6-TSO-IW-c Warmtepompen 1. Warmtepompen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "6-TSO-IW-c Warmtepompen 1. Warmtepompen"

Transcriptie

1 6-TSO-IW-c Warmtepompen 1 Inleiding Warmtepompen Een warmtepomp is een systeem dat warmte opneemt bij lage temperaturen en deze vrijstelt bij hogere temperaturen. Het is dus een zeer energie-efficiënt systeem dat ook wel eens de omgekeerde koelkast wordt genoemd. Bij koelkasten wordt de warmtepomp gebruikt om te koelen, maar ze kan ook worden gebruikt als verwarming van gebouwen. 1 Werking 1.1 Algemeen Algemeen kunnen we zeggen dat een warmtepomp warmte-energie op lage temperatuur opneemt. Die warmte kan worden opgenomen uit de bodem, water of lucht. Die opgenomen warmte zal dan opnieuw worden afgegeven bij hogere temperatuur. Ze kan worden afgegeven aan water of lucht en zo kunnen we een warmtepomp gebruiken als basisverwarming of als verwarming voor het sanitaire water. 1.2 Thermodynamica De hoofdwetten van de thermodynamica Eerste hoofdwet De toegevoegde warmte aan een gesloten systeem wordt gedeeltelijk omgezet in een toename van de inwendige energie van de moleculen van het systeem en gedeeltelijk in arbeid. Daarom noemen we de eerste hoofdwet ook de wet van behoud van energie. Energie kan niet verloren gaan, noch uit het niets ontstaan. In symbolen: Q = ΔU + W Q = de toegevoegde warmte in Joule ( J ) ΔU = de verandering van de inwendige energie van de moleculen van het systeem in Joule ( J ) W = de geleverde arbeid in Joule ( J ) Tweede hoofdwet De eerste hoofdwet ontkent het scheppen of vernietigen van energie, de tweede hoofdwet beperkt de mogelijkheden tot het gebruik van energie. Er bestaat geen enkele machine die de warmte, onttrokken aan één energiereservoir op één enkele temperatuur, volledig kan omzetten in mechanische arbeid. Spontane processen gaan steeds gepaard met een toename van entropie. Entropie is een maat voor de wanorde van een systeem. Met andere woorden, spontane processen gaan steeds gepaard met een toename van wanorde.

2 6-TSO-IW-c Warmtepompen Thermodynamica toegepast op warmtepompen De werking van een warmtepomp met koelvloeistof is gelijkaardig met die van een koelkast. Bij een koelkast wordt de warmte onttrokken aan de te koelen producten en afgegeven aan de buitenlucht. Bij een warmtepomp wordt de warmte onttrokken aan elementen van het milieu. Dit kan de bodem, lucht of water zijn. De warmte wordt dan naar het verwarmingssysteem gevoerd. In de warmtepomp wordt de vloeistof, ook wel het koudemiddel genoemd, steeds opnieuw gecomprimeerd, gecondenseerd, geëxpandeerd en verdampt. Het koudemiddel doorloopt dus steeds dezelfde cyclus Comprimeren Figuur 1: Principeschema van een warmtepomp In de compressor wordt het gasvormige koudemiddel samengeperst door de compressor. Hierdoor stijgt de temperatuur tot boven die van de te verwarmen ruimte. De hete damp stroomt naar de condensor. ( van 1 naar 2 op het ( T, S ) diagram ) Condenseren In de condensor daalt de temperatuur van de damp ( van 2 naar 3 op het ( T, S ) diagram ) en ten slotte condenseert de damp ( van 3 naar 4 op het ( T, S ) diagram ) doordat deze in contact komt met de wand die koud is in vergelijking met de hete damp. Bij deze condensatie wordt warmte afgegeven doordat elke stof een soortelijke condensatiewarmte heeft. Dit is de warmtehoeveelheid die vrijkomt wanneer 1,00 kg verzadigde damp wordt omgezet in vloeistof van dezelfde temperatuur. Die warmte kan dan kan worden gebruikt om bijvoorbeeld een gebouw te verwarmen. De

3 6-TSO-IW-c Warmtepompen 3 koelvloeistof die nu vloeibaar is, wordt aan de onderzijde van het reservoir afgetapt en stroomt dan naar een smoorventiel Expanderen In het smoorventiel, ook wel reduceerventiel genoemd, stroomt de koelvloeistof door een nauwe opening. Hier gebeurt een gedwongen adiabatische expansie en daardoor verlaagt de druk en ook de temperatuur. De druk is immers recht evenredig met de temperatuur. ( van 4 naar 5 op het ( T, S ) diagram ) We kunnen dit vergelijken met een autosnelweg van drie rijstroken die overgaat naar een autosnelweg van twee rijstroken. Het is heel druk op de autosnelweg. Bij de versmalling ontstaat er een opstopping, maar eenmaal door de versmalling kunnen de auto s snel doorrijden en is het minder druk Verdampen Eens het koudemiddel in de verdamper is, zal de vloeistof beginnen koken en dus verdampen. ( van 5 naar 1 op het ( T, S ) - diagram ) Dit komt omdat de druk in de verdamper lager is, en dus ook de temperatuur en het kookpunt van de vloeistof. De warmte die nodig is om de koelvloeistof te verdampen, wordt onttrokken aan de omgeving. Eens het koudemiddel terug gasvormig is, kan de cyclus opnieuw worden doorlopen en op die manier wordt er steeds warmte afgegeven om water of een ruimte te verwarmen ( T, S ) - diagram Figuur 2 : Kringproces van een warmtepomp in een (T,S)-diagram

4 6-TSO-IW-c Warmtepompen ( P,V ) - diagram Figuur 3 : Kringproces van een warmtepomp in een (p,v)-diagram Van 1 naar 2 : Adiabatische compressie ( zonder warmteuitwisseling met omgeving ) van het gasvormige koudemiddel in de compressor. Hier treedt energieverlies op bij de compressor Hierbij is: W = de geleverde / opgenomen arbeid tijdens de adiabatische compressie in ( J ) U = de verandering van de inwendige energie in Joule ( J ) n = het aantal mol koudemiddel in mol R = de universele gasconstante = 8,314 T = de temperatuursverandering ring in Kelvin ( K ) Q = de opgenomen / afgegeven warmte in Joule ( J ) Van 2 naar 3 : Condensatie van de damp. Bij het condenseren blijft de temperatuur gelijk, daarom is de condensatie te beschouwen als een isotherm proces. Praktisch daalt de damp eigenlijk eerst nog wat in temperatuur, maar dit zullen we hier verwaarlozen. Industriële Wetenschappen Schooljaar

