publieksverslag 2012 Innovatieve technologieën

Transcriptie

1 publieksverslag 2012 Innovatieve technologieën

2 2 1 publieksverslag 2012 Innovatieve technologieën

3 Het doel van Struktons werk is de eindgebruiker comfortabel te laten wonen, werken, reizen, leren en recreëren, zoals hier de leerlingen van het ROC van Twente. De school is gevestigd in een oude ijzergieterij. Strukton onderhoudt het pand op basis van een prestatiegericht onderhoudscontract voor een periode van tien jaar. 2 3

4 Inhoudsopgave Kengetallen 6 Profiel 8 Bericht van de directie 10 Railsystemen 14 Civiele infrastructuur 16 Gebouwen 18 Publieksverslag 2012 Naast dit publieksverslag vindt u op het complete jaarverslag van Strukton. Jaarverslag en publieksverslag zijn tevens in het Engels beschikbaar. Het thema van de verslagen over 2012 is innovatieve technologieën. Strukton Groep nv Postbus 1025 Nederland Telefoon +31 (0) info@strukton.com Website Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel te Utrecht 4 onder nummer Themakatern: innovatieve technologieën 20 Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem Strukton 22 Lichtgewicht tractiesysteem 22 Afzinken 24 Open poreus asfalt 24 Luchtbehandelingssysteem 26 Technisch beheer op afstand 26 Maatschappelijk verantwoord ondernemen 28 Financiële resultaten 34 Geconsolideerde balans 40 Geconsolideerd winst-en-verliesrekening 41 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 42 Samenstelling bestuur 43 Namen en adressen 46 De wereld van Strukton 54 Overzicht Struktonbedrijven 57 Colofon 60

5 Kengetallen (bedragen in miljoenen euro s) Bedrijfsopbrengsten 1.354, , , , ,2 Operationeel resultaat (EBITDA) 45,6 55,3 57,6 37,0 55,9 Bedrijfsresultaat (EBIT) 19,5 24,1 (6,4) 8,8 29,0 Nettoresultaat 18,2 14,4 (15,5) 0,8 14,3 Kasstroom Operationeel > Regulier (13,1) (10,6) 38,5 56,9 22,1 > Pps-projecten (11,4) (29,1) (76,3) (70,5) (30,5) Investeringen (34,2) 13,0 (5,8) (25,6) (26,0) Financieringen > Regulier (8,9) (9,2) (9,4) (4,3) (20,1) > Pps-projecten 7,2 28,5 62,7 72,5 35,7 Koersverschil (0,1) - (0,1) - - Totale kasstroom (60,4) (7,4) 9,6 29,0 (18,8) Niet financiële indicatoren Gemiddeld aantal medewerkers * Ziekteverzuim (%) 4,4 4,6 5,4 5,4 5,1 Ongevallen frequentie (IF-index) 7,0 7,5 8,4 8,7 9,0 Gemiddelde verzuimduur 18, Ongevallencijfer 9,3 10,3 15,1 12,6 16,2 Frequentiecijfer 0,5 0,6 0,8 0,7 0,9 Uitgaven management development en opleidingen 8,0 6,9 8,7 8,7 8,1 Medewerkers beoordeeld (%) 98,0 95,2 92,6 88,0 88,4 CO 2 uitstoot (in tonnen) * * Afval in tonnen * * * Investeringen materiële vaste activa 21,3 19,7 16,7 18,3 25,8 Afschrijving / waardevermindering op vaste activa 22,0 27,4 64,0 28,2 26,9 Exclusief consolidatie (non-recourse) pps-projecten Balanstotaal 802,6 728,9 775,7 826,4 818,7 Geïnvesteerd vermogen 244,1 177,7 179,2 235,2 234,7 Netto kas (schuld) (32,8) 16,3 0,4 (52,2) (51,8) Solvabiliteit (%) 26,3 26,6 23,1 22,1 22,3 Rendement op geïnvesteerd vermogen (%) 8,1 13,2 (3,6) 3,7 12,4 Orderportefeuille ultimo 1.946, , , , ,0 Inclusief consolidatie (non) recourse pps-projecten * Voor het gemiddeld aantal medewerkers is gekeken naar het hele bedrijf. De andere getallen hebben alleen betrekking op de medewerkers Balanstotaal 855,8 803,5 968,2 945,3 862,6 in Nederland. Totaal eigen vermogen / groepsvermogen 205,7 186,8 166,7 172,2 171,9 * * De toename van de uitstoot is veroorzaakt door de verwerving van nieuwe bedrijfsonderdelen. Geïnvesteerd vermogen 295,8 249,4 365,7 347,2 273,3 De absolute CO2-uitstoot is toegenomen, maar de reductiedoelstelling van 2% gerelateerd aan de omzet is ruimschoots gehaald. Netto kas (schuld) (90,1) (62,6) (198,9) (174,9) (101,4) De emissie bevat scope 1 en 2, plus een deel van scope 3, namelijk woon-werkverkeer en vliegreizen. Solvabiliteit (%) 24,0 23,2 17,2 18,2 19,9 * * * Momenteel is 75% van de afvalstromen van Strukton Bouw, Strukton Civiel en Strukton Worksphere in kaart gebracht, exclusief het sloopafval. Nettoresultaat in % gemiddeld eigen vermogen 9,3 8,1 (9,1) 0,5 8,1 Van deze 75% is meer dan de helft gerecycled. Het is de ambitie om de afvalstromen van Strukton Rail, het sloopafval en de overige 25% eind Nettoresultaat in % van de bedrijfsopbrengsten 6 1,3 1,1 (1,1) 0,1 1,1 volledig in beeld te hebben. 7 7

6 P r o fi e l Strukton biedt totaalconcepten op het gebied van infrastructuur en gebouwen met toepassing van specialistische technieken. Het doel is de eindgebruiker comfortabel te laten wonen, werken, reizen, leren en recreëren. Strukton is actief in drie markten: Railsystemen: railinfrastructuur, spoorvoertuigen en mobiliteitsystemen (Strukton Rail) Civiele infrastructuur: civiele infra (Strukton Civiel) Gebouwen: ontwerp, realisatie (bouw en installaties) en beheer en onderhoud (bouwkundig, installatietechnisch en energie) (Strukton Bouw en Strukton Worksphere) Binnen elk van deze markten als ook marktoverstijgend werkt Strukton Integrale Projecten aan pps-concessieprojecten, nieuwe concepten, eigen initiatieven en financieringsoplossingen. Mentaliteit Struktonmedewerkers zijn niet alleen vakinhoudelijk goed onderlegd, ze nemen ook zelf initiatieven om met innovatieve oplossingen te komen. Ze bekijken een vraag vanuit het perspectief van de opdrachtgever en brengen vervolgens nieuwe en duurzame concepten en oplossingen onder de aandacht. MVO beleid Strukton onderneemt maatschappelijk verantwoord en heeft hierin een voortrekkersrol binnen de sector. Strukton denkt in levensduur en kan veel betekenen voor klanten door bijvoorbeeld het verduurzamen van gebouwen en het bieden van werkgelegenheid in de regio (social return). Ook worden medewerkers aan gespoord om steeds een bewuste afweging te maken tussen wat goed is voor mens, omgeving en bedrijf. Visie Strukton denkt vanuit de functionaliteit en levensduur van gebouwen en infrastructurele werken. Dat verklaart de keuze voor integrale contractvormen die ruimte bieden aan kwaliteit, comfort en duurzaamheid. Voorbeelden van deze integrale contract vormen zijn design en build (db), design, build, finance, maintain en operate (dbfmo), Energy Service Company (ESCo) en prestatiegericht onderhoud (PGO). Strategie De kracht van Strukton ligt in het volbrengen van complexe projecten in complexe omgevingen. Die kracht komt voort uit een integrale aanpak in combinatie met de inzet van innovatieve tech nologieën. Het streven is een nog hogere toegevoegde waarde te leveren en daarmee een onderscheidende positie in de markt te creëren. Voor opdrachtgevers moet duidelijk zijn dat ze op Strukton kunnen bouwen, een goede prijs-kwaliteitverhouding krijgen en trendsettende oplos singen mogen verwachten. De focus van Strukton ligt op mobiliteit, OV-knooppunten en doorgaande exploitatie. De strategische kernpunten zijn: de mentaliteit van de medewerkers, want die bepaalt het onderscheidend vermogen van Strukton het verbreden en verlengen van de keten het doorontwikkelen van niches op de markt, zowel in Nederland als daarbuiten Bedrijfsopbrengsten 2012 Railsystemen 573,8 miljoen Civiele infrastructuur 407,1 miljoen Strukton Bouw 154,2 miljoen Strukton Worksphere 219,2 miljoen Strukton realiseerde in 2012 met gemiddeld medewerkers een omzet van EUR 1.354,3 miljoen. Meer informatie over: Strukton en zijn markten: Financiële gang van zaken en jaarrekening: Risicomanagement en Corporate Governance: MVO-beleid van Strukton: Strukton als werkgever: (zie Financiën en governance )

