Risicomanagement in de energiesector

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Risicomanagement in de energiesector"

Transcriptie

1 De invloed van (project)leiderschap en cultuur Amersfoort 11 januari 2010 Marco Kuijpers

2 Agenda 1. Introductie 2. Case 1 3. Case 2 4. Case 3 5. Conclusie 2

3 1. Introductie Managing partner Twynstra Gudde: manager vakgroep Contracteren energiepraktijk Voormalig Directeur sectie Handel en Verkoop EnergieNed Betrokken bij ontwikkeling en realisatie van diverse investeringen elektriciteitscentrales (gas en biomassa) windparken interconnectors Directeur Publiek Private Samenwerking op gebied van warmte 3

4 2. Case 1 Ontwikkeling/aanbesteding: risicoanalyse t.b.v. aanbesteding (strategie / onderhandelingen) kwantitatieve analyse voor Business case en JV Agreement geen risicomanagement voor de rest van het project internationaal gerenommeerde bedrijven: zwakke risicoregisters Realisatie: direct na award kwantitatieve risicoanalyse risk committee + goede analyse geen risicomanagement door middle management niet in voortgangsrapportage nadruk op veiligheid 4

5 2. Voorbeeld Risk Assessment Option 1 (Single EPC) No Risk Cause Effect Consequence Probability Risk category (high-med-low) Preparation phase P1 Unexpected increase of the price of raw materials Volatility of raw materials markets Bids too expensive Unacceptable risk for bidders Bidders price differently 2 (cost) 3 H P2 P3 Quality of technical tender documents not sufficient (e.g. functional specifications) Quality of the commercial tender documents is insufficient Not enough time items are missed Dependent on P2 Not enough time Link with quality and scope of revenu side not correct Delay Costs (additional work at a later date because BritNed does not get what it wanted) Delay Costs 3 (cost) 1 M 1 (cost) 2 L P4 Currency exposure for bidders due to choice of currency Volatility of currency markets and the length of the project Costs 2 (cost) 2 M P5 Currency exposure due to choice of currency Volatility of currency markets Costs 2 (cost) 1 L 5

6 3. Case 2 een aanbesteding Risicomanagement werd meegewogen in gunning Veelal goede analyse, inclusief beheersmaatregelen Geen risico top 10 6

7 4. Case 3 Ontwikkeling/tekenen contract: zware kwantitatieve risicoanalyse in businesscase (business/ financiële benadering) risico s meegenomen in businesscase, maar geen risicoregister Voorbereiding: sleuren om een goede analyse spreadsheet management riskappetite loopt terug gebruikt voor rapportage team moet gedwongen worden in risico s te denken Realisatie: risicomanagement impliciet, geen register 7

8 4. Case 3 Voorbeeld optimale variant belangrijkste variabelen: CPI, gasprijs, woningbouwplanning, aantal woningen, elektriciteitsprijs, gas-warmtefactor, warmtevraag, maximale warmtevraag, investering/onderhoud Forecast: NCW Trials Frequency Chart Displayed, , ,7, ,5 Forecast: NCW Statistic Value Trials Mean ,43 Median ,30 Mode --- Standard Deviation ,81 Variance ,00 Skewness -20 Kurtosis 4.717,41 Coeff. of Variability 118,61 Range Minimum ,23 Range Maximum ,93 Range Width ,16 Mean Std. Error ,78, ,2, , ,00 0, , ,00 0 alleen de gasprijs. standaard dev. = 10%, + wortel tijd stijgend, 80% correlatie met verleden Tornado diagram min MLV max rekenen met woningbouw planning 2 jaar 0 jaar 0 jaar 0 0 jaar aantal woningen -10% 0% 10% 0 0% verhouding gas/warmte won 31,60 X 42,28 X 0 bedr 31,60 X 36,03 X investering warmtenet 25% 0% -10% 0 0% indexering CPI 3,46% 2,5% 1,46% 0 2,5% gasprijs -40% 0% 25% 0 0% looptijd 15 jr ipv 30 jr totale opbrengst -15% 0% 15% 0 0% Energiebelasting ONWAAR WAAR WAAR 0 WAAR warmtevraag woningen -20% 0% 20% 0 0% hoogte BAK -10% 0% 10% 0 0% 8

9 5. Conclusie Constateringen: risicoanalyse veelal in orde risicomanagement onderbelicht link met projectmanagent vaak ver te zoeken risicoanalyse afhankelijk van bedrijfsfocus (financials/project) Oorzaak: (project)management risicoanalyse/management (daardoor?) per fase anders te weinig zelf gebruiken (voor anderen).. 9

10 Marco Kuijpers Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde. DOCSOpen nummer

SPSS 15.0 in praktische stappen voor AGW-bachelors Uitwerkingen Stap 7: Oefenen I

SPSS 15.0 in praktische stappen voor AGW-bachelors Uitwerkingen Stap 7: Oefenen I SPSS 15.0 in praktische stappen voor AGW-bachelors Uitwerkingen Stap 7: Oefenen I Hieronder volgen de SPSS uitvoer en de antwoorden van de opgaven van Stap 7: Oefenen I. Daarnaast wordt bij elke opgave

Nadere informatie

Statistische Bijlagen Consumentenonderzoek.

