De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer;

Transcriptie

1 1/5 Advies nr 17/2012 van 10 mei 2012 Betreft: Adviesaanvraag inzake het voorontwerp van wet tot wijziging van de wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera s met het oog op het versterken van de veiligheid in het openbaar vervoer en de nucleaire sites (CO-A ) De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna WVP), inzonderheid artikel 29; Gelet op het verzoek om advies van de Minister van Binnenlandse Zaken Mevrouw Milquet, ontvangen op 27/04/2012; Gelet op het verslag van dhr. Verschuere; Brengt op 10 mei 2012 het volgend advies uit:.

2 Advies 17/2012-2/5 A. VOORWERP EN CONTEXT VAN DE AANVRAAG 1. Op 26 april heeft de Minister van Binnenlandse Zaken aan de Commissie een adviesaanvraag bij hoogdringendheid overgemaakt inzake het voorontwerp van wet tot wijziging van de wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera s met het oog op het versterken van de veiligheid in het openbaar vervoer en de nucleaire sites (hierna het voorontwerp ). Het voorontwerp voorziet in een vrije en gratis toegang voor de politiediensten tot de camera s die geïnstalleerd zijn op het net van de openbare vervoersmaatschappijen en de nucleaire sites. 2. In haar recente aanbeveling uit eigen beweging 1 van 29 februari 2012 inzake de diverse toepassingsmogelijkheden van camerabewaking heeft de Commissie ook het punt behandeld van het in real time bekijken van beelden van bewakingscamera's in metrostations door politiediensten, i.e. punten De aanbeveling bevat daarnaast ook andere knelpunten waarvoor desgevallend een wetsaanpassing wenselijk is. 3. De hoogdringendheid van het advies werd slechts summier door de Minister van Binnenlandse Zaken gemotiveerd, ondanks de motiveringsvereiste van artikel 29, 3 WVP. De Commissie zal hiernavolgend via een schriftelijke procedure overeenkomstig artikel 13 van het huishoudelijk reglement advies uitbrengen inzake het voorontwerp binnen de door de Minister gevraagde termijn, rekening houdend met de informatie waarover ze beschikt. Deze analyse en opmerkingen komen derhalve voort uit de hoogdringende evaluatie van het voorontwerp, en zijn onder voorbehoud van eventuele latere opmerkingen. B. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG 4. Artikel 2 van het voorontwerp bepaalt dat in artikel 9 van de wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera s (hierna de camerawet ) een vijfde lid wordt toegevoegd : 1. Binnen het strikte kader van hun opdrachten van bestuurlijke politie met het oog op het voorkomen van elke verstoring van de openbare orde of hun interventie te optimaliseren ofwel van hun opdrachten van gerechtelijke politie, hebben de diensten van de federale en de lokale politie een vrije en gratis toegang tot de rechtstreekse of opgenomen beelden van de camera s die geïnstalleerd zijn op het netwerk van de openbare vervoersmaatschappijen of geïnstalleerd zijn op nucleaire sites. 1 Zie volgende URL :

