(1) i CONOENSOR ~. il I \1 '<=~- - ~ -... ~ I J.KItVERHElJ6EN. 5 ~ SCHML:, : 20. G3 I?\ Ir.v- --, r "--..,. ~- C - ~ -.:J ft9-"-'-!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "(1) i CONOENSOR ~. il I \1 '<=~- - ~ -... ~ I J.KItVERHElJ6EN. 5 ~ 1159. SCHML:, : 20. G3 I?\ Ir.v- --, r "--..,. ~- C - ~ -.:J ft9-"-'-!"

Transcriptie

1

2 AE:'ClE DEFLE_TOR T~1t -... ~?\ P'iOLVSE leactcr Q ZlUTZWR ABSOtE! -L- T 1 DR06ERS '<=~- - ~ i CONOENSOR ~. il \1 1 ~ OESri:~TE. C~SSOt ~ 1 =====: ~ ;ê '~ ' cl l 'ri - ~ 'r 1- -_- \ _J ' OPSLA5 FL TAA T ' L_ ~~ ~~ t'==:ll ~ r.v '~ OR05E! TEFLON =14 c MENiER r ~- C - ~ -.:J ft9--'-!t =:--=-::1 J POL VME R SA TE REACTOR (1) OPSLA. C:Z~ FARKA6E VAN TEFLON UT CHQF 2. J.KtVERHElJ6EN. 5 ~ SCHML: : 20. G3

3 4 FABRKAGE VAN TEFLON. nhoud: bladz. l.. Opdracht 1.2. nleiding 1.3. Bereiding van teflon 1.4. Teflon fabrikage 1.5. Materiaalbalans 1.6. Energiebalans 1.7. Berekening van de destillatiekolom 1.8. Literatuurlijst Figuren 1 t/m 7 J.H.N. Verheugen Koornmarkt 73 A DEL F T.- i6 maart 1959.

4 -1- i. FABRKAGE ' VAN TEFLON. l.. Qp!!r~c!!.t.!. De fabrikage van teflon uit freon 22 CHCF 2 op technische schaal Teflon. (lit.!) Lang heeft de opvatting bestaan dat volledig door halogeenatomen gesubstitueerde aetheen verbindingen niet tot polymerisatie waren te brengen. Eerst in 1941 is een Amerikaans patent van Plunkett verschenen waarbij de polymerisatie werd beschreven. Door de Kinetic Chemicals nd. werd het polymeer onder de naam teflon geintroduceerd. (lit.2) Het steeds toenemend gebruik van teflon dat nog altijd een duur produkt is moet worden toegeschreven aan de uitzonderlijk gunstige eigenschappen van dit materiaal. Teflon is bestendig tegen nagenoeg alle chemicaliën ook tegen corrosieve media als geconcentreerd zwavelzuur rokend salpeterzuur geconcentreerd loog het is niet bestendig tegen gesmolten alkali en fluor. Teflon is niet oplosbaar in oplosmiddelen en te gebruiken tot o C. Ook bij lage temperaturen is teflon bruikbaar bij _70 o C wordt het bros. Door deze eigenschappen heeft teflon een uitgebreide toepassing gevonden in het bijzonder als bekleding van chemische apparaturen waar deze in contact komen met corrosieve media. Bij het gebruik van teflon moet er acht op worden geslagen dat het materiaal bij C ontleedt waarbij zeer giftige gassen worden ontwikkeld. Zo kan bij het verwerken van teflon een vonk van een brandende sigaret fatale gevolgen met zich meebrengen. Derhalve moet open vuur worden verboden bij de verwerking van teflon. -2-

5 ! '~. '. ~ -'.' L : i ~) cl! :- j : '. f. '.J ' t J 9 '. e J J l: ' : : L '- ; ~ ;.....<.. l '! ;.... ~ r f.' :). '_. '1 J:'!. ~_ J..1 ' 1 \ ( '. ; '.1. ' \ ~. ~ j:_. (' - - u ; of' j: r /!. l i.'. (. f

6 ;; Grootte van de produktie. De invoer van gehalogeneerde polyaethenen in Nederland bedroeg in ton. Daar hiervan slechts een gedeelte teflon geweest is kan geen teflonfabriek worden opgezet waarvoor reeds een afzetgebied bestaat. De ontworpen teflonfabriek voorziet in een produktie van ongeveer 100 ton per jaar. Economisch is deze hoeveelheid niet te verdedigen de keuze werd enkel zo gesteld om de produktie op technische schaal uit te voeren Plaats van de fabriek. Voor de plaats van de fabriek kan als voornaamste argument gezien worden dat de teflonfabrikage gekoppeld wordt met een freonfabriek die monochloordifluormethaan als koelmiddel produceert. De plaats van de teflonfabriek wordt dan bepaald door de ligging van de freonfabriek. De laatste zal bij gelijktijdige produktie van fluorwaterstof aangewezen zijn op de aanvoer van zwavelzuur en vloeispaat Als zodanig is het Bot-Lek industriegebied gunstig gelegen. Voorkeur wordt er echter aan gegeven om de teflonfabriek te vestigen in het achterland omdat het hier een hoogwaardig produkt betreft dat voor grondstoffen in hoofdzaak enkel aangewezen is op freon 22 waarbij de vrachtkosten dan relatief weinig drukken op de kosten van het produkt. Hierbij wordt gedacht aan Zeeuws-Vlaanderen. Een voordeel van deze laatste keuze is het aantrekken van personeel want hoewel het bedrijf niet arbeidsintensief is zal een kern van goed geschoolde arbeiders noodzakelijk zijn ~e_b~r~i~i~g_v~n_t~f!o~. De bereiding van teflon uit freon 22 CHCF verloopt in twee fasen: 2 a. de bereiding van tetrafluoraetheen uit chloordifluormethaan. b. de polymerisatie van tetrafluoraetheen tot polyfluoraetheen: teflon -3-

7 ;.J :.' ï ~.....' '\... ':.l. '~.r ; J'.' ~ '). ~ ': '.;. '. J }.. ''.{ i.. ~ t 0' ' C ~.. i.~ :'( ' 1. _!' ;.. '... ~..:.. ~.... ' )! > '. J ~! ' '. ~. '!. '-' :1 ' ' '.. ' J. S.:. : \. :.- '' ; ~ i u'.'....; ).

8 Bereiding van tetrafluoraetheen. a. het monomeer C F werd voor het eerst beschreven door Ruff en 2 4 Bretschneider waarbij het monomeer werd gevormd uit tetrafluormethaan in een electrischelichtboog. (lit.3) Na herhaald doorleiden van het CF werd 24 vol.% C F en 20 vol.% C F verkregen. 2 6 b. door Locke en medewerkers wordt C F bereid uit CF C-CF Cl met zink in watervrije alcohol bij loooc en 14 atm. Na 5 uur werd een opbrengst van 98% verkregen. (lit.4) c. Ruff en Willenberg maakten uit joodcyanide en joodpentafluoride hexafluorazomethaan dat in een electrische lichtboog naast stikstof en hexafluoraethaan als hoofdprodukt nog 8% tetrafluoraetheen en tetrafluoraethaan levert. (lit.5) d. tenslotte wordt het monomeer gevormd bij pyrolyse van monochloordifluormethaan monobroomdifluormethaan of dichloordifluormethaan. De bereiding üit monochloordifluormethaan wordt nader besproken (lit.6) Bij de pyrolyse van CHCF ontstaat CF =CF volgens de endotherm verlopende reactie: 2 CHCF ~ C F +2 HC-Q Tijdens de pyrolyse worden tevens polymere bijprodukten gevormd waarvan een overzicht in tabel wordt gegeven. (blz.4) De reactie mget worden uitgevoerd in een inerte reactiebuis hiervoor komen in aanmerking: koolstof zilver en platina. De invloed van de temperatuur en de druk op de conversie als functie van de ~t)tijd is weergegeven in figuur: en 2. Onder de conversie wordt verstaan de verhouding van het aantal afgesplitste molen HCl uitgaande van een mol CHCF uitgedrukt in %. 2 Hieruit blijkt dat bij verlenging van de contacttijd de conveesie toeneemt. Door temperatuursverhoging neemt de conversie toe door druktoename neemt de conversie af. Bij vergroting van de conversie en bij verhoging van de druk neemt de hoeveelheid hoogmoleculaire verbindingen toe. n figuur 3 is de invloed van de conversie in figuur 4 de invloed van de druk op de hoeveelheid hoogmoleculaire verbindingen weergegeven. -4-

