Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Ook wie weg is, is gezien?: Cameratoezicht in openbare ruimtes, een kwantitatieve analyse.

Transcriptie

1 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Ook wie weg is, is gezien?: Cameratoezicht in openbare ruimtes, een kwantitatieve analyse. Opdrachtgever: FOD Binnenlandse Zaken Algemene Directie Veiligheid en Preventie Directie Lokale Integrale Veiligheid Promotor: Hans Vermeersch Evelien De Pauw Wim Hardyns van de Katholieke Hogeschool Zuid-West- Vlaanderen, Expertisecentrum Maatschappelijke Veiligheid. Onderzoeker: Jill Mortelé Famke Deprins Looptijd onderzoek: 1 november oktober

2 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? VII. Wetenschappelijk onderzoek: Ook wie weg is, is gezien? Voorwoord...5 Inleiding...7 I. Methodologie 1. Doelstelling en onderzoeksvragen Onderzoeksdesign Objectieve veiligheid Subjectieve veiligheid Methodologische beperkingen en tekorten...12 II. Analyse en resultaten 1. Objectieve veiligheid Alle steden samen Case Case Case Case Case Case Case Subjectieve veiligheid...31 III. Eindconclusie en aanbevelingen

3 INLEIDING Het aantal steden en gemeenten dat in het laatste decennium in de strijd tegen criminaliteit en onveiligheid gekozen heeft om camera s te plaatsen, stijgt zienderogen. Het onderwerp was in het recente verleden en nu nog dan ook de inzet van hevige, bij momenten zelfs politiek-filosofische, discussies. Het heersende debat waarvan de argumenten genoegzaam bekend zijn, doet evenwel sterk gepolariseerd aan: tegenstanders van cameratoezicht schermen met het recht op privacy, voorstanders roepen de dwingende eis om meer veiligheid in. Zowel het fundamentele debat als elke concrete discussie over het invoeren van cameratoezicht op een bepaalde plaats, heeft nood aan een pragmatisch georiënteerd en wetenschappelijk geïnspireerd discours. Het onderzoek Cameratoezicht in openbare plaatsen een kwantitatieve analyse had dan ook tot doel om op een kwantitatieve methode cameratoezicht te evalueren. Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? In een eerste deel vindt u meer verduidelijking en uitleg betreffende de methodologie van het onderzoek, de door de onderzoekers aangewende middelen tijdens de onderzoeksfase en de methodologische moeilijkheden en beperkingen van het onderzoek. Vervolgens zullen de specifieke analyse en de resultaten van zowel de objectieve als subjectieve veiligheid aan bod komen. Aan de hand van deze analyse wordt getracht de effectiviteit van camerabewaking weer te geven. Tot slot wordt het onderzoek afgesloten met een algemene conclusie en aanbevelingen waarbij er op basis van de resultaten getracht wordt een antwoord te formuleren op de onderzoeksvragen die de basis vormden voor de start van het wetenschappelijk onderzoek. Enkele praktijkgerichte aanbevelingen worden naar voor geschoven om de lokale overheden te ondersteunen. 7

4 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? I. METHODOLOGIE 1. Doelstelling en onderzoeksvragen Uit de literatuurstudie van het onderzoeksteam is gebleken dat weinig studies toelaten om een eenvoudig en eenduidig antwoord te formuleren op de vraag naar de effectiviteit van camerabewaking en dat het, bij effectiviteitsonderzoek van cameratoezicht, noodzakelijk is om de context voldoende in rekening te brengen. Binnen dit onderzoek ligt de nadruk op de kwantitatieve analyse van de effectiviteit van cameratoezicht. Het effect wordt nagegaan aan de hand van objectieve gegevens, weergegeven in de politiestatistieken. Deze analyse wordt aangevuld met de analyse van data met betrekking tot onveiligheidsgevoelens, gebaseerd op gegevens verkregen via een post-enquête. De bewoners van de verschillende sites werden retrospectief bevraagd over hun huidige onveiligheidsgevoel en de verandering ervan, hun risicoperceptie, hun mijdgedrag en hun mening met betrekking tot de effectiviteit en de wenselijkheid van cameratoezicht. Bij deze bevraging werd steeds rekening gehouden met het implementatiemoment van de camera s, welke in iedere van de betrokken steden verschillend is. De context van de onderzochte sites wordt in kaart gebracht door de betrokken politiezones te bevragen betreffende: - De (technische) specificaties van de camerasystemen; - De selectie van de (voor dit onderzoek geschikte) sites; - De evolutie van de veiligheid in de stad/gemeente in zijn geheel. Volgende onderzoeksvragen worden met deze studie beantwoord: Onderzoeksvraag 1: Wat is het effect van cameratoezicht op criminaliteit, overlast en het onveiligheidsgevoel binnen een afgebakend gebied, een buurt en een stad en dit in het algemeen en voor specifieke criminaliteitsvormen? Onderzoeksvraag 2: In welke mate is er sprake van een verplaatsingseffect of van andere onvoorziene effecten van het cameratoezicht? 8