3 Advies 17/2012-3/5 2. De Koning bepaalt bij een in de Ministerraad beraadslaagd besluit de voorwaarden en modaliteiten betreffende de vrije toegang tot de beelden voor de politiediensten. 5. Overeenkomstig de Memorie van Toelichting bij het voorontwerp vragen de politiediensten sedert lange tijd om vrije en rechtstreekse toegang te krijgen tot de beelden van de bewakingscamera s van de openbare vervoersmaatschappijen met het oog op het verhogen van de doeltreffendheid van hun opdrachten en aldus de veiligheid van het vervoer enerzijds en de oplossing van de gerechtelijke vervolgingen anderzijds te verhogen. Het betreft de toegang zowel tot de beelden in real time als tot op opgenomen beelden. Eenzelfde bepaling wordt voorzien voor de nucleaire sites met het oog op de versterking van hun beveiliging. 6. In haar voormelde aanbeveling inzake camerabewaking stelde de Commissie onder de punten hetgeen volgt met betrekking tot de toegang van politiediensten tot camerabeelden, zowel in real time als tot opgenomen beelden : 24. Het in real time mee bekijken door de politie van dergelijke beelden (via het rechtstreeks inloggen of via een rechtstreekse toegang) is met andere woorden in beginsel niet in overeenstemming met de camerawet, behoudens uiteraard indien één en ander kadert in een lopend opsporingsonderzoek of gerechtelijk onderzoek (men wil bijvoorbeeld op heterdaad een verdachte van loondiefstal betrappen en laat de politie gebruik maken van de beelden in real time), in welk geval de politie handelt krachtens haar wettelijke bevoegdheden zoals voorzien in de Wet op het Politieambt (WPA) en het Wetboek van Strafvordering (bv. de bepalingen rond de observatie) en de bijzondere strafwetten. Het is echter wel aangewezen dat de bevoegde magistraat (parketmagistraat of onderzoeksrechter) als leider van het vooronderzoek in strafzaken voor dergelijke operatie een uitdrukkelijke opdracht verleent. 25. De Commissie is er zich immers van bewust dat een rechtstreekse toegang door politiediensten in het camerasysteem van een bedrijf of particulier in het kader van een strafrechtelijk vooronderzoek bijzonder nuttig kan zijn. Een ander voorbeeld hiervan is het in real time bekijken van beelden van bewakingscamera's in metrostations door politiediensten. Metrostations zijn besloten plaatsen, toegankelijk voor het publiek. Gelet op enerzijds het feit dat deze plaatsen quasi publieke ruimtes zijn geworden wegens hun omvang en gebruik en anderzijds de maatschappelijke context van de aanvraag, kan gedacht worden aan de oprichting van een feitelijke vereniging. Dit zou een globale en coherente aanpak kunnen verzekeren. Deze vereniging zou (met het oog op bovenvermelde aanpak) kunnen bestaan uit de openbare vervoersmaatschappij in kwestie, de federale politie en de verschillende lokale politiezones die betrokken partij zijn. Het voordeel van een dergelijke vereniging is dat deze kan optreden als (enige) verantwoordelijke voor de verwerking bij de verwerking van beelden van de bewakingscamera's, waarbij de praktische kant verder kan uitgewerkt worden in een conventie/protocolakkoord. De oprichting ervan is evenwel enkel mogelijk, indien de openbare vervoersmaatschappij als huidige verantwoordelijke voor de verwerking expliciet

4 Advies 17/2012-4/5 akkoord gaat met een dergelijke manier van werken. Het is evenwel duidelijk dat een dergelijke constructie in het licht van artikel 9 van de camerawet een uitzonderlijk regime moet blijven en zeker niet veralgemeend kan worden. 26. Daarnaast is het zo dat van zodra de beelden nuttig kunnen zijn voor de politie in het kader van de uitoefening van haar wettelijke opdrachten, beroep kan worden gedaan op artikel 9, 3de lid van de camerawet dat stelt dat de verantwoordelijke van een besloten plaats de beelden kan overmaken aan de politiediensten indien deze verantwoordelijke feiten vaststelt die een misdrijf kunnen vormen en de beelden kunnen bijdragen tot het bewijzen van die feiten en het identificeren van de daders. Bovendien voorziet ditzelfde artikel 9, 3de lid dat de verantwoordelijke voor de verwerking de beelden moet overdragen aan de politiediensten indien zij hierom verzoeken in het kader van hun opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke politie en de beelden het vastgestelde misdrijf betreffen. Ook hier handelt het echter niet over een rechtstreeks inloggen of over een rechtstreekse toegang. 7. Vooreerst dient te worden opgemerkt dat de Nederlandstalige en Franstalige versie van het voorontwerp niet overeenstemmen in de beginparagraaf van artikel 2: in de Nederlandstalige versie stelt men voor om in artikel 9 van de camerawet een vijfde (moet dit geen vierde lid zijn?) lid toe te voegen, terwijl de Franstalige versie bepaalt om in de camerawet een artikel 9/1 in te voegen. Dit betreft een wetstechnische keuze, maar naar leesbaarheid kan de invoeging van een vijfde lid in artikel 9 de voorkeur wegdragen, in dat geval dienen weliswaar de 1 en 2 te worden weggelaten. 8. Artikel 9, derde lid, 2 van de camerawet stelt dat de beelden moeten worden overdragen aan de politiediensten indien zij hierom verzoeken in het kader van hun opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke politie en de beelden het vastgestelde misdrijf of de vastgestelde overlast betreffen. Derhalve verdient het aanbeveling om deze terminologie over te nemen in het voorontwerp, en niet te spreken van Binnen het strikte kader van hun opdrachten van bestuurlijke politie met het oog op het voorkomen van elke verstoring van de openbare orde of hun interventie te optimaliseren ofwel van hun opdrachten van gerechtelijke politie,. Daarnaast voorziet artikel 2 van het voorontwerp geen enkele tijdslimiet voor het bekijken van de beelden (nog enig aval, zelfs niet na dagen of weken, van de magistraat bij opdrachten van gerechtelijke politie) zodat, theoretisch althans, de politie gedurende meerdere dagen in real time zou kunnen observeren daar waar het Wetboek van Strafvordering strikte regels voorschrijft voor de observatie (cf. de artikelen 47sexies en septies Wb. Sv: ondermeer toelating van de magistraat, proportionaliteit, subsidiariteit, enz...). Er dient derhalve te worden bepaald dat deze nieuwe bepaling in de camerawet geen afbreuk kan doen aan de toepassing van voormelde artikelen van het wetboek van strafvordering : "onverminderd de toepassing van de artikelen 47sexies en 47septies van het wetboek van strafvordering hebben de politiediensten, binnen het kader van hun opdrachten van gerechtelijk en bestuurlijke politie,..."

5 Advies 17/2012-5/5 9. Zoals hierboven onder de punten 6 en 8 reeds aangehaald, voorziet de Camerawet nu reeds in artikel 9, derde lid, 2 dat de diensten van de federale en de lokale politie toegang hebben tot de opgenomen beelden van de camera s die geïnstalleerd zijn op het netwerk van de openbare vervoersmaatschappijen of geïnstalleerd zijn op nucleaire sites. Derhalve zou men er in het voorontwerp mee kunnen volstaan om enkel de toegang te voorzien tot de rechtstreekse (of real time, zie de artikelen 5 en 6 van de camerawet, het verdient aanbeveling om deze terminologie over te nemen in het voorontwerp) beelden van de camera s die geïnstalleerd zijn op het netwerk van de openbare vervoersmaatschappijen of geïnstalleerd zijn op nucleaire sites. 10. Het voorontwerp bepaalt niets met betrekking tot de hoedanigheid van de politiedienst die toegang zou krijgen tot de real time beelden van bewakingscamera s van de openbare vervoersmaatschappijen en nucleaire sites : indien de politiediensten samen met hen het doel en de middelen voor deze verwerking van persoonsgegevens zouden bepalen, dienen zij overeenkomstig artikel 2, 5 van de camerawet als een verantwoordelijke van de verwerking te worden beschouwd. 11. Voor wat betreft 2 van het voorontwerp, dient te worden voorzien dat het ontwerp van koninklijk besluit voor advies wordt voorgelegd aan de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer : Een koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, waarvan het ontwerp voor advies is voorgelegd aan de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, bepaalt. OM DIE REDENEN, Brengt de Commissie een gunstig advies uit over het voorontwerp van wet dat voor advies werd voorgelegd op voorwaarde dat rekening wordt gehouden met de opmerkingen onder de punten De Wnd. Administrateur, De Voorzitter, (get.) Patrick Van Wouwe (get.) Willem Debeuckelaere