9 -. j f..j J l' Ol. j

10 -4- ;;. Tabel: 1. verbinding H(CF 2 )2Cl H(CF 2 )3Cl H(CF 2 )4Cl H(CF 2 )5Cl H(CF 2 )6Cl H(CF 2 )7Cl H(CF 2 )8Cl H(CF 2 )9Cl H(CF 2 )10Cl H(CF 2)UCl H(CF 2 )12Cl H(CF 2 )13Cl H(CF 2 )14Cl r-(cf 2 )3-1 rcf2~ '- ~ CF 2) 2 -CF=CF-l -{ CF 2) 3 -CF=CF l r<cf 2 )-5 kpt l.l smp (lit.l) gew. % in polymeer n tabel: wordt een overzicht gegeven van de invloed van mogelijke bijmengsels in CHCF op de C F opbrengst en de HCl afsplitsing Tabel: 11. effect op bijmengsel hoeveelheid C 2 F 4 opbrengst HCl afsplitsing CHF 3 46 vol. % geen geen H vol. % geen geen homologen 14 vol. % geen geen lucht 25 vol. % afname toename C F vol. % afname geen Verhoging van de temperatuur bij gelijke conversie heeft geen invloed op de hoeveelheid hoogmoleculaire verbindingen. -5-

11 ~ '.'.... ; ' \' -1 ~~} '(. r.. 't'. i. ' J

12 Uit het bovenstaande blijkt dat bij de keuze van de reactieomstandigheden de druk zo laag mogelijk mat worden gekozen bovendien mag de oonversie niet te hoog zijn om de vorming van polymere stoffen te onderdrukken. Tevens blijkt dat de lucht uit de apparatuur moet worden verdreven woor de reactor gestart wordt. Om geen lekkage van lucht in de apparatuur te verkrijgen wordt bij een geringe overdruk gewerkt. Tevens wordt dan voorkomen dat in de zoutzuur-absorber een onderdruk ontstaat want in dat geval zou het verdunde zuur via een val~pijp De werkdruk wordt gekozen op 15 ata. -5- afgevoerd moeten worden. De conversie wordt zo gekozen dat de hoeveelheid hoogmoleculaire verbindingen l~~ bedraagt rendement: 9~~. De reactie wordt bij C uitgevoerd waarbij de conversie met in achtneming van het bovengestelde dan 23% bedraagt l '. :.. u [...v- ;:rn- contacttijd is- da.v. 033 sec. Als materiaal voor de reactor wordt zilver gekozen Polymerisatie van tetrafluoraetheen tot teflon. (lit.7) De polymerisatie van tetrafluoraetheen verloopt goed bij voldoende hoge druk en het gebruik van een goede katalysator. De polymerisatiereactie is sterk exotherm 48 kcal/mol C F 2 4 Daar het monomeer thermisch instabiel is kan dit bij de sterke warnlteontwikkeling tijdens de polymerisatiereactie explosief ontleden in koolstof en tetrafluormethaan. De polymerisatie moet derhalve in een medium verlopen waardoor de reactiewarmte snel kan worden afgevoerd. n tabel: 111 wordt een schematisch overzicht gegeven van de verschillende kataltsatoren. Tabel: ll Katalysatoren reactieduur temp. druk opbrengst lit. BF:3 enkele dagen 8 CbF 5 enkele min. S ZnCl 2 21 dagen 25 0 C 15% 2 AgN0 3 :3 dagen 25 c % 2 K S O 2 2 S 1 uur 80 0 C 20 ata S5 % 9 (NH 4 )2S20S 1 uur 80 0 C 20 ata 100 % 9-6-

13 . ~'!.Î ' A.L ~~ V' dsi '.. ' j.0' ~. \'..'r ~11. '...: l!1 -t' l_. ~).:... ; L '.:0. J '; '. j ' ~..L r : '1 ~ f 1.' ' '. - l.~. '.. r ~.. ' ;J ' 11'' j.- :'... :.. '.'1. ~l '-

14 -6- ';' l i Katalysatoren peroxyde H amineoxyde reactieduur temp. druk opbrengst lito uur uur uur 80 0 C 70 ata 40 % 60 0 C 40 ata 90 % 60oC~ 70 % De polymerisatiereactie wordt uitgevoerd volgens het voorschrift van Brubaker (lit.9) in een roestvrij stalen reactor waarin 100 dn water 05 dn borax voor de handhaving van de zuurgraad op 92 en 02 dn ammoniumpersulfaat als katalysator met 30 dn tetrafluoraetheen worden samengevoegd. o De temperatuur bedraagt 80 C en de druk 20 at~osfeer. De duur van de reactie is 1 uur het rendement 10~~. Hierbij wordt een wit korrelig produkt verkregen dat door persen bij verhoogde temperatuur is iedere gewenste vorm kan worden gebracht Pyrolyse van chloordifluormethaan freon 22. Freon 22 wordt vloeibaar opgeslagen in een voorraadtank bij ongeveer 10 ata bij 20 0 C bedraagt de dampspanning: 935 ata. De benodigde verdampingswarmte wordt met een \ st~piraal toegevoerd. _.._- _ _ _..... _..l Via een drukregelaar wordt het freon in de reactor be~taande uit ; ~ een zilveren buisoven geleid die met een electrisch verwarmings- warmd element geregeld op de temperatuur van het uitlaatgas wordt verr Q.A ~ l.?<-') \/ ti' l... t e. Het procesgas wordt rechtstreeks in een karba~ zoutzuurabsorber geleid. De koelwatertoevoer wordt geregeld op de temperatuur van de koelwateruitlaat. De absorptievloeistof-toevoer wordt geregeld met een temperatuurregelaar in de tweede sectie van de zoutzuurabsorber. De conversie kan tijdens het proces worden gecontroleerd door de bepaling van het zoutzuurgehalte in het absorbaat. Het raffinaat wordt door een droger met geactiveerde alumina geleid. Hiervoor zijn twee drogers parallel geschakeld zodat na elke cyclus één van de drogers met stoom kan worden geregenereerd. -7-

15 !. (' ''. '. ' Co' 1

16 Het gedroogde procesgas wordt met een tweetraps zuigercompressor tot 10 ata samengeperst waarna het gas wordt gecondenseerd in een met freon gekoelde condensor en via een meetflens naar de destillatiekolom wordt gevoerd. Als destillatiekolom wordt een gepakte kolom gekozen. Aan de bodem van de destillatiekolom worden de hoogmoleculaire verbindingen afgevoerd via een niveauregelaar. -- n het midden van de kolom wordt niet omgezet freon 22 met een dojreerpomp afgevoerd. Het topprodukt wordt in een met freon gekoelde~ëg: mator gedeeltelil\~ econdenseerd. Het koelmedium voor de deflegmator wordt geregeld vi-á een meetflens in de terugvoer leiding naar de destillatiekolom. Het gasvormige topprodukt wordt via een drukregelaar afgevoerd naar een vooraadtank. De verwarming in de bodem van de destillatiekolom wordt geregeld met een temperatuurregelaar aan~esloten De polymerisatie van tetrafluoraetheen. op de top van de ç{--c> {\J (...s.- t~j/ ~ {{ f-t.wv De polymerisatie wordt batch-gewijs uitgevoerd. -7- destillatiekolom. r.i tl~ QA.Át ~ C i. ~v.!. \ L.. ; V!.{ '(~f\ (\ Deze werkmethode is gekozen door de betrekkelijk lange reactieduur en 'f-. -- de beperkte omvang van de produktie. Bovendien heeft deze werkwijze ~.' ~'. het voordeel dat een gedeelte van de produkt.ie ~oor gewuzigde_. reaç.ti... ~. b \~ omstandigheden een polymerisaat levert v~~ _ ~~d=-re kwali tei t dat ();J. \'.. \ ') eventueel door de verbruiker kan worden verlangd. Hierbij wordt onder andere gedacht aan een emulsie welke wordt toegepast bij het impreg- neren van asbest- of glasvezels. De polymerisatiereactie wordt uitgevoerd in een ~~~vrij stalen reactor. De verwarmingsspiraal is om de reactor aangebracht. De koelspiraal is in de reactor aangebracht en tevens is een roerelement ingebouwd om de warmteoverdracht tijdens de polymerisatie te bevorderen. De reactie vloetistof wordt in een menger samengesteld en met behulp van een centrifugaalpomp via een warmtewisselaar in de reactor gebracht. Daarna wordt tetrafluoraetheen met behulp van een dubbelwerkende ééntraps compressor in de reactor gevoerd Na afloop van de reactie wordt de reactievloeistof met het korrelige teflon met behulp van een centrifugaalpomp in een filterpers /1 /2'. 0/ \- ~ ~ ~ 1 ti t (2..:t-p. 5) \/1.) t -8- geperst.