Statistische Bijlagen Consumentenonderzoek. MPI HOLLAND Statistische Bijlagen Consumentenonderzoek. Statistische uitvoer Enquête Jos van Zuidam 24-6-2010 Deze bijlage bevat enkele achtergrondgegevens behorend bij de publicatie Consumentenonderzoek

Nadere informatie

Oplossingen hoofdstuk 8

Oplossingen hoofdstuk 8 Count Count Oplossingen hoofdstuk 8 1. Plaats de volgende eigenschappen bij de gegeven verdelingen. De eigenschappen kunnen voorkomen bij meerdere verdelingen. Plaats bij elke eigenschap het hierbij horende

Nadere informatie

WORKSHOP PRA. Introductie Bas Bloemers Risicomanager Ballast Nedam

WORKSHOP PRA. Introductie Bas Bloemers Risicomanager Ballast Nedam WORKSHOP PRA Introductie Bas Bloemers Risicomanager Ballast Nedam DOEL WORKSHOP Herkennen van 3 uitvoeringen van een Probabilistische Risico Analyse (PRA) Concluderen welke PRA uitvoering voor jou de meeste

Nadere informatie

Best Practise: Car Parks in Leiden Drs. Ing. J.N. de Koning

Best Practise: Car Parks in Leiden Drs. Ing. J.N. de Koning Best Practise: Car Parks in Leiden Drs. Ing. J.N. de Koning 1 Introduction drs.ing. J.N. (Jaap) de Koning: Consultant contracting and procurement at Witteveen+Bos; Manager Almere office; Chair Platform

Nadere informatie

ICT investeringen in het onderwijs

ICT investeringen in het onderwijs een methodiek voor business cases Breda 14-9-2011 Henri Roosdorp (ROC Mondriaan) Maarten Kuiper (Twynstra Gudde) Stuurgroep ICT / Beleidsagenda 2010 - Informatiemanagement - De uitvoeringsorganisatie van

Nadere informatie

WELKOM! Workshop Best Value Procurement. Wiebe Witteveen

WELKOM! Workshop Best Value Procurement. Wiebe Witteveen WELKOM! Workshop Best Value Procurement Wiebe Witteveen Toepassingen BVP Publieke sector Private sector Bouw Niet bouw Wie zou het werk beter moeten kennen, de klant of de leverancier? Wie zou er meer

Nadere informatie

introductie Wilcoxon s rank sum toets Wilcoxon s signed rank toets introductie Wilcoxon s rank sum toets Wilcoxon s signed rank toets

introductie Wilcoxon s rank sum toets Wilcoxon s signed rank toets introductie Wilcoxon s rank sum toets Wilcoxon s signed rank toets toetsende statistiek week 1: kansen en random variabelen week : de steekproevenverdeling week 3: schatten en toetsen: de z-toets week : het toetsen van gemiddelden: de t-toets week 5: het toetsen van varianties:

Nadere informatie

STRATEGO: Coaching session

STRATEGO: Coaching session STRATEGO: Coaching session 19-11-2014 www.warmtebedrijfrotterdam.nl Content Integrated business model al chart Heat chain Sources heating grid Rotterdam Delivery of industrial waste heat History & lessons

Nadere informatie

Agenda: Rotary Industry Group

Agenda: Rotary Industry Group KiC MPI 21juni 2018 Rotary Industry Group Agenda: a) Korte introductie: wie zijn wij wat doen wij? b) Nieuwe ontwikkelingen binnen Rotary Industry Group c) Contactloze magnetische koppeling d) Business

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 : Numerieke beschrijving van data. Marnix Van Daele. Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent

Hoofdstuk 3 : Numerieke beschrijving van data. Marnix Van Daele. Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent Hoofdstuk 3 : Numerieke beschrijving van data Marnix Van Daele MarnixVanDaele@UGentbe Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent Numerieke beschrijving van data p 1/31 Beschrijvende

Nadere informatie

Onderbenutte optimalisatiegebieden (incl. voorbeelden):

Onderbenutte optimalisatiegebieden (incl. voorbeelden): Hoe vinden en benutten we meer met minder mogelijkheden binnen A Asset M Management?? Seminar AMC 28 oktober 2010 Amsterdam Gigi van Rhee, Rhee Stratelligence Inhoud Asset Management scope en huidige focus

Nadere informatie

Oppepper serie 1 Wind op land contractmanagement Sessie 1: De Turbine Tender

Oppepper serie 1 Wind op land contractmanagement Sessie 1: De Turbine Tender Oppepper serie 1 Wind op land contractmanagement Sessie 1: De Turbine Tender INTRODUCTIE Wie, wat en waar 2 INTRODUCTIE Veiligheid Verzamelpunt 3 INTRODUCTIE BLIX Consultancy - Onafhankelijk adviesbureau

Nadere informatie

BEST VALUE PROCUREMENT

BEST VALUE PROCUREMENT 1 BEST VALUE PROCUREMENT VOOR DE INKOOP VAN INGENIEURSDIENSTEN Best Value Consulting Programma 2 Introductie Best Value Procurement elementen Eerste ervaringen met BVP: Out of the Box Ingenieursdiensten

Nadere informatie

PROJECT INITIATION DOCUMENT

PROJECT INITIATION DOCUMENT PROJECT INITIATION DOCUMENT Versie: Datum: x.x dd-mm-jj DOCUMENTATIE Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum:. INHOUDSOPGAVE 1. Managementsamenvatting

Nadere informatie

Contractmanagement voor Software-ontwikkeling

Contractmanagement voor Software-ontwikkeling Contractmanagement voor Software-ontwikkeling Presentatie PIANO / NEVI Regionale bijeenkomst Den Haag nieuwe inzichten in contracteren en besturen November 2009 Marcel Blommestijn 2 Doel van deze presentatie

Nadere informatie

Herziening Businesscase

Herziening Businesscase Herziening Businesscase Raadscommissie 10 september Henk Hoogmoed Sytske du Crocq Westvoorne 10 september 2014 Agenda 1. Voorliggende stukken 2. Resultaat na herziening Businesscase 2014 3. Businesscase

Nadere informatie

Over Earned Value Management en zo 2. Over. Earned Value Management. en zo... Marco Buijnsters

Over Earned Value Management en zo 2. Over. Earned Value Management. en zo... Marco Buijnsters Over Earned Value Management en zo 1 Over Earned Value Management en zo 2 Over Earned Value Management en zo... Marco Buijnsters DACE, 25/05/2011 1 Over Earned Value Management en zo 3 Agenda 1. Even voorstellen

Nadere informatie

Trains people, not processes

Trains people, not processes Trains people, not processes PON Best Value 15 februari 2018 Nader kennismaken Wie ben ik? >15 jaar Business Development ervaring in ICT (Outsourcing) Oprichter Unherd (2014) Eerste A+ gecertificeerde

Nadere informatie

Life Cycle Denken & Integraal Ontwerpen. Amersfoort Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers

Life Cycle Denken & Integraal Ontwerpen. Amersfoort Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers Life Cycle Denken & Integraal Ontwerpen Amersfoort 2-2-2009 Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers Agenda Deel 1 Terugblik bijeenkomst 2008 Waarom Life Cycle Denken en Integraal Ontwerpen? (Marktvraag) Verbinding

Nadere informatie

IT Vernieuwing wie waarborgt resultaat?

IT Vernieuwing wie waarborgt resultaat? IT Vernieuwing wie waarborgt resultaat? ir. Richard Heijne den Bak Lezing ICT Zorg 004 en mei in Ede GOUDA 08-573 HENGELO (O) 074-674067 M I T O P I C S BV WWW.MITOPICS.NL INFO@MITOPICS.NL Even voorstellen

Nadere informatie

How to build a Business Case for Capital Investments. Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009

How to build a Business Case for Capital Investments. Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009 How to build a Business Case for Capital Investments Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009 Drs.S.A.G.Burgers OAM Consultancy BV 1. Inleiding 2. Business Plan 3. Business

Nadere informatie

Over Valori. Risicoanalyse in een agile setting. 25 jaar Testen PLUS. Top-200 klanten. 125 professionals

Over Valori. Risicoanalyse in een agile setting. 25 jaar Testen PLUS. Top-200 klanten. 125 professionals Risicoanalyse in een agile setting Egbert Bouman en Philip Bosch (Valori) TestNet, 14 mei 2014 INNOVATION STARTS WITH TESTING 1 Over Valori 25 jaar Testen PLUS Business Analyse & Requirements Test & Acceptatie

Nadere informatie

Bijlage 3: Multiple regressie analyse

Bijlage 3: Multiple regressie analyse Bijlage 3: Multiple regressie analyse REGRESSION /DESCRIPTIVES MEAN STDDEV CORR SIG N /MISSING PAIRWISE /STATISTICS COEFF OUTS CI(95) R ANOVA COLLIN TOL ZPP /CRITERIA=PIN(.05) POUT(.10) /NOORIGIN /DEPENDENT

Nadere informatie

EPC ESCO VME. Sven Wuyts Factor4

EPC ESCO VME. Sven Wuyts Factor4 EPC ESCO VME Sven Wuyts Factor4 Energie Prestatie Contract Energy Service COmpany Vereniging van MedeEigenaars Sven Wuyts Factor4 Factor4: Antwerpen en Amsterdam Ingenieurs en financieel experts Energiebesparingsprojecten

Nadere informatie

Training statistiek NEN-689. Blok 2 Software voor: (1) Statistisch toetsen van werkplekmetingen (2) Boxplot voor rapport

Training statistiek NEN-689. Blok 2 Software voor: (1) Statistisch toetsen van werkplekmetingen (2) Boxplot voor rapport Training statistiek NEN-689 Blok 2 Software voor: (1) Statistisch toetsen van werkplekmetingen (2) Boxplot voor rapport 1 Eisen software voor statistische toetsing van meetseries 1. OEL-compliance test

Nadere informatie

Technische appendix bij DNBulletin Voor lagere werkloosheid is meer economische groei nodig. Variable Coefficient Std. Error t-statistic Prob.

Technische appendix bij DNBulletin Voor lagere werkloosheid is meer economische groei nodig. Variable Coefficient Std. Error t-statistic Prob. Technische appendix bij DNBulletin Voor lagere werkloosheid is meer economische groei nodig Schatting Okun s law; Nederland, periode 1979-2017 Variabelen Afhankelijke variabele UD= jaar op jaarmutatie

Nadere informatie

Wie durft? Kwaliteit rapporteren voor het IT project start! Bart-Jan de Leuw TestNet 10 mei 2011

Wie durft? Kwaliteit rapporteren voor het IT project start! Bart-Jan de Leuw TestNet 10 mei 2011 Wie durft? Kwaliteit rapporteren voor het IT project start! Bart-Jan de Leuw TestNet 10 mei 2011 Mijn boodschap is... Ga kwaliteit rapporteren voor het IT project start! No. 2 We hebben een boodschap voor

Nadere informatie

Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van

Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van Waarom gebruiken we Monte Carlo analyses? Bert Brandts Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van gebeurtenissen kunnen een bruikbaar instrument zijn om de post Onvoorzien

Nadere informatie

The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages

The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages 22/03/2013 Housing market in crisis House prices down Number of transactions

Nadere informatie

Testverbetering met TMM bij Philips

Testverbetering met TMM bij Philips Testverbetering met TMM bij Philips Medical Systems Cardio/Vascular Jurian van de Laar Improve Quality Services Wim van Rooij Philips Medical Systems Philips Medical Systems C/V Imaging Systems X-Ray Cardio/Vascular

Nadere informatie

Brexit en Wisselkoersrisico s. Wim De Boe FX Corporate Sales

Brexit en Wisselkoersrisico s. Wim De Boe FX Corporate Sales Brexit en Wisselkoersrisico s Wim De Boe FX Corporate Sales 1. Achtergrond Brexit 23 Juni 2016: We re out!! 3 24 Juni 2016: The day after 4 10/06/2013 10/08/2013 10/10/2013 10/12/2013 10/02/2014 10/04/2014

Nadere informatie

Opgave 1: (zowel 2DM40 als 2S390)

Opgave 1: (zowel 2DM40 als 2S390) TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek voor BMT (DM4 en S39) op donderdag, 4.-7. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine

Nadere informatie

Best Value Procurement

Best Value Procurement Best Value Procurement januari 2012 Wiebe Witteveen BVP-kernteam Dienst Infrastructuur Wie zou het werk beter moeten kennen, de klant of de leverancier? Wie zou er meer aan het woord moeten zijn en wie

Nadere informatie

Correlatie = statistische samenhang Meest gebruikt = Spearman s rang correlatie Ordinaal geschaalde variabelen -1 <= r s <= +1 waarbij:

Correlatie = statistische samenhang Meest gebruikt = Spearman s rang correlatie Ordinaal geschaalde variabelen -1 <= r s <= +1 waarbij: Correlatie analyse Correlatie = statistische samenhang Meest gebruikt = Spearman s rang correlatie Ordinaal geschaalde variabelen -1

Nadere informatie

Gemiddelde, mediaan, kwartielen, interkwartielafstand, minimum, maximum, variantie, standaardafwijking, boxdiagrammen

Gemiddelde, mediaan, kwartielen, interkwartielafstand, minimum, maximum, variantie, standaardafwijking, boxdiagrammen Opdracht 3a ----------- Gemiddelde, mediaan, kwartielen, interkwartielafstand, minimum, maximum, variantie, standaardafwijking, boxdiagrammen Voor de meting van de leesvaardigheid van kinderen wordt als

Nadere informatie

Help! Mijn opdrachtgever weet het ook niet

Help! Mijn opdrachtgever weet het ook niet Help! Mijn opdrachtgever weet het ook niet rondetafel Projectmanagement in de zorg Douwe Hatenboer Sophie van Leeuwen Amersfoort 7 maart 2019 Programma van de avond - Hapje eten en kennismaken - Introductie

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40) woensdag 28 oktober 2009, 9.00-12.00 uur

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40) woensdag 28 oktober 2009, 9.00-12.00 uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek voor BMT (DM4) woensdag 8 oktober 9, 9.-. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en van een onbeschreven Statistisch

Nadere informatie

Infrabel. Setting up a PMO management program in a changing environment. ADM 20 February 2017 Marlene Klompenhouwer Gonda Storms

Infrabel. Setting up a PMO management program in a changing environment. ADM 20 February 2017 Marlene Klompenhouwer Gonda Storms Leadership in Organizational Project Management Infrabel Setting up a PMO management program in a changing environment ADM 20 February 2017 Marlene Klompenhouwer Gonda Storms 1 Agenda The challenge: Need

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40), op maandag 5 januari 2009 14.00-17.00 uur

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40), op maandag 5 januari 2009 14.00-17.00 uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek voor BMT (2DM4), op maandag 5 januari 29 4.-7. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en van een onbeschreven

Nadere informatie

De crisis en Outsourcing. Business as usual or change of roads

De crisis en Outsourcing. Business as usual or change of roads De crisis en Outsourcing Business as usual or change of roads Onderwerpen Wat is (out)sourcing? Wat is de impact van de crisis? Wat moet de rol van de IT-auditor zijn? Outsourcing Afbakening Wat is outsourcing

Nadere informatie

Figure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length

Nadere informatie

13.30 uur Welkom uur Inzicht en ontwikkelingen rondom Best Value uur Eerste ronde praktijkcases uur Koffie/thee pauze

13.30 uur Welkom uur Inzicht en ontwikkelingen rondom Best Value uur Eerste ronde praktijkcases uur Koffie/thee pauze Eventuele subtitel Best Value 13.30 uur Welkom 13.35 uur Inzicht en ontwikkelingen rondom Best Value 14.15 uur Eerste ronde praktijkcases 15.15 uur Koffie/thee pauze 15.30 uur Tweede ronde praktijkcases

Nadere informatie

Opschalen in de praktijk: Groei Max Foundation in Bangladesh. Martijn Thierry, ECSP, 22 september 2011

Opschalen in de praktijk: Groei Max Foundation in Bangladesh. Martijn Thierry, ECSP, 22 september 2011 Opschalen in de praktijk: Groei Max Foundation in Bangladesh Martijn Thierry, ECSP, 22 september 2011 0 Achtergrond Max Foundation Opgericht in 2004 door Steven en Joke le Poole (ouders Max) Doel: verminderen

Nadere informatie

Cogen Symposium WKK en de Handel Bijdrage: Nico Klappe Manager Dispatch en Tradesupport

Cogen Symposium WKK en de Handel Bijdrage: Nico Klappe Manager Dispatch en Tradesupport Cogen Symposium WKK en de Handel Bijdrage: Nico Klappe Manager Dispatch en Tradesupport 1. Introductie Essent 2. Energie keten Ketenmanagement Energy Management Group(tradingfloor) Portfolio trading Dispatch

Nadere informatie

Internationale Ambities

Internationale Ambities Internationale Ambities Buiten de kaders denken en werken Peter van Westendorp Project Manager Oscar Koster Oscar Utrecht, Koster 17 juni 2013 Project Manager Arjan versie v/d 1 Pol Project Engineer Content

Nadere informatie

Data en Applicatie Migratie naar de Cloud

Data en Applicatie Migratie naar de Cloud Data en Applicatie Migratie naar de Cloud Iris Pinkster Professional Testing 1 Agenda - Introductie - De Cloud een introductie - Keuze van geschikte applicaties - Migratie strategieën - Test strategieën

Nadere informatie

Enkelvoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden

Enkelvoudige ANOVA Onderzoeksvraag Voorwaarden Er is onderzoek gedaan naar rouw na het overlijden van een huisdier (contactpersoon: Karolijne van der Houwen (Klinische Psychologie)). Mensen konden op internet een vragenlijst invullen. Daarin werd gevraagd

Nadere informatie

** VOORBEELD VAN CAUSALE ANALYSE MET CONFOUNDER EN MEDIATOR **.. GET FILE='u:\)Research\ISSP-NL\ISSP \Data\issp_2013_2014_NL_def.sav'.

** VOORBEELD VAN CAUSALE ANALYSE MET CONFOUNDER EN MEDIATOR **.. GET FILE='u:\)Research\ISSP-NL\ISSP \Data\issp_2013_2014_NL_def.sav'. ** VOORBEELD VAN CAUSALE ANALYSE MET CONFOUNDER EN MEDIATOR **.. GET FILE=''. ** EERST MAKEN WE EEN OVERZICHT VAN DE DATA **. freq nl_rinc wrkhrs sex. Frequencies Statistics N Valid Missing NL_RINC Resp:

Nadere informatie

Waste management - Landfill Remo milieubeheer (Group Machiels)

Waste management - Landfill Remo milieubeheer (Group Machiels) www.machiels.com Landfills as strategic reserves of raw resources, energy and land: challenges towards a sustainable implementation of the Closing the Circle project KBC Securities & Group Machiels June

Nadere informatie

Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001

Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001 Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001 KIVI Bijeenkomst Alex Roovers 14 mei 2014 Working together for a safer world Inhoud presentatie Asset Management en basis principes Toets ervaringen Asset Management;

Nadere informatie

III.2) Voorwaarden voor deelneming. III.2.1) Persoonlijke situatie van ondernemers, waaronder de vereisten in verband met de inschrijving in het

III.2) Voorwaarden voor deelneming. III.2.1) Persoonlijke situatie van ondernemers, waaronder de vereisten in verband met de inschrijving in het Belgium Tender Aankondiging van een opdracht Werken Afdeling I. Aanbestedende dienst I.1) Naam, adressen en contactpunt(en) : VZW Katholiek Basisonderwijs Zottegem, Kasteelstraat 18,, België, t.a.v. De

Nadere informatie

BA 3 Pol PoWe_13-14_Leiden_BA_33_Pol_Part_Dem_Ennser-Jedenastik (6443PPD13) No. of responses = 14

BA 3 Pol PoWe_13-14_Leiden_BA_33_Pol_Part_Dem_Ennser-Jedenastik (6443PPD13) No. of responses = 14 BA Pol PoWe_-_Leiden_BA Pol_Part_Dem_Ennser-Jedenastik (6PPD) No. of responses = Survey Results Legend Relative Frequencies of answers Std. Dev. Mean Question text Left pole % % Right pole n=amount av.=mean

Nadere informatie

Best Value in Zorginkoop

Best Value in Zorginkoop Best Value in Zorginkoop 2 maart Lentis Zuidlaren Dewi van Deurssen Jeroen van de Rijt Peter Dohmen Introductie Achmea Zorginkoop Medisch specialistische zorg 92 ziekenhuizen 196 zelfstandige behandelcentra

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek I voor B (2S410) op , uur.

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek I voor B (2S410) op , uur. TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek I voor B (S40) op 0-0-0, 4.00 7.00 uur. Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine, een

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Informatica

Faculteit der Wiskunde en Informatica Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek voor BMT (DM4), op woensdag 7 januari 4.-7. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en van een onbeschreven

Nadere informatie

Lloyd s Register, LRQA België & Nederland Gent, 23 april 2014

Lloyd s Register, LRQA België & Nederland Gent, 23 april 2014 Lloyd s Register, LRQA België & Nederland Gent, 23 april 2014 Kris Winters Marcel de Bruijn Jürgen van Dueren den Hollander Maurits Dekker Improving performance, reducing risk Wie is Lloyd s Register,

Nadere informatie

Opzet en invoering van programma management Case bespreking separatie ABN/RBS. DHV Amersfoort, 23 februari 2010

Opzet en invoering van programma management Case bespreking separatie ABN/RBS. DHV Amersfoort, 23 februari 2010 Opzet en invoering van programma management Case bespreking separatie ABN/RBS DHV Amersfoort, 23 februari 2010 Hoofdsponsors Sponsors IPMA-NL Jaarsponsors Opzet en invoering van programma management Case

Nadere informatie

Asset Management & Condition Monitoring Management.

Asset Management & Condition Monitoring Management. Asset Management & Condition Monitoring Management. Status bepaling vanuit lange termijn Asset Management perspectief. Chemical Power Oil & Gas Asset Management (AM) & Condition Monitoring (CM) Introductie

Nadere informatie

YOUR PARTNER FOR ALL YOUR SELFDRILLING ANCHORS AND STRANDANCHORS

YOUR PARTNER FOR ALL YOUR SELFDRILLING ANCHORS AND STRANDANCHORS YOUR PARTNER FOR ALL YOUR SELFDRILLING ANCHORS AND STRANDANCHORS www.pdsnv.be SELFDRILLING ANCHORS COUPLERS AND NUTS BITS STRANDANCHORS PDS Penen Drilling System N.V. is a daughter company of Studding

Nadere informatie

R-meeting, 14 april, Delft

R-meeting, 14 april, Delft R-meeting, 14 april, Delft EPC of split contract? De voor- en nadelen tijdens contractering en bouw van windparken hands-on experience in wind energy Inhoud 1. BLIX 2. Projectcyclus 3. Wat is EPC, wat

Nadere informatie

De CAO-wet en nieuwe vormen van arbeid. Prof. Dr. Frank Hendrickx Gewoon hoogleraar, Instituut voor Arbeidsrecht, KU Leuven

De CAO-wet en nieuwe vormen van arbeid. Prof. Dr. Frank Hendrickx Gewoon hoogleraar, Instituut voor Arbeidsrecht, KU Leuven De CAO-wet en nieuwe vormen van arbeid Prof. Dr. Frank Hendrickx Gewoon hoogleraar, Instituut voor Arbeidsrecht, KU Leuven Doel presentatie 5 legal hot spots In het kader van New Forms of Work Relevant

Nadere informatie

Governance University -EGC: Compliance voor commissarissen

Governance University -EGC: Compliance voor commissarissen Governance University -EGC: Compliance voor commissarissen De 7 elementen van een effectief corporate compliance programma Roland Notermans 17 maart 2017 Indien u vandaag met uw auto hier bent gekomen,

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek voor BMT (2DM4 en 2S39) op maandag 2--27, 4.-7. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine

Nadere informatie

Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van

Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van Waarom gebruiken we Monte Carlo analyses? Bert Brandts Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van gebeurtenissen kunnen een bruikbaar instrument zijn om de post Onvoorzien

Nadere informatie

Van Commissionaire naar LRD?

Van Commissionaire naar LRD? Van Commissionaire naar LRD? Internationale jurisprudentie en bewegingen in het OESO commentaar over het begrip vaste inrichting (Quo Vadis?) Mirko Marinc, Michiel Bijloo, Jan Willem Gerritsen Agenda Introductie

Nadere informatie

Benefits Management. Continue verbetering van bedrijfsprestaties

Benefits Management. Continue verbetering van bedrijfsprestaties Benefits Management Continue verbetering van bedrijfsprestaties Agenda Logica 2010. All rights reserved No. 2 Mind mapping Logica 2010. All rights reserved No. 3 Opdracht Maak een Mindmap voor Kennis Management

Nadere informatie

0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE)

0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE) UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2011 question paper for the guidance of teachers 0515 DUTCH (FOREIGN

Nadere informatie

PPS Zuidas Amsterdam Elco Brinkman

PPS Zuidas Amsterdam Elco Brinkman PPS Zuidas Amsterdam Elco Brinkman 15 september 2008 NVBK en DACE Inhoud Bestuurlijke voorgeschiedenis Gebiedsontwikkeling Zuidas en doelstellingen Private betrokkenheid Businesscase Risico s en uitdagingen

Nadere informatie

Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods

Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Gerd Wübbeler, Peter M. Harris, Maurice G. Cox, Clemens Elster ) Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) ) National Physical

Nadere informatie

End-to-End testen: de laatste horde

End-to-End testen: de laatste horde End-to-End testen: de laatste horde Dieter Arnouts Agenda Begrip End-to-End testen in het test proces Praktische aanpak End-to-End Test Omgeving Uitdagingen End-to-End testen: De laatste horde 11/10/2010

Nadere informatie

Incidenten in de Cloud. De visie van een Cloud-Provider

Incidenten in de Cloud. De visie van een Cloud-Provider Incidenten in de Cloud De visie van een Cloud-Provider Overzicht Cloud Controls Controls in de praktijk Over CloudVPS Cloudhosting avant la lettre Continu in ontwikkeling CloudVPS en de Cloud Wat is Cloud?

Nadere informatie

smartops people analytics

smartops people analytics smartops people analytics Introductie De organisatie zoals we die kennen is aan het veranderen. Technologische ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden zorgen dat onze manier van werken verandert. Waar veel

Nadere informatie

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE

Nadere informatie

University of Groningen Educational value of digital examination

University of Groningen Educational value of digital examination University of Groningen Educational value of digital examination Benefits Digital Examination HANDWRITING CORRECTING 1 2 3 Do you remember the Correcting the essay exams in handwriting from your students

Nadere informatie

Beschrijvende statistieken

Beschrijvende statistieken Elske Salemink (Klinische Psychologie) heeft onderzocht of het lezen van verhaaltjes invloed heeft op angst. Studenten werden at random ingedeeld in twee groepen. De ene groep las positieve verhaaltjes

Nadere informatie

Zowel correlatie als regressie meten statistische samenhang Correlatie: geen oorzakelijk verband verondersteld: X Y

Zowel correlatie als regressie meten statistische samenhang Correlatie: geen oorzakelijk verband verondersteld: X Y 1 Regressie analyse Zowel correlatie als regressie meten statistische samenhang Correlatie: geen oorzakelijk verband verondersteld: X Y Regressie: wel een oorzakelijk verband verondersteld: X Y Voorbeeld

Nadere informatie

Werkgroep ISO29119. TestNet thema-avond 9 oktober 2014

Werkgroep ISO29119. TestNet thema-avond 9 oktober 2014 Werkgroep ISO29119 TestNet thema-avond 9 oktober 2014 Is dit n gezonde maaltijd? Ja toch!! Om jezelf een oordeel te kunnen vormen heb je informatie nodig!! Vandaag brengen we kennis en informatie bij elkaar

Nadere informatie

Ervaringen Inkoopadministratie. Vastlegging van middagbijeenkomst op Kasteel Woerden 19 september 2013

Ervaringen Inkoopadministratie. Vastlegging van middagbijeenkomst op Kasteel Woerden 19 september 2013 Ervaringen Inkoopadministratie Vastlegging van middagbijeenkomst op Kasteel Woerden 19 september 2013 1 Agenda 14.00 14.15 Introductie 14.15 14.30 Jullie doelstelling voor vanmiddag? 14.30 14.45 Presentatie

Nadere informatie

Windows Server 2003 EoS. GGZ Nederland

Windows Server 2003 EoS. GGZ Nederland Windows Server 2003 EoS GGZ Nederland Inleiding Inleiding Op 14 juli 2015 gaat Windows Server 2003 uit Extended Support. Dat betekent dat er geen nieuwe updates, patches of security releases worden uitgebracht.

Nadere informatie

2010 Integrated reporting

2010 Integrated reporting 2010 Integrated reporting Source: Discussion Paper, IIRC, September 2011 1 20/80 2 Source: The International framework, IIRC, December 2013 3 Integrated reporting in eight questions Organizational

Nadere informatie

PROJECT PORTFOLIO MANAGEMENT WERKEND KRIJGEN.

PROJECT PORTFOLIO MANAGEMENT WERKEND KRIJGEN. PROJECT PORTFOLIO MANAGEMENT WERKEND KRIJGEN. Rob Knechten en Jan Bloem PUG sessie 09-05-2011 Introductie werkend krijgen Welkom Arlande visie op Case ROC Nijmegen Rob Knechten: werkend krijgen Stefanie

Nadere informatie

Risico s binnen een project

Risico s binnen een project Risico s binnen een project Alles loopt op wieltjes Je hebt de zaak vanuit alle hoeken onderzocht. Je hebt het al 1000x gedaan Alles is vanzelfsprekend Je weet perfect wat je aan het doen bent, je bent

Nadere informatie

Energietransitie 50 Hz, batterijen en flexibiliteit

Energietransitie 50 Hz, batterijen en flexibiliteit Energietransitie 50 Hz, batterijen en flexibiliteit R01234: van milliseconde tot maand Brussel, 25 mei 2018 - Dirk Meire 1760 1890 2018 1951 AC & DC 1951 AC & DC 2006 2003 US en 2007 Italië BO: > 1 dag

Nadere informatie

Europese Aanbesteding Schoonmaak Pius X College, Sg. Canisius en SFBVR 20 augustus 2013

Europese Aanbesteding Schoonmaak Pius X College, Sg. Canisius en SFBVR 20 augustus 2013 Informatiebijeenkomst Europese Aanbesteding Schoonmaak Pius X College, Sg. Canisius en SFBVR 20 augustus 2013 Agenda EA Schoonmaak Welkom Doel van deze informatiebijeenkomst: Uitleg over de Europese aanbesteding

Nadere informatie

Best Value nog even de filosofie. Krommenie bruggen

Best Value nog even de filosofie. Krommenie bruggen Best Value nog even de filosofie Krommenie bruggen Agenda 1. Welkom & introductie 2. Nog even de filosofie 3. Het project 4. Vragen Over het project Over de contractfilosofie Over het proces Over. 5. Hoe

Nadere informatie

Tentamen T1 Chemische Analysemethoden 6 maart 2014

Tentamen T1 Chemische Analysemethoden 6 maart 2014 Tentamen T1 Chemische Analysemethoden 6 maart 2014 Naam: Student nummer: Geef uw antwoord op dit papier. U mag uw tekstboek, aantekeningen, liniaal en een rekenmachine gebruiken. 1) De stralingsdosis van

Nadere informatie

Aanbesteden van ICT: de business case

Aanbesteden van ICT: de business case Regionale bijeenkomsten Nevi en Pianoo.....< ICT, met de i van inkoop! Aanbesteden van ICT: de business case Mr J.A. (John) Konijn 20 april 2009. Voorstel agenda Business case Fasering in Aanbesteding

Nadere informatie

Agile with a smile. Dion Kotteman

Agile with a smile. Dion Kotteman Agile with a smile Dion Kotteman Introductie Strategisch adviesbureau www.dionkotteman.com Lid RvC, opdrachten bij Deloitte, CGI, gemeente Amsterdam, associé bij PBLQ. Voormalig CIO Rijk. Auteur van: De

Nadere informatie

Partnership en duurzame samenwerking

Partnership en duurzame samenwerking Siemens Healthcare Partnership en duurzame samenwerking Kees Smaling CEO Siemens Healthcare Nederland Restricted Siemens 2013 All rights reserved. Partnership is een hot Page 2 Managed Equipment Service

Nadere informatie

Uitvoer van analyses (SPSS 16) voor het Faalfeedback en Oriëntatie voorbeeld in hoofdstuk 7 (Herhaalde metingen) >

Uitvoer van analyses (SPSS 16) voor het Faalfeedback en Oriëntatie voorbeeld in hoofdstuk 7 (Herhaalde metingen) > Uitvoer van analyses (SPSS 6) voor het aalfeedback en Oriëntatie voorbeeld in hoofdstuk 7 (Herhaalde metingen) > ** Berekening van lineaire en kwadratische trendvariabele. Compute ylin = -.77678 * y +

Nadere informatie

we#elijke(eisen(voor(ce0markering(en(strategische(routes((!!!!!!!!!

we#elijke(eisen(voor(ce0markering(en(strategische(routes((!!!!!!!!! Snel(ste)wegnaardemarktvoor uwmedischhulpmiddel we#elijke(eisen(voor(ce0markering(en(strategische(routes(( Dr. Anja Wiersma mi-ce consultancy Introduc9e(1) Opleiding Gepromoveerdmedischbioloog Werkervaring

Nadere informatie

Zuivere Speeltijd 7 JUNI 2012. Achmea IT: Portfoliobeheersing door batenrealisatiemanagement 15E BPUG SEMINAR

Zuivere Speeltijd 7 JUNI 2012. Achmea IT: Portfoliobeheersing door batenrealisatiemanagement 15E BPUG SEMINAR Zuivere Speeltijd 15E BPUG SEMINAR 7 JUNI 2012 Achmea IT: Portfoliobeheersing door batenrealisatiemanagement Introductie: Drs. Guus van der Weijden RC 29 jaar uit Arnhem, samenwonend Motorrijden, zwemmen,

Nadere informatie

Examen G0N34 Statistiek

Examen G0N34 Statistiek Naam: Richting: Examen G0N34 Statistiek 7 juni 2010 Enkele richtlijnen : Wie de vragen aanneemt en bekijkt, moet minstens 1 uur blijven zitten. Je mag gebruik maken van een rekenmachine, het formularium

Nadere informatie

BNG Bank Betrokken partner voor een duurzamer Nederland. BNG Bank en Geothermie Bob Schrama, Leo Valkenburg Rotterdam, 28 maart 2019

BNG Bank Betrokken partner voor een duurzamer Nederland. BNG Bank en Geothermie Bob Schrama, Leo Valkenburg Rotterdam, 28 maart 2019 en Geothermie Bob Schrama, Leo Valkenburg Rotterdam, 28 maart 2019 BNG BANK: Eigendom - 50% Nederlandse Staat - 50% Nederlandse Gemeenten en Provincies. Missie is betrokken partner voor een duurzamer Nederland.

Nadere informatie

Drie decentralisaties voor gemeenten

Drie decentralisaties voor gemeenten Drie decentralisaties voor gemeenten Onze visie en aanpak Pim Masselink Joost van der Kolk Amersfoort 24 april 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Veranderende rol van de gemeente 3. Veranderopgave: richten, inrichten

Nadere informatie

Pilot vragenlijst communicatieve redzaamheid

Pilot vragenlijst communicatieve redzaamheid Pilot vragenlijst communicatieve redzaamheid Het instrument Communicatieve redzaamheid kan worden opgevat als een vermogen om wederkerig te communiceren met behulp van woorden, gebaren of symbolen. Communicatief

Nadere informatie

mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2

mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2 mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2 Bjorn Winkens Methodologie en Statistiek Universiteit Maastricht 21 maart

Nadere informatie

Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek?

Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek? Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek? Jos Kraus, senior inspecteur Inspectie voor de gezondheidszorg Baarn, 7 oktober 009. Wat is klinisch onderzoek Introductie Definities De weg door de wet

Nadere informatie

Residual Plot for Strength. predicted Strength

Residual Plot for Strength. predicted Strength Uitwerking tentamen DS mei 4 Opgave Een uitwerking geven is hier niet mogelijk. Het is van belang het iteratieve optimaliseringsproces goed uit te voeren (zie ook de PowerPoint sheets): screening design

Nadere informatie