7 Bericht van de directie In 2012 heeft Strukton een redelijk resultaat geboekt, zeker in het licht van de huidige markt omstandigheden. Strukton verwacht dat het nog enkele jaren duurt voordat de markt een opleving vertoont. Mede daarom is in 2012 gekozen voor een meer internationale inzet van de specialismen die Strukton in huis heeft. Daarnaast kiest Strukton daar waar mogelijk voor een integrale aanpak van opdrachten. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen in de markt, waar opdrachtgevers de hele zorg voor een project voor een lange periode willen overdragen. Resultaat en omzet Strukton heeft een redelijk resultaat geboekt. Als gevolg van de marktomstandigheden is het operationeel resultaat lager uitgekomen dan in Het nettoresultaat is hoger dan in 2011 vanwege twee eenmalige baten. Het betreft de badwill inzake de acquisitie van wegenbouwer Ooms Nederland Holding bv en de belastingbate uit de formele liquidatie van een buitenlandse vestiging. De omzet was in 2012 iets hoger dan het jaar ervoor. Dit wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de overname van de wegenbouwactiviteiten van Ooms Nederland Holding bv. Exclusief deze overname is de omzet licht gedaald. Een positieve invloed op de omzet is afkomstig van de projecten De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam, die beide in 2012 ten volle tot uitvoering zijn gekomen. Strukton opereert in een nog altijd krimpende markt. Ook in andere sectoren wordt de recessie gevoeld, maar in de bouwsector is het effect nog groter, mede door de teruglopende overheidsbestedingen. Er wordt wel geïnvesteerd in infrastructuur, maar het is moeilijker om opdrachten te verwerven. Al heeft de sector de ambitie om de kwaliteit van de bieding het zwaarst te laten wegen, in de praktijk is vooral de prijs waarvoor het werk wordt aangeboden vaak nog doorslaggevend. De orderportefeuille is eind 2012 op nagenoeg hetzelfde niveau als in Strukton heeft in 2012 veel geïnvesteerd in aanbestedingen. Dat leverde meerdere successen op, waaronder de gunning van het project Meppelerdiepsluis en het samenwerkingsverband Bestevaer, een joint venture van het Zeeuwse Admiraal De Ruyter Ziekenhuis, Strukton Worksphere en Facilicom. Daarnaast verwierf 10 Strukton Rail nieuwe contracten voor het beheer en onderhoud van twee railnet- 11 werken in Stockholm. Strukton heeft in 2012 geen nieuwe pps-projecten aan zijn orderportefeuille kunnen toevoegen. Pure overmacht was de wending in de aanbesteding voor het project RegioTram Groningen, dat eind 2012, in de laatste fase van de aanbesteding, is stopgezet vanwege politieke ontwikkelingen. Strukton was een van de twee overgebleven partijen voor de opdracht en had maximale investeringen gedaan om de aanbesteding gegund te krijgen. Het spreekt voor zich dat deze investeringen drukken op het resultaat. Strukton hecht eraan het belang van professioneel opdrachtgeverschap te benadrukken; dit is een randvoorwaarde om pps in de toekomst als realiseerbare contractvorm te behouden. De deelname aan een aanbesteding vergt een forse investering van mensen en middelen en daarom is het van groot belang te kunnen vertrouwen op de opdrachtgever, die op zijn beurt afhankelijk is van deelname van voldoende partijen. Door opdrachten van de markt te halen, zeker in een late fase van de aanbesteding, komt de deelname van opdrachtnemers onder druk te staan. Markten In 2012 heeft Strukton een vervolg gegeven aan het bevorderen van de integraliteit van de onderneming. Dit is een logische stap die past bij de ontwikkelingen in de markt, waar opdrachtgevers vragen om totaal oplossingen en de hele zorg voor een project voor een lange periode willen overdragen. Strukton opereert in drie markten, te weten railsystemen, civiele infrastructuur en gebouwen. Door de integrale aanpak in combinatie met de inzet van innovatieve technologieën is Strukton in staat grote complexe werken uit te voeren. Railsystemen In 2012 heeft Strukton Rail gestuurd op consolidatie en uniformering van de werkprocessen. Strukton Rail opereert in de Europese markt en de machines worden zelfs ingezet tot in Australië. In Nederland is het prijsniveau van de aanbestedingen op spooronderhoud nog nooit zo laag geweest. In deze markt blijft Strukton zich hard maken voor kwalitatief hoogwaardig spoor, vakmanschap en veiligheid op de lange termijn. In Zweden en België heeft Strukton Rail goed gepresteerd en ook Strukton Systems liet goede resultaten zien. De overdracht van 50% van de aandelen van Europool, moedermaatschappij van Eurailscout, aan het Franse spoorbedrijf SNCF biedt kansen op de Franse spoormarkt. De andere 50% is in eigendom gebleven van Strukton Rail.