17 : i ~.. i 'J'.1.~' 0'. r t. ' c- r J'. ' < '!(..l '.' ;.. f. 1./ ~J ( t l ~( <....}.) 'r :~\_:9\i h._. - J r. 'f. t.. j.j J '. J ; ')';. (.~. ' \ (. j T' i i :'.. r; f.~t' r ' : i. ~i. J. n.'. :;. ';. ;.. ~ 'f i ;:J...

18 -8- ;. Het filtraat wordt naar een opslagtank afgevoerd en na aanvulling van de benodigde chemicaliën in de menger opnieuw aan het proces toegevoerd. Na filtratie en uitwassen wordt het teflon in een droogkamer met verwarmde lucht gedroogd n bedrijfstelling. Tijdens de pyrolyse mag geen lucht in de reactor aanwezig zijn daar deze een vergroting van de vorming van hoogmoleculaire verbindingen veroorzaakt. Vóór het instellen van de bedrijfstemperatuur in de reactor moet de lucht uit de apparatuur worden verdreven. Dit geschie~ door met freon de lucht te verdrijven waarbij de compressor en de destillitiekolom in bedrijf worden gesteld. De lucht wordt aan de top van de deátillatie- kolom afgevoerd via een ontluchting. Het freon wordt geheel gerecycled en teruggevoerd naar de opslagtank. De polymerisatie van tetrafluoraetheen moet eveneens worden uitgevoerd met uitsluiting van lucht. Zowel de opslagtank van tetrafluoraetheen als de pólymerisatiereactor zijn voorzien van een vacuumaansluiting Materiaalbalans Stof CHCF 2 C 2 F 4 homologen HCl H 2 0 De pyrolyse van freon 22. De stofstroom naar en van de apparaturen wordt schematisch weergegeven in tabel: V. Het leidingnummer correspondeert met figuur 5 de stofstroom wordt opgegeven in kmol/uur. Tabel: V. leiding De jaarproduktie voor 300 werkdagen bedraagt dan: = kmol=967 ton C 2 F 4-9-

19 ï J ( '\ J r ;. - ; 'J.:.:: 1- ''.'. :'.!~.. ' r J -':. J...

20 ~ \..1 ;.. (( (~... ( Polymerisatie van tetrafluoraetheen. De stofstroom naar en van de apparaturen wordt schematisch weergegeven in tabel: V. Het leidingnummer correspondeert met figuur 5 de stofstroom wordt opgegeven in kg/batch. Tabel: V. stof C.~l4 CHC1F 2 teflon borax leiding ;;. _~. ~ ~' r:' <)/0 t. t i'\ \ Hierbij wordt het verlies van het filtraat over de filterpers geschat op ~ terwijl het waswater voor de filterpers direkt wordt afgevoerd. De jaarproduktie berekend voor een 40-urige werkweek van 25 batches per week waarbij de duur van een batch dan een uur en 36 minuten bedraagt over vi~ig werkweken: = kg = 967 ton Energiebalans. L.6.l Opslagtank voor freon 22. De verwarmingsspiraal voor de verwarming van freon. 3 Benodigde warmte: = kcal/uur. Waarin: massastroom: 1349 kmol/uur Reactor. verdampingswarmte: 4200 kcal/kmol. De reactor bestaat uit 12 van 16 mmo??' ~ [-1J1.A ' Cl t!!~~10 y\.~ j zilveren buizen met inwendige diameter De benodigde warmte door het electrische verwarmingselement ~elever~ dient voor de verwarming van het reactiegas de reactiewarmte en voor de compensatie van het warmteverlies door de isolatie. -10-

21 .1.-'. '\ 'l/ '--1' (..J ~ ~.. ~. L 1 ':. if ;~' t i : J ol.'. ; ~ -.) ~ ~.:. r.; r.r. r \' \ ~ Cl? ~.t l '1 'r : -'. i -

22 '. ;.. Verwarming van het reactiegas: = kcal/uur. Waarin: massastroom 1349 kmol/uur Reactiewarmte: soortelijke warmte: 021 kcal/kg. moleculairg~wicht: 685 kg/kmol. temperatuursstijging: C. Uit de vormingswarmte van: CHCF 2 = 113 kcal/mol (benaderd lit.13) C F 2 4 = 164 kcal/mol HCl = 22 kcal/mol g Volgt voor de reactiewarmte: CHClF2~ t C F +HCl -9 kcal g3 De reactiewarmte bedraagt dan:_ = kcal/uur. Warmteverlies naar de omgeving: Aangenomen wordt een isolatie van 40 cm. vuursteen rond de reactor. Voor een gemiddeld uitstralingsoppervlak van 66 m 2 Warm~geleidingscoëfficient Temperatuursverschil: C. t;f du... v Ct... ~}l'\j(i...-.(i.'.~i\j (.... vuursteen: cal/se9.cm3.0c/cm. bedraagt het warmteveilie~- : / /1000 = kcal/uur. 3 Totalewarmtetoevoer: kcal/uur = 11 kw ~-zoutzuur absorber. De warmteafvoer geschiedt voor de koeling van het reactiegas en de afvoer van de absorptiewarmte van het geabsorbeerde zoutzuur. De koeling van het reactiegas bedraagt: kcal/uur. De absorptiewarmte bedraagt: =~ kcal/uur. Waarin: geabsorbeerd zoutzuur: mol/uur absorptiewarmte: 168 kcal/mol. Het absorbaat wordt van 15 0 tot 20 0 C verwarmd en neemt dus op: = 500 kcal/uur. Waarin: absorptievloeistof: 100 kg water/uur. soortelijke warmte: 1 kcal/kg.oc. temperatuursstijging: 5 0 C. Het koelwater voert derhalve af: kcal/uur. Bij een temperatuursstijging van 25 0 C is hiervoor 700 L. koelwater per uur nodig

23 .p.. >. ' t

24 ; ll- Droger. (lit.14) Elke alumin~droger werkt met een cyclus van 8 uur waarna deze wordt geregenereerd met stoom. Per cyclus wordt 288 kg water geabsorbeerd. Bij een bevochtigingsgraad van 2% is de bevochtigingswarmte: 28 kcal/kg droog alumina. De bevochtigingswarmte bedraagt: = 364 kcal/cyclus. De condensatiewarmte bedraagt: = 1630 kcal/cyclus. De absorptiewarmte bedraagt dus: kcal/cyclus = kcal/uur De tweetraps compressor. De druk wordt opgevoerd van 15 ata tot 10 ata de capa&iteit bedraagt 350 L/min. Bij adiabatische compressie berekend voor freon wordt de eindtemperatuur van h~t gecomprimeerde gas: 120 o C Condensor. Het gecomprimeerde gas wordt tot vloeistof gecondenseerd. Het dauwpunt van het gasmengsel is 14 o C. Als koelmiddel wordt freon gebruikt. Voor de afkoeling van het gas moet worden onttrokken: = 1650 kcal/uur. Waarin: massastroom freon: kmo1/uur. soortelijke warmte freon: 13 kcal/kmol. massastroom tetrafluoraetheen: kmol/uur. soortelijke warmte tetrafluoraetheen: 15 kcal/kmol. ei Ol i/.-.'\ 0 temperatuursstijgj~g: 106 C. Voor de condensatie moet worden afgevoerd: = 5615 kcal/uur. Waarin: condensatiewarmte freon: 4840 kcal/kmol. condensatiewarmte tetrafluoraetheen: 4262 kcal/kmol. Totaal af te voeren warmte: 7265 kcal/uur Destillatietoren. De voed~ng wordt vloeibaar ingevoerd. De koeling in de deflegmator die met freon wordt gekoeld bedraagt: = 5565 kcal/uur. -12-

25 (.. '.' - t : j ~. '. :J t. i! _ r ; l...! - ' f.~ J t.- '' ''!; l' :. J.t::..