5 6-TSO-IW-c Warmtepompen 5 Hierbij is: 2,303 log!" #$! % = 0 => = 0 => = W = de geleverde / opgenomen arbeid tijdens de condensatie in ( J ) n = het aantal mol koudemiddel in mol R = de gasconstante = 8,314 T 2 = de temperatuur in Kelvin ( K ) V eind = het volume van het koudemiddel na de condensatie in kubieke meter ( m 3 ) V begin = het volume van het koudemiddel voor de condensatie in kubieke meter ( m 3 ) Q = de opgenomen / afgegeven warmte in Joule ( J ) T = de temperatuursverandering in Kelvin ( K ) U = de verandering van de inwendige energie in Joule ( J ) Van 3 naar 4 : Adiabatische expansie van het vloeibare koudemiddel in het smoorventiel. Hier treedt energieverlies op. Hierbij is: = = 3 2 = 0 W = de geleverde / opgenomen arbeid tijdens de adiabatische expansie in ( J ) U = de verandering van de inwendige energie in Joule ( J ) n = het aantal mol koudemiddel in mol R = de universele gasconstante = 8,314 T = de temperatuursverandering in Kelvin ( K ) Q = de opgenomen / afgegeven warmte in Joule ( J ) Van 4 naar 1 : Verdampen van de vloeistof. Bij het verdampen blijft de temperatuur gelijk, daarom is de verdamping te beschouwen als een isotherm proces. Praktisch stijgt de vloeistof eerst nog wat in temperatuur, maar dit zullen we hier verwaarlozen. = 2,303 ' log!" #$! % = 0 => = 0 => =

6 6-TSO-IW-c Warmtepompen 6 Hierbij is: W = de geleverde / opgenomen arbeid tijdens de verdamping in ( J ) n = het aantal mol koudemiddel in mol R = de universele gasconstante = 8,314 T 1 = de temperatuur in Kelvin ( K ) V eind = het volume van het koudemiddel na de verdamping in kubieke meter ( m 3 ) V begin = het volume van het koudemiddel voor de verdamping in kubieke meter ( m 3 ) Q = de opgenomen / afgegeven warmte in Joule ( J ) T = de temperatuursverandering in Kelvin ( K ) U = de verandering van de inwendige energie in Joule ( J ) Voorbeeldoefening Figuur 4 : Kringproces voor het berekenen van het rendement GEGEVEN Koelmiddel R134a = C 2 H 2 F 4 = tetrafluorethaan

7 6-TSO-IW-c Warmtepompen 7 M (C 2 H 2 F 4 ) = 102,03 $ m = 2,00 kg T laag = 263 K T hoog = 327 K V 1 = 0,200 m 3 V 2 = 0,025 m 3 V 3 = 0,002 m 3 V 4 = 0,082 m 3 GEVRAAGD Het rendement η OPLOSSING Comprimeren ( van 1 naar 2 ) = ( ) = 2,00 10* + + = 19,6 (,- 102,03 (,- = ,6 (,- 8,314 (, = 15,6 10* ,(896::,9-6;69< =9>6?@,8 h6< :B:<66(.3 = 0 Condensatie ( van 2 naar 3 ) (* = 2,303 19,6 (,- 8, log0,002 (,- 0 0,025 ( *% = 13,5 10* (6<!" = 2,00 10 D* ( * 6 #$! = 2,50 10 D ( * 156,(+6;?+ -6;69< =9>6?@,8 h6< :B:<66(.3 = = 13,5 10 * 1 E6< :B:<66( +66F< G=9(<6 =F 3 Expansie ( van 3 naar 4 ) = ,6 (,- 8,314 (, = 15,6 10* = 0 1 E6< H,6-(?@@6- -6;69< G==9@,,9 h6< =FH,6-<.3

8 6-TSO-IW-c Warmtepompen 8 Verdampen ( van 4 naar 1 ) (* = 2,303 19,6 (,- 8, log0,200 (,- 0 0,082 ( *% = 38,2 10* (6<!" = 2,00 10 D' ( * 6 #$! = 82,0 10 D* ( * 1 +6@G,+6 ;69@=(8?+ -6;69< h6< H,6-(?@6- Netto arbeid = = 38,2 10 * 1 E6< H,6-(?@@6-66(< G=9(<6,8 I?< J?K,(+6;?+.3!LL = 38,2 10 * 13,5 10 * = 24,7 10 * 2 Rendement Een warmtepomp is in staat om een grotere hoeveelheid warmte-energie te verplaatsen dan er aanvankelijk is ingestopt. Het gevolg daarvan is dat er een COP ( Coefficient Of Performance of ook wel prestatiecoëfficiënt ) kan worden behaald van meer dan honderd procent. Het COP is een prestatierendement, dit heeft niets te maken met het thermodynamisch rendement. 2.1 COP De coefficient of performance geeft de verhouding weer tussen de hoeveelheid afgegeven warmte en de hoeveelheid verbruikte energie. Bij een warmtepomp is dit de elektrische energie gebruikt door de compressor. Het theoretisch maximum van de COP is eenvoudig te berekenen met volgende formule: MNO = PQRS T ( 1 ) Hierbij is COP = de prestatiecoëfficiënt Q afg = de bruikbare hoeveelheid warmte afgegeven door de condensor in Joule ( J ) W = de geleverde arbeid door de compressor in Joule ( J ) Volgens de eerste wet van de thermodynamica geldt dat: UVW = XY" + ( Dit is zo omdat ΔU = 0 Joule bij een kringproces. ) En dus ook dat: = ( 2 )

9 6-TSO-IW-c Warmtepompen 9 ( 2 ) in ( 1 ) geeft : We mogen dus ook zeggen dat: UVW MNO [WUVW!$ = UVW MNO [WUVW!$ = OF MNO [WUVW!$ = UVW Hierbij is COP verwarming = de prestatiecoëfficiënt bij het opwarmen T warm = de temperatuur waarbij de warmte wordt afgegeven in Kelvin ( K ) T koud = de temperatuur waarbij de warmte wordt opgenomen in Kelvin ( K ) T = het temperatuursverschil in Kelvin ( K ) Op dezelfde wijze kunnen we aantonen dat : MNO X! = XY" = XY" Hierbij is COP koelen = de prestatiecoëfficiënt bij het koelen T warm = de temperatuur waarbij de warmte wordt afgegeven in Kelvin ( K ) T koud = de temperatuur waarbij de warmte wordt afgegeven in Kelvin ( K ) Het verband tussen COP verwarming en COP koelen is het volgende: Bewijs : = MNO X! = MNO [WUVW!$ 1 MNO [WUVW!$ 1 UVW = UVW 1 3 = UVW UVW + XY"