5 Onderzoeksvraag 3: In welke mate heeft het cameratoezicht een impact op de bestuurlijke aanpak en het politioneel optreden, met name op de interventies? (Deze vraag kon binnen dit onderzoek slechts in beperkte mate onderzocht worden). 2. Onderzoeksdesign Om de effecten van camerabewaking in openbare ruimtes te kunnen nagaan, werden bovenstaande onderzoeksvragen geanalyseerd aan de hand van een aantal onderzoekscases. Om onverwachte of ongewenste effecten, zoals de mogelijke verplaatsing van criminaliteit en de diffusie van voordelen, in rekening te kunnen brengen, dient er binnen iedere stad/gemeente te worden gestreefd om minimaal 3 verschillende sites te selecteren en de evoluties in deze sites onderling met elkaar te vergelijken om zo de invloed van camerasystemen zichtbaar te maken (Welsh & Farrington, 2007; Welsh & Farrington, 2002; Welsh & Farrington, 2003). Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Binnen dit onderzoek werden volgende sites (in de mate van het mogelijke) per stad/gemeente geselecteerd: - De onderzoekssite: het gebied waar effectief camera s in de openbare ruimte werden geplaatst; - De buffersite of aanpalende site: het gebied rond de onderzoekssite, zonder cameratoezicht; - De controlesite: een locatie afgelegen van zowel de onderzoekssite als de buffersite, zonder cameratoezicht. Deze site dient wel overeenkomsten met de onderzoekssite te vertonen. Bij de selectie van de onderzoekscases werd er gestreefd naar een minimum onderzoeksdesign van 2 Vlaamse, 2 Brusselse en 2 Waalse cases. Uiteindelijk werden binnen dit onderzoek 7 steden/gemeenten geselecteerd. Om de anonimiteit van deze steden te kunnen waarborgen, worden de namen van deze steden niet vrijgegeven en worden de verschillende cases genummerd weergegeven. 9

6 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? 2.1. Objectieve veiligheid De invloed van camerabewaking op de objectieve veiligheid werd nagegaan aan de hand van een analyse van de criminaliteitscijfers binnen iedere deelnemende stad/gemeente en dit, indien mogelijk, voor een minimale periode van 1 jaar vóór en 1 jaar na de plaatsing van de camera s om zo cijfergegevens gedurende een voldoende lange periode te kunnen verkrijgen. Om methodologische redenen werd geopteerd om eenzelfde tijdspanne vóór en na de implementatie van de camera s te bestuderen. Op deze manier is het mogelijk om de criminaliteitsverandering in absolute cijfers te vergelijken en kunnen gerichte analyses worden uitgevoerd. De studie van het effect van cameratoezicht op de objectieve veiligheid omvat een globale analyse en een reeks case-specifieke analyses. Deze globale analyse combineerde de cijfergegevens van alle steden/ gemeenten samen en vergeleek de verschillen tussen de onderzoeks-, buffer- en controlesite. Op deze manier worden specifieke contextuele factoren gedeeltelijk weggezuiverd en krijgen we zicht op een algemeen patroon dat relatief los staat van specifieke lokale factoren en vormen van bias. Naast een algemene analyse, werd echter ook de invloed van cameratoezicht geanalyseerd per stad/ gemeente om na te gaan in welke mate het effect van cameratoezicht afhankelijk is van of kan verklaard worden door specifieke contextuele en technische factoren. De analyses van de cijfergegevens gebeurden voor iedere stad/gemeente gelijkaardig. Er gebeurde niet alleen een analyse op de beschikbare data naar algemene criminaliteit toe, maar ook naar de vooraf vastgelegde criminaliteitscategorieën om zo meer specifieke effecten van cameratoezicht te kunnen opsporen. De 4 vastgelegde criminaliteitscategorieën binnen dit onderzoek zijn: - Overlast; - Diefstal en beschadigingen; - Geweld en bedreigingen; - Fraude en bedrog. 10

7 2.2. Subjectieve veiligheid Om een zicht te krijgen op de manier waarop camera s de perceptie van (on)veiligheid beïnvloeden, werden in de geselecteerde sites de gepercipieerde site-gebonden onveiligheidsgevoelens van de bewoners bevraagd en geanalyseerd. Aangezien een nulmeting (meting voor de camera-implementatie) niet voor handen was, werd er geopteerd voor een retrospectief onderzoek, waarbij beroep werd gedaan op de mate waarin respondenten kunnen inschatten in welke mate de veiligheidssituatie binnen hun buurt zich over de jaren heen heeft ontwikkeld. Om pragmatische redenen werd ervoor geopteerd om de subjectieve bevraging te beperken tot 1 stad/ gemeente in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Er werd gewerkt aan de hand van een post-enquête die onwillekeurig in de brievenbussen binnen de verschillende sites werd gedeponeerd, waarbij een zo groot mogelijke variabiliteit van respondenten werd nagestreefd. Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? De doelstellingen die het onderzoeksteam met deze analyse wenste te bereiken, zijn: - Inzicht te brengen in hoe de bewoners van de verschillende sites denken over camerabewaking; - De camerabewustheid van de bewoners in kaart brengen; - Na te gaan in welke mate de aanwezigheid van camerabewaking en de attitudes ten opzichte van camerabewaking gerelateerd zijn aan de veiligheidsbeleving en de perceptie van de verandering in de veiligheidssituatie in de buurt na de camera implementatie. In totaal werden er 4000 enquêtes verspreid over de verschillende sites van de betrokken steden/gemeenten. 348 (9%) vragenlijsten werden teruggestuurd, waardoor de vergelijking tussen de verschillende sites, over de steden heen, centraal stond. 11

8 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Tabel 1: Verdeling respons over de sites, 3 steden gecombineerd. Site Aantal Procentueel Onderzoekssite ,5% Buffersite ,5% Controlesite 94 27,0% 3. Methodologische beperkingen en tekorten Tijdens het uitvoeren van het onderzoek, werd men geconfronteerd met een aantal methodologische en pragmatische beperkingen. Het is belangrijk dat de resultaten van dit onderzoek dus geïnterpreteerd worden, rekening houdend met deze aspecten. Controlesite Het was geen evidentie om in alle steden/gemeenten een controlesite te selecteren. Door de rest van de stad als controlesite te aanzien en deze cijfers te vergelijken met de onderzoekssite, kan dit echter de resultaten beïnvloeden. Een suboptimale controlesite is echter beter dan geen controlesite aangezien deze essentieel is om eventuele criminaliteitstrends aan te tonen (Welsh & Farrington, 2007; Welsh & Farrington, 2003; Welsh & Farrington, 2009). 12

9 Gedetailleerde cijfergegevens Het was geen evidentie om de juiste en gedetailleerde cijfergegevens te verkrijgen. Vaak ontbrak het aan gedegen cijfermateriaal om de analyses met betrekking tot de objectieve parameters uit te voeren, bijvoorbeeld met betrekking tot de politie-interventies of de evolutie van de criminaliteit in de stad in het geheel. Politie-interventies Er kon slechts voor 2 steden een analyse van het aantal politie-interventies uitgevoerd worden. Het verband tussen cameratoezicht en de gerichtheid van politie-interventies kon hierdoor niet altijd geanalyseerd worden en bepaalde hypothesen konden onvoldoende getoetst worden. Post-enquête Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Omwille van praktische en financiële redenen was het niet mogelijk om de subjectieve onveiligheidsgevoelens in alle betrokken steden/gemeenten te bevragen. Ook de respons op de post-enquête was eerder beperkt waardoor enkel algemene conclusies hieromtrent konden geformuleerd worden. Retrospectieve bevraging Een retrospectieve bevraging brengt zonder twijfel een vorm van bias (geheugeneffecten) met zich mee. Toch is het onwaarschijnlijk dat die vorm van bias zich anders zou manifesteren in de verschillende sites. 13

10 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? II. ANALYSE EN RESULTATEN 1. Objectieve veiligheid Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste resultaten. In de blauwe kader wordt telkens de belangrijkste resultaten en eventuele onverwachte effecten per analyse weergegeven. Het is echter belangrijk dat u voor ogen houdt dat deze resultaten steeds moeten genuanceerd worden. Binnen dit wetenschappelijk onderzoek zijn er heel wat methodologische beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden. Verder is het effect van camera s sterk afhankelijk van de lokale context, de complexiteit van het probleem en al dan niet de inzet van andere maatregelen Alle steden samen De globale analyse combineert de cijfergegevens van alle onderzochte steden samen en vergelijkt de verschillen tussen de verschillende sites. Zo krijgen we zicht op een algemeen patroon dat relatief los staat van specifieke lokale factoren. Onderstaande analyse is gebaseerd op cijfergegevens van 12 maanden voor en 12 maanden na de implementatie van camera s. 14

11 Algemene geregistreerde criminaliteit Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Figuur 1: Algemene criminaliteit: voor en na implementatie camera s (marge: 24 maanden), alle steden samen. In bovenstaande figuur zien we een lichte daling van de criminaliteit in de onderzoekssite, dit lijkt de preventieve effectiviteit van camerabewaking te bevestigen. De stijging in de controlesite en de buffersite kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Enerzijds is het mogelijk dat er sprake is van een (beperkt) verplaatsingseffect. Anderzijds kan deze toename gezien worden als de reflectie van een mogelijks algemeen stijgende trend in de criminaliteit die enkel in de onderzoekssite werd afgeremd/omgebogen. 15

12 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Geregistreerde criminaliteit per categorie Overlast Figuur 2: Overlast: voor en na implementatie camera s (marge: 24 maanden), alle steden samen Bovenstaande figuur geeft aan dat er in de onderzoekssite een algemene daling is van overlast. In vergelijking met de controlesite, waar er een stijging van de criminaliteit aanwezig is, kan worden gesteld dat cameratoezicht bijdraagt tot een vermindering van het aantal overlastfeiten. Naast een effectieve daling van het aantal feiten in de onderzoekssite, brengt cameratoezicht een bijkomende en positieve invloed op de buffersite met zich mee. De daling in de buffersite toont aan dat er zich een diffusie van voordelen heeft voorgedaan. 16

13 Diefstallen en beschadigingen Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Figuur 3: Diefstallen en beschadigingen voor en na de implementatie van camera s (marge: 24 maanden), alle steden samen. De daling van het aantal diefstallen en beschadigingen binnen de onderzoekssite, in contrast met de stijging van het aantal feiten in de controlesite, geeft aan dat het cameratoezicht een positieve invloed uitoefent op het aantal diefstallen en beschadigingen binnen de verschillende steden. Binnen de buffersite is er een stijging van het aantal feiten op te merken, die significant verschilt met de daling in de onderzoekssite. Dit kan wijzen op een verplaatsing van de criminaliteit van de onderzoekssite naar de buffersite. 17

14 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Fraude en bedrog Figuur 4: Fraude en bedrog voor en na de implementatie van camera s (marge: 24 maanden), alle steden samen. Voor wat betreft fraude en bedrog is er een daling in de onderzoekssite merkbaar. Cameratoezicht lijkt dus effectief bij het bestrijden van deze criminaliteitscategorie. De resultaten binnen de buffersite verschillen significant van die in de onderzoeks- en controlesite. Dit kan wijzen op een gedeeltelijke verplaatsing van de criminaliteit. 18

15 De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten Algemene criminaliteit: - Gewenst effect: daling van de criminaliteit (preventief effect) - Beperkt verplaatsingseffect Overlast: - Gewenst effect: daling van de criminaliteit (preventief effect) - Diffusie van voordelen Diefstallen en beschadigingen: - Gewenst effect: daling van de criminaliteit (preventief effect) - Verplaatsingseffect Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Geweld en bedreigingen: - Nul effect: geen significante verschillen geregistreerd Fraude en bedrog: - Gewenst effect: daling van de criminaliteit (preventief effect) - Verplaatsingseffect 1.2. Case 1 Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 32 maanden voor en 32 maanden na de implementatie van camera s. In deze stad wordt er gewerkt met verschillende dome -systemen 1, die elk afzonderlijk kunnen bediend worden. Bij het opvolgen van de beelden maakt men gebruik van functionele mappen, waardoor de camera s 1 dome -systemen: De dome-camera s zijn bolvormige camera s die 360 graden rond hun as kunnen draaien/filmen. 19

16 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? door één druk op de knop op bepaalde punten of trajecten kunnen focussen. Bij de installatie van de camera s lag de focus van de beelden op de belangrijkste uitgaansgebieden, de toeristische zones, de winkelstraten met de parallelle straten en de belangrijkste wegen in en uit de stad met extra aandacht voor de vluchtwegen. De onderzoekssite die voor deze case gekozen werd, bevat vooral een winkelgebied. Er is live cameratoezicht, maar dit gebeurt wel in combinatie met het uitvoeren van andere (administratieve) taken. Met de implementatie van de camera s werden verschillende doelstellingen nagestreefd. Zo hadden de camera s tot doel om door middel van de verzameling, verwerking of bewaring van beelden die geregistreerd of opgenomen zijn door het camerasysteem, misdrijven tegen personen of goederen of overlast te voorkomen, vast te stellen of op te sporen of de openbare orde te handhaven. Naast het cameratoezicht werden er door deze stad ook nog andere bijkomende maatregelen getroffen zoals de heraanleg van enkele straten, het voeren van sensibiliseringscampagnes en het uitvoeren van (politie) patrouilles. De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Mogelijks ongewenst effect: indicaties tot een verhoogde registratie van de feiten ten gevolge van het cameratoezicht Overlast: - Onduidelijk effect: groter effect in controlesite. Niet mogelijk om ondubbelzinnig een effect te besluiten 20

17 Diefstallen en beschadigingen: - Mogelijks ongewenst effect: indicatie tot een verhoogde registratie van de feiten door het cameratoezicht Geweld en bedreigingen: - Mogelijks ongewenst effect: stijging van het aantal feiten door verhoogde registratie van de feiten. Fraude en bedrog: - Nul effect: geen significante verschillen tussen de sites aanwezig 1.3. Case 2 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 12 maanden voor en 12 maanden na de implementatie van camera s. In deze stad wordt er gewerkt met vaste camera s, speeddome camera s, intelligente camerasystemen en wordt er ook gewerkt met functionele mappen, waardoor de camera s door één druk op de knop op bepaalde punten kunnen focussen. De camerasystemen werden vooral geïmplementeerd in uitgaansbuurten, drukke toeristische gebieden en plaatsen waar een fuifzaal aanwezig is. De onderzoekssite die voor deze case gekozen werd, is een belangrijke uitgaansbuurt. Er is live cameratoezicht, maar dit gebeurt wel in combinatie met het uitvoeren van andere (administratieve) taken. Er is automatische alarmering bij bendevorming, geluid, 21

18 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Met de implementatie van de camera s werd er vooral naar gestreefd de overlast in de uitgaansbuurten te bestrijden. Naast het cameratoezicht werden er door deze stad ook nog andere bijkomende maatregelen getroffen zoals het uitvoeren van extra patrouilles, het gerichter inzetten van politiemensen, het invoeren van alcoholverbod op straat in het weekend en het invoeren van de GAS-wetgeving. De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Ongewenst effect: stijging van het aantal delicten door verhoogde registratie feiten of een betere sturing van de interventies - Geen onverwachte effecten geregistreerd Overlast: - Ongewenst effect: stijging van het aantal overlastfeiten door verhoogde registratie van de feiten - Geen onverwachte effecten geregistreerd Diefstallen en beschadigingen: - Nul effect: geen significante verschillen tussen de sites teruggevonden Geweld en bedreigingen: - Nul effect: geen significante verschillen tussen de sites teruggevonden Fraude en bedrog: - Te weinig feiten in de onderzochte periode aanwezig om sluitende conclusies te trekken 22