8 Bericht van de directie Internationale markten hebben baat bij niches van Strukton Rail, zoals het Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem Strukton (POSS). Daarnaast kijkt Strukton Rail naar mogelijkheden binnen internationale nichemarkten, onder andere op het gebied van assetmanagement, rolling stock en het Preventief Onderhoud- en Storings diagnosesysteem Strukton (POSS). Civiele infrastructuur De aankoop van wegenbouwer Ooms door Strukton Civiel zorgde voor een groeisprong. Daarnaast kwamen de projecten De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam in uitvoering, waardoor de omzet van Strukton Civiel toenam met EUR 108 miljoen. De deelbedrijven van Strukton Civiel presteerden redelijk, waarbij vooral Terracon in positieve zin opviel. Ondanks grote inspanningen van Strukton Civiel en Strukton Integrale Projecten is in deze markt onvoldoende succes geboekt bij aanbestedingen. Een verdere focus moet gaan zorgen voor een succesvoller verloop. Ook wordt nadrukkelijker gekeken naar kansen in het buitenland, waar Strukton Civiel met zijn specialismen onder andere afzinktechnieken, onderwater beton, fundatietechnieken en bitumenkennis opdrachtgevers ten dienste kan zijn. Gebouwen Strukton Worksphere en Strukton Bouw zijn in 2012 nog nauwer gaan samenwerken om het marktgebied gebouwen beter te kunnen bedienen. De klant wil de zorg voor zijn gebouw steeds vaker uitbesteden op basis van gecontracteerde prestaties en gedefinieerde functionaliteit en steeds minder op basis van nauwkeurig omschreven gedetailleerde bestekken. Strukton kan deze klant ontzorgen door verantwoordelijkheid te nemen voor het ontwerp, de realisatie (bouw en installaties) en het beheer en onderhoud (bouwkundig, installatietechnisch en energie). Ook de financiering kan Strukton voor zijn rekening nemen, door de financial managers van Strukton Integrale Projecten bij het project te betrekken. Hierdoor kan de klant zich concentreren op zijn primaire proces en is hij verzekerd van een veilige, comfortabele en duurzame werk- en verblijfsomgeving. Strukton Worksphere behaalde in 2012 een positief resultaat. De pps-projecten Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst Groningen, de Kromhout Kazerne en het ministerie van Financiën zijn in de exploitatiefase en verlopen naar wens. De inspanningen voor aanbestedingen, waar Strukton Integrale Projecten zijn kennis heeft ingebracht, heeft geleid tot diverse nieuwe contracten. Strukton Bouw had een moeilijk jaar als gevolg van de voortdurende recessie. Strukton zal in 2013 verder investeren in innovatieve technologieën. Duurzaamheid Voor Strukton is maatschappelijk verantwoord ondernemen een vanzelfsprekende keuze binnen de bedrijfsvoering. Denken in levensduur zit in het DNA van het bedrijf, wat zich bijvoorbeeld uit in zorgvuldig omgaan met restmaterialen, verantwoord omgaan met energie en het bieden van een veilige werkomgeving. In projecten en aanbestedingen is er, mede op verzoek van de opdrachtgever, veel aandacht voor duurzaamheid. Doordat Strukton hoog scoort op de CO2-prestatieladder profiteert het van een gunningsvoordeel door de opdrachtgever. Daarnaast krijgt Strukton steeds meer verzoeken van opdrachtgevers voor het toepassen van duurzame innovaties. Vooruitblik Strukton zal in 2013, net als in voorgaande jaren, investeren in innovatieve technologieën om zich daarmee verder te onderscheiden. Kennisdeling is dan ook een belangrijk onderwerp binnen de organisatie. Een van de manieren om dat te doen, is het bundelen van kennis in de EMVI-bibliotheek. In deze bibliotheek zijn alle documenten verzameld die we in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld voor tenders met de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI), onder andere over omgevingsmanagement. Daarnaast heeft Strukton plannen voor de oprichting van een research- en ontwikkelcentrum in Twente. In dat centrum willen we nieuwe technieken ontwikkelen en bestaande technieken verder uitwerken, om zodoende ons innoverende en state-of-the-art karakter te bestendigen. Te denken valt aan het verder ontwikkelen van tractiesystemen en meettreinen en verkeers- en tunneltechnische installaties. In uitdagende marktomstandigheden is het extra belangrijk om je te onderscheiden. Het vergt veel veerkracht van de medewerkers om telkens weer dat stapje extra te zetten dat nodig is tijdens deze economisch moeilijke tijden. Ik waardeer hun loyaliteit en wil hen bedanken voor hun inzet, waarmee we positieve resultaten hebben bereikt. Samen met hen wil ik bouwen aan een beter bedrijf voor de toekomst. Utrecht, 5 april 2013 Gerard Sanderink voorzitter 12 13

9 Railsystemen In 2012 heeft Strukton Rail een redelijk resultaat weten te realiseren, zeker in het licht van de lastige marktomstandigheden. De omzet was goed, vrijwel gelijk aan Strukton maakt zich hard voor verantwoord spooronderhoud waarbij de kwaliteit van het spoor op langere termijn gewaarborgd blijft. Resultaat Strukton Rail realiseerde in 2012 een omzet van EUR 573,8 miljoen. Het operationeel resultaat kwam uit op EUR 27,8 miljoen. In Nederland heeft Strukton Rail een positief resultaat geboekt, in een zeer spannende markt. In België, Zweden en Denemarken zijn de resultaten goed en groeit de markt. In Duitsland realiseerde Strukton Rail een break-even resultaat. In Italië heeft Strukton Rail zich goed staande weten te houden in de krimpende markt. De resultaten van Strukton Systems waren positief, die van Strukton Rolling Stock waren licht negatief. De investeringen in diverse productontwikkelingen bieden echter een goed perspectief. Eurailscout leverde in 2012 een break-even resultaat. Overnames In 2012 heeft Strukton Rail een 50%-aandeel verworven in A1 Electronics. De onderdelen van A1 Electronics zijn voor Strukton Systems en Strukton Rolling Stock van strategisch belang. De printplaten en de elektrische en elektronische componenten van A1 Electronics worden onder andere in treinsystemen gebruikt. Door deze aankoop blijft de kwaliteit hiervan geborgd. Ook heeft Strukton Rail per 1 januari 2013 Centric TSolve overgenomen, dat is gespecialiseerd in zeer hoogwaardige elektronica, embedded software en projectmanagement. Foto s van links naar rechts: In 2012 is de nieuwe werkplaats van Strukton Rail in Zutphen in gebruik genomen. Het windpark Riffgat zal vanaf de zomer van 2013 energie leveren aan het Duitse net. Wissels monitoren via POSS op de tablet. Strategie De strategie om als Europees bedrijf bij te dragen aan aantrekkelijk treinverkeer en spoorvervoer, zowel binnen als buiten Europa, is in 2012 onverminderd voortgezet. De accenten in de strategie liggen op schaalhandhaving en -vergroting in de Europese 14 landen waar Strukton Rail actief is, om daarmee ook de bezettingsgraad van de 15 hoogmechanisch werkende productiemachines te garanderen. Voor de specialismen uit de bedrijfsonderdelen Strukton Systems, Strukton Rolling Stock, Strukton Rail Equipment en de deelneming Eurailscout wordt constant gekeken naar mogelijkheden wereldwijd. Visie Strukton Rail heeft in 2012 samen met advies- en ingenieursbedrijf Movares namens de hele spoorbranche een visie ontwikkeld op het Nederlandse spoor. De essentie van de visie is dat er een simpel en robuust spoorsysteem moet komen op basis van een breed gedragen langetermijnvisie. Alleen op deze manier kan het spoor een wezenlijke bijdrage leveren aan een duurzaam en economisch vitaal Nederland. Het spoor in Nederland behoort tot de drukst bereden trajecten ter wereld. Goed onderhoud is daarom van essentieel belang. In deze markt met grote prijsdruk blijft Strukton zich hard maken voor kwalitatief hoogwaardig spoor, vakmanschap en veiligheid op de lange termijn. Strukton is er een voorstander van dat spoorwerk gebeurt in gezonde concurrentie, die aanbieders dwingt efficiënt en innovatief te werk te gaan. Voor een kwalitatief goed spoor op lange termijn is niet alleen storingsherstel nodig, maar ook preventief onderhoud. Duurzaamheid Net als in voorgaande jaren wist Strukton Rail trede 5 op de CO2-prestatieladder te behouden. Op de pas geïntroduceerde veiligheidsladder heeft het bedrijf trede 3 gehaald. In 2012 heeft Strukton Rail een reductie van 4%, gerelateerd aan de geactiveerde productie, weten te realiseren op zijn CO2-footprint. Dit was mede dankzij een energiezuiniger autobeleid en de andere maatregelen uit het CO2-reductieprogramma.