10 6-TSO-IW-c Warmtepompen 10 XY" = = MNO X! Om een hoge COP bij het opwarmen te bekomen, moet de temperatuur waarbij de warmte wordt afgestaan zo hoog mogelijk zijn en de temperatuur waarbij de warmte wordt opgenomen zo laag mogelijk moet zijn. UVW MNO [WUVW!$ = De teller is dan zo groot mogelijk en de noemer probeert men op die manier zo klein mogelijk te houden, waardoor we een zeer hoge COP krijgen. Om T warm zo hoog mogelijk te houden en T koud zo laag mogelijk te houden zijn er grote of veel warmtewisselaars nodig in de bodem en veel slangen in de vloerverwarming als we de warmtepomp gebruiken om de vloer te verwarmen. Theoretisch maximum waarde : T warm = 35 C = 308 K T koud = 0 C = 273 K MNO [WUVW!$ = UVW = = 8,8 Warmtepompen worden standaard getest met een T koud van 0 C = 273 K en een T warm van 35 C = 308 K. Praktische waarde : T warm = 60 C = 333 K T koud = -7 C = 266 K MNO [WUVW!$ = UVW = = 4,97 De COP ligt bij bijna alle merken tussen 4 à Het thermodynamisch rendement De hierboven beschreven COP is niet hetzelfde als het thermodynamisch rendement. Voor een kringproces geldt de definitie van het thermodynamisch rendement als: \ = T ]^ ` a`bc^]`d^] met!ll = "fwghh! Hierbij is η = Het thermodynamisch rendement van de warmtepomp ( onbenoemd )

11 6-TSO-IW-c Warmtepompen 11 Q opgenomen = de opgenomen warmte in Joule ( J ) W netto = de netto geleverde/ opgenomen arbeid van het proces in Joule ( J ) Rendement van de voorbeeldoefening f$ = '!VVW i = 38,2 10 * \ = 24,7 10* 38,2 10 * = 64,66 % Het rendement van deze warmtepomp bedraagt 64,66 %. De compressor heeft energie nodig zodat hij het koudemiddel kan verpompen om zo een drukverschil te doen ontstaan tussen condensor en verdamper. De compressor verricht dus arbeid. Hoe groter het drukverschil moet zijn, hoe meer arbeid de compressor moet verrichten om nog steeds dezelfde hoeveelheid koudemiddel te verplaatsen en dus ook om nog steeds dezelfde hoeveelheid warmte te verplaatsen. Het rendement zal dus verkleinen. Om dit tegen te gaan moet het temperatuurverschil tussen condensor en verdamper zo klein mogelijk zijn. Het drukverschil hangt namelijk samen met het temperatuurverschil. Als het temperatuurverschil kleiner is, dan is het drukverschil kleiner en moet de compressor minder arbeid verrichten om dezelfde hoeveelheid warmte-energie te verplaatsen waardoor het rendement stijgt. Een deel van het temperatuurverschil zit tussen de verdamper en zijn omgeving en tussen de condensor en de te verwarmen ruimte. Om die temperatuurverschillen zo klein mogelijk te houden hebben zowel condensor als verdamper een groot oppervlak en eventueel een ventilator. In het kringproces zijn er twee deelprocessen waarbij er verliezen optreden, namelijk de expansie in het smoorventiel ( van 4 naar 5 op het ( T, S ) diagram ) en de afkoeling van het hete gas in de condensor. ( van 2 naar 3 op het ( T, S ) diagram ). Bij de expansie wordt mechanische energie omgezet in warmte en bij het afkoelen worden twee reservoirs van verschillende temperatuur gemengd. 3 Soorten warmtepompen 3.1 Warmtepomp met lucht als bron De lucht wordt in de warmtepomp geblazen waar deze dan warmte af kan geven. De lucht wordt samengeperst waardoor er extra warmte zal ontstaan. De deeltjes in de lucht zullen sneller gaan bewegen als de druk stijgt, waardoor de kinetische energie toeneemt. Er kan dus meer energie onder de vorm van warmte worden afgegeven. Wanneer dit type warmtepomp wordt gebruikt om de lucht in huis te verwarmen, spreekt men van een lucht/lucht warmtepomp. Deze toestellen worden veel gebruikt omdat ze ook als airconditioning kunnen worden gebruikt.

12 6-TSO-IW-c Warmtepompen 12 Wanneer deze warmtepompen worden gebruikt om water te verwarmen spreekt men van lucht/water warmtepompen. Met deze systemen kunnen we het water dat door de centrale verwarming loopt opwarmen en op die manier het huis verwarmen. Ook met deze warmtepompen bestaat de mogelijkheid om te koelen. Figuur 5: Warmtepomp met lucht als bron Voordelen De lucht die wordt ingeblazen hoeft niet erg warm te zijn om toch voor voldoende warmteafgifte te zorgen dankzij de compressietechniek. Zelfs in de winter kan een warmtepomp met lucht als bron worden gebruikt om een gebouw te verwarmen. Het is mogelijk om de energie op te slaan in water om zo een soort buffer te creëren. Het water bevindt zich dan in een soort boiler waardoor men de opgewekte energie op ieder gewenst tijdstip kan gebruiken. Dit is handig als we die warmte willen gebruiken voor bijvoorbeeld warm water voor te koken of voor sanitair gebruik. In de zomer kan dit soort warmtepompen dienen als koeling. De warmte wordt dan van binnen naar buiten getransporteerd. Een warmtepomp met lucht als bron heeft geen grondboring nodig en is daardoor een stuk goedkoper Nadelen In de winter hebben we de meeste warmte nodig, en dan is de temperatuur van de lucht zeer laag en wisselvallig. We moeten immers de lucht aanzuigen die er is op het tijdstip dat de warmtepomp draait. Dit klinkt logisch, maar theoretisch zou er ook kunnen worden gewerkt met een buffer. Praktisch is het onmogelijk om zodanig veel warmte op te slaan op voorhand zodat de warmtepomp een hele winter niet zo moeten werken. 3.2 Warmtepomp met de bodem als bron De warmtewisselaars die zorgen voor de overdracht van de warmte van de bodem naar het koudemiddel, bestaan uit een netwerk van buizen op een diepte van één meter of meer. Ze moeten Industriële Wetenschappen Schooljaar

13 6-TSO-IW-c Warmtepompen 13 zeker onder de vorstgrens liggen. De temperatuur van de bodem op deze diepte is sterk afhankelijk van de buitentemperatuur. In de winter, wanneer men het meeste warmte nodig heeft, zal de brontemperatuur lager zijn en zal de warmtepomp dus een grotere arbeid moeten leveren. Dit type warmtepompen wordt niet veel geplaatst wegens plaatsgebrek voor het grote buizennetwerk. 3.3 Warmtepomp met grondwater als bron Figuur 6 : Warmtepomp met bodem als bron Het water in de ondergrond heeft een constante temperatuur van 10 à 14 C. Wanneer er een voldoende grote stroming is bij het grondwater, zal de onttrekkingstemperatuur niet dalen na verloop van tijd. De COP van de warmtepomp blijft hierdoor hoog en constant. Het water wordt opgepompt door een onderwaterpomp en gaat via de warmtepomp terug naar de retourput. Er is een filter voorzien met filterzand waardoor het water moet lopen. Het water terug in de grond pompen in veel moeilijker dan het oppompen. Daarom heeft de retourput een zo lang mogelijk filtergedeelte. Ook de boordiameter ter hoogte van het filterelement moet zo groot mogelijk zijn, zodat het water zo eenvoudig mogelijk terug in de bodem kan lopen. Soms moeten er zelfs meerdere retourputten worden geboord. De kwaliteit van het grondwater is belangrijk voor de levensduur en werking van de installatie. Het water wordt immers bij een hogere druk opgepompt dan het atmosferisch niveau. Als de druk zou dalen tot het atmosferisch niveau, komt de opgeloste zuurstof vrij. Kalk en ijzer in het water kunnen dan afzettingen en verstoppingen veroorzaken in de leidingen, de warmtewisselaar en de retourputten. De verticale boringen worden geboord met de spoel- of zuigboormethode. De boor schraapt de grondlagen af terwijl water naar beneden wordt gepompt. Het water neemt de boorresten via het geboorde gat mee van beneden naar boven. Besluit Figuur 7 : Warmtepomp met grondwater als bron Warmtepompen zijn zeer efficiënte systemen voor verwarming. Ze hebben een groot rendement en ze verbruiken geen brandstoffen, enkel elektrische energie. Er zijn verschillende systemen.