26 Waarin: nettostroom deflegmator: kmol/uur. reflux: samenstelling vloeistof in de bodem van de deflegmator: condensatiewarmten: zie onder mol C2F 4 (zie 1.7.) mol CHCF 2. Warmtetoevoer in de bodem van de destillatiekolom = aan de afgevoerde warmte in de deflegmator vermeerderd met de verdampingswarmte ven het topprodukt = 6073 kcal/uur. Waarin: samenstelling topprodukt: kmol C 2 F 4 /uur 0~003 kmol CHClF 2 /uur '. / Polymerisatie van tetrafluoraetheen. Voorverwarming reactievloeistof bij het verpompen van uit de o menger naar de reactor van 20 tot 60 C 3 Hoeveelheid warmte: = kcal/batch. Waarin: de massastroom: 258 kg water/batch. soortelijke warmte: 1 kcal/kg-. temperatuursstijging: 40 o C. De voorverwarmer is er op berekend dat deze hoeveelheid warmte in 5 minuten kan worden toegevoerd. o Verwarming van het reactiemengsel in de reactor tot 80 C: = 5580 kcal/batch. Waarin: hoeveelheid gas: 0774 kmol C 2 F 4 /batch. soortelijke warmte C 2 F 4 : 15 kcal/kmol. temperatuursstijging gas: 50 o C. hoeveelheid vloeistof: 258 kg water/batch. temperatuursstijging vloeistof: 20 o C. De verwarmingsspiraal is om de reactor gebouwd en zo berekend dat deze hoeveelheid warmte in 5 minuten kan worden toegevoerd. -13-

27 . f ~. dj. '! f -; )'.J. :'-1... ' J.Jo. # ; r j. 'J '. J : ' J.. ;: 'V/. ; ' l - ' *(i! '1. f). ' ' ~ ~~~ / ''.

28 -13- ;.. Koeling tijdens de polymerisatie: = kcal/batch. Waarin: hoeveelheid gevormd teflon: 0774 kmol/batch. polymerisatiewarmte: kcal/kmol. (lit.15) De reactiewarmte moet in één uur worden afgevoerd. De koelspiraal die hierop is berekend is in de reactor ingebouwd. L De reactievloeistof wordt vanuit de menger via een centrifugaalpomp met capaciteit van 60 L/min. en de voorverwarmer naar de reactor geleid: benodigde tijd 5 minyten. Het~trafluoraetheen wordt via een dubbelwerkende eentraps com \ p:essortmet capaciteit van 033 m /min. in de reactor geperst tot 1~~~~ benodigde tijd 10 minuten. Benodigde tijd voor het opwarmen van het mengsel in de reactor bedraagt 5 minuten. (zie boven) Na de reactie wordt het reactiemengsel via een centrifugaalpomp met een capaciteit van 60 L/min. in de filterpers geperst: benodigde tijd 5 minuuen. Totale tijdsduur bedraagt derhalve: 1 uur en 25 minuten. De tijdsduur van één batch bedraag. 1 uur en 36 minuten. De resterende 11 minuten zijn nodig voor het evacuëren van de reactor en het uitvoeren der benodigde handelingen. 1.7.? Berekening van de destillatiekolom. De destillatie wordt uitgevoerd bij 10 ata de terugvloeiverhouding wordt gesteld op 9. De voeding die vloeibaar wordt ingevoerd bestaat uit: stof kmo /uur mol. fractie C F CHCF ~ 0873 H(CF 2 )fl Bij de berekening wordt aangenomen dat de fractie hoogmoleculaire verbindingen geheel bestaat uit H(CF2)fl omdat dit van deze verbindingen de meest vluchtige component is. -14-

29 J ~... ' ':' ::. ''... '.. :J..'... '' : '.....i: i' f ; '' r. ~ J. 'f.. ;....1 ft:.1' ' 1' \'' i';! ~ ti' ~ ~'.J. ' _~;.. '

30 c ; De dampspanningem van de componenten als functie van de temperatuur zijn logaritmisch uitgezet in figuur 6 hierbij is de temperatuurschaal zo uitgezet dat de dampspanning van CHCF lineair verloopt. 2 De dampspanningslijn van H(CF2)2Cl waarvan enkel het koo~punt bekend is werd evenwijdig aan de dampspanningslijn van CHCF 2 daar het hiervan een homoloog is getrokken. Al$ eis voor de destillatie wordt voor de zuiverheid van het topprodukt de molaire fractie van tetrafluoraetheen op 0998 gesteld. Het bodemprodukt voert de bij het proces gevormde hoogmoleculaire verbindingen af hierbij wordt de molaire fractie van 05 gesteld. De molaire fractie van tetrafluoraetheen in de recycle wordt gesteld op Bovendien wordt aangenomen dat in het topprodukt geen H(CF2hCl en in het bodemprodukt geen C2 F meer aanwezig zijn. 4 Uit de materiaalbalans over de kolom volgt dan: stof kmo /uur mol.fractie top C 2 F CHCF C 2 F recycle CHCF bodem H(CF?~Cl '' ~ CHCF H(CF \) Cl t! Bij intrede van de damp in de deflegmator met een molaire fractie van 0993 C 2 F 4 en een afvoer van het topprodukt met een molaire fractie van 0998 C 2 F 4 is de samenstelling van de vloeistof bij de terugvloeiverhouding 9 volgens de materiaal balans: Voor de relatieve vluchtigheid mol.g~f ~ mol.chclf 2 volgt uit: _ Q( x y (C>( -1 ) x dat ()(. = 384. De relatieve vluchtigheid bij -20o~bedraagt

31 . '/ ( (.: '.. ~ _ j' 'j;.. tli! J.' h \ 'j 'V '; ( ; t ' ' c:( ; \'. : ~ r. ( :' ~.1. l! '... :' J ( j. -. '

32 c ; Hoewel de deflegmator gunstiger zal werken wordt voor de berekening van de destillatiekolom de samenstelling van de damp die naa~ de deflegmator wordt afgevoerd op 0993 gesteld. Schotel tot schotel berekening. Schotel 1 tot en met 7. De dampsamenstelling wordt berekend uit de materiaalbalans: Vy = DYd + Lx De vloeistofsamenstelling na de temperatuurkeuze uit: p tot. x comp. P Ycomp comp. De temperatuur wordt zo gekozen dat: ~ x. = 1. Schotel 7 tot en met 11 uit: Lx = Vy + RXr' + BX b en Schotel 13 tot en met 18 uit:.. Waarin: D = kmol/uur ft = kmo /uur B = kmo /uur V = 1345 kmo /uur L = kmo /uur 1/ = 1345 kmol/uur L' = kmo /uur V= 1345 kmo /uur L= kmo /uur Voor de betekenis van de gebruikte symbolen zie nevenstaande figuur. De resultaten van de berekening zijn weergegeven in tabel V en in figuur 7 -. en p x = P Y comp. comp. tot. comp. v'oi:dn0 in ~ 'tv tv ' t ~ 3 L+.. ;- ; ï é.-. t.q ~ t ) til / ' E _L;....\ (i ~ : { J=(rl'LE ~ :Kll.- P.. :;~;:'/f Ot;![#J li KT c)

33 . t. _'f ~ ~.;... J ;... fï.... {l ('! n.;.~ : '..;: '. '. '- -'.1 c. J.. ~ : '<.;) _ :t: :'!. ~ ~ t cl.j' i! J i ' '. f-. 1 C.. ' -'0: 'f ' J;~ + c (.' ~ ' ::. t.;:' i l. ; l ~ ' r ' '1 ( ; '~. '1.-. '.'.. 'j4... '... ';;! ' ).~;~. 1 ' jj.t_ ;.... ':J.; /':':: r: ~. ; '\..! :..1 j''-

34 .. ;.. n Tabel: V. damp vloeistof y Y'CHC1F Yhom x XCHC1F2 x tgmp. PC' F PCHC1F2 P C~F4 C F hom. C; hom P ln R' Berekening van de afmetingen van de desti11atieko1om. V De dampsnelheid wordt berekend uit: \ vgl. chem.werkt. v ft. - r~ Prof. Boon. d = C - 1'1' Bij een schote1afstand van 30 cm. is: C = Dichtheid van de vloeistof: r ~ = kg/m 3 3 Dichtheid van de damp: Jr = 482 kg/m Hieruit volgt voor de dampsne1heid: v d = 0407 m/sec

35 ...' ~ ; ' t. '..-1 ' _ i... '.!... ' lo

36 -17- De volumestroom van de damp bedraagt: /482 = 279 m luur = m /see. Oppervlakte van de kolom bedraagt dan: -3/ = m. De diameter van de kolom is dan: 0155 m. De kolomdiameter wordt gekozen op 16 cm. De hoogte van de kolom berekend- op- 8~n~. ~~i~ - ~:l H.E.T.P. voor de gepakte kolom op 20 cm. wordt gesteld: /~ = ~m. i.. ol

37 '( J J... ~} t f l. ')!. '.. YJ J.' {' 1--'''[-';'. mi :'.. j.l J ~... '.