10 Civiele infrastructuur In een concurrerende markt heeft Strukton Civiel in 2012 een redelijk resultaat behaald. Het jaar stond vooral in het teken van twee megaprojecten die volop tot uitvoering kwamen: de Groene Loper bij de A2 in Maastricht en het pps-project A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam. Resultaat Strukton Civiel wist in 2012 een omzet te realiseren van EUR 407,1 miljoen. Het operationeel resultaat kwam uit op EUR 18,2 miljoen. De orderportefeuille is stabiel, zowel wat betreft landelijke werken als op regionaal niveau. Er is daarmee een verbetering zichtbaar ten opzichte van Strategie Een van de ambities van Strukton Civiel is het verkrijgen van landelijke dekking als wegenbouwer. Per januari 2012 is daarom wegenbouwer Ooms toegevoegd aan het bedrijf. Ooms is actief in het westen van Nederland. In combinatie met de aankoop van Reef Infra in 2006, dat zijn activiteiten ontplooit in het oosten, verstevigt Strukton Civiel zijn landelijke dekking in de wegenbouw. Ook krijgt het bedrijf dankzij de aankoop een betere positie in grote geïntegreerde infracontracten. In het verslagjaar is bovendien gestart met de verwerving van wegenbouwer Rasenberg in het zuiden van het land. Begin 2013 is over deze acquisitie definitieve overeenstemming bereikt. Strukton Civiel richt zich in zijn strategie op drie pijlers: grote complexe landelijke projecten, regionale en gemeentelijke opdrachten en opdrachten waarbij Strukton Civiel zijn specialistische kennis kan inzetten, zowel in Nederland als daarbuiten. Strukton Civiel streeft ernaar om binnen vijf jaar 20% van de omzet te realiseren in buitenlandse projecten. Tenderen op internationale civiele opdrachten gebeurt zeer Foto s van links naar rechts: De contouren van de dubbeldekstunnel in de A2 bij Maastricht zijn al goed zichtbaar. Werkervaringsplaatsen bij de A2 in Maastricht. Voor de Noord/Zuidlijn zijn in 2012 drie tunneldelen afgezonken in het IJ. gericht, waarbij met name in het Midden-Oosten kansen liggen. Ook zoekt Strukton Civiel naar mogelijkheden om met zijn specialismen opdrachtgevers in het buitenland ten dienste te zijn: de afzinktechnologie van Strukton Immersion Projects, de specialistische funderingstechnieken van deelbedrijf Terracon en de bitumenkennis van deelbedrijf Ooms. Verder volgt Strukton Civiel de leads die door zusterbedrijf Oranjewoud in gang worden gezet. Er is binnen Strukton Civiel veel aandacht voor het versterken van de commerciële attitude om klantenbinding te bevorderen en leads beter te benutten. Duurzaamheid Strukton is een van de initiatiefnemers van Green Deal Beton Concreet 1.0. Dit convenant, dat op 15 november 2012 werd ondertekend door bedrijven uit het MVO Netwerk Beton, is een vervolg op de Green Deal Beton uit Het doel is de betonketen te verduurzamen, tot 100% duurzaam in In 2012 hebben de ondertekenaars afspraken gemaakt over de korte termijn. Zo staat er in de Green Deal Beton Concreet 1.0 onder andere dat de partners waar mogelijk secundaire grondstoffen gebruiken om beton te maken en klinkerarme bindmiddelen en klinkerarm beton gebruiken. Strukton Civiel paste het gebruik van secundair beton als grondstof al toe in het project Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst in Groningen. Het beton van de gesloopte kantoortorens heeft Strukton Civiel gebruikt voor de ondergrondse parkeergarage

11 Gebouwen In 2012 hebben Strukton Worksphere en Strukton Bouw de samenwerking verder geïntensiveerd. Hiermee speelt Strukton in op de wensen van de klant, die de totale zorg voor zijn gebouw uitbesteedt. Strukton neemt Resultaat Strukton Worksphere heeft in 2012 met EUR 5,1 mln een positief resultaat behaald, wat gezien de huidige markt een goede prestatie is. Op de utiliteitsmarkt is veel leegstand en dat terwijl inmiddels al een derde van deze markt is verdwenen. De omzet bedroeg EUR 219,2 mln. Strukton Bouw heeft veel last van de voortdurende recessie, wat leidde tot een teleurstellend resultaat van EUR 5,5 mln negatief. De omzet bedroeg EUR 154,2 mln. Het gevolg van de resultaten en de krimpende orderportefeuille is dat er kleine aanpassingen nodig waren in het personeelsbestand. Strukton Bouw heeft bouwbedrijf Van Straten in Eindhoven overgenomen. Door de overname versterkt Strukton Bouw zijn positie in Eindhoven en omgeving en garandeert het de continuïteit van onder andere het project Internationale School Eindhoven. Foto s van links naar rechts: Het pps-project Kromhout Kazerne in Utrecht. Concerthal Ziggo Dome, met een capaciteit van toeschouwers. Strukton verzorgt klimaat, licht en de brandveiligheidstechniek in het Chassé Theater in Breda. steeds vaker de rol van regisseur op zich. Strategie De laatste jaren is in het marktgebied gebouwen een trendverschuiving zichtbaar, waarbij de nadruk niet meer ligt op nieuwbouw, maar op herstructurering en vernieuwing. Strukton Worksphere en Strukton Bouw spelen hierop in door revitaliseringsconcepten aan te bieden, waarbij vanuit een levensduurbenadering naar vastgoed wordt gekeken. Gebouwen worden aangepast aan de huidige eisen voor comfort en indeling en worden bovendien veel energiezuiniger. Strukton heeft hier inmiddels veel ervaring mee opgedaan en heeft in 2012 veel geïnvesteerd in het verfijnen van deze formule. Het bedrijf zette zijn bewezen ervaring kracht bij met de omarming van de campagne van oud-president Bill Clinton. Hij schreef het boek Geef en verander de wereld, waarin hij gebouwen aanwijst als de grote vervuilers, die 50% tot 70% van 18 de CO2-uitstoot veroorzaken. Hij pleit dan ook voor het energiezuinig maken van 19 kantoren. Strukton heeft in 2012 diverse lezingen georganiseerd om het belang hiervan te benadrukken en de kennis op dit vlak over het voetlicht te brengen. Strukton acteert daarin steeds meer in de rol van regisseur. De trend in de markt is om als opdrachtgever niet meer al het onderhoud onder te brengen bij verschillende partijen, maar het uit te besteden aan één partij die de regie voert. De samenwerkings- en contractvormen bij revitalisering bieden die mogelijkheid. Duurzaamheid In 2012 was Strukton Worksphere betrokken bij de lancering van het ESCoNetwerk, een initiatief van Agentschap NL en ketenpartijen in de bouwsector. Dit netwerk is een onafhankelijk platform voor publieke en private partijen, met als doel betere beslissingen rondom Energy Service Companies (ESCo s) te stimuleren door optimale communicatie en informatievoorziening. Het ESCoNetwerk onderzoekt mogelijkheden voor businesscases en ondersteunt opdrachtgevers bij het formuleren van de aanbestedingseisen, onder andere op het gebied van duurzaamheid. De lancering van de Clinton-campagne vond plaats tijdens de Dutch Green Building Week in september, waarvan Strukton in 2012 hoofdsponsor was en dat ook in 2013 zal zijn. Op 16 januari 2013 heeft Strukton Worksphere zijn zelfverklaring NEN-ISO gepubliceerd op het publicatieplatform van NEN. Hiermee is Strukton Worksphere in Nederland het eerste installatie- en bouwbedrijf met deze publicatie.

12 Innovatieve technologieën De kracht van Strukton ligt in het volbrengen van complexe projecten op het gebied van gebouwen en infrastructuur. Door innovatieve technologieën te combineren met een integrale aanpak laat Strukton klanten optimaal profiteren van zijn kennis en kunde. Strukton zoekt naar oplossingen voor problemen die onoplosbaar lijken, verbetert technieken die niet te verbeteren lijken en is altijd bezig met het perfectioneren van werkmethodieken. Dat zit in het DNA van de organisatie. Het streven is, door het toepassen van innovatieve technologieën, een nog hogere toegevoegde waarde te leveren en daarmee een onderscheidende positie in de markt te creëren. Monitoren Een goed voorbeeld van een innovatieve technologie die Strukton in alle markten toepast, is monitoring. Monitoring is het continu observeren en registreren van activiteiten. Dit stelt bouwteams in staat om tijdig, en indien nodig acuut, in te grijpen, bij te sturen en zaken aan te passen. De integrale aanpak van Strukton is hier goed zichtbaar. Zo heeft Strukton Rail in samenwerking met Strukton Civiel een systeem ontwikkeld voor het bewaken van bouwputten. Hiermee worden onder andere de grondverplaatsing, waterdruk en posities van belendingen continu gemeten. Een alarmfunctie zorgt ervoor dat tijdig kan worden ingegrepen. Deze vorm van monitoring past Strukton onder meer toe bij de verbreding van de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein en bij het project De Groene Loper bij de A2 in Maastricht. Revitaliseren Een andere innovatie die Strukton veelvuldig toepast, is revitalisering. Revitalisering van vastgoed betekent letterlijk een gebouw nieuw leven inblazen. Dat kan bijvoorbeeld door aanpassingen op installatietechnisch vlak, zodat dit aan de huidige comfort- en duurzaamheidseisen voldoet. Zo heeft Strukton Worksphere negen zwembaden in Rotterdam gerevitaliseerd en verduurzaamd via een Energy Service Company, die Strukton speciaal voor dit project heeft opgericht. In een onderhouds- en energieprestatiecontract, dat uniek is in Nederland, is vastgelegd hoeveel energiebesparing Strukton zal realiseren. En die is niet mals: de klant kan rekenen op een gegarandeerde besparing op de energiekosten van 34%. Niet alleen gebouwen komen in aanmerking voor revitalisering. Ook bruggen en treinen kunnen een tweede leven krijgen. Zo werkt Strukton Civiel aan de renovatie van de Waalbrug bij Ewijk in de A50. De werkzaamheden, die de levensduur van de brug met dertig jaar verlengen, zijn in het najaar van 2012 gestart. Strukton Civiel zal de brug onder meer opvijzelen zodat de doorvaarthoogte voldoet aan de huidige scheepvaarteisen. Daarnaast voorziet Strukton Civiel de brug van HogeSterkteBeton. Strukton Rolling Stock revitaliseert treinen door bestaande componenten te vervangen en nieuwe systemen te integreren. Zo reviseert Strukton Rolling Stock metrovoertuigen in Toulouse door onder meer het vervangen van de boordnetomzetters. Op de volgende pagina s vindt u meer innovatieve technologieën waarmee Strukton u verder kan brengen

13 POSS: is 24 uur per dag, 7 dagen per week beschikbaar. voorkomt 50% tot 70% van de storingen. bewaakt wereldwijd meer dan wissels en is daarmee het meest toegepaste wisselmonitoringsysteem in de wereld. monitort daarnaast onder andere assentellers, wisselverwarming en overwegen. houdt ook treinen in de gaten. De ultra light powermodule: weegt slechts 20 kilo. Het complete tractiesysteem weegt maar 100 kilo en meet 1,4 x 0,56 x 0,32 meter. levert voor een installatie met deze beperkte afmetingen zeer veel vermogen (300 kw). Innovatieve technologieën voor railsystemen Preventief onderhoud voorkomt storingen Spoorvervoer met zo min mogelijk oponthoud. Dat is wat de hedendaagse reiziger verwacht en dat is dan ook het doel van menig politicus, spoorbeheerder en spooraannemer. Zij hebben er belang bij om storingen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat kan onder meer door storingsgevoelige onderdelen te meten en monitoren. Het Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem Strukton (POSS) doet dat continu. Het bewaakt onder andere wissels, wisselverwarming, treinen en overwegen. De toepassing van POSS op wissels gebeurt met meetunits, die niet in de wissel zelf worden aangebracht, maar in een kastje naast het spoor. Het voordeel daarvan is dat het spoor niet buiten dienst hoeft te worden gesteld. POSS registreert het stroomverbruik van de wissel. Verbruikt een wissel meer stroom dan normaal, dan kan het zijn dat er bijvoorbeeld een steen in de weg ligt. POSS geeft dan direct een signaal af. De spoorwegbeheerder of onderhoudsengineer kan vervolgens ingrijpen en daarmee een storing voorkomen. De actuele gegevens van POSS zijn via internet altijd en overal beschikbaar voor de gebruiker, die kan inloggen op de POSS-cloud. Lichtgewicht powermodule voor monorailsystemen Het cruciale onderdeel van een treinvoertuig is het tractiesysteem, de aandrijving. De powermodule in het tractiesysteem vormt de spanning van de bovenleiding om naar een voor de motor behapbaar voltage. Zonder deze omvorming zou de motor ontploffen. De motor verbruikt namelijk een steeds wisselende spanning: meer bij het optrekken en minder bij het remmen. Strukton Rail levert tractiesystemen voor verschillende typen treinen: zware tractie voor locomotieven van goederentreinen, middelzware tractie voor reizigerstreinen en lichte tractie voor bijvoorbeeld metro s en trams. Strukton Rolling Stock ontwierp voor de monorailvoertuigen in het Maleisische Kuala Lumpur de ultra light powermodule. De module weegt slechts twintig kilo en de volledige tractie-installatie weegt nog geen honderd kilo. Ook door geïntegreerde schakelingen te gebruiken, is gewichtsbesparing gerealiseerd. Dit is cruciaal, want elke kilo teveel kan de balans van het voertuig verstoren. De componenten van de tractiemodule worden aangestuurd door software, die Strukton Rolling Stock zelf ontwikkelde. Dit is de crux van de module; zonder software doen de onderdelen niets.

14 OPA-8 kan minimaal twaalf jaar mee. wordt door Strukton Civiel ontwikkeld voor de verbreding van de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein. wordt in één laag aangebracht en is gemakkelijker te verwerken. Afzinktunnels De tunnel onder het IJ en Amsterdam Centraal Station (700 meter) bestaat uit vier tunneldelen. Het tunneldeel onder het station weegt kilo, de andere drie kilo. In het najaar van 2012 is het laatste tunneldeel afgezonken. Andere grote afzinkprojecten die Strukton Civiel voltooide, zijn de tunnels in Zuid-Korea (3,2 kilometer) en in het Ierse Limerick (500 meter). Innovatieve technologieën voor civiele infrastructuur Afzinken met militaire precisie Wereldwijd wordt Strukton gevraagd voor het afzinken van tunnels. Met de ontwikkelde afzinktechniek kunnen tunneldelen tot op de millimeter nauwkeurig op de zee- of rivierbodem worden geplaatst. Zodra het tunneldeel op de bodem is afgezonken, rust het op tijdelijke fundatietegels. Daarna krijgt het met behulp van hydraulische vijzels zijn exacte eindpositie en wordt het waterdicht aangesloten op het landhoofd of een voorgaand tunnelelement. Bij het afzinken van het tunneldeel onder Amsterdam Centraal Station voor de Noord/ Zuidlijn koos Strukton Civiel voor een iets andere aanpak. De bodem onder het tunneldeel kon namelijk beschadigen onder het gewicht van de tunnel. Daarom besloot Strukton Civiel het tunneldeel tijdelijk op te hangen aan de stationsvloer boven de tunnel. Nadat het tunnelelement in de exacte positie was gebracht, werd het, op gebruikelijke wijze, onderstroomd met zand en kon de ophanging kon worden losgekoppeld. Asfalt met een langere levensduur Voor de aanleg van wegen wordt in Nederland zeer open asfaltbeton (ZOAB) gebruikt. Strukton Civiel werkt op dit moment binnen A-Lanes aan de verbreding van de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein en ontwikkelt daarvoor samen met Ballast Nedam, Strabag en Rijkswaterstaat een nieuw type asfalt: open poreus asfalt met een steenslag tot acht millimeter (OPA-8). Dit is duurzamer dan ZOAB, dankzij de combinatie van speciaal geprepareerde steenslag, een hoge kwaliteit polymeergemodificeerde bitumen en innovatieve aanbrengtechnieken. OPA-8 komt oorspronkelijk uit Duitsland en is door onder andere Reef Infra en Ooms Civiel, beiden onderdeel van Strukton Civiel, verder doorontwikkeld om de levensduur en de geluidsreductie te optimaliseren. A-Lanes verwacht dat OPA-8 minstens twaalf jaar mee kan, terwijl ZOAB (hier in 2-laags versie) na acht jaar moet worden vervangen. Deze langere levensduur scheelt kosten, afval en overlast voor de weggebruiker. Bovendien is OPA-8 sneller te verwerken: één laag volstaat, tegenover twee lagen bij 2-laags ZOAB.

15 Innovatieve technologieën voor gebouwen Uniek luchtbehandelingsysteem zorgt voor een prettig binnenklimaat Voor de Internationale School Eindhoven ontwierp Strukton een duurzaam luchtbehandelingsysteem, dat frisse lucht garandeert voor de leerlingen. Het systeem bestaat uit twee delen. Het eerste is een intelligente luchtbehandelingskast, dat in opdracht van Strukton is gemaakt door fabrikant Menerga, voor de toevoer, de afvoer en de juiste nabehandeling van de lucht. Daarnaast is er het distributiesysteem om de lucht op de juiste plaats te krijgen en weer af te voeren. In elke ruimte voornamelijk klaslokalen zit een CO2-opnemer. Deze meet hoeveel CO2 er in een ruimte is uitgeademd door de aanwezige leerlingen. Zo wordt de variatie in luchthoeveelheid bepaald, binnen een vastgesteld minimum en maximum. De luchtbehandelingskast bevat adiabatische koeling: koeling door het verdampen van water. Om het water te laten verdampen, is warmte nodig. Die onttrekt de luchtbehandelingskast aan de warme lucht die uit de klaslokalen komt. Die lucht wordt vervolgens intensief bevochtigd en afgekoeld. Twee warmtewisselaars dragen de kou daarna over op de warme toevoerlucht die daardoor afgekoeld de lokalen instroomt. Het luchtbehandelingssysteem Technisch beheer op afstand garandeert op elk moment voldoende betekent kostenbesparing door verse lucht in alle ruimtes van de efficiënter onderhoud. Internationale School Eindhoven en leidt tot een lager energieverbruik. reageert op veranderingen in een ruimte. vergroot het comfort. verbruikt gemiddeld 75% tot 80% minder ontzorgt de klant. energie dan conventionele systemen. is ook van grote waarde in tenders; verbruikt s zomers 1 kwhe om gemiddeld simulatietools kunnen de energiebe- 6 kwh koelvermogen te leveren. sparingspotentie van een gebouw s Winters is er met de omkeerbare voorspellen en de gevolgen van ontwerpaanpassingen 26 warmtepomp 1 kwhe nodig voor inzichtelijk maken. 27 4,5 kwh warmte. Technisch beheer op afstand Ging een monteur van Strukton Worksphere voorheen met zijn gereedschapskist op pad om technische installaties te onderhouden en storingen op te lossen, tegenwoordig is de installatietechniek veel digitaler. Dat maakt de weg vrij voor technisch beheer op afstand. Sensoren meten de prestaties van een installatie en geven een seintje bij afwijkingen en dus mogelijke storingen. De operator op kantoor die de installatie beheert, kan een monteur op pad sturen. De monteur kan vervolgens gericht te werk gaan. Hij weet waar hij het probleem moet zoeken en weet welke onderdelen hij mee moet nemen om de storing op te lossen. Een ander voordeel van de digitalisering is dat Strukton Worksphere efficiënter onderhoud kan plegen. De metingen geven bijvoorbeeld aan of een filter toe is aan vervanging of nog een poosje mee kan. Strukton Worksphere kan de noodzaak van onderhoud zo voorspellen, storingen voorkomen en de werking van installaties optimaliseren. Dat betekent minder storingen, minder kosten, minder energieverbruik en meer comfort voor de klant.

16 Strukton denkt vanuit levensduur, voor projecten, mens en natuur. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Strukton is ervan overtuigd dat dit motto noodzakelijk is voor de continuïteit van de onderneming. Alleen vanuit deze basishouding is het nu en in de toekomst mogelijk om op een concurrerende en innovatieve wijze de vraagstukken van klanten op te lossen. Strukton helpt zijn klanten in toenemende mate met de invulling van hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen en denkt hierbij vanuit levensduur. Een goed voorbeeld is het verduurzamen van gebouwen, een markt waarin Strukton steeds meer de positie inneemt van thougth leader. Strukton heeft de campagne omarmd van oud-president Bill Clinton, Geef en verander de wereld, om dit streven te realiseren. De lancering van deze campagne vond plaats in september tijdens de Dutch Green Building Week, waarvan Strukton hoofdsponsor was. Tijdens deze week worden duurzame initiatieven in de bouw onder de aandacht gebracht. Het doel is om te laten zien welke belangrijke rol duurzame gebouwen spelen in gezondere, duurzamere gemeenschappen. Als hoofdsponsor organiseerde Strukton vijftien bijeenkomsten, verspreid over Nederland, om kennis over het revitaliseren en verduurzamen van gebouwen met klanten en andere belanghebbenden te delen. Strukton heeft hiermee inmiddels veel ervaring opgedaan, onder andere via de ESCo-formule (onderhouds en energieprestatiecontract) bij de Rotterdamse zwembaden, en vindt het belangrijk de opgedane ervaringen te delen. Vijf duurzaamheidsprogramma s In 2012 zijn belangrijke stappen gezet naar het verder verfijnen van maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen het eigen bedrijf. Alle bestaande initiatieven, innovaties en projecten zijn gebundeld binnen vijf duurzaamheidsprogramma s: Duurzame mobiliteit, Grondstofrecyling, ICT & Energiebesparing, Energiebesparing in eigen huis en Duurzame innovaties. Programma 1: Duurzame mobiliteit Het programma Duurzame mobiliteit raakt de grootste bron van Struktons CO2- uitstoot: het wagenpark. Het spreekt voor zich dat Strukton veel inspanningen levert om deze uitstoot te laten dalen. Een van die maatregelen is het programma e-driver, waarmee in 2012 een pilot is gestart. e-driver is een online cursusprogramma gericht op zowel veiligheid van de bestuurder en zijn passagiers als op zuinigheid in het verkeer. De pilot verliep zeer succesvol. De ruim 200 pilot-deelnemers realiseerden zonder al te grote inspanning in een half jaar tijd een besparing van 8%. Inmiddels volgen zo n medewerkers de trainingen van e-driver. Een andere maatregel om de uitstoot van het wagenpark terug te dringen, is een aanpassing van de leaseregeling. Medewerkers zijn bij de keuze voor een nieuwe leaseauto verplicht om te kiezen voor een model dat op diesel rijdt. Naar schatting zal dat een energiebesparing opleveren van 15%. Vanaf 2013 wordt de leaseregeling nog verder aangepast en wordt de keuze voor een zuinigere auto nog aantrekkelijker. Ook de inzet van elektrische auto s, het stimuleren van gebruik van openbaar vervoer en de campagne Band op spanning maken deel uit van het programma Duurzame mobiliteit. Verder ziet Strukton dat steeds meer medewerkers gebruikmaken van videoconferencing. Dat scheelt een groot aantal gereden kilometers, zeker wanneer het vergaderingen betreft tussen medewerkers die verspreid over Nederland en daarbuiten werken. Met name bij Strukton Worksphere heeft videoconferencing een enorme vlucht genomen

17 Maatschappelijk verantwoord ondernemen In 2012 zijn voorbereidingen getroffen voor trainingen in Het Nieuwe Draaien. In deze trainingen, een variant op Het Nieuwe Rijden, leren machinisten van grondverzetmachines zuiniger om te gaan met hun werktuig. In 2013 is gestart met het geven van de trainingen. Het Nieuwe Draaien is een samenwerking tussen ketenpartners, Stichting Natuur en Milieu en BMWT, de branchevereniging voor mobiele werktuigen. Per 1 januari 2013 is Strukton volledig overgestapt op groene stroom. Programma 2: Grondstofrecyling In het programma Grondstofrecycling is een belangrijke rol weggelegd voor Afvalbank Nederland, het onderdeel van Strukton dat verantwoordelijk is voor de verwerking en het hergebruik van afvalstromen van Struktonprojecten. Strukton ziet afval als faalkosten en wil die uiteraard zo laag mogelijk houden. Vanuit dat oogpunt is het ook het meest optimaal om te voorkomen dat afval ontstaat, dit zorgt tevens voor de minste milieubelasting. Als er toch afval ontstaat, dan hergebruikt Strukton dit, zoals is gedaan bij het project Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst in Groningen. Het beton van de gesloopte kantoortorens heeft Strukton gebruikt voor de ondergrondse parkeergarage. Mocht hergebruik niet mogelijk zijn, dan biedt Strukton de afvalstoffen aan bij een verbrandinstallatie voor energieopwekking. De laatste optie is het storten van de afvalstoffen. In 2012 is het afval van 75% van de projecten via Afvalbank Nederland verwerkt. Verder is meer dan 50% van alle bouw- en kantoorafval gescheiden en hergebruikt. Eveneens meer dan 50% van het vrijgekomen schone betonafval is hergebruikt in nieuwe projecten. Ook is voor alle projecten in kaart gebracht hoeveel en welke grondstoffen Strukton gebruikt. Programma 3: ICT & Energiebesparing Binnen dit programma wordt gekeken naar mogelijkheden om energie te besparen bij ICT-toepassingen. Strukton heeft inmiddels veel kennis opgebouwd over het toepassen van innovatieve technieken om ICT-voorzieningen energiezuiniger te maken, zoals koeling van datacenters met water. Het spreekt voor zich dat Strukton deze technieken waar mogelijk ook in eigen huis toepast. Uit een inventarisatie in 2012 bleek dan ook dat Struktons eigen ICT-voorzieningen door reeds genomen maatregelen al zeer energiezuinig zijn geworden Programma 4: Energiebesparing in eigen huis Via het programma Energiebesparing in eigen huis verlaagt Strukton het energieverbruik van zijn kantoren en projectlocaties. Zo wordt gebruikgemaakt van ledverlichting en energiebesparende alternatieven voor bouwwarmte. Een deel van de gebouwen en projecten draaide in 2012 al op groene stroom en per 1 januari 2013 is Strukton volledig overgestapt op groene stroom. Programma 5: Duurzame innovaties Strukton is een innovatief bedrijf. Veel innovaties zijn gericht op duurzaamheid of hebben een duurzaamheidsaspect. Het programma Duurzame innovaties bundelt deze innovaties. Hierbij gaat het zowel om technische innovaties als om procesinnovaties. Een voorbeeld van een technische innovatie is de toepassing van OPA-8: open poreus asfalt met een steenslag tot 8 millimeter. Dit waterdoorlatende asfalt gaat langer mee en kan in één keer worden aangebracht. Samen met Rijkswaterstaat en collega-bouwbedrijven werkt Strukton aan optimalisatie van OPA-8. Verder kijkt Strukton onder de noemer slim bouwen naar mogelijkheden om het bouwproces te optimaliseren, om doorlooptijden te verkorten en daarmee de overlast voor de klant en de eind gebruiker te minimaliseren. Veiligheid In 2012 ondertekende Strukton, samen met vijftien andere partijen, de intentieverklaring Governance Code Veiligheid in de bouw. De Governance Code is een vertrekpunt voor het verbeteren van de veiligheid op bouwprojecten en heeft als doel de veiligheid in de bouwsector te professionaliseren. Een initiatief dat naadloos aansluit op de ontwikkeling van de Governance Code is het project Partners in Veilig Bouwen,

18 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Het bedrijfsbrede programma Zero Accidents brengt het belang van veiligheid onder de aandacht. waarbij Strukton ook betrokken is. Dit project zoekt naar een handig en eenvoudig instrumentarium om de veilige samenwerking tussen de verschillende partijen op de bouwlocatie ofwel de ketenintegratie te verhogen. Hiermee worden ook minder grote bedrijven, die vaak werken in onderaanneming, betrokken in het streven de veiligheid in de bouw op een hoger plan te krijgen. Sinds 2011 is Strukton betrokken in een onderzoek van TNO naar kwartsstof. Deze stof, die in steen zit en vrijkomt bij onder andere boren en het slijpen van beton, tast op de lange termijn de longen aan. Omdat uit eerder onderzoek is gebleken dat onderaannemers vaker worden blootgesteld aan kwartsstof dan Struktons eigen medewerkers, zijn ook onderaannemers van Strukton in de scope betrokken. In 2012 heeft TNO een nulmeting verricht en een analyse gemaakt van de huidige kwartsstofbelasting. In 2013 zal TNO samen met Strukton zoeken naar interventies om de schadelijke invloed van kwartsstof te beperken of tegen te gaan. TNO zal vervolgens het effect van deze interventies meten. De resultaten van het onderzoek zijn van belang voor de hele Nederlandse bouwsector en zullen daarom aan alle belanghebbenden beschikbaar worden gesteld. Ook binnen Strukton zelf was in 2012 vanzelfsprekend veel aandacht voor veiligheid. Al een aantal jaar zet Strukton het bedrijfsbrede programma Zero Accidents in om het belang van veiligheid onder de aandacht te brengen. In 2012 is helaas pijnlijk zichtbaar geworden hoe noodzakelijk dit is, voor de medewerkers van Strukton als ook voor de onderaannemers. Zo werd het bedrijf in april opgeschrikt door een tragisch ongeval aan het spoor bij Mühlheim in Duitsland. Het ongeval kostte aan drie mensen het leven: de machinist van een reizigerstrein, een medewerker van Strukton Rail in Duitsland en een spoorwerker die door Strukton Rail in Duitsland was ingehuurd. Ook raakte een aantal mensen gewond. In december sloeg het noodlot toe bij de nieuwbouw van de Internationale School Eindhoven. Bij dit tragische ongeval is onder de medewerkers van een onderaannemer één dodelijk slachtoffer gevallen en zijn drie mensen gewond geraakt. Naast het bedrijfsbrede veiligheidsprogramma waren er in 2012 per werkmaatschappij verschillende initiatieven en mijlpalen op het gebied van veiligheid. Strukton Rail kwalificeerde zich in 2012 op trede 3 van de veiligheidsladder, een instrument van ProRail om het veiligheidsbewustzijn en bewust veilig handelen in bedrijven te meten en continu te verbeteren. Ook lanceerde Strukton Rail in 2012 de campagne Safety First, gericht op veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag., projectmanagers en hoofduitvoerders bij Strukton Civiel volgden de Masterclass Safety, om te 32 leren om medewerkers te motiveren om veilig te werken. In 2013 wordt een vervolg 33 gegeven aan de masterclass, door middel van een veiligheidscampagne die voornamelijk is gericht op gedrag. Bij Strukton Worksphere evalueert de directie elk ongeval met verzuim persoonlijk. Evaluaties worden voor zover van toepassing ook gedeeld met fabrikanten. Dit leidde in 2012 tot een aanpassing van een bepaald type ladder, die zal worden uitgerust met rubberen poten om wegglijden te voorkomen. Strukton Bouw hanteerde in 2012, evenals in voorgaande jaren, de zogenaamde toolboxmeetings waar veiligheidsinstructies worden gegeven aan bouwplaatsmedewerkers. In 2012 vonden er binnen Strukton in Nederland 66 ongevallen met verzuim plaats, tegenover 93 in Deze enorme daling is vooral te danken aan het lage aantal ongevallen met verzuim bij Strukton Worksphere en Strukton Bouw, respectievelijk 7 en 2. Strukton Worksphere behaalde in 2012 de mijlpaal van 500 aaneen gesloten dagen zonder ongeval met verzuim. Diversiteit In de Wet Bestuur en Toezicht, die op 1 januari 2013 in werking is getreden, is de inspanningsverplichting opgenomen die aan grote vennootschappen oplegt dat de zetels van de Raad van Bestuur voor ten minste 30% bezet worden door vrouwen en ten minste voor 30% door mannen, voor zover deze zetels worden verdeeld over natuurlijke personen. Daar sprake is van één bestuurder, is een dergelijke verdeling niet mogelijk.

19 Verbetering van het nettoresultaat naar EUR 18,2 miljoen (2011: EUR 14,4 miljoen) Omzetstijging van 2,7% tot EUR miljoen (2011: EUR miljoen) in EUR miljoen Railsystemen 573,8 585,9 Civiele infrastructuur 407,1 298,8 Gebouwen: Bouw 154,2 181,2 Worksphere 219,2 252,1 Operationeel resultaat van EUR 45,6 miljoen (2011: EUR 55,3 miljoen) Financiële resultaten Dividendvoorstel: geen dividenduitkering Verbetering van de solvabiliteit naar 24,0% (2011: 23,2%) Orderportefeuille nagenoeg onveranderd op EUR 1,9 miljard (2011: EUR 2,0 miljard) Bedrijfsopbrengsten Totaal 1.354, ,0 Gang van zaken Ondanks de moeilijke marktomstandigheden is de omzet in 2012 licht gestegen en is het nettoresultaat uitgekomen op EUR 18,2 miljoen. Met uitzondering van Strukton Bouw hebben alle werkmaatschappijen positief bijgedragen aan het resultaat. Bedrijfsopbrengsten De omzet is in 2012 licht gestegen naar EUR 1.354,3 miloen. Met name in de markt civiele infrastructuur liet de omzet een stijging zien. Deze stijging is in belangrijke mate een gevolg van de overname van de wegenbouwactiviteiten van Ooms Nederland Holding bv. Een positieve invloed op de omzet is afkomstig van grote projecten De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam, die beide in 2012 ten volle tot uitvoering zijn gekomen. Strukton heeft in de markt railsystemen zijn omzet in de verschillende activiteiten kunnen handhaven ofwel kunnen uitbreiden. Het staken van de activiteiten in Noorwegen is bijna geheel gecompenseerd door de stijging van de omzet bij de onderdelen Strukton Systems, Strukton Rolling Stock en Zweden. Per saldo is er in 2012 slechts een kleine afname van de totale omzet. De omzet van Strukton in de stagnerende markt gebouwen is gedaald. In deze markt zijn twee werkmaatschappijen actief en zowel bij Strukton Bouw als bij Strukton Worksphere is het volume van de activiteiten afgenomen. In 2011 waren de bedrijfsopbrengsten in de markt gebouwen incidenteel hoger door met name de verkoop van het 80% belang in Strukton Finance Holding. De orderportefeuille is nagenoeg onveranderd op een nog steeds hoog niveau van EUR 1,9 miljard. Voor de markten railsystemen en civiele infrastructuur is deze goed gevuld. In de markt gebouwen is de orderportefeuille van Strukton Worksphere goed gevuld, alleen voor Strukton Bouw is de orderportefeuille gedaald. Het aandeel in de orderportefeuille voor de uitvoering van de lang lopende pps-opdrachten bedraagt EUR 429,9 miljoen. Resultaat Het operationeel resultaat (EBITDA) in 2012 was EUR 45,6 miljoen (2011: EUR 55,3 miljoen). Dit is gegeven de moeilijke marktomstandigheden een redelijke prestatie. Met uitzondering van de werkmaatschappij Strukton Bouw hebben de activiteiten van Strukton in alle drie de markten positief bijgedragen aan het operationeel resultaat. Operationeel resultaat In de markt railsystemen heeft Strukton het operationeel resultaat uit 2011 kunnen verbeteren. Ondanks de toegenomen concurrentie in de Nederlandse markt is het resultaat op een gelijk niveau gebleven. Door een verdergaande differentiatie in de product-marktcombinaties en een groei van de resultaten in het buitenland is het operationeel resultaat in deze markt breed samengesteld

20 Financiële resultaten in EUR miljoen Operationeel resulaat 45,6 55,3 Afschrijvingen Materieel Vast Actief (21,9) (21,0) Afschrijvingen Immaterieel Actief (3,9) (3,8) Bijzondere waardeverminderingen (0,3) (6,4) in EUR miljoen Railsystemen 27,8 27,0 Civiele infrastructuur 18,2 10,1 Gebouwen: Bouw (5,5) 5,9 Worksphere 5,1 12,3 Operationeel resultaat Totaal 45,6 55,3 Bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat 19,5 24,1 Strukton heeft in de markt civiele infrastructuur zijn operationeel resultaat in 2012 met ruim EUR 8,1 miljoen kunnen verbeteren ten opzichte van Nagenoeg alle bedrijfsonderdelen die actief zijn in deze markt hebben positief bijgedragen aan het operationeel resultaat. De acquisitie van Ooms Nederland Holding bv heeft bijgedragen tot een hoger operationeel resultaat. De acquisitie heeft tevens geleid tot een badwill, die is verantwoord in het operationeel resultaat van de markt civiele infrastructuur. In 2012 waren de resultaten in de markt gebouwen lager dan in 2011, dit mede omdat het resultaat in 2011 incidenteel hoger was door de verkoop van het 80% belang in Strukton Finance Holding (pps-projecten). Het verlies bij Strukton Bouw in 2012 is veroorzaakt door een afboeking op vastgoed en tegenvallers bij de uitvoering van projecten. In een moeilijke markt heeft Strukton Worksphere zijn operationeel resultaat kunnen handhaven. De combinatie van een landelijke spreiding van onderhoudscontracten en de uitvoering van (nieuw)bouwprojecten geeft een evenwichtige ontwikkeling van het resultaat. Gegeven de marktomstandigheden in 2012 zijn er bij de diverse bedrijfsonder delen diverse kostenbesparingen en aanpassingen van het personeelsbestand doorgevoerd. Exclusief de acquisities in 2012 is het personeelsbestand met 311 medewerkers afgenomen. Bedrijfsresultaat In 2012 is een bedrijfsresultaat van EUR 19,5 miljoen gerealiseerd. De afschrijvingen op het Materieel en Immaterieel Actief in 2012 lagen op hetzelfde niveau als in In 2012 is slechts voor een beperkt bedrag van EUR 0,3 miljoen aan bijzondere waardeverminderingen geboekt. De post Immateriële Activa in de eindbalans van 2012 bedraagt EUR 39,6 miljoen. In 2012 is het financieel resultaat wederom verder verbeterd ten opzichte van het voorgaande jaar. Het financieel resultaat is met een last van EUR 4,7 miljoen 7,8% verbeterd ten opzichte van 2011 (EUR 5,1 miljoen last). Lagere financieringskosten, onder anderen door het aflopen van een lang lopende rente swap, hebben bijgedragen aan een dit betere financieel resultaat. In 2012 was sprake van een belastingbate van EUR 3,7 miljoen (2011: EUR 7,0 miljoen last). Deze belasting bate wordt in het bijzonder veroorzaakt door de definitieve (juridische) liquidatie van de holding van Strukton Rail in Noorwegen en het nettoeffect van de gerealiseerde badwill op de acquisitie van Ooms Nederland Holding bv. Het nettoresultaat is in 2012, mede door deze twee incidentele posten, verbeterd en komt uit op EUR 18,2 miljoen (2011: EUR 14,4 miljoen)