14 6-TSO-IW-c Warmtepompen 14 Afhankelijk van de omgeving waarin de warmtepomp moet worden geplaatst, kan men kiezen uit lucht, grondwater of de bodem als bron. Warmtepompen zijn nog sterk in ontwikkeling, en nog behoorlijk duur. Toch zullen ze voor een oplossing zorgen wanneer de brandstoffen uitgeput geraken en de klassieke verwarmingsketel geen dienst meer kan doen. Bibliografie Wikipedia, Warmtepomp, 2 januari 2013 HOUTTE, H. Van, Cursus fysica 4 e jaar industriële wetenschappen, Eeklo, Livios, Warmtepompen, 2 januari 2013 Nenco, Warmtepompen, 30 oktober 2012 Samsung, Wat is een warmtepomp?, 4 januari 2013 VAN DYCK, J., Rendement, 4 januari 2013 Energie Plaats Vlaanderen, Rendement warmtepomp, 5 januari 2013 ODE Vlaanderen, Warmtepompen voor woningverwarming, 15 januari 2013 IZEN, Nieuwe warmtepomp: Genral hoge temperatuur, 16 januari 2013 Figuurlijst Figuur 1 Figuur 2 Figuur 3 Figuur 4 Figuur 5 Figuur 6 Figuur 7 Principeschema van een warmtepomp Kringproces van een warmtepomp in een (T,S)-diagram Kringproces van een warmtepomp in een (p,v)-diagram Kringproces voor het berekenen van het rendement Warmtepomp met lucht als bron Warmtepomp met bodem als bron Warmtepomp met grondwater als bron

Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede

Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede Vraagstelling Inventariseren van de WKO-installaties van de complexen Wachter-Valpoort en Contrefort-Chrispijn.

Nadere informatie

Figuur 8.39: Negatief kringproces. Figuur 8.40: Afgegeven en opgenomen warmte

Figuur 8.39: Negatief kringproces. Figuur 8.40: Afgegeven en opgenomen warmte 8.7 NEGATIEVE KRINGPROCESSEN 8.7.1 ALGEMEEN Beschouw in figuur 8.39 een negatieve kringloop 1 2 3 4. Gedurende de toestandsverandering 1 2 3 daalt de entropie, dus ds < 0, zodat: 123 3 q = T ds < 0 1 Anderzijds,

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (3)

Klimaatbeheersing (3) Klimaatbeheersing (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Het airco-koelproces als kringloopproces 1.1 Het ph-diagram Het koelproces zoals in de auto-airco plaatsvindt maakt gebruik van de toestandsverandering

Nadere informatie

Aardwarmte / Luchtwarmte

Aardwarmte / Luchtwarmte 2015 Aardwarmte / Luchtwarmte Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Aardwarmte/Luchtwarmte. Pagina 1 Inhoud 1.Aardwarmte / luchtwarmte...3 1.1 Doel van de

Nadere informatie

Informatieblad. Warmtepompen INLEIDING

Informatieblad. Warmtepompen INLEIDING INLEIDING Vanwege de oprakende fossiele brandstoffen worden we met zijn alle gedwongen op zoek te gaan naar verbeterde of alternatieve energieopwekkers. Van hout naar kolen naar olie naar gas en nu naar

Nadere informatie

Warmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen

Warmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen Warmtepompen en warmtebronnen (augustus 2006) Warmtepompen Wat is een warmtepomp? Warmtepompen zijn duurzame energiesystemen die energie uit de omgeving, zoals buitenlucht, bodem of grondwater, omzetten

Nadere informatie

Ruimteverwarming met warmtepompen:

Ruimteverwarming met warmtepompen: Ruimteverwarming met warmtepompen: principes en werking van verschillende warmtepompsystemen en toepassingen in woningbouw TRIAS ENERGETICA 2 1 Dus 1. Eerst goed isoleren en luchtdicht bouwen (de warmtebehoefte

Nadere informatie

DE WERKING VAN DE WARMTEPOMP

DE WERKING VAN DE WARMTEPOMP De duurzame energiebron is onuitputtelijk, maar heeft een te laag temperatuurniveau om de CV rechtstreeks op aan te kunnen sluiten. De temperatuur zal dus eerst verhoogd moeten worden, waardoor wij onze

Nadere informatie

1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering.

1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering. 1 Warmteleer. 1 De soortelijke warmte is de warmte die je moet toevoeren om 1 kg van een stof 1 0 C op te warmen. Deze warmte moet je ook weer afvoeren om 1 kg van die stof 1 0 C af te koelen. 2 Om 2 kg

Nadere informatie

14/12/2015. Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker. Auteur: Rudy Beulens

14/12/2015. Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker. Auteur: Rudy Beulens Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker Auteur: Rudy Beulens E-mail: rudy.beulens@sbmopleidingen.be 1 Wat is koeltechniek Is een verzameling van technische oplossingen Bedoeld om ruimten,

Nadere informatie

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens ONDERKOELING-OVERVERHITTING Rudy Beulens UNIE DER BELGISCHE FRIGORISTEN AIR CONDITIONING ASSOCIATION Water bij 1 bar absoluut of 0 bar relatief IJsblok van -20 C smelten tot 0 C : latente warmte Opwarmen

Nadere informatie

Hoofdstuk 12: Exergie & Anergie

Hoofdstuk 12: Exergie & Anergie Hoofdstuk : Exergie & Anergie. ENERGIEOMZEINGEN De eerste hoofdwet spreekt zich uit over het behoud van energie. Hierbij maakt zij geen onderscheid tussen de verschillende vormen van energie: inwendige

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) dinsdag 21 januari 2003 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier

Nadere informatie

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 27 januari 2005 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee of drie open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is