38 Literatuurlijst J.O. Hendricks: nd. Eng. Chem (1953). 2. R.J. Plunkett: Kin. Chem. nc. Patent U.S (1941). 3. O. Ruff O. Bretschneider: Z. anorg. allgem. Chem (1933). 4. E.G. Locke W.R. Brode A.L. Henne: J. Am. Chem. Soc (1934) 5. O. Ruff W. Willenberg: Ber (1940). 6. J.D. Park en medewerkers: nd. Eng. Chem (1947) 7. M.M. Renfrew E.E. Lewis: nd. Eng. Chem (1946). 8. A.V. Grosse G.H. Cady: nd. Eng. Chem (1947) 9. M.M. Brubaker: Du Pont de Nemours Patent U.S (1946) 10. R.M. Joyce: Du Pont de Nemours Patent U.S (1946) 11. W.E. Handford R.M. Joyce: J. Am. Chem. Soc (1946). 12. G.L. Dorough: Du Pont de Nemours Patent U.S (1946) 13. -H. van Wartenberg J. Schiefer: Z. anorg. Chem (1955) 14. O.A. 15. H.C. Hougen F.W. D~dge: The drying Duus:(.rqng Chem.\ 47 (2)... ~ of gasses. (1947) (1955). ~J

39 .

40 . r 80 ~ON~EASf. 0/0 60 p= 1 ATA ~.P.\' '8 ~..:...: FGUUR: 1..ao O~~~-O~.~l------~O~~------~~~6r-----O~.~8~----~~O - -_... ~ COHTACTTUO: SEC CONVERSE. % 60 FGUUR: 2. ' CONTACTTUO: SfC. TECHNSCHE HOGESCHOOL DELFT NVLOED: p EH t 8!J PyRO.YSE VAN 'HU F.l G.t. Nr t.:

41 C. lata. 0/0 F GUUR: 3. CONVER-l 51E. ' lo 2S' 30 % HOMOL06EN. 105 FUUR: o ~o ---~~ '0 HOMOLOGfN. TECHNSCHE HOGESCHOOL DELFT JNVLOfD-: CONVERSE EN DRUK OP \10 RH'NG HOMOLD6EN. Get. Nr. Dat.

42

43 -r r- - a!f:l Cl -Hl ~ 1-- \---<0 ij H l#hïi tl : 1 t- DRUK. t: ~n t11 r ' rri H' : r# n - ~- - ' it - ~ n f '.- 1 H 'rt 100 r i --«> Ä1Jif i ~:~lj:!i:l! r li±'... =i: d i ~;.l :: fn!* ' :+ ~i~ ' it+hl H :~f ~~ ; ' 1:1 :! ft tt; 1 irfjl; ' ;i :'. : i~ ~~ i!. ;+l-' ~: ' ' q; : ;: 1' '!~ - c ' H f tt! :~ ~' ll! H ft! H+t4 H 1 r-r- ~~~ HiHtttH i H: ii-hlli'1 :: li:~~ lij; ; ild ij ~re hl j.!~ ~ HH ' 1+ ti f! 8:; jl ijt ~ll ~ 1-' l - ' 'i' ' lii1n :; i i f- -- ' Hj-' ' 1 1 /i! ' - () - : ' ~ fmtr' ':.f :'-i ~; - 01'>- 1+1 tj f ii~. Tl ~ ;n k 11 r;~ 11 ti : : H:: H J :! 1 - :;~ ' ~ 1-1- :;~ W;! - ~- --- :!t ' ~ D :~rrhr fli lh'h H l1u ~. ' HHb ~ ' m-' P..J>r.;. t :;! ~K ~': '!A :i- T ~' ' :;f ~~ j)~ ~T' g (r:.i ~-ff m l +~ilj. ~ ~ 1 t+' l.; r++ tlhu-l 4-f ;1f-lw.: ~ ' 'f-f; é~~ il1hi ; j J J 11 r ~ : h - ' +~ 1 _.. '!~! :::~ ~L rt:: Ulftll / ' ' ~l.ia t~ :: 1:1 ~~m; 'W~~' H:;h:_:7' ~:W:.;; ' ';.c '. l!r.:~. ~1 {(:i H-l :~~1tj ti: '. M \l~ ui' l +f-; 1+1 r- H ; --7 FT!! f 1+1-:-; 111 : n HH!-i- ~!-lh 1 fl '.t)!! ~ ;c H~---' ~ 'H ~_;:'i /; 'H ' t. l:± ::;rlt; H~-!-: ~ i' H+ ~' :~;~;- ~ihj :rj±@~ Ft ~; ij ::!t!~; fh+! -i-::-n: ;~! J1~ :: ~;jrt~j:;. l+it ii ~; ' _:;!i.j ]# 'ntm:- i1 ' ~!ih~-- :1 ' 1; ~- O> ~~ ' r~i Hl~m:~ ~r=~ -~' ini ':H' f-- -!~ ' -HtH m + H t H: fi:l: ~ : ' ~:::: ptt =h ' 10 f -ll ;- hi- t ~4~ ~ ;:~ 'P;( ;j f--' ' c 1 Wii el-\ i'~ ft!i:~:' 11~~r. -Li: li ~H~jB i! -H ' ' f+. +t '! 1 8: ~tt c' f:r ' N : :'! H- ~ 1_' -t li ' ~ H'11:1 : T ~;. L T - ~ lp! H i-a l - ~. f- N 11 - ' ' ti ' il ATA. 1-' - <0- r:i~ n.. ' f{1 tr tl'f.1: 2 rh' i!1l ~t ~ - <) - rl li' 0.1 f- tlt h -80 ; thi il T; -'l0 lr+l l~; n ~ mftii ij i -N - ~ ' :! :rï rr Tin 0: w w > tr lij ~ D i; r- E E H -to j~~ TeMPERATUUR. oe.

A.Kessler Ooendersuaat. 14 Delft. FABRIEKSSOB..EJlA ... -1 AMMONIAK FABRIEK. September 1953 I:.. '

A.Kessler Ooendersuaat. 14 Delft. FABRIEKSSOB..EJlA ... -1 AMMONIAK FABRIEK. September 1953 I:.. ' A.Kessler Ooendersuaat. 14 Delft. FABRIEKSSOB..EJlA... -1 AMMONIAK FABRIEK September 1953 I:.. ' 3 Door afkoelen tot -200~C worden CO en CH 4 vloeibaar, zodat we tenslotte na een wassing met vloeibare

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II Ammoniak Ammoniak wordt bereid uit een mengsel van stikstof en waterstof in de molverhouding N 2 : H 2 = 1 : 3. Dit gasmengsel, ook wel synthesegas genoemd, wordt in de ammoniakfabriek gemaakt uit aardgas,

Nadere informatie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003 Theorie Geef van alle grootheden de betekenis en de dimensie!!! 1. Destillatie Deze vraag handelt over een multicomponentrectificatie. - Definieer de begrippen sleutelcomponenten

Nadere informatie

i?_ I-I_ -t- sondering mast 70

i?_ I-I_ -t- sondering mast 70 l ; 11 ALCEAEEN PAL(NLAN PER MAST / "" : r _ " ll"t / f k,,, 4tp (tioifo, _,,_, ;; 1J_ lfll 1 l " f DETAil PAAl NA;Cnt:PAA _,14,4 1 + 8nm CROUTSCHL, Q), DOORSNEDE PAALKoP Conusweerstand in MP a Wrijvongsgetat

Nadere informatie

oefenopgaven wb oktober 2003

oefenopgaven wb oktober 2003 oefenopgaven wb1224 2 oktober 2003 Opgave 1 Stoom met een druk van 38 bar en een temperatuur van 470 C wordt geëxpandeerd in een stoom-turbine tot een druk van 0,05 bar. De warmteuitwisseling van de turbine

Nadere informatie

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar.

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar. 7. Gaswetten Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Opgave 5 Opgave 6 Opgave 7 Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau

Nadere informatie

Van aardgas naar methanol

Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol J.A. Wesselingh G.H. Lameris P.J. van den Berg A.G. Montfoort VSSD 4 VSSD Eerste druk 1987, 1990, 1992, 1998, licht gewijzigd 2001 Uitgegeven door: VSSD

Nadere informatie

-- zie vervolg volgende pagina --

-- zie vervolg volgende pagina -- PT-1 hertentamen, 13-08-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

p V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid.

p V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid. 8. Luchtvochtigheid relatieve vochtigheid p e 100 % p absolute vochtigheid = dichtheid van waterdamp dauwpuntstemperatuur T d = de temperatuur waarbij de heersende waterdampdruk de maximale dampdruk is.

Nadere informatie

inbreng en heeft als gevolg minder scaling (kalkafzetting in de vorm van calciumcarbonaat).

inbreng en heeft als gevolg minder scaling (kalkafzetting in de vorm van calciumcarbonaat). Mest verwerken Dierlijke mest is vaak vloeibaar en bevat onder andere ammoniak en ammoniumzouten. Men kan uit deze drijfmest ammoniumsulfaat maken dat als meststof kan dienen. Omdat de prijs van kunstmest

Nadere informatie

Warmte in de koudetechniek, een hot item

Warmte in de koudetechniek, een hot item Wijbenga info sheet 5: Warmte in de koudetechniek, een hot item In het ontwerp van een koelinstallatie wordt steeds meer aandacht besteed aan het energieverbruik. Dit kan bereikt worden door een zo hoog

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) dinsdag 21 januari 2003 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier

Nadere informatie

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 Cursus: 4051IPTECY Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag volledig door voordat je aan (a) begint. Schrijf op elk blad

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 27 januari 2005 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee of drie open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is

Nadere informatie

Chemisch rekenen, zo doe je dat!

Chemisch rekenen, zo doe je dat! 1 Chemisch rekenen, zo doe je dat! GOE Opmerkingen vooraf: 1. Belangrijke schrijfwijzen: 100 = 10 2 ; 1000 = 10 3, enz. 0,1 = 1/10 = 10-1 ; 0,001 = 1/1000 = 10-3 ; 0,000.000.1 = 10-7, enz. gram/kg = gram

Nadere informatie

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte. 1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand

Nadere informatie

Schriftelijke vragen ex artikel 37 Reglement van orde voor de raadsvergaderingen (RvO)

Schriftelijke vragen ex artikel 37 Reglement van orde voor de raadsvergaderingen (RvO) Geeente Heerhurd R hrfteljke vren ex kel 7 Releent vn rde vr de rdverdernen (Rv) Dtu ndenn Vlnuer Retenuer 6 nveber jl -9 nderer hrfteljke vr ver ne rlernkten Dr en Vndel n de rlheffn An het llee, Inledn»

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... En/of Studentnummer Delft:... Dit tentamen bestaat

Nadere informatie

_ Examen VWO. .c e ~.- (1)'

_ Examen VWO. .c e ~.- (1)' _ Examen VWO (I) "C C ".:::::1 ~.- (1)'.c e Cl) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 19 89 Tijdvak 1 Maandag 22 mei 9.00-12.00 uur Als bij een vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt,

Nadere informatie

Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar.

Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar. OPDRACHTEN* OPDRACHT 1 Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar. OPDRACHT 2 Bereken het thermische rendement van een stoomturbinecyclus

Nadere informatie

RUILVERKAVELING REKKEN Grondwaterstandgegevens en pf-waarden in tijd-stijghoogtediagrammen en tabellen

RUILVERKAVELING REKKEN Grondwaterstandgegevens en pf-waarden in tijd-stijghoogtediagrammen en tabellen NN31396,576,2 STICHTING VOOR BODEMKARTERING BEN NEK OM BIBLIOTHEEK C-? RUILVERKAVELING REKKEN Grondwaterstandgegevens en pf-waarden in tijd-stijghoogtediagrammen en tabellen Rapport nr 576 Bij Lage 9 Q

Nadere informatie

Thermodynamica. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven

Thermodynamica. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Thermodynamica Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar 2009-2010 Inhoudsopgave Eerste hoofdwet - deel 1 3 Oefening 1.1......................................

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

[i0iateriraag@leg.gin9 nu 7409872

[i0iateriraag@leg.gin9 nu 7409872 Octrooiraad [i0iateriraag@leg.gin9 nu 7409872 Nederland [19] NL [54] Werkwijze voor het vacuümdlcht afsfüitem vsn elk der eerste uiteinden van een aantal holle transportorganen dia uit'tftonden in een

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt:

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie 1 Vraag 1 Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Bij constante T het volume reversibel verdubbeld. Het

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

OEFENOPGAVEN MOLBEREKENINGEN

OEFENOPGAVEN MOLBEREKENINGEN OEFENOPGAVEN MOLBEREKENINGEN * = voor VWO Salmiak, NH 4 Cl(s), kan gemaakt worden door waterstofchloride, HCl(g), te laten reageren met ammoniak, NH 3 (g) 01 Wat is de chemische naam voor salmiak? 02 Geef

Nadere informatie

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB 1 9616 9616TC 9616TH 9616TM 9617 9617AA 9617AN 9617AR 9617AT 9617AV 9617TB 9617TC 9618 9618PA 9618PB 9618PC 9618PD 9618PE 9618PG 9618PH 9619 9619PA 9619PD 9619PL 9619PM 9619PR 9619PS 9619PT 9619TA 9619TB

Nadere informatie

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn PT-1 tentamen, 26-06-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

IM4--14 ONDERWIJS IN 1 MAV04. Maandag 17 mei, uur. NATUUR- EN SCHEIKUNDE H (Scheikunde) OPEN VRAGEN

IM4--14 ONDERWIJS IN 1 MAV04. Maandag 17 mei, uur. NATUUR- EN SCHEIKUNDE H (Scheikunde) OPEN VRAGEN M4--14 ONDERWJS N 1 MAV04 Maandag 17 mei, 14.00--16.00 uur NATUUR- EN SCEKUNDE (Scheikunde) OPEN VRAGEN Bij het examen natuur- en scheikunde wordt de volgende verdeling van de tijd over de twee onderdelen

Nadere informatie

Naaldwijk, oktober 1977 Intern verslag no. 65 <i

Naaldwijk, oktober 1977 Intern verslag no. 65 <i cv Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A T B 67 Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder glas te Naaldwijk Verslag van een proef met sla naar de gebruikswaarde van V.A.M, compost door G.A, Boertje

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv Inhoud Inleiding 13 1 Algemene begrippen 15 1.1 Eenhedenstelsel 16 1.1.1 Druk en vermogen 18 1.1.2 Volume en dichtheid 19 1.2 Soortelijke warmte 19 1.2.1 Gemiddelde soortelijke warmte 20 1.3 Verbrandingswaarde

Nadere informatie

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Acetylglycine 1978-II(I) Vele endotherme reacties verlopen alleen als men aan de stoffen die men wil laten reageren energie toevoert. Toevoeren van energie

Nadere informatie

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur. In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 13 april 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Kolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc

Kolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc Kolenvergasser 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Beantwoord de vragen 1 t/m 3 aan de hand van het in bron 1 beschreven proces. Bron 1 De

Nadere informatie

Oefenvraagstukken 5 HAVO Hoofdstuk 13 Antwoordmodel

Oefenvraagstukken 5 HAVO Hoofdstuk 13 Antwoordmodel Oefenvraagstukken 5 AVO oofdstuk 13 Antwoordmodel Reactieomstandigheden 1 + 2 et zuur was in overmaat aanwezig dus de hoeveelheid O 2 is afhankelijk van de hoeveelheid ao 3. Alle drie gaan uit van dezelfde

Nadere informatie

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Vraag 1 Geef juiste uitspraken over een chemische reactie. Kies uit: stofeigenschappen reactieproducten beginstoffen. I. Bij een chemische reactie

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.

Nadere informatie

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar:

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar: Oefenopgaven Thermodynamica 2 (29-9-2010) Opgave 1. Een stuk ijs van -20 C en 1 atm wordt langzaam opgewarmd tot 110 C. De druk blijft hierbij constant. Schets hiervoor in een grafiek het verloop van de

Nadere informatie

Rekenen aan reacties (de mol)

Rekenen aan reacties (de mol) Rekenen aan reacties (de mol) 1. Reactievergelijkingen oefenen: Scheikunde Deze opgaven zijn bedoeld voor diegenen die moeite hebben met rekenen aan reacties 1. Reactievergelijkingen http://www.nassau-sg.nl/scheikunde/tutorials/deeltjes/deeltjes.html

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2011 - I

Eindexamen scheikunde havo 2011 - I Beoordelingsmodel Uraanerts 1 maximumscore 2 aantal protonen: 92 aantal elektronen: 88 aantal protonen: 92 1 aantal elektronen: aantal protonen verminderd met 4 1 2 maximumscore 2 Voorbeelden van een juist

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO,

Hoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Hoofdstuk 8 Opgave 1 Bruistabletten bevatten onder andere natriumwaterstofcarbonaat. Als je deze tabletten in water brengt, treedt een reactie op waarbij

Nadere informatie

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn PT-1 tentamen, 26-06-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde I