19 1.4. Case 3 Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 27 maanden voor en 27 maanden na de implementatie van camera s. In deze stad wordt er gewerkt met verschillende types camera s zoals o.a. een mobiel camerasysteem, PTZ camera s, dome camera s 2 en intelligente camerasystemen. Verder wordt er gewerkt met functionele mappen, waardoor de camera s door één druk op de knop op bepaalde punten kunnen focussen. De camerasystemen werden vooral geïmplementeerd in de belangrijkste uitgaansbuurten, de winkelstraten, de binnenstad/markt en de stationsbuurt. De onderzoekssite die voor deze case gekozen werd, bestaat uit zowel de stationsbuurt als de binnenstad. Er is live cameratoezicht, maar dit gebeurt wel in combinatie met het uitvoeren van andere (administratieve) taken. Bij evenementen wordt er volledig live cameratoezicht uitgevoerd. Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Een eerste doelstelling die men wenst te bereiken met de implementatie van de camera s is de bestrijding van algemene overlast binnen de stad. In tweede instantie worden de camerabeelden gebruikt als een vorm van bewijsvoering. Naast het cameratoezicht werden er door deze stad ook nog andere bijkomende maatregelen getroffen zoals onder andere het opnieuw aanleggen van de markt, het toevoegen van drempels en pleintjes om het wild parkeren tegen te gaan, meer blauw op straat, buurtwerk, overlastbemiddeling, evenementenbegeleiding en het uitbouwen van de dienst integrale veiligheid. PTZ-camera: Pan-Tilt-Zoom camera 23

20 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Gewenst effect: daling van de criminaliteit - Diffusie van voordelen Overlast: - (Beperkt) gewenst effect: daling van de criminaliteit - Slechts geringe daling eventueel door verhoogde registratie van de feiten. - Diffusie van voordelen Diefstallen en beschadigingen: - Gewenst effect: daling van het aantal feiten - Geen bijkomende of onverwachte effecten Geweld en bedreigingen: - Nul effect: geen effecten geregistreerd Fraude en bedrog: - Beperkt gewenst effect: minder snelle stijging in onderzoekssite dan in controlesite Case 4 Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 16 maanden voor en 16 maanden na de implementatie van camera s. 24

21 In deze stad wordt er gewerkt met dome camera s en intelligente camerasystemen. De camerasystemen werden vooral geïmplementeerd in de handelswijken, de plaatsen waar sprake is van een uitgebreid netwerk van openbaar vervoer en de plaatsen waar regelmatig stadsbendes rondhangen. De onderzoekssite die voor deze case gekozen werd, is een volledig metrogebied met de hoofdstraat. Er is beperkt tot geen live cameratoezicht. De beelden hebben dus bijna uitsluitend een reactief doeleinde. Bij de implementatie van de camera s werden geen specifieke doelstellingen vooropgesteld. Naast het cameratoezicht werden er door deze stad weinig tot geen bijkomende maatregelen genomen of veranderingen uitgevoerd. Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Onduidelijk effect: beperkt gewenst effect in onderzoekssite: lichte daling van de algemene criminaliteit - Mogelijk verplaatsingseffect Overlast: - Nul effect: geen significante verschillen gevonden Diefstallen en beschadigingen: - Onduidelijk effect: daling in onderzoekssite is minder sterk dan in controlesite 25

22 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Geweld en bedreigingen: - Nul effect: geen significante verschillen gevonden Fraude en bedrog: - Nul effect: geen significante verschillen gevonden 1.6. Case 5 Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 22 maanden voor en 22 maanden na de implementatie van camera s. In deze stad wordt er gewerkt met gefixeerde camera s, dome camera s en cyberdome camera. De camerasystemen werden vooral geïmplementeerd in probleembuurten, in belangrijke metrostations en andere knooppunten van openbaar vervoer. Er is een gericht en live cameratoezicht. Bij de implementatie van de camera s werden er geen specifieke doelstellingen geformuleerd. Naast het cameratoezicht werden er door deze stad ook nog algemene werken binnen de stad uitgevoerd. Het was echter onmogelijk om specifieke veranderingen aan te geven. 26

23 De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Onduidelijk effect: wegens té beperkte daling deels onduidelijkheid over oorzaak daling, toch indicatie tot neiging tot gewenst effect. - Gedeeltelijk verplaatsingseffect Overlast: - Indicatie tot ongewenst effect: stijging van overlastfeiten door verhoogde registratie feiten. Voorzichtigheid geboden gezien lage absolute aantallen. Diefstallen en beschadigingen: - Beperkt gewenst effect: gering preventief effect op diefstallen en beschadigingen Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Geweld en bedreigingen: - Nul effect: geen significante verschillen gevonden Fraude en bedrog: - Nul effect: geen significante verschillen gevonden 1.7. Case 6 Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 2 jaar voor en 2 jaar na de implementatie van camera s. In deze stad wordt er gewerkt met dome camerasystemen. 27

24 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? De camerasystemen werden vooral geïmplementeerd binnen de ruimte van de binnenstad tot aan het station. De onderzoekssite die voor deze case gekozen werd, bevat alle camera s die binnen de stad werden geplaatst. Er is beperkt tot geen live cameratoezicht. Bij de implementatie van de camera s werden er geen specifieke doelstellingen vooropgesteld. In een latere fase ging er bijzondere aandacht naar diefstallen en zakkenrollers in de stad. Naast het cameratoezicht werden er door deze stad weinig structurele veranderingen uitgevoerd. De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Onduidelijk effect: daling van het aantal feiten, maar onduidelijk of dit door camera s werd veroorzaakt (geen live toezicht). - Geen bijkomende of onverwachte effecten Overlast: - Onduidelijk effect: sterke stijging van het aantal feiten, moeilijk toe te schrijven aan het verhoogde toezicht door grotendeels ontbreken van live toezicht - Geen onverwachte of bijkomende effecten Diefstallen en beschadigingen: - Gewenst effect: daling van het aantal feiten, preventief effect cameratoezicht - Geen onverwachte of bijkomende effecten 28

25 Geweld en bedreigingen: - Nul effect: een lichte stijging in de onderzoekssite, maar niet significant - Lichte daling in de buffersite, eventueel indicatie voor diffusie van voordelen Fraude en bedrog: - Cijfergegevens te beperkt om sluitende conclusies te kunnen formuleren 1.8. Case 7 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Voor deze stad is de analyse gebaseerd op cijfergegevens van 11 maanden voor en 11 maanden na de implementatie van camera s. In deze stad wordt er gewerkt met dome camera s, intelligente camerasystemen en camera s die gemakkelijk verplaatsbaar zijn. Het grootste deel van de stad staat onder cameratoezicht, waarbij speciale aandacht uitgaat naar de probleembuurten en het centrum van de stad. Er is live cameratoezicht, maar dit gebeurt wel in combinatie met het uitvoeren van andere (administratieve) taken. Tijdens evenementen wordt overgeschakeld naar volledig live toezicht. Met de implementatie van de camera s werden enkele specifieke doelstellingen vooropgesteld. Initieel werden de camera s geplaatst aan de hand van 3 belangrijke criteria, nl. mobiliteit, behouden van de publieke orde en veiligheid. 29

26 Gids camerabewaking -Ook wie weg is, is gezien? Naast het cameratoezicht werden er door deze stad ook nog algemene veranderingen binnen de stad uitgevoerd. Het is echter niet mogelijk om hierover exacte informatie weer te geven. Door het voortdurend updaten van de software en het plaatsen en/of verwijderen van camera s, is ook de camerabewaking geëvolueerd doorheen de tijd. De belangrijkste resultaten en onverwachte effecten die binnen deze stad bekomen werden Algemene criminaliteit: - Nul effect: alle sites vertonen een toename van het aantal feiten. Overlast: - Onduidelijk effect: beperkt significante waarden, eventueel evidentie tot beperkt gewenst effect maar niet duidelijk of dit door de camerasystemen werd geregistreerd - Verplaatsingseffect (Voorzichtigheid is geboden) Diefstallen en beschadigingen: - Nul effect: geen significante verschillen Geweld en bedreigingen: - Nul effect: geen significante verschillen Fraude en bedrog: - Mogelijks gewenst effect: daling van het aantal feiten, preventief effect cameratoezicht. - Beperkt verplaatsingseffect: kan eventueel indicatie zijn van een algemeen stijgend patroon binnen de stad. 30