Nadere informatie

Minder, anders en efficiënter

Minder, anders en efficiënter De Zonne-arc vzw Energiezuinig anders De warmtepomp, de natuur als bron van verwarming. Willy Lievens, Z.O.T. (Zacht Onthechte Technoloog) N.U.L. (Niet Uitgebluste Leraar) Minder, anders en efficiënter

Nadere informatie

Warmtepompen CONCEPTFICHE 5: Inleiding

Warmtepompen CONCEPTFICHE 5: Inleiding CONCEPTFICHE 5: Warmtepompen Inleiding Uit ervaringen in het dagelijkse leven weten we dat bijvoorbeeld een kop warme koffie op natuurlijke wijze afkoelt door de blootstelling aan de omgevingslucht. Dit

Nadere informatie

THERMODYNAMISCHE RENDEMENTEN BIJ DE PRODUCTIE VAN WARMTE VAN LAGE TEMPERATUUR

THERMODYNAMISCHE RENDEMENTEN BIJ DE PRODUCTIE VAN WARMTE VAN LAGE TEMPERATUUR THERMODYNAMISCHE RENDEMENTEN BIJ DE PRODUCTIE VAN WARMTE VAN LAGE TEMPERATUUR Nico Woudstra, TU Delft, 3ME-P&E-ET Leeghwaterstraat 44, 2628 CA Delft e-mail: n.woudstra@tudelft.nl 1 INLEIDING De kwaliteit

Nadere informatie

Cooling & Heating Innovations

Cooling & Heating Innovations Cooling & Heating Innovations W A R M T E P O M P E N D e w a r m t e p o m p a l s w a r m t e b r o n i s d é o p l o s s i n g v o o r onze dagelijkse behoefte aan verwarming met een zo hoog mogelijk

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv Inhoud Inleiding 13 1 Algemene begrippen 15 1.1 Eenhedenstelsel 16 1.1.1 Druk en vermogen 18 1.1.2 Volume en dichtheid 19 1.2 Soortelijke warmte 19 1.2.1 Gemiddelde soortelijke warmte 20 1.3 Verbrandingswaarde

Nadere informatie

White Paper Warmtepompsysteem

White Paper Warmtepompsysteem White Paper Warmtepompsysteem Inleiding Een warmtepompsysteem is voor veel mensen inmiddels een bekend begrip, toch ontstaat er nog steeds veel onduidelijkheid over de werking van het systeem. Dit blijkt

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) Uitgave 2016 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur

Nadere informatie

Warmtepompen. Werking warmtepomp 19-10-2015

Warmtepompen. Werking warmtepomp 19-10-2015 Warmtepompen Om een woning te verwarmen zijn diverse mileu vriendelijke mogelijkheden. Één van de mogelijkheden is een warmtepomp. Er zijn diverse verschillende soorten warmtepompen maar de proces werking

Nadere informatie

Een eerste kennismaking met aardwarmtepompen

Een eerste kennismaking met aardwarmtepompen Een eerste kennismaking met aardwarmtepompen Auteur: N. Packer, Staffordshire University (VK), april 2011. Samenvatting Wat is een warmtepomp? Lijkt een warmtepomp op een gewone waterpomp? Misschien een

Nadere informatie

Thermodynamica. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven

Thermodynamica. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Thermodynamica Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar 2009-2010 Inhoudsopgave Eerste hoofdwet - deel 1 3 Oefening 1.1......................................

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN 4.1.1 SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT Wanneer we een zuivere vaste stof (figuur 4.1) verwarmen zal de temperatuur ervan stijgen. Na enige tijd wordt de vaste stof

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur kan worden

Nadere informatie

Recycle je warmte. De Eneco WarmteWinner

Recycle je warmte. De Eneco WarmteWinner Recycle je warmte De Eneco WarmteWinner Inhoudsopgave Een kleine warmtepomp naast je cv-ketel, een grote stap richting onafhankelijkheid. Geschikt voor plaatsing bij iedere cv-ketel, eenvoudig geïnstalleerd.

Nadere informatie

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben

Nadere informatie

Warmte in de koudetechniek, een hot item

Warmte in de koudetechniek, een hot item Wijbenga info sheet 5: Warmte in de koudetechniek, een hot item In het ontwerp van een koelinstallatie wordt steeds meer aandacht besteed aan het energieverbruik. Dit kan bereikt worden door een zo hoog

Nadere informatie

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte. 1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 13 april 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Eneco WarmteWinner. Eneco Smart Energy. Postbus BA Rotterdam EBE.CSM.WARMTEWINNER.10/17

Eneco WarmteWinner. Eneco Smart Energy. Postbus BA Rotterdam   EBE.CSM.WARMTEWINNER.10/17 Eneco WarmteWinner Eneco Smart Energy Postbus 1014 3000 BA Rotterdam www.eneco.nl/warmtewinner EBE.CSM.WARMTEWINNER.10/17 Inhoud Introductie Introductie 3 De Eneco WarmteWinner 4 Werkingsprincipe 7 Hybride

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie

Nadere informatie

Figuur 8.50: Toestandsdiagram van propaan naar ASHRAE Hoofdstuk 8: Kringprocessen 46

Figuur 8.50: Toestandsdiagram van propaan naar ASHRAE Hoofdstuk 8: Kringprocessen 46 Onderstaande figuur toont het ph-diagram van propaan, naar ASHRAE (boeken). Hierop moeten we aflezen, geen gemakkelijke karwei, tenzij men de zaken uitvergroot, of computerprogramma s zoals COOLPACK gebruikt.

Nadere informatie

2 Van 1 liter vloeistof wordt door koken 1000 liter damp gemaakt.

2 Van 1 liter vloeistof wordt door koken 1000 liter damp gemaakt. Domein D: Warmteleer Subdomein: Gas en vloeistof 1 niet expliciet genoemd in eindtermen, moet er een groep vragen gemaakt worden waarin die algemene zaken zijn vervat? zie ook mededelingen voor eindexamendocenten.

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 24 juni 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Warmtepompen : Wanneer wel of niet?

Warmtepompen : Wanneer wel of niet? Warmtepompen : Wanneer wel of niet? TRIAS ENERGETICA 2 Dus 1. Eerst goed isoleren en luchtdicht bouwen (de warmtebehoefte beperken) 2. Dan duurzame energietechnieken maximaal benutten 3. Als laatste fossiele

Nadere informatie

DE WARMTEPOMP (HE 10)

DE WARMTEPOMP (HE 10) DE WARMTEPOMP (HE 10) Een huis vanbinnen verwarmen met de natuurlijke warmte van buiten. 1 INLEIDING Het gebruik van de warmtepomp voor de verwarming van gebouwen en de productie van sanitair warm water

Nadere informatie

JORIS VAN DYCK JORIS VAN DYCK WARMTEPOMPTECHNIEKEN JVD WARMTEPOMPTECHNIEKEN B.V.B.A.