Eindexamen vwo scheikunde I Waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 1 O 6 + 4 H O 4 H + CH COO + HCO + 4 H + molverhouding CH COO : HCO = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor H + gelijk aan de som van de coëfficiënten

Nadere informatie

c c ci) Cj) a ) a ) s_ s_ (CI ra fl3 o 0 o o o 0 r r c o a l Boomkwekerij, handel in (laan)bomen (u ) (u ) zj- u -) ,92 (\ 1 N r rjr.

c c ci) Cj) a ) a ) s_ s_ (CI ra fl3 o 0 o o o 0 r r c o a l Boomkwekerij, handel in (laan)bomen (u ) (u ) zj- u -) ,92 (\ 1 N r rjr. VRSLAG X ARTIKL 73a FAILLISSMTST PBAAR 5 LU Lu LIJ D. Ie. a U %.4 3 rj 5 (.9 sizi Q.),_, z LL, z (9.$) 4 < (f ), (13 z 77) a ) a < a u 1 : 1 : a ) 1.1.' m :3 2 i In he fllissemen van: Fliissemensnummer:.i;

Nadere informatie

i-q s m Ze geeft de warmtehoeveelheid aan die nodig is om de eenheidsmassa van de stofte doen smelten.

i-q s m Ze geeft de warmtehoeveelheid aan die nodig is om de eenheidsmassa van de stofte doen smelten. De meeste stoffen kunnen in de drie volgende fasen voorkomen: vaste fase, vloeibare fase en gasvormige fase. Deze drie fasen noemt men de aggregatietoestanden van de stof. Of een bepaalde stof vast, vloeibaar

Nadere informatie

scheikunde vwo 2017-II

scheikunde vwo 2017-II Kerosine uit zonlicht maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is: E = ( 2,42 0 5 ) + 0,5 ( 3,935 0 5 ) + 0,5 (,05 0 5 ) = +3,84 0 5 (J mol ). juiste verwerking van de vormingswarmten van

Nadere informatie

Examen scheikunde HAVO tijdvak uitwerkingen

Examen scheikunde HAVO tijdvak uitwerkingen Examen scheikunde HAV tijdvak 2 2018 uitwerkingen Bodem bedekken 1p 1 fotosynthese/koolzuurassimilatie 2 25,0 kg 3 Aantal m 3 polymelkzuur in 1,00 m 3 bolletjes = 3 3 1,24 10 kg/m 2,016 10 2 m 3 4 Volume

Nadere informatie

2 Concentratie in oplossingen

2 Concentratie in oplossingen 2 Concentratie in oplossingen 2.1 Concentratiebegrippen gehalte Er zijn veel manieren om de samenstelling van een mengsel op te geven. De samenstelling van voedingsmiddelen staat op de verpakking vermeld.

Nadere informatie

Industriële luchtkoelers

Industriële luchtkoelers l VI i vu i J..UI in/y "LPMAN D20-0-86 Algemene Informatie De HL serie luchtkoelers omvat 7 modellen voorzien van, A of ventilatoren. De laroeilenatetand i«8,10 of 12. Het nomtnate koeivermogen voor R22

Nadere informatie

ADN-VRAGENCATALOGUS 2011 Gas

ADN-VRAGENCATALOGUS 2011 Gas CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART CCNR-ZKR/ADN/WG/CQ/2011/12 definitief 27 januari 2012 Or. DUITS ADN-VRAGENCATALOGUS 2011 Gas De ADN-vragencatalogus 2011 is op 27-01-2012 in de onderhavige versie aangenomen

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II Beoordelingsmodel Brons 1 maximumscore 4 Een juiste berekening leidt tot de uitkomst 78,3(%). berekening van het aantal mmol S 2 3 2 : 18,3 (ml) vermenigvuldigen met 0,101 (mmol ml 1 ) 1 omrekening van

Nadere informatie

2 e Internationale Chemieolympiade, Katowice 1969, Polen

2 e Internationale Chemieolympiade, Katowice 1969, Polen 2 e Internationale Chemieolympiade, Katowice 1969, Polen Theorie pgave 1 20 g kaliumsulfaat wordt opgelost in 150 ml water. De oplossing wordt vervolgens geëlektrolyseerd. Na elektrolyse bevat de oplossing

Nadere informatie

NIVEAU 5. STOOMTECHNIEK EPT: Proefexamen

NIVEAU 5. STOOMTECHNIEK EPT: Proefexamen NIVEAU 5. STOOMTECHNIEK EPT: Proefexamen TIJD 2 UUR:TOEGESTANE HULPMIDDELEN, REKENMACHINE, STOOMTABEL EN h-s en T-s DIAGRAM. Wat wordt verstaan onder het triple punt? 2. Bereken de entropie van natte stoom

Nadere informatie

Tentamen Scheidingstechnologie: MSTTSCT 01-07-201114:00-17:00

Tentamen Scheidingstechnologie: MSTTSCT 01-07-201114:00-17:00 Tentamen Scheidingstechnologie: MSTTSCT 01-07-201114:00-17:00 Het tentamen bestaat uit vijf open vragen (met subvragen). Vermeld naam en studienummer op ieder ingeleverd vel. Vermeld eenheden bij numerieke

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.

Nadere informatie

toelatingsexamen-geneeskunde.be Vraag 2 Wat is de ph van een zwakke base in een waterige oplossing met een concentratie van 0,1 M?

toelatingsexamen-geneeskunde.be Vraag 2 Wat is de ph van een zwakke base in een waterige oplossing met een concentratie van 0,1 M? Chemie juli 2009 Laatste wijziging: 31/07/09 Gebaseerd op vragen uit het examen. Vraag 1 Geef de structuurformule van nitriet. A. B. C. D. Vraag 2 Wat is de ph van een zwakke base in een waterige oplossing

Nadere informatie

a. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm.

a. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm. PEARL GTL Oliemaatschappijen zoals Shell willen aan de nog steeds stijgende vraag naar benzine en diesel kunnen blijven voldoen én ze willen de eindige olievoorraad zoveel mogelijk beschikbaar houden als

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (3)

Klimaatbeheersing (3) Klimaatbeheersing (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Het airco-koelproces als kringloopproces 1.1 Het ph-diagram Het koelproces zoals in de auto-airco plaatsvindt maakt gebruik van de toestandsverandering

Nadere informatie

5 Formules en reactievergelijkingen

5 Formules en reactievergelijkingen 5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje

Nadere informatie

VAK: Thermodynamica - A Set Proeftoets 01

VAK: Thermodynamica - A Set Proeftoets 01 VAK: Thermodynamica - A Set Proeftoets 01 Thermodynamica - A - PROEFTOETS- set 01 - E_2016 1/8 DIT EERST LEZEN EN VOORZIEN VAN NAAM EN LEERLINGNUMMER! Beschikbare tijd: 100 minuten Uw naam:... Klas:...

Nadere informatie

www.hth-hth.nl Energie kosten besparen met Gesloten Hybride Medium-koeler (GHM)

www.hth-hth.nl Energie kosten besparen met Gesloten Hybride Medium-koeler (GHM) RBO bank 37 62 72 732 BN NL 39 RBO 0376 272 732 K o n t r ak t v o o r wa a r d e n nternet..www.hth-hth.nl Handelsr.K.v.K.04054189 BTW. NL0370 4494 1B01 Ten rlo 6 7921 V Zuidwolde Tel. 0528 371010 Fax

Nadere informatie

Examen VWO. Scheikunde (oude stijl)

Examen VWO. Scheikunde (oude stijl) Scheikunde (oude stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 18 juni 13.30 16.30 uur 20 03 Voor dit examen zijn maximaal 68 punten te behalen; het examen bestaat uit 26

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F/MNW Vrijdag 3 december 005 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR. Mogelijk nodige constantes: Gasconstante R = 8.31447 Jmol 1 K 1 = 8.0574 10 L

Nadere informatie

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 24 juni 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen

Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen Vraag 1 Devormings-vrijeenthalpie G f vanbr 2(g)enBr 2 (l)bedraagtrespectievelijk3.11kjmol 1 en 0 kjmol 1. Wat is de dampdruk van Br 2 (g) bij 298K? Een eenvoudig

Nadere informatie

6-TSO-IW-c Warmtepompen 1. Warmtepompen

6-TSO-IW-c Warmtepompen 1. Warmtepompen 6-TSO-IW-c Warmtepompen 1 Inleiding Warmtepompen Een warmtepomp is een systeem dat warmte opneemt bij lage temperaturen en deze vrijstelt bij hogere temperaturen. Het is dus een zeer energie-efficiënt

