EEN NIEUWE RICHTLIJN VOOR ALCOHOLGEBRUIK

Transcriptie

1 EEN NIEUWE RICHTLIJN VOOR ALCOHOLGEBRUIK De nieuwe richtlijn slaat een brug tussen de risico s die alcoholgebruik met zich meebrengt en de realiteit van het ingeburgerde alcoholgebruik. Richtlijnen voor alcoholgebruik zijn niet evident. Alcohol is een schadelijke stof die zeer diverse problemen kan veroorzaken, op vlak van gezondheid en veiligheid. Alcohol is het meest gebruikte middel in het uitgaansleven. Alcohol op zich heeft geen voedingswaarde maar brengt wel energie aan: 7 kcal/g. De Wereldgezondheidsorganisatie linkt alcoholgebruik ondertussen aan meer dan 200 ziekten en verwondingen. Onder andere het kankerverwekkende effect van alcohol wordt steeds duidelijker aangetoond. Alcohol is een product dat invloed heeft op veel organen en functies en afhankelijkheid en problematisch gebruik introduceert. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft hiervoor bepaalde grenswaarden vastgelegd voor volwassenen vanaf 18 jaar. Men maakt een onderscheid tussen occasioneel overmatig alcoholgebruik (in het weekend, op feesten, ) en langdurig overmatig alcoholgebruik, waarbij je dagelijks te veel drinkt. Een veilige ondergrens voor alcoholgebruik vastleggen is onmogelijk. Bovendien hangt de ernst van de risico s af van de situatie (in het verkeer, op het werk,...) en de persoonlijke kwetsbaarheden (jongeren, zwangere vrouwen, ouderen,...). Elke richtlijn is dan ook arbitrair en zoekt een evenwicht tussen wetenschappelijke evidentie en maatschappelijke aanvaardbaarheid.

2 Zo kwam de richtlijn tot stand De vorige richtlijn die zowel in Vlaanderen als in veel Europese landen werd gehanteerd, wordt meer en meer verlaten ten voordele van een richtlijn die een veel lagere maximale alcoholconsumptie voorstelt. Nu heeft dus ook in Vlaanderen een groep experten uit de preventie- en hulpverleningssector in consensus een nieuwe richtlijn opgesteld die wordt gedragen door de Algemene Vergadering van VAD, het Vlaams expertisecentrum voor alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen. Deze expertengroep baseerde zich in de eerste plaats op wetenschappelijke kennis en nieuwe inzichten over de risico s van alcoholgebruik. Er werd ook gekeken naar recente richtlijnen in andere landen. Deze informatie werd afgewogen tegenover de huidige cijfers over alcoholgebruik in Vlaanderen, en tegenover de accepteerbaarheid van zo n maximale grens in onze samenleving. Ten slotte koos de groep voor een eenvoudige, maar duidelijke formulering. Correcte informatie, maar zonder betutteling. Hoe je met alcohol omgaat, blijft een persoonlijke keuze. Het resultaat luidt: Alcohol is een schadelijke stof. Om de risico s van alcoholgebruik te beperken, drink je best niet meer dan 10 standaardglazen per week. Recht op correcte informatie Alcoholgebruikers hebben recht op correcte informatie over de risico s die verbonden zijn aan dat gebruik. De richtlijn is daar een antwoord op. Ze is bedoeld om de algemene bevolking te sensibiliseren en te informeren over de gezondheidsrisico s van alcoholgebruik. Zonder te betuttelen of te verbieden. In de nieuwe richtlijn wordt de risicobenadering vanuit verschillende invalshoeken bekeken, zowel op korte (welzijn en veiligheid) als op lange termijn (lichamelijke gezondheid en verslaving). De korte-termijn-gevolgen zijn vooral het resultaat van occasioneel te veel drinken. De risico s op lange termijn situeren zich meer op gezondheidsschade als gevolg van een patroon van gewoontedrinken.

3

4 Overmatig alcoholgebruik is, na roken en hoge bloeddruk, de derde belangrijkste risicofactor voor ziekte en voortijdige dood. Er is niet alleen het risico op verslaving, maar tevens op een zestigtal gezondheidsproblemen en op sociale schade. De gevolgen van overmatig alcoholgebruik hebben niet alleen invloed op de persoon zelf, maar brengen ook een hoge maatschappelijke kost met zich mee. Het is daarom belangrijk om problematisch alcoholgebruik tijdig op te sporen en onder controle te krijgen. De huisarts kan hierin een belangrijke rol spelen. Wat doet de arts? Problematisch alcoholgebruik wordt vaak ontkend of geminimaliseerd door wie er teveel van gebruikt. Daarom zal de huisarts oog hebben voor signalen die op misbruik kunnen wijzen, zoals: - psychische of sociale problemen, gecombineerd met slaapproblemen; - veelvuldig gebruik van en vraag naar kalmeermiddelen en/of slaappillen; - het samen voorkomen van diverse lichamelijke klachten; - bij veelvuldig consulteren met een wisselend en onduidelijk klachtenpatroon. Uiteraard doet hij dit ook op vraag van de patiënt zelf of van zijn familie. De arts zal de persoon bij wie hij een alcoholprobleem vermoedt, al dan niet schriftelijk enkele screeningsvragen stellen: - Hoe vaak drink je alcohol? - Als je drinkt, hoeveel standaardglazen drink je dan gewoonlijk bij één enkele gelegenheid? Een standaardglas bevat 10 gram pure alcohol; dat komt overeen met 250 ml bier van 5 graden, 100 ml wijn van 12 graden of 30 ml sterke drank van 40 graden. - Hoe vaak gebeurt het dat je zes of meer standaardglazen drinkt bij één enkele gelegenheid? Op basis van de antwoorden wordt een score toegekend. Deze score bepaalt of de arts je verder gaat bevragen. Op basis van je score op de vragenlijst zal de arts met jou een gesprek hebben en aangeven of je alcoholgebruik aanvaardbaar is of eerder problematisch. In het laatste geval maakt hij met jou afspraken om het gebruik te verminderen tot aanvaardbare hoeveelheden. Hij legt je uit wat de mogelijke gevolgen zijn van overdreven alcoholgebruik voor je gezondheid. Er wordt een controleafspraak vastgelegd om te zien of het lukt.

5 Indien uit je score blijkt dat je afhankelijk bent van alcohol, zal de arts je doorverwijzen voor specialistische hulp. Soms is een opname nodig voor een ontwenningsprogramma in een gespecialiseerd centrum. Dat is het geval bij: - mensen met alcoholafhankelijkheid; - personen die naast hun drankprobleem ook psychiatrische problemen hebben; - personen met ernstige lichamelijke aandoeningen; - mensen die er ondanks de hulp van de huisarts niet in slagen om hun drankgedrag onder controle te krijgen; - personen die er zelf om vragen. Wat kun je zelf doen? Naast het aangeraden maximumaantal standaardglazen per week, geeft de richtlijn nog een aantal extra schadebeperkende tips. Onder andere: 1. Alcohol is een schadelijke stof: er is geen risicoloze grens. Alcohol drinken is een persoonlijke keuze. Wie geen risico wil lopen, drinkt beter geen alcohol. Voor wie ervoor kiest om alcohol te drinken, kan de richtlijn helpen om grenzen te bepalen. 2. Bingedrinken of piekdrinken (60g of meer per gelegenheid) brengt extra risico s met zich mee, oa een verhoogd risico op coronaire hartziekten. De richtlijn raadt aan de consumpties te verspreiden over verschillende dagen. Dagelijks drinken is niet goed voor de gezondheid. Het is beter enkele alcoholvrije dagen in te bouwen. 3. De richtlijn geldt voor de doorsnee volwassene vanaf 18 jaar. Jongeren onder de 18 jaar drinken beter niet. Hiermee verschilt de richtlijn van de wetgeving, die onderscheid maakt tussen leeftijd en soorten alcohol (geen alcohol onder de 16 jaar, geen sterkedrank onder de 18 jaar). 4. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen mannen en vrouwen. Vrouwen lopen weliswaar meer risico s op lichamelijke gezondheidsproblemen op lange termijn (bijvoorbeeld borstkanker), maar mannen lopen meer risico op verkeersongevallen, kwetsuren en verslaving. 5. Als algemene regel kunnen we stellen dat het drinken van 21 eenheden alcohol per week voor mannen en 14 voor vrouwen de maximale aanvaardbare hoeveelheid is. Daarboven wordt algemeen als schadelijk voor de gezondheid aanzien. Het gaat om een wekelijkse richtlijn en geen daglimiet. De meeste Vlamingen drinken sowieso niet dagelijks. De burger kiest met deze richtlijn zelf of hij drinkt en hoe hij zijn alcoholgebruik spreidt over een week. 6. Daarnaast beveelt men aan om nooit meer dan 5 eenheden per keer te drinken voor mannen en nooit meer dan 3 per keer voor vrouwen. Men geeft bovendien het advies om elke week minstens 2 volledig alcoholvrije dagen in te lassen. 7. Voor jongeren, zwangeren en borstvoedende mama s en ouderen die kwetsbaarder zijn en gemakkelijker vallen, gelden aparte adviezen.

6 8. Indien volwassenen alcohol wensen te gebruiken, dan beperken ze zich best tot <4 en% van hun energiebehoefte. Dit komt voor een persoon met een energiebehoefte van kcal/dag neer op niet meer dan kcal uit alcohol. Gelet op de calorie-aanbreng op alcohol komt dit neer op ongeveer 10-15g alcohol. Een flesje bier (pils 250ml), een glas wijn (120 ml) of een glas sterke drank (40 ml) komt ongeveer overeen met 12g alcohol. Met andere woorden, indien je alcohol gebruikt, blijft de consumptie ervan best beperkt tot <10g/dg (1 consumptie) voor vrouwen en <20g/dag (2 consumpties) voor mannen. 1 standaardglas alcohol = 10g pure alcohol. Geschonken in het juiste glas en in de juiste hoeveelheid, komt één horeca-consumptie van de meeste alcoholische dranken ongeveer overeen met één standaardglas alcohol. Wat is de beste manier om alcoholgebruik terug te dringen? Volgens een nieuwe studie blijken belastingverhogingen het beste te werken. Uit de studie in The Lancet blijkt dat het reguleren van alcoholreclame cruciaal is, en vooral om kinderen te beschermen. Geirnaert: Jongeren worden het meest beïnvloed door marketing. Maar ook volwassenen blijken, als ze net reclame voor alcohol hebben gezien, vaker zin te hebben in een drankje. Het is geen toeval dat dat er bij voetbalwedstrijden zoveel reclame voor alcohol gemaakt wordt. Frankrijk heeft het goed aangepakt. Daar bestaat geen volledig reclameverbod, maar er zijn wel een aantal beperkingen. Zo mag er geen reclame gemaakt worden tijdens sportwedstrijden. Bovendien is die marketing onderhevig aan een aantal restricties. De producent mag enkel de fles tonen en de kwaliteiten van zijn product aanprijzen. Maar hij mag zijn drankje niet linken aan een vakantiegevoel of het idee van succes. Vroeger waren de Fransen de grootste alcoholconsumenten van Europa. Nu is dat enorm gedaald en dat komt voor een groot deel door die wetgeving. De meest verrassende conclusie van de Engelse onderzoekers is dat informatiecampagnes nauwelijks effect hebben. Geirnaert: Enkel bewustmaken helpt niet. Informatiecampagnes zijn wel belangrijk omdat andere maatregelen daardoor effectiever worden. Mensen moeten begrijpen waarom prijsverhogingen en reclamebeperkingen nodig zijn. Negatieve campagnes hebben echter geen zin. Die werken maar heel even en dan nog bij de verkeerde mensen. Als je een erg emotionele, negatieve campagne voert rond alcohol en verkeer maak je vooral ouders ongerust, maar bij de jongeren zelf heeft dat geen effect. Bronnen: Vad en Gezondheid en Wetenschap