlands Slaap Instituut 2016 - Amersfoort

Nadere informatie

M.S.L.T.-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek

M.S.L.T.-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek M.S.L.T.-onderzoek Multiple Sleep Latency Test onderzoek Inleiding U heeft een afspraak voor een M.S.L.T.-onderzoek op: dag. Het onderzoek vindt plaats op het Slaaplaboratorium, locatie Zwijndrecht. Dit

Nadere informatie

MSLT-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek

MSLT-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek MSLT-onderzoek Multiple Sleep Latency Test onderzoek Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft een afspraak voor een MSLT-onderzoek op: dag. Het onderzoek vindt

Nadere informatie

AZ Colloquia 2 april 2019

AZ Colloquia 2 april 2019 Een praktische aanpak van hypersomnie AZ Colloquia 2 april 2019 Dr. Kristof Verhoeven, Neuroloog-Somnoloog Hypersomnie vs Vermoeidheid Hypersomnie (of EDS) o = onmogelijkheid om zich wakker te houden tijdens

Nadere informatie

Slaaponderzoek WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL

Slaaponderzoek WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Slaaponderzoek WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL doet het met zorg, veilig en kwaliteitsvol! Kwaliteitslabel 2017-2022 Het H. Hartziekenhuis Mol is een kwaliteitsvol en veilig georganiseerd ziekenhuis.

Nadere informatie

Functie-afdeling. EEG bij slaap en/of slaapproblemen

Functie-afdeling. EEG bij slaap en/of slaapproblemen Functie-afdeling EEG bij slaap en/of slaapproblemen Inleiding U bent doorverwezen naar de functie-afdeling van het Lievensberg ziekenhuis. Op deze afdeling wordt onderzoek verricht naar het functioneren

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij kinderen

Slaapstoornissen bij kinderen Slaapstoornissen bij kinderen Bijna alle ouders maken het wel eens mee: een kind dat niet wil of niet kan slapen of s nachts een paar keer wakker wordt. Gelukkig gaat zo n periode van slecht slapen bij

Nadere informatie

De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie

De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Agressie en dwangtoepassing leren van elkaar

Nadere informatie

Registratie ademhaling tijdens slaap

Registratie ademhaling tijdens slaap CARDIOLOGIE/KNO Registratie ademhaling tijdens slaap Voor ander specialisme dan Longziekten ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden

Nadere informatie

slaapstoornissen bij ADHD: Biologische klok en andere oorzaken

slaapstoornissen bij ADHD: Biologische klok en andere oorzaken slaapstoornissen bij ADHD: Biologische klok en andere oorzaken Marcel Smits neuroloog - somnoloog Multidisciplinair expertise centrum voor slaap en chronobiologie Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Disclosure

Nadere informatie

Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen

Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Definitie slaap Terugkerende toestand Van verminderd bewustzijn En tot rust komen van het lichaam Waaruit men vlot gewekt kan worden Representation of consciousness

Nadere informatie

Slaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag

Slaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag Slaapproblemen en het ouder wordende brein Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag 4 oktober 2012, Current Biology Oktober 2012: Archives of General Psychiatry 28 september 2012:

Nadere informatie

Wat is slaapwandelen? Slaapwandelen is een slaapprobleem waarbij kinderen tijdens hun slaap uit bed komen en al slapend door het huis heen lopen.

Wat is slaapwandelen? Slaapwandelen is een slaapprobleem waarbij kinderen tijdens hun slaap uit bed komen en al slapend door het huis heen lopen. Slaapwandelen Wat is slaapwandelen? Slaapwandelen is een slaapprobleem waarbij kinderen tijdens hun slaap uit bed komen en al slapend door het huis heen lopen. Hoe wordt slaapwandelen ook wel genoemd?

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Polysomnografie in het ziekenhuis. Slaapcentrum Slingeland Keel-, neus- en oorheelkunde Longziekten Neurologie

Patiënteninformatie. Polysomnografie in het ziekenhuis. Slaapcentrum Slingeland Keel-, neus- en oorheelkunde Longziekten Neurologie Slaapcentrum Slingeland Keel-, neus- en oorheelkunde Longziekten Neurologie Polysomnografie in het ziekenhuis i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Met u is afgesproken dat de polysomnografie

Nadere informatie

Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS)

Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) Bij u is (mogelijk) sprake van een obstructief slaapapneu syndroom (OSAS). In deze folder staat informatie over de aandoening OSAS, mogelijke oorzaken van OSAS, onderzoek

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking

Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking Slaapproblemen komen veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking maar ze worden vaak niet herkend. Veelal kunnen deze mensen hun slaapprobleem

Nadere informatie

Het slaapcentrum voor kinderen

Het slaapcentrum voor kinderen Het slaapcentrum voor kinderen Informatie voor patiënten F0749-4310 mei 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Slaaponderzoek MSLT. Voorafgegaan door PolySomnoGrafie (PSG) Slaap Waak Centrum

Slaaponderzoek MSLT. Voorafgegaan door PolySomnoGrafie (PSG) Slaap Waak Centrum Slaap Waak Centrum Slaaponderzoek MSLT Voorafgegaan door PolySomnoGrafie (PSG) Naam:... Het is belangrijk dat u deze folder goed doorleest. Afspraak op het Slaap Waak Centrum Het slaaponderzoek vindt plaats

Nadere informatie

St. Antonius Slaapcentrum

St. Antonius Slaapcentrum St. Antonius Slaapcentrum St. Antonius Slaapcentrum Binnen dit centrum werken meerdere afdelingen samen om patiënten met slaapproblemen optimaal te behandelen en te begeleiden. Het centrum is aangesloten

Nadere informatie

Periodieke beenbewegingen in de slaap

Periodieke beenbewegingen in de slaap Periodieke beenbewegingen in de slaap Periodieke beenbewegingen in de slaap (Periodic limb movement disorder (PLMD)) is een slaapstoornis. Tijdens de slaap treden schokkende bewegingen op in de benen.

Nadere informatie

Termen en afkortingen i.v.m. apneu en osas

Termen en afkortingen i.v.m. apneu en osas Termen en afkortingen i.v.m. apneu en osas A abdominale beweging ablatie activator adipositas AHI adrenaline ADSM AASM AI anamnese amnesia apneu arousal auto-pap B bipap beweging van de buik. zie ook polysomnografie

Nadere informatie

Slaaptherapie: Cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid. Dr. Ingrid Verbeek & drs. Merijn van de Laar

Slaaptherapie: Cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid. Dr. Ingrid Verbeek & drs. Merijn van de Laar UGent CSG Slaaptherapie: Cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid Dr. Ingrid Verbeek & drs. Merijn van de Laar 08-11-2012 CENTRUM VOOR SLAAPGENEESKUNDE 1 Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe

Nadere informatie

Poliklinisch slaaponderzoek

Poliklinisch slaaponderzoek Poliklinisch slaaponderzoek Uw afspraken: 1. Slaapregistratie poliklinisch. Als u een CPAP apparaat gebruikt, wilt u dan het masker en de slang meenemen naar uw slaapregistratie-afspraak. Meldt u zich

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Nachtmerrie. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Nachtmerrie. www.kinderneurologie.eu Nachtmerrie Wat is een nachtmerrie? Een nachtmerrie is een slaapprobleem waarbij kinderen of volwassenen plotseling wakker worden nadat ze heel eng gedroomd hebben en deze droom nog heel goed kunnen herinneren.

Nadere informatie

Slaapcentrum Slingeland

Slaapcentrum Slingeland Slaapcentrum Slingeland Keel-, neus- en oorheelkunde Longziekten Neurologie Slaapcentrum Slingeland i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het Slaapcentrum Slingeland is er voor mensen met

Nadere informatie

Centrum voor slaap- en waakstoornissen

Centrum voor slaap- en waakstoornissen Centrum voor slaap- en waakstoornissen Informatie voor patiënten F0008-1011 april 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

1 Slaapstoornissen. Dr. S. Overeem, R. Hauzer en dr. T.W. Rentmeester. 1.1 Inleiding

1 Slaapstoornissen. Dr. S. Overeem, R. Hauzer en dr. T.W. Rentmeester. 1.1 Inleiding 1 Slaapstoornissen Dr. S. Overeem, R. Hauzer en dr. T.W. Rentmeester 1.1 Inleiding Hoewel de precieze functie van slaap nog steeds een mysterie blijft, is het wel duidelijk dat het een proces van levensbelang

Nadere informatie

Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen

Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Marcel Smits, neuroloog-somnoloog 1,2 1: Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Multidisciplinair expertise centrum voor slaapwaak stoornissen

Nadere informatie

SLAAP- & SNURKCENTRUM SFG ROTTERDAM

SLAAP- & SNURKCENTRUM SFG ROTTERDAM SLAAP- & SNURKCENTRUM SFG ROTTERDAM 17131 Inhoudsopgave ALGEMEEN...3 Inleiding...3 Centrale intake...3 Behandelproces...4 Behandelprogramma...4 SLAAPSTOORNISSEN...5 Snurken...5 Oorzaken...5 Voorkomen...5

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij Parkinson

Slaapstoornissen bij Parkinson Slaapstoornissen bij Parkinson Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. 1. Parkinsonverschijnselen 2 2. REM-slaapstoornis (REM Sleep Behavior Disorder - RSBD) 2 3. Slaap-apneu syndroom 3

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij neurologische ziekten. Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden.

Slaapstoornissen bij neurologische ziekten. Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden. Slaapstoornissen bij neurologische ziekten Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden.nl Slaap bij patiënten met een neurologische ziekte is dat anders? NEE!

Nadere informatie

Sleep-disordered breathing: definitie

Sleep-disordered breathing: definitie NKO als oorzaak en oplossing van slaapproblemen bij kinderen Greet Hens 18/03/2013 Sleep-disordered breathing: definitie 1 Sleep disordered breathing Sleep Disordered Breathing (SDB) Habitueel snurken:

Nadere informatie

OSAS ( = obstructief slaapapneu

OSAS ( = obstructief slaapapneu OSAS ( = obstructief slaapapneu syndroom) Inleiding Slaap is even belangrijk als eten en drinken. Alleen met een regelmatig slaap- waakritme blijven wij op de lange duur lichamelijk en geestelijk gezond.

Nadere informatie

Chapter 10. Begrippenlijst

Chapter 10. Begrippenlijst Chapter 10 10 Begrippenlijst Chapter 10 168 Begrippenlijst Begrippenlijst Actigraphy Bioluminescence Cell synchronization Chronic Kidney Disease (CKD) Circadian rhythm Clock genes Cortisol Dim Light Melatonin

Nadere informatie

Poli longziekten. Bezoek aan de OSAS-poli

Poli longziekten. Bezoek aan de OSAS-poli Poli longziekten Bezoek aan de OSAS-poli 1 U bent doorverwezen naar de OSAS-poli om te kijken of er bij u sprake is van OSAS. OSAS is de afkorting voor Obstructief Slaap Apneu Syndroom. In deze folder

Nadere informatie

(C)PAP-therapie de verschillende behandelopties. Sjef Lebon Physician Assistant Longgeneeksunde 23 november 2011

(C)PAP-therapie de verschillende behandelopties. Sjef Lebon Physician Assistant Longgeneeksunde 23 november 2011 (C)PAP-therapie de verschillende behandelopties Sjef Lebon Physician Assistant Longgeneeksunde 23 november Inhoud (C)PAP-therapie achtergrond werking Titratie therapiedrukken Veschillende behandelopties

Nadere informatie

Slaaptherapie: cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid

Slaaptherapie: cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid Slaaptherapie: cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid Dr. Ingrid Verbeek & Drs. Merijn van de Laar Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe, Heeze CENTRUM VOOR SLAAPGENEESKUNDE 1 Quizzzzz

Nadere informatie

POLYGRAFIE BIJ BEHANDELING OP DE POLIKLINIEK

POLYGRAFIE BIJ BEHANDELING OP DE POLIKLINIEK POLYGRAFIE BIJ BEHANDELING OP DE POLIKLINIEK 319 Inleiding Een slaaponderzoek vindt plaats bij verdenking op een slaapapneusyndroom (OSAS) en bij andere stoornissen die verband houden met slaap. Het slaaponderzoek

Nadere informatie

Slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie C

Slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie C Slaaponderzoek Afdeling Longfunctie Inhoud Inleiding... 3 Waarom een slaaponderzoek?... 3 Opname... 3 Voorbereiding thuis... 4 Dag van opname... 4 Slaaponderzoek (stap voor stap)... 4 Ochtend na het onderzoek...

Nadere informatie

Nadere informatie behorende bij de keuze- of differentiatiestage Epilepsie

Nadere informatie behorende bij de keuze- of differentiatiestage Epilepsie Algemene gegevens Nadere informatie behorende bij de keuze- of differentiatiestage Epilepsie In het Academisch Centrum voor Epileptologie zetten Kempenhaeghe en Maastricht UMC+ hun gezamenlijke expertise

Nadere informatie

Richtlijn Diagnostiek en behandeling van het obstructieveslaapapneusyndroom bij volwassenen

Richtlijn Diagnostiek en behandeling van het obstructieveslaapapneusyndroom bij volwassenen Richtlijn Diagnostiek en behandeling van het obstructieveslaapapneusyndroom bij volwassenen Initiatief Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose Organisatie Kwaliteitsinstituut

Nadere informatie

Klinisch slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie

Klinisch slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie Klinisch slaaponderzoek Afdeling Longfunctie Inleiding Binnenkort wordt er bij u een slaaponderzoek verricht. In deze brochure leest u informatie over het onderzoek en hoe u zich hierop kunt voorbereiden.

Nadere informatie

Nachtelijk slaaponderzoek

Nachtelijk slaaponderzoek Nachtelijk slaaponderzoek Slaaponderzoek Polygrafie pagina 3 Slaaponderzoek Polysomnografie pagina 5 Uw behandelend arts (huisarts, longarts, KNO arts of andere specialist) heeft u aangemeld voor een nachtelijk

Nadere informatie

Slaapcursus der Lage Landen Deel 2 voor laboranten

Slaapcursus der Lage Landen Deel 2 voor laboranten Slaapcursus der Lage Landen Deel 2 voor laboranten Donderdag 10 maart 2016 9.00: Opening en presentatie van het programma W. De Backer (Antwerpen), J. Verbraecken (Antwerpen) 9.15-9.45: Slaap/Waak-ritmestoornissen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Slaapapneu Syndroom Slaapapneu Syndroom.indd 1

Patiënteninformatie. Slaapapneu Syndroom Slaapapneu Syndroom.indd 1 Patiënteninformatie Slaapapneu Syndroom 1260428 Slaapapneu Syndroom.indd 1 30-09-16 13:16 Slaapapneu Syndroom Martini Slaapcentrum Tel. (050) 524 5930 Algemeen Neem bij ieder bezoek aan het ziekenhuis

Nadere informatie

SLAAP- & SNURKCENTRUM FRANCISCUS GASTHUIS

SLAAP- & SNURKCENTRUM FRANCISCUS GASTHUIS SLAAP- & SNURKCENTRUM FRANCISCUS GASTHUIS Inhoudsopgave ALGEMEEN... 3 Centrale intake... 3 Zelftest... 3 SLAAPSTOORNISSEN... 4 Snurken... 4 Slaapapneu syndroom (ademstops)... 5 1. Obstructief slaapapneu

Nadere informatie

Bezoek aan de OSAS-polikliniek. Ziekenhuislocatie Scheper

Bezoek aan de OSAS-polikliniek. Ziekenhuislocatie Scheper Bezoek aan de OSAS-polikliniek Ziekenhuislocatie Scheper 1 U bent doorverwezen naar de OSAS-poli kliniek om te kijken of er bij u sprake is van OSAS. OSAS is de afkorting voor Obstructief Slaap Apneu Syndroom.

Nadere informatie

Ga naar

Ga naar Ga naar www.menti.com Type de code 926331 in Vul de woorden in waar u aan denkt bij het woord slaap Slaap bewust = Goed uitgerust Annelies Smits Arts voor verstandelijk gehandicapten European Somnologist

Nadere informatie

Apneu en Werk. voor werkgevers. Whitepaper

Apneu en Werk. voor werkgevers. Whitepaper Apneu en Werk voor werkgevers Whitepaper Whitepaper Apneu en Werk voor werkgevers Slaperigheid en werken gaan slecht samen. Vermoeide werknemers maken namelijk meer fouten, hebben een vergrote kans op

Nadere informatie

Slaap is opgebouwd uit verschillende fases. Samenwerking proces S en proces C

Slaap is opgebouwd uit verschillende fases. Samenwerking proces S en proces C Slaap is opgebouwd uit verschillende fases Behandeling van slapeloosheid met cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-i) Slaapcycli gedurende de nacht 30 mei 2018 Saskia van Liempt, ouderenpsychiater

Nadere informatie

Omgaan met slaapproblemen

Omgaan met slaapproblemen Leven met Multipele Sclerose uitgave 12 Omgaan met slaapproblemen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Tekst: drs. Bep Franke-Barendse Uitgever: Nationaal MS Fonds 2 Inleiding We besteden ongeveer eenderde

Nadere informatie

Slaaponderzoek. Polysomnografie

Slaaponderzoek. Polysomnografie Slaaponderzoek Polysomnografie et ingt u m imelda omr zorg Inhoud Inleiding Het slaappatroon en slaapstoornissen Polysomnografie Wat wordt er gemeten? De nacht Resultaten 2 3 4 6 7 8 9 Inleiding Welkom

Nadere informatie

Periodieke beenbewegingen van de slaap

Periodieke beenbewegingen van de slaap Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic

Nadere informatie

Rijgeschiktheid van personen met OSAS, narcolepsie en idiopathische hypersomnolentie

Rijgeschiktheid van personen met OSAS, narcolepsie en idiopathische hypersomnolentie Rijgeschiktheid van personen met OSAS, narcolepsie en idiopathische hypersomnolentie Een advies tot herziening van de regelgeving Commissie Rooijackers Versie 1a Rijswijk, 28 november 2007 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)

Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) Bij het obstructief slaapapneusyndroom ontspannen de spieren tijdens de slaap zodanig, dat de tong en zachte delen in de keel de ademhaling blokkeren. Dit gebeurt s nachts minimaal vijf keer per uur. Doordat

Nadere informatie

Scoring van slaap en ademhaling. EEG: AASM-beplakking. Scoring van slaap. EOG-specificaties. EMG kin-specificaties.

Scoring van slaap en ademhaling. EEG: AASM-beplakking. Scoring van slaap. EOG-specificaties. EMG kin-specificaties. Scoring van slaap en ademhaling Scoring van slaap en ademhaling Bertram Hoondert / Erik Jansen KNF-Laborant Scoring van slaap Sensoren en analyses Indelen van de slaap Scoring van ademhaling Sensoren en

Nadere informatie

Uitgerust Wakker Worden en Melatonine

Uitgerust Wakker Worden en Melatonine Slaapproblemen? Uitgerust Wakker Worden en 2013 - WSA Research Uitgerust wakker worden = Goede voorbereiding Tenminste 5 uur ononderbroken slaap, met diepe slaap perioden Ervaringen verwerkt Lichaam opgeruimd

Nadere informatie

Obstructief slaapapneu syndroom OSAS

Obstructief slaapapneu syndroom OSAS Obstructief slaapapneu syndroom OSAS Amsterdam WaakSlaapCentrum INLEIDING Bij u is (mogelijk) sprake van een obstructief slaapapneu syndroom (OSAS). In deze folder kunt u informatie lezen over de aandoening

Nadere informatie

ADHD bij volwassenen: seizoenen, slaap en maatschappelijke impact

ADHD bij volwassenen: seizoenen, slaap en maatschappelijke impact ADHD bij volwassenen: seizoenen, slaap en maatschappelijke impact 22 maart 2018 Dr. D. Bijlenga namens Dr. Suzan Vogel PsyQ Kenniscentrum ADHD bij volwassenen Disclosure belangen spreker Suzan Vogel 22

Nadere informatie