JORIS VAN DYCK JORIS VAN DYCK WARMTEPOMPTECHNIEKEN JVD WARMTEPOMPTECHNIEKEN B.V.B.A. WARMTEPOMPTECHNIEKEN Verwarmen met een warmtepomp de energie van natuurelementen JVD warmtepomptechnieken bvba Oostmalsebaan 5 B-2960 Brecht Tel.: +32 (0) 3 313 85 39 info@warmtepomptechnieken.be www.warmtepomptechnieken.be

Nadere informatie

Profielwerkstuk Natuurkunde De Koelkast

Profielwerkstuk Natuurkunde De Koelkast Profielwerkstuk Natuurkunde De Koelkast Profielwerkstuk door een scholier 3435 woorden 12 september 2012 6,7 25 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova Voorwoord Wij zijn samen gaan werken omdat we

Nadere informatie

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar.

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar. 7. Gaswetten Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Opgave 5 Opgave 6 Opgave 7 Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau

Nadere informatie

Voorbeeld EXAMEN Thermodynamica OPEP Niveau 4. Vraag 1: Van een ideaal gas is gegeven dat de dichtheid bij 0 C en 1 bara, 1,5 kg/m 3 bedraagt.

Voorbeeld EXAMEN Thermodynamica OPEP Niveau 4. Vraag 1: Van een ideaal gas is gegeven dat de dichtheid bij 0 C en 1 bara, 1,5 kg/m 3 bedraagt. Voorbeeld EXAMEN Thermodynamica OPEP Niveau 4 Vraag : Van een ideaal gas is gegeven dat de dichtheid bij 0 C en bara,,5 kg/m bedraagt. Bereken: (0) a. De specifieke gasconstante R s. (0) b. De druk die

Nadere informatie

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld

Nadere informatie

Nuos Sanitaire warmtepomp

Nuos Sanitaire warmtepomp uos Sanitaire warmtepomp 03/2012 EDITIE uos Een compleet gamma voor elke behoefte uos, vernieuwing en technologie Warmtepomptechnologie UOS recupereert de calorieën uit de lucht om het water in de kuip

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 2 februari 2006 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee of drie open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is

Nadere informatie

Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar.

Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar. OPDRACHTEN* OPDRACHT 1 Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar. OPDRACHT 2 Bereken het thermische rendement van een stoomturbinecyclus

Nadere informatie

Techneco ELGA warmtepomp Gebruikershandleiding. Type 3.0

Techneco ELGA warmtepomp Gebruikershandleiding. Type 3.0 Techneco ELGA warmtepomp Gebruikershandleiding Type 3.0 April 2015 INHOUDSOPGAVE 1 Introductie 1 2 Bediening binnenunit 2 3 Thermostaat instellen 3 3.1 Instelling controleren 3 3.2 Koelen of verwarmen

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA voor BMT (8W180) Maandag 20 November van uur. Dit tentamen omvat 4 opgaven, die alle even zwaar meetellen.

TENTAMEN THERMODYNAMICA voor BMT (8W180) Maandag 20 November van uur. Dit tentamen omvat 4 opgaven, die alle even zwaar meetellen. TENTAMEN THERMODYNAMICA voor BMT (8W180) Maandag 20 November van 14.00 17.00 uur. Dit tentamen omvat 4 opgaven, die alle even zwaar meetellen. Als u vastloopt in een sub-vraag, kunt u voor het vervolg

Nadere informatie

Verdampingscondensors

Verdampingscondensors Wijbenga info sheet 7: Verdampingscondensors Een traditionele compressie koelinstallatie bestaat naast de basis componenten als compressor, verdamper, vloeistofvat of afscheider en expansieorgaan ook uit

Nadere informatie

DAIKIN-INTERGAS HYBRIDE WARMTEPOMP DAIKIN-INTERGAS HYBRIDE WARMTEPOMP

DAIKIN-INTERGAS HYBRIDE WARMTEPOMP DAIKIN-INTERGAS HYBRIDE WARMTEPOMP DAIKIN-INTERGAS WARMTEPOMP DAIKIN-INTERGAS WARMTEPOMP 890.327-04 WWW.INTERGASVERWARMING.NL Daikin en Intergas, het ultieme duurzame verwarmingskoppel Hoge energiekosten en nieuwe Europese wetgeving op

Nadere informatie

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp Pagina 1 van 7 Joran van Reede MBGOO17B4..-05-2019 Pagina 2 van 7 Inleiding Voor u ligt een verslag over de installatie techniek van de Bieschbos hal. In

Nadere informatie

en tot hetzelfde resultaat komen, na sommatie: (9.29)

en tot hetzelfde resultaat komen, na sommatie: (9.29) 9.11 KRINGPROCESSEN In deze paragraaf wordt nagegaan wat de invloed is van wrijving op een kringproces, i.h.b. wat is de invloed van wrijving op het thermisch rendement en koelfactor. Beschouw een kringproces

Nadere informatie

Warmte- en stromingsleer Examennummer: 93071 Datum: 14 december 2013 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur

Warmte- en stromingsleer Examennummer: 93071 Datum: 14 december 2013 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Warmte- en stromingsleer Examennummer: 93071 Datum: 14 december 2013 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Dit examen bestaat uit 10 pagina s. De opbouw van het examen is als volgt: 20 meerkeuzevragen (maximaal

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)

Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag

Nadere informatie

Energieconversiemachines en -systemen: Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming

Energieconversiemachines en -systemen: Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Energieconversiemachines en -systemen: Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Wim Gorrens Jan-Pieter Jacobs Matthias Logghe Christophe Mestdag David Van

Nadere informatie

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( )

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( ) Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen (201300156) Werktuigbouwkunde, B1 Faculteit der Construerende Technische Wetenschappen Universiteit Twente Datum: Oefentoets (TTD

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F/MNW Vrijdag 3 december 005 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR. Mogelijk nodige constantes: Gasconstante R = 8.31447 Jmol 1 K 1 = 8.0574 10 L

Nadere informatie

Informatieblad. verwarmingsinstallatie. Comfortabel klimaatsysteem. Rokade

Informatieblad. verwarmingsinstallatie. Comfortabel klimaatsysteem. Rokade Informatieblad verwarmingsinstallatie Rokade 2011 Comfortabel klimaatsysteem Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem Duurzaamheid is een centraal thema in Rokade. Als bewoner profiteert u daarvan.

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... En/of Studentnummer Delft:... Dit tentamen bestaat

Nadere informatie

Pool & Spa. De Hydro-Pro warmtepompen

Pool & Spa. De Hydro-Pro warmtepompen Pool & Spa Hydro-Pro_warmtepompen_Mertens.indd 1 De Hydro-Pro warmtepompen 3/2/2012 2:49:46 PM Hydro-Pro_warmtepompen_Mertens.indd 2 3/2/2012 2:49:50 PM Efficiënt en economisch De warmte van de buitenlucht

Nadere informatie

Thermodynamica - A - PROEFTOETS- AT01 - OPGAVEN.doc 1/7

Thermodynamica - A - PROEFTOETS- AT01 - OPGAVEN.doc 1/7 VAK: Thermodynamica A Set Proeftoets AT01 Thermodynamica - A - PROEFTOETS- AT01 - OPGAVEN.doc 1/7 DIT EERST LEZEN EN VOORZIEN VAN NAAM EN LEERLINGNUMMER! Beschikbare tijd: 100 minuten Uw naam:... Klas:...