Nadere informatie

Industriële bereiding van aceton uit

Industriële bereiding van aceton uit Industriële bereiding van aceton uit propeen via isopropylalcohol G. Kroon -1- I Indeling verslag: Inleiding: Fabricage methoden van aceton II a. Inleiding: Fabricage methoden van isopropylalcohol b. Bespreking

Nadere informatie

OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO

OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO Gesloten vragen 1. Carolien wil de zuurgraad van een oplossing onderzoeken met twee verschillende zuur-baseindicatoren en neemt hierbij het volgende waar: I de oplossing

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

f bouwaanvraag & bestemmingswijziging verbouwen/bestemmingswijziging van een woonhuis met restaurant naar studentenkamers

f bouwaanvraag & bestemmingswijziging verbouwen/bestemmingswijziging van een woonhuis met restaurant naar studentenkamers bouwaanvraag voor het verbouwen en het wijzigen van de bestemming van een opbrengsthuis met restaurant naar een (kamer)woning voor studenten opgedeeld in 9 kamers -i s73 Liggingsplan Omgevingsplan lnplantingsplan

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten provincie Drenthe UW CONTACTPERSOON Afd. Vergunningverlening, dhr. Struik

Gedeputeerde Staten provincie Drenthe UW CONTACTPERSOON Afd. Vergunningverlening, dhr. Struik EMMTEC services B.V. Eerste Bokslootweg 17 7821 AT Emmen Gedeputeerde Staten provincie Drenthe UW CONTACTPERSOON Afd. Vergunningverlening, dhr. Struik E. Olde Postbus 122 Engineering 9400 AC Assen 06-51958721

Nadere informatie

1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering.

1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering. 1 Warmteleer. 1 De soortelijke warmte is de warmte die je moet toevoeren om 1 kg van een stof 1 0 C op te warmen. Deze warmte moet je ook weer afvoeren om 1 kg van die stof 1 0 C af te koelen. 2 Om 2 kg

Nadere informatie

4. In een bakje met natriumjodide-oplossing worden 2 loden elektroden gehangen. Deze twee elektroden worden aangesloten op een batterij.

4. In een bakje met natriumjodide-oplossing worden 2 loden elektroden gehangen. Deze twee elektroden worden aangesloten op een batterij. Test Scheikunde Havo 5 Periode 1 Geef voor de volgende redoxreacties de halfreacties: a Mg + S MgS b Na + Cl NaCl c Zn + O ZnO Geef de halfreacties en de reactievergelijking voor de volgende redoxreacties:

Nadere informatie

s. P. Bertrsm s Fabrieksschema voor de vervaardiging van technisch Na thiosulfaat,

s. P. Bertrsm s Fabrieksschema voor de vervaardiging van technisch Na thiosulfaat, 1 P' s. P. Bertrsm "c./ '1'. ' I~l}- 'V ~,.. ~i '1'/1 \ l~' - Fabrieksschema voor de vervaardiging van technisch Na thiosulfaat,... I.J l. 1. Keuze van de bereidingsmethode. Het is mogelijk Na thiosulfaat

Nadere informatie

RAPPEL: CL.NR.: AFD./AMBT. SBKT. Team. Onderwerp Checklist beoordeling jaarrekening 2011

RAPPEL: CL.NR.: AFD./AMBT. SBKT. Team. Onderwerp Checklist beoordeling jaarrekening 2011 prvicie "Utrecht REG.NR het cllege v Burgeeeter e ethuder v de geeete Jeltei GE Ptbu 26 NG.: 2 btc. 22 4 JELTEN VERZNDEN 9 DEC.22 Cl fege v Gei Gedeputeerde tte Pythgrl Ptbu8 ÜTTHUtrecht Tel: -289 Fx -284.prvicie-utrecht.l

Nadere informatie

De verliezen van /in het systeem zijn ook het gevolg van energietransformaties!

De verliezen van /in het systeem zijn ook het gevolg van energietransformaties! Centrale Verwarmingssysteem Uitwerking van de deelvragen 1 ) Wat zijn de Energietransformaties in het systeem? De Energietransformaties die optreden in het CV-systeem zijn a. Boven de brander c.q. in de

Nadere informatie

TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN

TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN Vooraf: Zet Uw naam op alle papieren (ook de losse pagina s met figuren etc.) die U denkt in te leveren. Vergeet niet de uitgewerkte figuren in Bijlage 1, 2 en 3 in te leveren.

Nadere informatie

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE NATINALE SHEIKUNDELYMPIADE RRETIEMDEL VRRNDE 1 (de week van) woensdag 4 februari 2009 Deze voorronde bestaat uit 24 meerkeuzevragen verdeeld over 5 onderwerpen en 3 open vragen met in totaal 13 deelvragen

Nadere informatie

SCHEIKUNDE. Hoofdstuk 9

SCHEIKUNDE. Hoofdstuk 9 SCHEIKUNDE Hoofdstuk 9 Par. 1 Elke chemische reactie heeft een energie-effect. De chemische energie voor én na de reactie is niet gelijk. Als de reactie warmer wordt is de chemische energie omgezet in

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Reac/esnelheid en evenwichten

Hoofdstuk 5 Reac/esnelheid en evenwichten Hoofdstuk 5 Reac/esnelheid en evenwichten 4HAVO periode 3 2012 Weekplanning per3, week 5 Woensdag H5.1 H5.2 theorie Vragen over H4 / tijd om hoofdstuk 4 door te nemen Donderdag PTA H432 Vrijdag Werkuur:

Nadere informatie

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over

Nadere informatie

2 maximumscore 2. 1p Tijdens het proces moet verhit/ verwarmd worden. 1p Verhitten/ verwarmen kost veel energie.

2 maximumscore 2. 1p Tijdens het proces moet verhit/ verwarmd worden. 1p Verhitten/ verwarmen kost veel energie. pgave 1 kunststofrecycling 1 maximumscore 2 Het mengsel van LDPE en HDPE moet worden toegevoegd aan een vloeistof die een dichtheid heeft tussen 0,88. 10 3 kg m -3 en 0,96. 10 3 kg m -3. LDPE gaat dan

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden antwoorden Oefenvragen Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden antwoorden Vraag 1 Zet een kruisje in de tabel bij de juiste scheidingsmethode(n). Er kan meer dan één antwoord per stelling goed zijn. De component met de grootste

Nadere informatie

14/12/2015. Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker. Auteur: Rudy Beulens

14/12/2015. Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker. Auteur: Rudy Beulens Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker Auteur: Rudy Beulens E-mail: rudy.beulens@sbmopleidingen.be 1 Wat is koeltechniek Is een verzameling van technische oplossingen Bedoeld om ruimten,

Nadere informatie

MAV04. NATUUR- EN SCHEIKUNDE I (Natuurkunde) EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Woensdag 30 augustus,

MAV04. NATUUR- EN SCHEIKUNDE I (Natuurkunde) EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Woensdag 30 augustus, \_, EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1978 MAV04 Woensdag 30 augustus, 9.30-11.30 uur NATUUR- EN SCHEIKUNDE I (Natuurkunde) Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie

Nadere informatie

EUROPESE GEMEENSCHAP VOOR ATOOMENERGIE- EURATOM DE OZONOLYSE VAN DIFENYL EN DE DRIE ISOMEREN VAN TERFENYL. door G. DE VRIES (T.N.O.

EUROPESE GEMEENSCHAP VOOR ATOOMENERGIE- EURATOM DE OZONOLYSE VAN DIFENYL EN DE DRIE ISOMEREN VAN TERFENYL. door G. DE VRIES (T.N.O. EUR 2272.n tjsrary COPY EUROPESE GEMEENSCHAP VOOR ATOOMENERGIE- EURATOM DE OZONOLYSE VAN DIFENYL EN DE DRIE ISOMEREN VAN TERFENYL door G. DE VRIES (T.N.O.) 1965 ORGEL-Programma Rapport opgesteld door het

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur kan worden

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2007-II

Eindexamen scheikunde havo 2007-II Beoordelingsmodel Kwik 1 maximumscore 2 aantal protonen: 160 aantal elektronen: 158 aantal protonen: 160 1 aantal elektronen: het gegeven aantal protonen verminderd met 2 1 2 maximumscore 2 g 2 Cl 2 Indien

Nadere informatie

Practische aspecten van een chemische synthese. September 2013

Practische aspecten van een chemische synthese. September 2013 Practische aspecten van een chemische synthese September 2013 1 WAT IS HET DEL VAN EEN SYNTHESE? Het in handen krijgen van een gewenste verbinding. Wanneer deze onbekend is. Wanneer deze bekend is, maar

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie