NHTV internationaal hoger onderwijs Breda. B Ruimtelijke Ordening en Planologie ISATnummer 34282

Transcriptie

1 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda B Ruimtelijke Ordening en Planologie ISATnummer Visitatierapport Verslag van de visitatie die plaatsvond op 4 oktober en 15 november 2010 Utrecht, December

2 Dit document laat zich het beste dubbelzijdig afdrukken. 2 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

3 Managementsamenvatting Op 4 oktober en 15 november 2010 is de opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie gevisiteerd door een commissie van AeQui. Het totaaloordeel van de commissie is positief. De opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie maakt onderdeel uit van de Academie voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit. Jaarlijks kent de opleiding een instroom van circa tachtig nieuwe studenten. Op instigatie van het werkveld is er de afgelopen jaren naast de ruimtelijke ordening ook steeds meer aandacht gekomen voor stedenbouw ofwel urban design. Hiervoor is in 2006 een specifieke leerroute Urban Design (UD) opgezet. Studenten kiezen al bij instroom voor een van de twee leerroutes, hoewel zeker in de eerste jaren de twee leerroutes een grote overlap kennen. Studenten kunnen gedurende de studie overstappen. AeQui heeft veel waardering voor de beide leerroutes. ROP voorziet al jaren in een behoefte, maar zeker ook de UD-route vult een bestaand gat in het werkveld op. De bachelor van de leerroute UD zal een goede brug kunnen slaan tussen de mbo-ers en wo-ers in het veld. Het vak stedenbouw heeft bovenal een eigen positie in het veld, en een goede opleiding hoort daar bij. De opleiding heeft veel voor elkaar gekregen in de achterliggende vier jaar. De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat de opleiding een hoog praktijkgehalte weet te koppelen aan een goede theorievorming. Docenten vervullen, mede doordat een aantal van hen eveneens in de beroepspraktijk werkzaam zijn, een goede brugfunctie tussen werkveld en leeromgeving. De docenten zijn vakbekwaam en enthousiast en weten de studenten goed te motiveren. Voorts zien we bij alle betrokkenen binnen de academie, management, docenten en studenten, een open houdig gericht op verbetering. Binnen de opleiding hangt een open sfeer waarin men elkaar feedback kan geven; het management pakt dingen op om zaken beter te laten lopen als dat nodig is. Veel lof heeft de commissie ook voor de gekozen werkvormen: projecten bij ROP en ateliers bij UD. De ateliergewijze benadering sluit goed aan bij ontwerpaanpakken in het werkveld. Overigens ziet de commissie op onderdelen ruimte voor verdere verbetering, zonder dat dit het positieve beeld overigens aantast. De ateliers kunnen nog aan kracht winnen als daar, incidenteel, andere disciplines aan worden toegevoegd, bijvoorbeeld uit de ROP-leerroute of de aanverwante verkeerskundeopleiding. De UD-route trekt veel nieuwe studenten, waardoor de ateliers bijna te druk worden. Incidenteel is er gewerkt met inschrijflijsten om docenten te spreken; dit is in de optiek van de commissie begrijpelijk vanuit timemanagementoverwegingen, maar hoort toch eigenlijk niet bij een meester-gezelrelatie. Verder zou de atelierruimte best wat artistieker ingericht mogen worden en is voor studenten niet altijd duidelijk hoe de leerstof in een periode zich verhoudt tot de opdracht in het atelier. Veel studenten hebben interesse om door te studeren na het behalen van de bachelorgraad. De opleiding zou dat meer kunnen ondersteunen door de doorleerroutes nog beter in kaart te brengen. Overigens zou zeker voor de studenten die voor een WO-vervolgopleiding opteren een minor met onderzoeksvaardigheden tot aanbeveling strekken, vindt de commissie. De studenten spreken positief over gastdocenten en gerenommeerde sprekers die in het verleden de academie aandeden. De commissie zou het goed vinden als het invliegen van toppers wordt voortgezet en versterkt, of dat er excursies worden georganiseerd zodra een toonaangevende spreker elders in Nederland spreekt. In het verlengde daarvan kan ook het thema internationalisering verder opgepakt worden door bijvoorbeeld internationale regio s in kaart te brengen die toonaangevend zijn in de ruimtelijke ordening. B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

4 Alles overwegende heeft de commissie een positief beeld van de opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie. Ze zou het management van de opleiding willen uitdagen om de kwaliteiten ook buiten de zuidelijke provincies te verspreiden om zo de aanwas te versterken. Alle onderwerpen van het NVAO kader zijn positief beoordeeld (voldoende en goed) en op die grond geeft de visitatiecommissie een positief advies inzake accreditatie van de opleiding. Namens de voltallige visitatiecommissie, Utrecht, 16 december 2010 Ir René S. Kloosterman Voorzitter 4 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

5 Overzicht De beoordelingen per onderwerp en facet zijn weergegeven in onderstaande tabel en zijn van toepassing op zowel de leerroute Ruimtelijke ordening en planologie als Urban Design. ONDERWERP EN FACET Onderwerp 1: Doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau: bachelor 1.3 Oriëntatie HBO Onderwerp 2: Programma 2.1 Eisen HBO 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Samenhang tussen vormgeving en inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing Onderwerp 3: Inzet Personeel 3.1 Eisen HBO 3.2 Kwantiteit personeel 3.3 Kwaliteit personeel Onderwerp 4: Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen tot verbetering 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement Accreditatieadvies BEOORDELING Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Positief B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

6 6 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

7 Inhoudsopgave Managementsamenvatting...3 Colofon...9 Inleiding Doelstellingen opleiding Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten...39 Bijlagen...43 Bijlage 1: Commissie...45 Bijlage 2: Programma visitatie...47 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...50 Bijlage 4: Bestudeerde documenten...53 B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

8 8 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

9 Colofon Instelling en opleiding NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Academie voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit Postbus DX Breda Telefoon (076) Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: de heer H. Uijterwijk, voorzitter College van Bestuur NHTV. Contactpersonen met betrekking tot kwaliteit van de opleiding: de heer M. van Wietingen, opleidingsmanager Ruimtelijke Ordering en de heer M. van den Borst, opleidingsmanager Urban Design. Opleiding: B Ruimtelijke Ordening en Planologie, ISAT Niveau: HBO bachelor Titel: Bachelor of Built Environment Variant: Voltijd Locatie: Breda Visitatiecommissie De visitatie is uitgevoerd op 4 oktober en 15 november De commissie bestond uit: René S. Kloosterman, voorzitter René Daniëls, werkveld- en domeindeskundige Gerwin van der Meulen, werkveld- en domeindeskundige Arjette van Noort, secretaris Menno van der Kamp, studentlid De visitatie is uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van: AeQui VBI Vlindersingel VM Utrecht (030) B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

10 10 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

11 Inleiding NHTV internationaal hoger onderwijs Breda (hierna NHTV) positioneert zich als zelfstandige hoger onderwijsinstelling en richt zich op de ontwikkeling van de beroepspraktijk en op wetenschapsbeoefening in de volgende verwante en specialistische domeinen: - Digital Entertainment - Hotel & Facility - Stedenbouw, logistiek en mobiliteit - Toerisme - Vrije tijd NHTV biedt in totaal elf hbo-bachelor opleidingen aan en twee academische bachelors (op het gebied van vrije tijd en toerisme). Tevens biedt NHTV masters aan op het gebied van Imagineering en Toerisme. NHTV heeft vier locaties in Breda, meer dan studenten uit binnen- en buitenland en een kleine 700 medewerkers. NHTV ziet het als haar opdracht om het onderwijs invulling te geven via drie speerpunten: internationalisering, academisering en excellentie. Voor elke opleiding afzonderlijk wordt bekeken tot welke hoogte deze speerpunten realiseerbaar zijn. - Internationalisering: studenten worden voorbereid op een loopbaan in internationale context. Daarbij is de ambitie om meer buitenlandse studenten en medewerkers aan te trekken. - Academisering: NHTV werkt aan de voorbereiding van wetenschappelijke onderwijsprogramma s, waarbij als uitgangspunt is genomen dat NHTV alleen investeert in wetenschappelijk onderwijs dat elders in Nederland (nog) niet wordt aangeboden. - Excellentie: NHTV wil medewerkers en studenten inspireren en uitdagen hun talenten optimaal te ontwikkelen, hun kennis en kunde te integreren en deze als professional of als wetenschapper op excellente en duurzame wijze toe te passen in de samenleving. NHTV ontwikkelt haar kennis en onderwijs vanuit drie inhoudelijke strategische thema s: Imagineering, Crosscultural Understanding en Social Responsibility. Deze thema s liggen aan de basis van de kennisidentiteit van NHTV. Ook voor deze thema s geldt dat ze niet voor elke opleiding even sterk van toepassing zijn. De opleiding De opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie behoort tot de Academie voor stedenbouw, logistiek en mobiliteit (hierna: Academie SLM). De andere opleidingen binnen de Academie SLM zijn Logistiek en technische vervoerskunde, Logistiek en economie en Verkeerskunde. Op 1 oktober 2009 telde de Academie SLM 847 studenten. De opleiding is voortgekomen uit de Nationale Verkeersakademie Tilburg, waar het als differentiatie van Verkeerskunde werd aangeboden. Vanaf 1978 werd planologie op grond van de maatschappelijke vraag naar echte planologen als zelfstandige opleiding aangeboden. In 1987 is de Verkeersakademie gefuseerd met het Nederlands Wetenschappelijk Instituut voor Toerisme en Recreatie (NWIT) en is de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer ontstaan (nu: NHTV internationaal hoger onderwijs Breda). In Nederland bieden vier hogescholen de hbo-bachelor Ruimtelijke Ordening en Planologie aan. B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

12 In de afgelopen vijf jaar heeft de opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie (hierna: ROP) onderwijskundige vernieuwingen doorgevoerd over alle vier jaren van het curriculum. Concrete veranderingen in de laatste jaren zijn bijvoorbeeld de inrichting en vormgeving van het projectonderwijs, atelieronderwijs en loopbaancoaching. Daarnaast is gewerkt aan de versterking van de economische, bestuurlijke en juridische leerlijn in het bestaande programma en de ontwikkeling van de leerroute Urban Design (hierna: UD). De opleiding ROP kent nu twee leerroutes met een gemeenschappelijke stam voor 2/3 deel van het totale curriculum. Een derde deel van het curriculum is specifiek ingevuld ofwel als leerroute ROP ofwel als leerroute UD. Ontwikkelingen in de maatschappij en in het werkveld hebben geleid tot de ambitie van NHTV om de leerroute UD te laten doorontwikkelen tot een zelfstandige opleiding Stedenbouwkundig Ontwerpen. Om de vorming tot een zelfstandige opleiding te faciliteren is in het hogeschooljaar 2009/2010 reeds gestart met de samenstelling en installatie van een eigen werkveldcommissie en is een opleidingsmanager a.i. benoemd die een eigen UD-team aanstuurt. De opleiding ROP heeft keuzes moeten maken in de NHTV- ambities. Op grond daarvan heeft vooral het verhogen van de instroom hoog op de agenda gestaan. Doelstelling was om voor de opleiding ROP een jaarlijkse instroom van 100 studenten te werven. Verschillende maatregelen, waaronder de ontwikkeling van de leerroute UD, vormen een antwoord op het instroomvraagstuk. In 2009 telde de opleiding ROP 294 studenten (instroom van ROP en UD samen heeft een omvang van 84 studenten). In Nederland is de opleiding al sinds jaar en dag marktleider. In juni 2010 zijn de eerste studenten UD afgestudeerd. In aansluiting op de ambities van de hogeschool en de Academie SLM heeft de opleiding ROP prioriteiten gesteld en voor de volgende jaren speerpunten geformuleerd: 1. Verhogen van de instroom 2. Doorontwikkelen van beide leerroutes en het gemeenschappelijke programma 3. Optimaliseren van de interne organisatie en de bijbehorende in- en externe communicatie De visitatie NHTV heeft aan AeQui VBI opdracht gegeven onderhavige visitatie uit te voeren. Hiertoe heeft AeQui een onafhankelijke en ter zake kundige commissie samengesteld. Met vertegenwoordigers van de opleiding heeft een voorbereidend gesprek plaatsgevonden. De visitatie heeft op 4 oktober en 15 november 2010 plaatsgevonden volgens het programma dat in bijlage 2 is weergegeven. De commissie heeft de beoordeling in onafhankelijkheid uitgevoerd; aan het einde van de visitatie is de opleiding in kennis gesteld van de bevindingen en conclusies van de commissie. Deze rapportage is in concept toegestuurd aan de opleiding op 10 december 2010; na ontvangst van reacties is op 16 december 2010 het definitieve rapport vastgesteld. Leeswijzer Dit rapport vormt de integrale weergave van de visitatie. Daarbij zijn de vastgestelde onderwerpen van het NVAO beoordelingskader: - Doelstellingen opleiding - Programma - Inzet van personeel - Voorzieningen 12 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