Nadere informatie

De stoominstallatie met: ketel, turbine, condensor en voedingspomp. Eigenlijk wordt maar weinig energie nuttig gebruikt in een installatie:

De stoominstallatie met: ketel, turbine, condensor en voedingspomp. Eigenlijk wordt maar weinig energie nuttig gebruikt in een installatie: dinsdag 29 januari 2019 14:43 De stoominstallatie met: ketel, turbine, condensor en voedingspomp. Eigenlijk wordt maar weinig energie nuttig gebruikt in een installatie: Een simpele installatie heeft een

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 25 juni 2010 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.

Nadere informatie

oefenopgaven wb oktober 2003

oefenopgaven wb oktober 2003 oefenopgaven wb1224 2 oktober 2003 Opgave 1 Stoom met een druk van 38 bar en een temperatuur van 470 C wordt geëxpandeerd in een stoom-turbine tot een druk van 0,05 bar. De warmteuitwisseling van de turbine

Nadere informatie

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar:

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar: Oefenopgaven Thermodynamica 2 (29-9-2010) Opgave 1. Een stuk ijs van -20 C en 1 atm wordt langzaam opgewarmd tot 110 C. De druk blijft hierbij constant. Schets hiervoor in een grafiek het verloop van de

Nadere informatie

De mythe van de warmtepomp ir. Martin F.G. van der Jagt Apeldoorn mrt 2019

De mythe van de warmtepomp ir. Martin F.G. van der Jagt Apeldoorn mrt 2019 De mythe van de warmtepomp ir. Martin F.G. van der Jagt Apeldoorn mrt 2019 1. Het hoge rendement van een warmtepomp De eerste keer dat ik werd geconfronteerd met de mythische eigenschappen van de warmtepomp

Nadere informatie

Het Ts diagram van water en stoom

Het Ts diagram van water en stoom PvB-7 Si Pagina 1 Het Ts diagram van water en stoom woensdag 1 februari 2017 12:51 Rendement uit verhouding van oppervlakten Het oppervlak binnen de kringloop (1-2-3-4)= nuttig gebruikte warmte Oppervlak

Nadere informatie

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden.

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Uitwerkingen Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Opmerking: in een ideaal gas hebben de moleculen wel een massa. Alleen

Nadere informatie

LZTi. Lucht / water warmtepompen. De ideale alles-in-één oplossing

LZTi. Lucht / water warmtepompen. De ideale alles-in-één oplossing LZTi Lucht / water warmtepompen LZTi De ideale alles-in-één oplossing De ideale alles-in-één oplossing Lucht, een eindeloze bron van energie. Een geschenk van moeder natuur dat onze aarde niet vervuilt,

Nadere informatie

De natuurlijke combinatie

De natuurlijke combinatie Intergas Kombi Kompakt HRE EPC verlaging met 0.35 Informatie installateurs: Daikin Airconditioning Netherlands BV Fascinatio Boulevard 562 Postbus 8585 3009 AN Rotterdam t (088) 324 54 55 f (088) 324 54

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

geotherm elektrische warmtepomp Op alle fronten betrouwbaar

geotherm elektrische warmtepomp Op alle fronten betrouwbaar Op alle fronten betrouwbaar 01.09.2012 onbezorgd comfort De betrouwbare geotherm Verwarming uit de bodem met een warmtepomp. Ingewikkeld? Niet bij Vaillant. Want Vaillant staat garant voor onbezorgd comfort

Nadere informatie

Notaties 13. Voorwoord 17

Notaties 13. Voorwoord 17 INHOUD Notaties 13 Voorwoord 17 Hoofdstuk : Ideale Gassen. Definitie 19. Ideale gaswet 19. Temperatuur 20. Soortelijke warmte 20. Mengsels van ideale gassen 21 1.5.1 De wet van Dalton 21 1.5.2 De equivalente

Nadere informatie

Extra oefenopgaven bij hoofdstuk 5 en 6

Extra oefenopgaven bij hoofdstuk 5 en 6 Extra oefenopgaven bij hoofdstuk 5 en 6 1 Een splitunit werkt bij een verdampingsdruk van 10 bar en een condensatietemperatuur van 40 C. Zie het principeschema hieronder. Aan het eind van de verdamper

Nadere informatie

Duurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie

Duurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie Postbus 47 7710 AA Nieuwleusen Rollecate 61 7711 GG Nieuwleusen Tel. 0529 484315 fax 0529 484537 E-mail: info@luinstra.nl Internet: www.luinstra.nl K.v.K. nr. 05080406 BTW nr. NL8155.26.490.B01 IBAN: NL78RABO0127841741

Nadere informatie

Inleiding. Ervaring als garantie. Ook voor bedrijven

Inleiding. Ervaring als garantie. Ook voor bedrijven Inleiding Of het nu om elektriciteit, aardgas of stookolie gaat, energie wordt steeds duurder. Dat maakt de keuze van het juiste verwarmingssysteem dubbel belangrijk. Het is een zoektocht naar de combinatie

Nadere informatie

SolarFreezer. Comfort zonder aardgas

SolarFreezer. Comfort zonder aardgas SolarFreezer Comfort zonder aardgas Jacques Mathijsen April 2017 1 Energie per woning Gemiddeld energie verbruik in Nederland woning met 2.2 personen Elektrische energie 100% = 3.500 kwh Thermische energie

Nadere informatie

Doel is: Verdieping m.b.v. 2 REWIC Readers en koppeling aan de natuurkunde-les. periode 3 Rendementsverbetering door aftapvoorwarming en herverhitting

Doel is: Verdieping m.b.v. 2 REWIC Readers en koppeling aan de natuurkunde-les. periode 3 Rendementsverbetering door aftapvoorwarming en herverhitting 3 C=meng, E, en B=maint Pagina 1 programma 3e jaar woensdag 27 januari 2016 12:31 Doel is: Verdieping m.b.v. 2 REWIC Readers en koppeling aan de natuurkundeles periode 3 Rendementsverbetering door aftapvoorwarming

Nadere informatie

18 april KIVI. Warmtepompen. Erwin Janssen Hoofd Product Management Nathan Systems B.V.

18 april KIVI. Warmtepompen. Erwin Janssen Hoofd Product Management Nathan Systems B.V. 18 april 2018 -KIVI Warmtepompen Erwin Janssen Hoofd Product Management Nathan Systems B.V. Presentatie inhoud Even voorstellen Wat is een warmtepomp en welke varianten zijn er? Waarom een warmtepomp?