13 - Interne kwaliteitszorg - Resultaten Steeds wordt per facet aangegeven welke bevindingen de visitatiecommissie heeft gedaan en op grond van welke overwegingen ze tot haar beoordeling is gekomen. Indien meerdere opleidingsvarianten tegelijk zijn beoordeeld, geldt daarvoor hetzelfde oordeel tenzij expliciet anders is aangegeven. Bij de beoordeling van de facetten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. - Excellent: als op dit facet de opleiding een voorbeeldfunctie kan vervullen op nationaal niveau; - Goed: als dit facet duidelijk beter wordt uitgevoerd dan vergelijkbare opleidingen; - Voldoende: als dit facet wèl voldoet aan de meest relevante criteria, maar niet te kwalificeren is als goed. Daarmee is voldoende de maat voor basiskwaliteit; - Onvoldoende: als op dit facet niet voldaan is aan de criteria of aan de meest relevant geachte criteria binnen het facet. Bij de beoordeling van de onderwerpen zijn als uitgangspunt gehanteerd: - Positief: als alle facetten binnen dit onderwerp voldoende of beter zijn, of als er maximaal één facet onvoldoende is dat gecompenseerd wordt door andere positief beoordeelde facetten; - Negatief: als binnen dit onderwerp meerdere facet(ten) als onvoldoende worden beoordeeld. De commissie heeft ervoor gekozen om een positieve beoordeling van een onderwerp nader te duiden als voldoende, goed of excellent, met uiteraard een onderbouwing van deze waardering. In de bijlagen is het programma van de visitatie en de samenstelling van de commissie weergegeven. Tevens wordt in een bijlage het domeinspecifieke kader gepresenteerd. B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

14 14 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

15 1. Doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. Het doel van de opleiding ROP is het opleiden van planologen op hbo-niveau. Voor deze opleiding is in 2003 voor het laatst een landelijk profiel opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Hoger Onderwijs Groep Bouw & Ruimte. Hiertoe behoren de opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek, Verkeerskunde, Ruimtelijke Ordening en Planologie en Bouwtechnische Bedrijfskunde. De opleiding is afgestemd op de (centrale) vraag binnen het werkveld van planologie, namelijk hoe de bestaande ruimtelijke situatie kan worden vormgegeven, aangepast, verbeterd dan wel beheerd, zodat de samenhang en afstemming tussen (toekomstige) maatschappelijke ontwikkelingen en ruimtegebruik bevorderd kan worden. Dit met als doel een zo hoog mogelijke ruimtelijke kwaliteit, waarbij niet alleen functionaliteit en vormgeving een rol spelen, maar ook duurzaamheid en rechtszekerheid/rechtsbescherming. Planologen werken op verschillende beleidsniveaus en in een breed spectrum aan contexten en krijgen hierdoor te maken met een divers actorenveld; van burger tot politiek krachtenveld. Naast het werkterrein van de planoloog, die regievoerder is in gebiedsontwikkeling, is er een ander beroepsperspectief voor en werkterrein van de stedenbouwkundig ontwerper. Het beroep van stedenbouwkundig ontwerper kenmerkt zich door het bewegen op verschillende schaalniveaus; hij moet schakelen van het niveau van de straat tot en met het niveau van de regio. Dat wat de planoloog en de stedenbouwkundig ontwerper bindt, is de ruimte als gemeenschappelijk werkveld. De opleiding ROP behoort tot het domein Bachelor of Built Environment (BBE). De opleiding geeft aan dat elke afgestudeerde beschikt over de domeincompetenties van Built Environment. Dit betekent dat de opleiding gericht is op de ontwikkeling, inrichting en het gebruik van de ruimte van de bebouwde omgeving. De beroepsbeoefenaren werken niet alleen vanuit de sociaal-maatschappelijke invalshoek, maar ook vanuit een technische invalshoek. De inbreng van andere disciplines is een voorwaarde, maar de specifieke maatschappelijke context bepaalt welke andere disciplines dat zijn. Het werk speelt zich af binnen een bestuurlijk, politiek en maatschappelijk complex krachtenveld. Een belangrijk aspect daarbij is het spel van handelen en onderhandelen. Daarom zijn zowel het proces als het plan zelf van groot belang bij de beroepsuitoefening. Het domein Built Environment kent drie contexten: Gebied/Leefomgeving, Infrastructuur en Gebouw. ROP is ingedeeld bij Gebied/Leefomgeving omdat het voor planologen als hoofdtaak wordt gezien om de fysieke ruimte aan te passen en de kwaliteit ervan te verbeteren. De domeincompetenties BBE hebben betrekking op ontwikkelen, maken en sturen van producten en diensten binnen het domein Built Environment. Er is gekozen voor een ordening naar de vijf fasen van de voortbrengingscyclus van producten en diensten die in het domein Built Environment te herkennen zijn: Definiëren/initiëren, Ontwerpen, Specificeren, Uitvoeren en Beheren. In het landelijk beroepsprofiel voor de opleiding ROP zijn tien beroepscompetenties benoemd: 1. Beleid vormen 2. Beleid implementeren 3. Adviseren 4. Maken van een ruimtelijk ontwerp 5. Uitvoeren van planologisch onderzoek 6. Leiding geven aan een projectteam 7. Berekenen en beheren van financiële plannen 8. Ontwerpen en begeleiden van een multi-actorenproces B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

16 9. Communiceren met belanghebbenden 10. Een plan juridisch begeleiden De ontwikkeling van de leerroute UD is een tussenstap in de ontwikkeling van de opleiding Stedenbouwkundig Ontwerpen. Het programma van de leerroute UD sluit aan bij zowel de landelijke domeincompetenties BBE als de landelijke beroepscompetenties van de opleiding ROP. De leerroute UD legt evenwel meer dan de leerroute ROP het accent op beroepscompetenties 4 en 9 en in mindere mate op de beroepscompetenties 1, 7 en 10. In het perspectief van de erkenning tot Croho-opleiding Stedenbouwkundig Ontwerpen zijn er plannen voor het verder profileren van de opleiding. Daartoe zijn een eigen competentieset en beroepsprofiel van de Stedenbouwkundig Ontwerper ontwikkeld. Aangezien de opleiding op dit moment nog niet de Crohoerkenning heeft ontvangen om als zelfstandige opleiding verder te kunnen, wordt het competentieprofiel van Stedenbouwkundig Ontwerper hier verder niet vermeld. De visitatiecommissie heeft ten tijde van de visitatie wel kennis genomen van de inhoud van het competentieprofiel. De opleiding kent een werkveldcommissie die meerdere keren per jaar bijeen komt. De commissie geeft het opleidingsmanagement gevraagd en ongevraagd advies en informeert hen over relevante ontwikkelingen in het werkveld. De oprichting van de variant Urban Design komt mede voort uit signalen van de werkveldcommissie. Actuele ontwikkelingen en trends zijn in het beroepsprofiel geschetst, maar ze worden ook besproken in de werkveldcommissie van de opleiding. Daar waar nodig worden de inrichting en de inhoud van het programma hierop aangescherpt. De visitatiecommissie neemt in haar overwegingen mee dat de opleiding zich voor haar doelstellingen baseert op de meest actuele opleidingspecifieke en domeincompetenties. Deze zijn in samenwerking met het werkveld tot stand gekomen. De wijze waarop de opleiding een relatie legt tussen de opleidingspecifieke competenties en de domeincompetenties beoordeelt de visitatiecommissie als adequaat. Tevens legt het opleidingsmanagement een relatie met het werkveld door middel van de werkveldcommissie. Op deze wijze ontvangt de opleiding signalen over de opleiding en relevante ontwikkelingen in het werkveld die van invloed kunnen zijn op de doelstellingen van het programma. De commissie beoordeelt daarom het facet domeinspecifieke eisen als voldoende. 1.2 Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. De opleiding heeft een tabel voorgelegd aan de visitatiecommissie teneinde het bachelorniveau van de opleiding te verantwoorden aan de hand van de Dublin Descriptoren. Deze tabel is hieronder integraal overgenomen: Dublin Descriptoren Kennis en inzicht Toepassing kennis en inzicht Herkenbaar bij de opleiding ROP van NHTV in verschillende studieonderdelen De basiskennis, benodigd om de taken van een beginnend beroepsbeoefenaar te kunnen uitvoeren, verwerft de student hoofdzakelijk in cursussen. De student leert zowel in cursussen en trainingen als in projecten/ateliers, stage- en afstudeeropdrachten probleemgericht te werken: hij verwerft kennis, maar leert die ook toepassen op praktijkproblemen. Hij leert problemen op een professionele manier aan te pakken. Daarbij leert hij zichzelf aan te sturen en dus ook zelfstandig te werken. Tegelijkertijd vraagt een aantal problemen om een teamgerichte benadering. Bij de aangeboden 16 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

17 Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden problemen worden reeds geleerde kennis en inzichten toegepast en wordt kennis uitgebreid. De student leert vooral binnen project- en atelieronderwijs en stage- en afstudeeropdrachten (integrale leerlijn) relevante informatie te verzamelen, te analyseren en te interpreteren om tot een oordeel te komen en te kunnen adviseren. Onderwijs op het gebied van communicatie is zichtbaar in training op het vlak van communicatie, talen, projectonderwijs (sturing op communicatieve aspecten zoals vergadertechnieken, feedback geven en ontvangen) of atelieronderwijs (samenwerkend leren), drie praktijkperioden buiten NHTV: twee stages en afstudeerfase. Studenten leren specifiek te reflecteren op hun eigen leerprocessen binnen de studieloopbaancoachingsleerlijn. Ook binnen project- en atelieronderwijs en tijdens de twee stages en de afstudeerfase worden zij uitgedaagd om in toenemende mate zelf sturing te geven aan het eigen leerproces en de eigen beroepsuitoefening te professionaliseren. Zij leren in uiteenlopende beroepssituaties te functioneren. Doordat zij vanaf studiejaar 1 keuzes moeten maken, worden zij van meet af aan uitgenodigd te reflecteren over wie ze zijn, wat ze willen en wat ze kunnen. Daarnaast is expliciet de verbinding gelegd tussen de domeincompetenties en de Dublin Descriptoren in het landelijk vastgestelde document Bachelor of Built Environment, een toekomstgerichte profielbeschrijving (september 2006). De relevante delen hieruit zijn opgenomen in bijlage 3 waarin ook de domeincompetenties zijn opgenomen. De visitatiecommissie heeft naar aanleiding van eigen analyse vastgesteld dat de Dublin Descriptoren te identificeren zijn binnen de opleidingspecifieke competenties. Tevens heeft de opleiding door middel van bovenstaande tabel aangegeven op welke wijze de Dublin Descriptoren een concrete plek in het onderwijsprogramma hebben gekregen. De commissie beoordeelt daarom het facet niveau als voldoende. 1.3 Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties een HBO-Bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is; een HBO-Master heeft de kwalificaties voor het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. Het landelijk ontwikkelde beroeps- en opleidingsprofiel is ter validatie voorgelegd aan vertegenwoordigers van het werkveld waarvoor de opleiding opleidt. Op deze manier is de opleiding ervan verzekerd dat de competenties overeenkomen met het niveau dat van een beginnend beroepsbeoefenaar mag worden verwacht. Een bevestiging van het niveau komt voort uit de koppeling van de eindkwalificaties aan de Dublin Descriptoren. B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

18 Frequent worden de doelstellingen en eindkwalificaties van de opleiding afgestemd met het relevante beroepenveld door middel van overleg met de werkveldcommissie, die meerdere keren per jaar bijeen komt. De visitatiecommissie heeft gesproken met de werkveldcommissie die verbonden is aan de opleiding. Daarin is vastgesteld dat de leden van de werkveldcommissie ter zake kundig en betrokken zijn bij de opleiding. De werkveldcommissie maakte een positief kritische indruk. Naast overleg met de werkveldcommissie onderneemt de opleiding onder meer de volgende activiteiten om de actualiteit van de beroepscompetenties te waarborgen: - Overleg met gecommitteerden, stagebegeleiders en afstudeerbegeleiders; - Deelnemen aan het landelijk overleg tussen de directeuren / opleidingsmanagers van de opleidingen ROP in Nederland. - Werkveldonderzoek onder werkgevers en afgestudeerden, waarin de aansluiting van de opleiding op de arbeidsmarkt wordt onderzocht. De visitatiecommissie concludeert op grond van de bevindingen dat de eindkwalificaties adequaat zijn afgestemd op het beroepenveld langs diverse wegen. De visitatiecommissie beoordeelt het facet oriëntatie als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding. De opleiding heeft in de ogen van de visitatiecommissie de eindkwalificaties op correcte wijze afgestemd op het landelijke beroeps- en competentieprofiel. Het landelijke profiel is tevens afgestemd op de generieke competenties van de Bachelor of Built Environment. De eindkwalificaties, die in samenspraak met het werkveld tot stand zijn gekomen, komen overeen met de Dublin Descriptoren op HBO Bachelorniveau en zijn afgestemd op het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. Alles bij elkaar beoordeelt de visitatiecommissie het onderwerp Doelstellingen opleiding als voldoende. 18 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

19 2. Programma 2.1 Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. Het programma zoals dat sinds 1 september 2006 wordt aangeboden, kent vanaf het eerste studiejaar twee varianten met een brede gemeenschappelijke stam die 2/3 van het programma omvat. De varianten worden als leerroute ROP en leerroute UD aan studenten aangeboden. De specifieke delen hebben ieder een omvang van 1/3 deel van het programma. Het doel van de opleiding is om in de eerste twee jaar een stevige kennisbasis te leggen, en de student tevens van meet af aan met praktijkgerichte opdrachten te confronteren. Studenten werken vanaf het eerste studiejaar aan levensechte problemen. Opdrachten zijn geformuleerd door de beroepspraktijk of zijn ontleend aan vraagstukken die zich daadwerkelijk afspelen in die beroepspraktijk. Zo kent de leerroute ROP in het eerste studiejaar drie projecten, in het tweede studiejaar zijn het eveneens drie projecten, waarvan de laatste een keuzeproject is van twee bimesters. De leerroute UD kent vanaf de eerste dag de ateliers, waarin de echte beroepspraktijk de opleiding binnenkomt. Ateliers zijn er in alle vier de studiejaren. Per week is de student gedurende twee dagen van acht uur verplicht aanwezig in het atelier en werkt aan opdrachten waarbij hij ook gedurende deze twee dagen begeleid wordt door een team van drie of vier professionals (twee per dag), waarvan één de hoofdateliermeester is. Dat team is interdisciplinair samengesteld en bestaat uit stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en architecten. Een atelier bestaat uit ongeveer 25 studenten. De atelieropdrachten in het eerste en tweede studiejaar bestaan uit 50% groepswerk en 50% individueel werk. In het derde en vierde studiejaar wordt er hoofdzakelijk individueel gewerkt. Voor de cursussen krijgen de studenten van beide leerroutes les van docenten die veelal ofwel praktijkervaring hebben ofwel nog binnen de praktijk werkzaam zijn. Binnen cursussen is ruimte voor gastdocenten, maar ook binnen een project of atelier bestaat de mogelijkheid een gastcollege te organiseren. Het eerste jaar bevat twee volledige excursieweken. Tijdens deze weken gaan de studenten op pad (bijvoorbeeld dagexcursies naar Rotterdam centrum, Amsterdam Bijlmer, Noord-Zuidlijn, Maastricht centrum en het reconstructiegebied Boven/Dommel), en spreken zij tevens met afgestudeerden van NHTV. De eerste week is gezamenlijk voor beide leerroutes, de tweede week wordt per leerroute een apart programma aangeboden. In het tweede jaar vindt een internationale excursieweek plaats. In hogeschooljaar 2009/2010 zijn studenten ROP naar Londen gegaan. Studenten UD zijn in Berlijn geweest. In het derde studiejaar zijn er twee stages. Hierin werken studenten zelfstandig aan een of meer vraagstukken, opdrachten of problemen. De keuze om studenten twee stages te laten lopen voor het afstuderen is een bewuste keuze van de opleiding die voortvloeit uit de keuze om breed inzetbare beroepsbeoefenaren af te leveren die vele soorten praktijkproblemen en vraagstukken kunnen aanpakken. In het vierde studiejaar vindt de afstudeeropdracht plaats, met een omvang van 30 EC, waarmee het totaal aantal stages feitelijk op drie komt. De moeilijkheidsgraad loopt daarbij op. Studenten zoeken hun stage- en afstudeerplek, maar de opdracht en/of invulling wordt vooraf altijd gefiatteerd door de stage- en afstudeercoördinator. B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

20 Op verzoek van het werkveld zijn de derdejaars stages sinds 2005/2006 verlengd, zodat de totale stageperiode 40 EC oplevert. De tweede stage is daarnaast naar het eind van het studiejaar verplaatst. Daardoor is de mogelijkheid om internationale stages te lopen gecreëerd; eerder was dat vrijwel onmogelijk doordat de stageperiode relatief kort was en direct werd opgevolgd door een lesperiode. De kans bieden voor internationale stages was eveneens een wens van het werkveld. Tijdens de eindexamens ter afsluiting van de studie is tevens een rol weggelegd voor de gecommitteerde; een persoon uit het werkveld met voldoende inhoudelijke kennis en ruime praktijkervaring. Hij heeft zitting in de afstudeercommissie. De student legt voor deze afstudeercommissie een mondeling examen af: hij verdedigt er zijn scriptie die de neerslag vormt van zijn afstudeerstage. Op verschillende manieren wordt de actualiteit van de opleiding gewaarborgd. Zo vindt hierover overleg binnen het leerplanoverleg (LPO). Jaarlijks wordt aandacht besteed aan de actualisering van het curriculum. Input daarvoor wordt gevormd door contacten met het werkveld en ervaringen uit de praktijk van het onderwijs. Inrichting en bijstelling van het leerplan behoren ook tot de taken van de opleidingscommissie, waarin zowel docenten als studenten zitting hebben. Binnen overleggen van de werkveldcommissie worden zowel de inrichting van het studieprogramma als curriculumvoorstellen regelmatig op de agenda geplaatst. De werkveldcommissie komt twee keer per jaar bijeen. Twee keer per jaar is een academiebrede studiedag, waarbij mede aandacht wordt besteed aan de ontwikkeling van het curriculum. De contacten van de docenten met het werkveld, de input van stage- en afstudeerbegeleiders en de gecommitteerden vormen alle input op grond waarvan nieuwe inzichten tot stand kunnen komen met eventuele aanpassingen van het programma tot gevolg. Eveneens wordt alumni gevraagd een oordeel te geven over de actualiteit van het programma. De toepassing van computerprogramma s vraagt om voortdurende actualisering. Docenten die hiermee werken stellen zich continu op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen op softwaregebied binnen het werkveld. Door de vernieuwde opzet van het minorprogramma in het vierde jaar is de nadruk op gebiedsontwikkeling en multidisciplinaire aandacht centraal komen te staan. De ambitie is om binnen de nieuwe minorstructuur studenten uit verschillende specialisaties (Verkeerskunde, Urban Design, Urban Renewal, Urban Management en Planeconomie en Vastgoed) te laten samenwerken in een overkoepelend project. ROP-studenten die in zo n projectgroep zitten met onder andere Verkeerskunde vinden dat heel fijn en ze zijn er dan ook erg positief over. Ze vinden de ervaring zo waardevol dat ze van mening zijn dat een dergelijk project ook wel in het tweede jaar mag. In de praktijk zitten ze straks in een regisseursrol dus studenten vinden het fijn om daar al vroeg ervaring in op te doen. In hoeverre de aansluiting met het werkveld zichtbaar is, wordt na ieder bimester geëvalueerd door studenten. Waar nodig vindt bijstelling plaats. De Ateliers worden al tijdens de periode geëvalueerd. Iedere dinsdag wordt er een uur uitgetrokken om overal voldoende diep op in te gaan. Studenten merken dat er wat mee gebeurt met de gegeven feedback. Bijvoorbeeld: de projectleider zegt soms iets anders dan de atelierbegeleider. Als dat signaal wordt afgegeven zoekt men elkaar op om beter af te stemmen. Literatuur die onderdeel uitmaakt van de opleiding is door de visitatiecommissie beoordeeld als actueel. De visitatiecommissie beoordeelt de gebruikte vakliteratuur als kwalitatief goed. De studieprogramma s hebben een fors aandeel waarin de student geconfronteerd wordt met de praktijk. Voor ROP is dat in de vorm van projecten, voor UD is dat in de vorm van ateliers. Hiermee anticipeert de opleiding op de praktijk waarin de student in een ateliersetting werkzaam is. De aard van de opdrachten en de interdisciplinaire begeleiding van de ateliermeesters motiveren en stimuleren de studenten. Het visitatiepanel heeft daar veel waardering voor. De docenten en ateliermeesters zijn in staat adequaat de verbinding te leggen tussen theorie en praktijk en kunnen gemakkelijk inspringen op actuele ontwikkelingen in het werkveld. De opleiding voert overleggen met verschil- 20 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

21 lende stakeholders om de actualiteit van de opleiding te kunnen waarborgen. De commissie beoordeelt al met al het facet eisen HBO als goed. De visitatiecommissie wil als overweging meegeven wellicht in een minor meer aandacht te besteden aan onderzoeksvaardigheden. Ondanks dat het nu zeker als adequaat kan worden bestempeld kan het op deze wijze explicieter en sterker in de opleiding worden aangebracht. Deze overweging geeft de visitatiecommissie met het oog op het grote aantal studenten dat na afstuderen een masterstudie overweegt. 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. De leerroutes ROP en UD hebben hetzelfde opleidingsmodel maar zijn verschillend wat betreft de integrale leerlijn in het eerste en tweede studiejaar, en voor een gedeelte van de vaardigheden en de cursussen in alle leerjaren. Het curriculum sluit volledig aan bij de beroepscompetenties ROP (zoals beschreven in facet 1.1), maar legt andere accenten in de competentieontwikkeling van de studenten. De visitatiecommissie heeft een overzicht ontvangen van de opleiding waardoor zij inzage heeft gekregen in de wijze waarop zowel de gemeenschappelijke als de specifieke onderdelen een plek hebben gekregen in beide leerroutes. De visitatiecommissie heeft naar aanleiding daarvan kunnen vaststellen dat alle eindkwalificaties een plek hebben gekregen in de opleiding en dat ze evenwichtig verspreid zijn over de studiejaren. Naast de didactische leerlijnen (zie paragraaf 2.7) kan het programma ook gekarakteriseerd worden via vakinhoudelijke leerlijnen. De vakinhoudelijke opbouw verbindt, op grond van inhoud, studieonderdelen uit de vier studiejaren. De volgende vakinhoudelijke leerlijnen worden onderscheiden: - Bestuursrecht - Planeconomie en vastgoed - Stedelijke vernieuwing en wonen - Ruimte & Mobiliteit - Onderzoek - Regievoering ruimtelijke ontwikkelingen - Stedenbouwkunde - Ruimtelijke ordening en planologie - Communicatie Enkele vakinhoudelijke leerlijnen monden in het vierde studiejaar uit in een minor te weten de minoren Planeconomie en Vastgoedontwikkeling, en Urban Renewal. Hier is sinds september 2010 een minor Urban Management aan toegevoegd. Naast deze doelstellingen is de opleiding ook gericht op het aanleren van een professionele beroepshouding bij de student. Dit gebeurt in het project PRO vanaf het eerste jaar, waarin de student wordt gestimuleerd om zich als professional op te stellen. Dit gebeurt door middel van posters, leuzen en acties. De opleiding bereidt studenten in eerste instantie voor op een loopbaan binnen Nederland. De vacatures in Nederlands kunnen zelfs niet allemaal gevuld worden. Niettemin wordt het internationale perspectief binnen alle vakken meegenomen. Zo wordt studenten bijvoorbeeld de mogelijkheid geboden om de tweede stage in B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

22 het buitenland te lopen. Ook vanuit de academie wordt gezocht naar contacten met het hoger onderwijs in het buitenland om tot uitwisseling te komen. Internationale ontwikkelingen binnen het vakgebied worden gevolgd en verwerkt in de cursussen. Ook wordt de studenten de mogelijkheid gegeven om Engelstalige literatuur te kunnen lezen en zich voor te bereiden op een internationale stage. Er is een aantal extra internationale activiteiten, die veelal als keuzemogelijkheid worden aangeboden, zoals: - tweede studiejaar: een internationale excursie; - derde studiejaar: de mogelijkheid om één stage in het buitenland te lopen; - vierde studiejaar: 1) voor UD de specialistische cursus Stedenbouw Internationaal waarin studenten een beeld ontwikkelen van actuele stedenbouwkundige opgaven buiten Nederland; 2) voor UD de atelieropdracht (Grootschalige) Complexe Stedelijke Ingreep. Dit atelier heeft een internationale insteek en is gesitueerd in de stad Luik; 3) mogelijkheid om de afstudeerstage in het buitenland te lopen. De vrije studieruimte biedt de studenten ook een aantal opties, zoals een summer course in Arizona, of een internationale reis (laatste jaren naar Johannesburg). Internationalisering mag wel een tandje dieper gaan volgens de alumni. Er zouden bijvoorbeeld meer excursies georganiseerd mogen worden. Ook meer uitwisselingsprogramma s met interessante regio s (ook voor stage en afstuderen) kunnen daartoe behoren. Ondersteunende medewerkers en docenten zijn verplicht een cursus Engels te volgen wanneer hun Engelstalige vaardigheden niet voldoende zijn. Zij kunnen een officieel examen Cambridge Engels afleggen, dat kan leiden tot het verwerven van een erkend Cambridge Certificaat. Docenten nemen tevens deel aan internationale congressen. Ze hebben de mogelijkheid mee te doen aan een docentenuitwisseling en te publiceren. De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties evenwichtig gespreid zijn over het programma. Het feit dat aan professionele beroepshouding wordt gewerkt is een mooie aanvulling. De opleiding kiest nadrukkelijk voor een nationale focus en voert dat consequent door in het programma. Er wordt echter niet voorbij gegaan aan het internationale oogpunt, wat de visitatiecommissie van belang acht. Wel vindt de commissie dat er meer internationalisering in het programma kan en mag, zeker gerelateerd aan de strategische speerpunten van NHTV. De commissie beoordeelt alles overwegende het facet relatie tussen doelstellingen en inhoud programma als voldoende. 2.3 Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. De opleiding is vormgegeven naar het leerlijnenmodel, waardoor een geïntegreerd en samenhangend programma ontstaat (zie meer hierover bij facet 2.7 Didactisch concept). Aan de opleiding ligt ook de keuze ten grondslag voor een praktijkgericht leerplan. Doordat projecten hierin een belangrijk aandeel hebben, wordt de samenhang tussen studieonderdelen bewust gezocht, omdat de student kennis geïntegreerd dient toe te passen. De onderdelen in de opleiding bouwen op een logische wijze op elkaar voort, waarbij de complexiteit toeneemt naarmate de opleiding vordert. Dit is niet alleen herkenbaar in het theoretisch deel van de opleiding, maar ook in de praktijkcomponent. De opzet van de Ateliers is zodanig dat ze op twee dagen per week geprogrammeerd staan en de modulen daar omheen haken daar op in. Studenten geven aan dat de samenhang tussen theorie en praktijk niet altijd 22 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

23 helder is. Zo ervaren ze dat atelieropdrachten door sommige begeleiders anders geïnterpreteerd worden dan door de docenten. Dat zouden ze beter op elkaar af kunnen stemmen want het biedt studenten niet op alle vlakken helderheid ten aanzien van verwachtingen waar ze aan moeten voldoen. De visitatiecommissie vindt dat de opleiding een samenhangend programma heeft vormgegeven door middel van de leerlijnen. De kennis die studenten opdoen in cursussen en trainingen wordt geïntegreerd toegepast in de projecten en atelieropdrachten. De opleiding kent eveneens een samenhang en opbouw in zelfstandigheid en complexiteit, die toenemen naarmate de opleiding vordert. Met name de afstemming tussen theorie en praktijk in relatie tot de ateliers kan beter. Op grond hiervan beoordeelt de visitatiecommissie het facet samenhang programma als voldoende. 2.4 Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. De totale studie omvat 240 EC s. De studielast is zo evenwichtig mogelijk verdeeld over de perioden. De decaan zorgt met regelmaat voor een overzicht van studenten die een achterstand hebben opgelopen. Ingebouwde drempels in de studie moeten prikkels vormen om een eventuele studieachterstand te beperken. De propedeuse kent een bindend studieadvies. Heeft een student na het eerste studiejaar minder dan 46 EC s gehaald, dan mag hij zijn studie niet vervolgen. Een tweede drempel ligt bij aanvang van de eerste stage. Een student kan pas aan zijn eerste stage in het derde studiejaar beginnen als hij in het tweede studiejaar 34 studiepunten heeft behaald aan het einde van het derde bimester. Ook de afstudeerstage kent een drempel: het tweede en derde studiejaar moeten volledig zijn afgerond. De studeerbaarheid van het curriculum blijkt ook uit de doorstroomcijfers en rendementscijfers. Rendementscijfers van de hbo-raad tonen dat bijna 64% van de ROP-lichting van 2003 binnen vijf jaar geslaagd is. Studenten van de leerroute UD geven aan dat het druk programma is dat veel vraagt. Daar staat tegenover dat de Ateliermeesters er wel voor zorgen dat de studenten goed gemotiveerd zijn. In totaal schatten de studenten de studiebelasting op ongeveer 50 uur per week, hetgeen vooral door de Ateliers veroorzaakt wordt. Bij de studieroute ROP zijn er geen ateliers; studenten van deze leerroute schatten de studiebelasting op gemiddeld 35 uur per week. De visitatiecommissie is van mening dat de opleiding zich ervan bewust is het programma studeerbaar te houden. Ingebouwde drempels in de studie moeten prikkels vormen om een eventuele studieachterstand te beperken; doorstroomcijfers tonen aan dat het programma studeerbaar is. Studenten die vertraging oplopen worden door middel van coaching aangespoord hun achterstand weer in te halen. De commissie beoordeelt het facet studielast op grond hiervan als voldoende. 2.5 Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. Aspirant studenten met een havo- of vwo-diploma (profielen N&T, N&G of E&M) zijn zonder meer toelaatbaar tot het eerste jaar van de opleiding. Tevens zijn studenten met een mbo-opleiding niveau 4 direct toelaatbaar. Werving van de nieuwe instroom gebeurt vanuit een accountschap mbo en vo. Op het gebied van instroom vanuit het voortgezet onderwijs wordt de focus gelegd op de inhoud van de opleidingen aan de academie B Ruimtelijke Ordening en Planologie December

24 SLM. Door middel van workshops, gastcolleges en excursies krijgen de leerlingen in het voortgezet onderwijs een beeld van de opleiding ROP. Voor studenten met instroom vanuit het vwo of een verwante mbo-opleiding bestaan verkorte trajecten. Zij starten in het tweede jaar, maar dienen nog wel een aantal specifieke vakken uit het eerste jaar te halen. Sinds 2005/2006 is er een mogelijkheid ontwikkeld voor mbo ers van een stedenbouwkundige opleiding om al tijdens de mbo-studie via een voortraject aan het hbo te wennen. Zij kiezen er in hun derde studiejaar aan het mbo voor om een hbo-project te volgen. Zo kunnen de studenten kennis maken met de hbo-aanpak en de inhoud van een project. Mbo ers die dit project in hun derde studiejaar volgens, gaan in de tweede helft van het vierde studiejaar van hun opleiding één dag in de week bij de Academie SLM cursussen calculeren, statistiek en schrijfvaardigheid volgen om de aansluiting met het hbo te verbeteren. Daarnaast werken ze aan een project Planologie / Atelier uit het eerste studiejaar. Op grond van de resultaten van het voortraject is de student toelaatbaar tot het verkorte programma. De visitatiecommissie is van mening dat de opleiding een adequaat toelatingsbeleid voert, ondanks dat de instroom achter blijft bij de wensen/doelen die de opleiding zichzelf op dit vlak stelt. De opleiding biedt studenten met een vwo- of mbo-achtergrond een verkort studieprogramma aan. Studenten met een mbo-achtergrond worden begeleid om succesvol de overgang naar het hbo te kunnen maken. De commissie beoordeelt daarom het facet instroom als voldoende. 2.6 Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum (HBO Bachelor: 240 studiepunten; Master: tenminste 60 studiepunten) De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. De opleiding omvat in totaal 240 EC s en voldoet daarmee aan het wettelijk kader. De studiebelasting is evenredig verdeeld over het programma. De opleiding evalueert per periode de werkelijke studielast van de afzonderlijke modulen. De visitatiecommissie beoordeelt op grond van het bovenstaande het facet duur als voldoende. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. De visitatiecommissie heeft het navolgende vastgesteld. De opleiding is opgezet vanuit een praktijkgerichte visie. Dat betekent dat studenten vanaf de start van de opleiding worden geconfronteerd met authentieke beroepssituaties en vraagstukken uit de beroepspraktijk. Hierdoor leert de student vanaf het eerste studiejaar oplossingsgericht te werk te gaan, waarbij hij kennis, vaardigheden en een juiste attitude moet combineren. De opleiding is vormgegeven volgens het leerlijnenmodel van De Bie en De Kleijn. Dat is op de volgende manier uitgewerkt: - Integrale leerlijn: projecten. Studenten verwerven competenties. De integrale leerlijn is voor de leerroute ROP ingevuld met projectonderwijs en voor de leerroute Urban Design met atelieronderwijs. In het projectonderwijs van de leerroute ROP (met name in de eerste twee studiejaren) verwerven studenten competenties. Ze werken in groepen van zes tot acht studenten samen en leveren aan het eind van een bimester een groepsproduct af. Het samenwerken staat centraal, maar er is ook aandacht voor de individuele 24 NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

25 inzet en prestatie van de student. De stages in het derde studiejaar en de afstudeerstage in het vierde studiejaar worden eveneens gezien als onderdeel van de integrale leerlijn. In het atelieronderwijs van de leerroute Urban Design draait het om ontwerpgericht leren. In het programma is dit op drie manieren verweven. 1. door de structuur door de jaren heen waarin het onderwijs in de ateliers centraal staat. 2. door de inhoud van de ateliers: studenten werken aan uiteenlopende ontwerpopdrachten. Gezamenlijk bestrijken de atelieropdrachten alle schaalniveaus (van buurt tot regio) en alle probleemvelden waarop een stedenbouwkundig ontwerper actief is. 3. door de manier van begeleiden in de ateliers. Dit gebeurt in een meester-gezel relatie. Daarmee wordt bedoeld dat ateliers worden begeleid door teams van stedenbouwkundigen, architecten en landschapsarchitecten uit de beroepspraktijk. Daardoor wordt de student in zijn ontwikkeling naar stedenbouwkundig ontwerper voortdurend en gedurende zijn gehele opleiding professioneel gecoacht.. De begeleiding is bij aanvang van de studie zeer intensief en neemt af naarmate de opleiding vordert, omdat van de student geleidelijk een grotere zelfstandigheid en eigen inbreng wordt verwacht. Studenten werken twee dagen per week aan de ateliers. De atelieropdrachten voldoen aan de volgende vier punten: - de diverse taakgebieden komen aan de orde (onderzoek en ontwerp) - een geografisch gebied staat centraal (land, regio, stad, stadsdeel, wijk, buurt, straat) - gewerkt wordt binnen een nationale of internationale context - actuele ontwikkelingen komen aan bod. - Conceptuele leerlijn: cursussen. Studenten verwerven beroepsgereedschap in de vorm van kennis. Binnen de cursussen ligt het accent op de kennisinhoud. Het aandeel hiervan is substantieel: de helft van de EC s in de eerste twee studiejaren van ROP is toebedeeld aan cursussen. Bij UD ligt dat percentage iets lager, ten gunste van trainingen en ateliers. In het derde studiejaar is dat bijna een derde van de studiepunten, in het vierde jaar vijftig procent. Binnen een cursus worden soms ook vaardigheden getraind. Het cursusonderwijs vindt meestal in een grote groep plaats, toetsing omvat vaak een schriftelijk tentamen en een opdracht. - Vaardighedenleerlijn: trainingen. Studenten verwerven beroepsgereedschap in de vorm van vaardigheden. In de trainingen verwerven studenten vaardigheden (bijvoorbeeld Engels of vaardigheden in softwarepakketten) die gerelateerd zijn aan het functioneren in de praktijk. Het aandeel trainingsprogramma s is ongeveer 15% van het programma bij ROP. Bij UD is dat iets hoger. Het vaardighedenonderwijs vindt plaats in groepen, de toetsing is individueel. - Studieloopbaanleerlijn: studenten verwerven competenties en leren erop te reflecteren, ontwikkeling van beroepshouding. In de studieloopbaanleerlijn (waarin de praktijkleerlijn geïntegreerd is) leert de student te reflecteren en wordt hij gecoacht bij het maken van keuzes tijdens de opleiding en bij de voorbereiding op zijn loopbaan na de studie. Studenten worden uitgedaagd zelf verantwoordelijk te zijn voor hun studie en zelf richting te geven aan hun carrière en daar al van begin af aan over te denken en aan te werken. De studieloopbaancoach is twee jaar gekoppeld aan een student, daarna wordt de student begeleid door de stagebegeleider en afstudeerbegeleider. Het Atelier wordt gezien als ontwerpproces, dat is gecomprimeerd tot acht weken. Er zitten vaste toetsmomenten in, zoals twee presentaties (waaronder een aan het einde) en een rapport. De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat er een balans is aangebracht tussen groepsbeoordelingen en individuele beoordelingen. Er zitten ook veel verrassingsmomenten in, wat de studenten scherp houdt. Het is dus zeer actief onderwijs. Studenten werken onder begeleiding van ateliermeesters. De rol van een ateliermeester is het volgen van studenten, toetsen of de studenten consequent en de goede stappen nemen richting een ontwerp. Verder geven de ateliermeesters individuele begeleiding, afhankelijk van wat de student nodig heeft. Als meer studenten met een issue zitten kan de ateliermeester besluiten een presentatie te geven zodat hij tegelijkertijd meerdere mensen kan aanspreken en helpen. B Ruimtelijke Ordening en Planologie December