Nadere informatie

Het technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag

Het technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag van de stroomkosten en een actuele rentestand. Zo kunt u de juiste keuze of u wilt investeren in zonnepanelen. Lees meer informatie over de Standaard Rekenmethode. Het technische rendement van zonnepanelen

Nadere informatie

REWIC-A: Thermodynamica A : : : Opleiding Module Examenset. REWIC-A Thermodynamica A 03. Uw naam :... Begintijd :... Eindtijd :...

REWIC-A: Thermodynamica A : : : Opleiding Module Examenset. REWIC-A Thermodynamica A 03. Uw naam :... Begintijd :... Eindtijd :... Opleiding Module Examenset : : : REWIC-A Thermodynamica A 03 Uw naam :... Begintijd :... Eindtijd :... Lees onderstaande instructies zorgvuldig door: 1. Beschikbare tijd : 100 minuten 2. Aantal vragen

Nadere informatie

3 niet expliciet genoemd in eindtermen Verklaar het verschijnsel diffusie met de moleculaire theorie.

3 niet expliciet genoemd in eindtermen Verklaar het verschijnsel diffusie met de moleculaire theorie. Domein D: Warmteleer Subdomein: Gas en vloeistof 1 niet expliciet genoemd in eindtermen, moet er een groep vragen gemaakt worden waarin die algemene zaken zijn vervat? zie ook mededelingen voor eindexamendocenten.

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 16 april 2010 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Alle ins en outs van warmtepompen

Alle ins en outs van warmtepompen Alle ins en outs van warmtepompen nu en in de toekomst Rimme van der Ree Zonder (lucht)warmtepomp geen 0 op de meter! Nul op de meter Standaard elektriciteitsverbruik + verbruik warmtepomp = capaciteit

Nadere informatie

Leidschenhof Den Haag. Uitgebreide omschrijving WKO

Leidschenhof Den Haag. Uitgebreide omschrijving WKO Leidschenhof Den Haag Uitgebreide omschrijving WKO Het project Leidschenhof te Leidschenveen is een zorgcomplex met appartementen dat in opdracht van WoonInvest is ontwikkeld. Het gebouw bestaat uit de

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Ideale Gassen. Hoofdstuk 2: Warmte en arbeid. Hoofdstuk 3: Toestandsveranderingen bij ideale gassen

Hoofdstuk 1: Ideale Gassen. Hoofdstuk 2: Warmte en arbeid. Hoofdstuk 3: Toestandsveranderingen bij ideale gassen Hoofdstuk 1: Ideale Gassen 1.1 Definitie 1 1.2 Ideale gaswet 1 1.3 Temperatuur 1 1.4 Soortelijke warmte 2 1.5 Mengsels van ideale gassen 1.5.1 Wet van Dalton 3 1.5.2 Equivalente molaire massa 4 1.5.3 Soortelijke

Nadere informatie

PERSDOSSIER I BATIBOUW 2013 HAL 12 I STAND 404

PERSDOSSIER I BATIBOUW 2013 HAL 12 I STAND 404 PERSDOSSIER I BATIBOUW 2013 HAL 12 I STAND 404 GENERAL GEEFT DEMONSTRATIE OP BATIBOUW Van -20 C naar 60 C Dat is de belofte van General, de Japanse warmtepompfabrikant. Invoerder Thercon wil dit kracht

Nadere informatie

Hout heat storage stoof op hybrid buffervat

Hout heat storage stoof op hybrid buffervat Hout heat storage stoof op hybrid buffervat Het beste is maar goed genoeg 2/17 Het beste is maar goed genoeg 3/17 Het beste is maar goed genoeg 4/17 a) Buffervat 1000 Liter Technische specificaties Solarboiler

Nadere informatie

De natuurlijke combinatie

De natuurlijke combinatie Intergas Kombi Kompakt HRE EPC verlaging tot 0.35 De natuurlijke combinatie Daikin-Intergas hybride Betrouwbaar in warmte Uw voordelen EPC-verlaging tot 0.35 in nieuwbouw Forse verbetering van het energielabel

Nadere informatie

Hydrolution systeem. Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning. Hydrolution_verwarmen, koelen en warm tapwater met één systeem

Hydrolution systeem. Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning. Hydrolution_verwarmen, koelen en warm tapwater met één systeem Hydrolution systeem Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning Hydrolution_verwarmen, koelen en warm tapwater met één systeem Een comfortabele binnenomgeving vergroot de kwaliteit van het leven.

Nadere informatie

Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning

Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning Hydrolution systeem Milieubewust genieten van totaalcomfort in uw woning Hydrolution_verwarmen, koelen en warm tapwater met één systeem Een comfortabel binnenklimaat vergroot de kwaliteit van het leven.

Nadere informatie

Gebruikershandleiding Techneco Blomberg warmtepompboiler. Typen: BL 160 BL 200 BL 250 BL 300 E,V,W

Gebruikershandleiding Techneco Blomberg warmtepompboiler. Typen: BL 160 BL 200 BL 250 BL 300 E,V,W Gebruikershandleiding Techneco Blomberg warmtepompboiler Typen: BL 160 BL 200 BL 250 BL 300 E,V,W Voorwoord Geachte klant, Met de Techneco warmtepompboiler heeft u een apparaat aangeschaft, waarmee u de

Nadere informatie

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld:

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld: Besteco wil aan de hand van een korte, eenvoudige uitleg algemene informatie verstrekken omtrent warmtepompinstallaties en waar de aandachtspunten liggen. De meest optimale installatie is een zuinige installatie.

Nadere informatie

Warmtepomp in de. aardbeiteelt: Energie-infodag 12 maart Herman Marien.

Warmtepomp in de. aardbeiteelt: Energie-infodag 12 maart Herman Marien. http://glasreg.khk.be/ www.khk.be Warmtepomp in de aardbeiteelt: Energie-infodag 12 maart 2009 Herman Marien Warmtepomp in de aardbeiteelt 1. Warmtebehoefte in de aardbeiteelt 2. Warmtepomp Wa-Wa; Lu-Lu;

Nadere informatie

Warmtepomp in de tuinbouw: Feit of fictie?

Warmtepomp in de tuinbouw: Feit of fictie? Warmtepomp in de tuinbouw: Feit of fictie? Wat is een warmtepomp? Gesloten gas-vloeistofcircuit met 4 onderdelen: compressor, condensor, expansieventiel en verdamper Verdamper verbonden met bron, condensor

Nadere informatie

HOE CREËER IK MIJN EIGEN ENERGIE- CENTRALE?

HOE CREËER IK MIJN EIGEN ENERGIE- CENTRALE? duurzaamheidsprijs hof van twente HOE CREËER IK MIJN EIGEN ENERGIE- CENTRALE? Leerstof voor bovenbouw basisonderwijs en leerlingen voortgezet onderwijs uitgangspunten voor deelname uitgangspunten voor

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 19 juni 2009 9:00-12:00 Rechts boven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie